41
Het Gouden
„Kunst na
Feest van
Arbeid"
Van trekpiano tot orkest
Films van deze week:
bel
Sneeuwvlok de Eskimo"
Haagse cultuurwerkers zonder
reclameneigingen
Rudi Stephans „Musik für Orchester"
Een raadsel van een
vriendinnetje
Geldige bonnen
ZATERDAG 12 FEBRUARI 1944 2L
,Oude Piet" op zijn praatstoel
Wie Maandagavond In de Stads
gehoorzaal het Jubileum-concert van
de mannenzangvereniging „Kunst
na Arbeid" gaat beluisteren, zal dit
koor zijn vijftig jaren niet aanzien.
Natuurlijk niet, zangers gingen en
zangers kwamen, het mocht kort of
lang duren, maar van de oudsten,
die sinds de oprichting lid waren
van „Kunst na Arbeid", kwam eens
de tijd, dat zij plaats moesten
maken voor jongeren. Tenminste
voor bijna allen, want één zai daar
staan, die met zijn vereniging het
tiende lustrum viert, die vijftig jaar
zijn plaats tussen de eerste tenoren
van het koor heeft ingenomen, die
met recht deelt in de hulde bij dit
gouden feest: Piet La Court. Vijf
tig jaar lid. veertig jaar bestuurs
lid. dertig Jaar penningmeester, in
derdaad een lijstje, dat mag wor
den gezien en dat spreekt van een
man. die het eigens weet uit te
houden. ..Ouwe Piet" noemt men
hem, maar ondanks zijn 75 jaar
zou men beter van Jonge Piet"
kunnen spreken. Hij zingt zijn te
nor-partij nog voortreffelijk en wat
vitaliteit betreft, kan hij aan menig
jongere nog ten voorbeeld worden
gesteld. J
Wie beter dus dan die oude-jonge-
Pict zou ons kunnen vertellen uit
de vijftigjarige geschiedenis van
„Kunst na Arbeid"!
Ja. zegt hij. vijftig jaar is een
hele tijd. We hebben in die laatste
50 jaren zo'n beetje alles zien
komen, de tram. de auto, de radio,
enfin noem maar op. We reden toen
nog in de paardetram ja zo
door de Paardesteeg. dat was toch
ook wel gezellig. Nu, in die tijd,
1893 precies, werden de eerste plan
nen gemaakt voor de oprichting van
het koor. Er werd vergaderd en nog
eens vergaderd en eindelijk op 8
Januari 1894 was het dan zo ver.
J. Bremmer werd voorzitter, P.
Wijkhuizen secretaris en Ph. Rank
onze eerste directeur. Onze repetities
werden gehouden in het bovenzaal
tje van het café van den heer Popp
op de Lange brug. maar later, toen
het daar te klein werd, verhuisden
we naar café „Du Nord". Daar
gaven we op 25 October 1894 onze
eerste uitvoering en... met succes!
Nu hadden we een geluk. Onze
voorzitter was concierge aan het zie
kenhuis en die aan het werk voor
donateurs. "Het duurde niet lang of
we hadden enkele professoren en
doktoren ingeschreven en met zo'n
lijstje kun je ergens anders voor de
dag komen. Onze donatielijst zag er
dus al gauw prachtig uit, wacht
zegt hij en even bladert hij in wat
paperassen ik zal er een paar op
noemen: burgemeester Was, prof
Drucker, mr J. A. F. Coebergh, J.
R. de Bruïne-Groeneveld, prof. v. d.
Hoeven, C. J. Leembruggen, burge
meester De Ridder, burgemeester jhr.
C. N. de Gijselaar, prof. H. Treub.
notaris J. A. v. Hamel, J. A. Riedel
en W F- Verhey-van Wijk, nou, dat
mag gezien worden, hè?
Inderdaad, beamen we.
Ja gaat hij verder en dat is
natuurlijk nog lang niet alles, we
zouden met gemak zo een kolommetje
kunnen vullen. Dat was dus een
steuntje ln de rug In 1901 namen we
voor het eerst deel aan een wedstrijd.
Dat was in Haarlem. Van de tien ver
enigingen haalden we de vierde prijs,
J. J. v. d. Bos zwaait de leidersstaf
voor het jubilerende Leidse mannen
koor. (Cliché A.P.)
nog zo gek niet voor een debuut. Vijf
jaar later, in 1906, verleenden wij
onze medewerking bij de onthulling
van het Rembrandt-monument, op de
hoek van de Witte Singel en het
Noordeindsplein. Honderden zangers
had men daar tezaam gebracht, wij
er ook bij natuurlijk en allemaal met
een hoge hoed op. dat was deftig. En
zingenik herinner me allebei de
nummers nog: eerst „Hollands Glorie"
en toen de voor die gelegenheid spe
ciaal geschreven „Rembrandt-can-
tate". Ja. dat is een onvergetelijke
dag geworden.
Én dan s Zondagsmorgens, dat was
ook aardig. Dan maakten we een
marsje. Ze zouden je tegenwoordig
voor gek verklaren, als je met de
zangvereniging op straat ging lopen
zingen, maar toen ging dat. Aan lang
slapers hadden we niets, want we ver
trokken al vroeg om vijf uur 's mor
gens van de Korenbeurs. En lopen
en zingen, dat het een lust was. Even
werd er dan gepauzeerd in het thee
huisje, dat lag tegenover de tegen
woordige ingang van „Endegeest" en
zo ongeveer acht uur waren we dan
weer terug. Als je dan thuis kwam,
lag de familie in den regel nog in bed.
Als oude Piet op z'n praatstoel
zit, dan komt hij er voorlopig niet
meer af; hij vertelt aan een stuk.
door van de concerten, die zoveel
prettige herinneringen bij hem wak
ker roepen, van het optreden in tal
van plaatsen in ons land, van de
samenwerking, die het koor met tal
van muziek- en zangverenigingen
heeft gehad, van de openluchtcon
certen in het Plantsoen. Tal van
aardige voorvallen, die zich in het
Stamcafé van „Kunst na Arbeid"
bij v. d. Bos aan de voormalige
Marepoort hebben afgespeeld, laat
hij de revue passeren oude Piet
toont zich een prettig causeur.
Als we hem vragen of dit jubi
leum nu het einde van zijn zangera-
loopbaan zal betekenen, zegt hij:
„Och, het is een mooi Jubileum,
het gouden. Ik heb het mogen be
leven en daar ben ik dankbaar
voor. Ik zal er wel geen vijftig kun
nen bijtekenen, denk ik. maar ik
voel me nog kiplekker en zolang als
mijn stem het volhoudt, zal ik
„Kunst na Arbeid" trouw blijven.
Het gouden feest van „Kunst na
Arbeid" zal Maandag worden ge
vierd met een concert in de Stads
gehoorzaal. Behalve het zangkoor
zullen aan dit concert medewerken
de pianist Theo van der Pas, Henri
Wel boo ren. bariton en mevr. W. E.
„Ouwe Piet", La Court, de nestor van
„Kunst na Arbeid".
Cliché AJ>.)
v. d. Heyden, pianobegeleiding. Des
middags van half vijf tot zes uur
zal het bestuur in de receptiekamer
van de Stadsgehoorzaal gelegenheid
geven tot gelukwensen.
De Jubileum-herdenking zal wor
den besloten met een feestavond op
17 Februari, eveneens in de Stads
gehoorzaal. Op deze avond zal het
koor een feestcantate uitvoeren.
Deze cantate werd speciaal voor dit
gouden feest gedicht en getoonzet
door den directeur der vereniging,
den heer J. J. v. d. Bos uit Delft
Verdere medewerking zullen o.a.
verlenen mevrouw W. E. v. d. Hey
den, piano. Jo Stallinga, sopraan
Henri Welbooren. bariton en het
gezelschap Bouwmeester.
Wist u. dat de harmonica eigen
lijk haar bakermat vindt in
China? Het Is ver gezocht, maar
het eerste instrument van die aard
was de tsjeng of tsjiang, een soort
„Chinees orgel" met het uiterlijk van
een theepot met bamboepijpjes,
waarin de lucht door tongspleten tot
trilling werd gebracht en waarvan de
toonhoogte naar gelang van de lengte
der pijpjes afwisselde. Op een der
gelijk denkbeeld construeerde de
Duitser Christian Buschmann zijn
eerste „Ziehharmonika", die later
Het vervaardigen van de balg ts een
secuur werk, want de windvoorzie-
ning moet ijzerstetk en luchtdicht
zijn. Er wordt dus alle aandacht aan
besteed. (Foto CJtf.-Noske.)
vooral bij de Duitse varensgezellen
als „Schifferklavier" grote ingang
vond. In 1829 verkreeg de Wener
Damian een brevet voor de vervaar
diging van een instrument, dat het
meest op onze huidige harmonica
lijkt, al is die veel ingewikkelder ge-
worden, dank zij een uitvinding van
den beroemden Engelsen natuurkun
dige Sir Charles Wheatstone aan
wien de telegrafie zoveel te danken
heeft die het mechaniek bedacht,
hetwelk het spelen van accoorden
door middel van één knop mogelijk
maakte. Tenslotte werkten vooral
Italianen, maar ook Amerikanen en
Duitsers het instrument uit tot zijn
huidige gedaante.
Loopt de waardering voor de ver
diensten van het accordeon, zoals
het in zijn moderne benaming heet,
nogal uiteen volgens een encyclo
pedie is het accordeon „voor de
kunstbeoefening van geen waarde'
en volgens een andere zijn „de beste
instrumenten in handen van ge
oefende bespelers niet zonder arti
stieke verdienste" onder het volk
bestaat aan een algemene waarde
ring geen twijfel. De „trekpiano" is
vrijwel overal in trek en zo zou het
accordeon deze bijnaam dus in dub
bele zin kunnen verdienen. Maar de
moderne „trekpiano" is heel wat an
ders dan het vrij primitieve „Schif
ferklavier"; met zijn soms aardig
naar de vijfhonderd lopend aantal
tongen, gaat het accordeon al aar
dig op een orkest lijken, mede om
dat men in het geluid sommige or
kestinstrumenten imiteert.
De enige accordeonbouwer
in Nederland
De ontdekking dat Nederland
een werkplaats heeft, waar men zich
ook op de bouw van accordeons toe
legt, deed ons daar ons licht eens
opsteken. Tot dusver was ons land
geheel op de invoer uit Italië, Frank
rijk en Duitsland aangewezen en be
perkte men zich hier tot repareren,
waarvoor men het instrument aan
vankelijk nog naar het buitenland
opzond. Een der importeurs van
Italiaanse „fisarmoniche" is de heer
A. J. de Vreng, die zijn zoon Ko
naar It-alië zond om het vak te leren.
Ko de Vreng werkte bij accordeon
bouwers te Camerano en te Parijs.
In 1938 kwam hij naar zijn vader
land terug en nu staat hij aan het
hoold van de enige Nederlandse ac-
cordeonfabriek, al is die een be
trekkelijk bescheiden werkplaats. Op
onze vraag vertelt hij, hoe hij tot
het zelfstandig bouwen van accor
deons is gekomen
In Italië, Duitsland en Amerika
worden de accordeons „aan de lopen
de band" gemaakt. Hierdoor waren
de vervaardiglngskosten zo laag mo-
Niet minder nauwkeurigheid wordt
vereist bij het vervaardigen en stem
men der tongen, hetgeen stuk voor
stuk gebeurt met behulp van een
speciaal stemapparaat.
(Foto C.N.F-Noske.)
gelijk, al kostten de grootste instru
menten nog altijd een kleine vijf
honderd gulden. Een dergelijke
fabriek ln Nederland te stichten was
niet de moeite waard. Maar nu is
enerzijds de vraag naar accordeons
veel groter geworden, anderzijds de
invoermogelijkheid praktisch opgehe
ven en is de fabricage lonend, al is
zij allerminst op moderne leest ge
schoeid. Het aantal harmonica's is
thans tot 40.000 gestegen! De Ne-
„Tonelli"
In Trianon draait deze week de
interessante variètèfilm „Tonelli",
waarin Ferdinand Marian op meesle
pende wijze de titelrol uitbeeldt. Hij
is een variété-artist. die door de
liefde in allerlei tragische verwikke
lingen wordt betrokken, maar die
niet, zoals de held in de klassieke
tragediën, ten onder gaat, doch
wiens lot de film een verblijdend
eind mag geven.
Viktor Tourjansky regisseert en
heeft ook zijn medewerking aan het
draaiboek verleend. Dit is hier en
daar duidelijk te merken; bijwijlen
getuigt deze beeldgeschiedenis van
verrassende vondsten, maar over het
geheel bepaalt de camera zich tot
..registreren', waarbij zij met bijzon
dere bewegelijkheid gehanteerd
wordt.
Winnie Markus. Mady Rahl, Al-
bert Hehn en Nikolai Kolin zijn de
voornaamste tegenspelers van Ma
rian.
„Het geval Styx"
In het Casion-theater draait de
spannende film „Het geval Styx". In
deze naar de roman „Rittmeistcr
Styx" van Georg MühlenSchulte
door Curt I Braun in draaiboek ge
zette film, waarin de misdaad een
grote rol speelt, heeft de regisseur
Karl Anton geen oorspronkelijke
uitingswijze voor zijn eenvoudige ver
filming van het verhaal gevonden.
Dit verhaal speelt zich af in de
avotuurlijke sfeer van ambtenaren-
omkoping en het geraffineerd verzet
van de schuldigen tegen ritmeester
Styx, die als speciale gevolmachtig
de van zijn regering de toestanden
moet komen zuiveren. Daardoor heen
weeft zich een liefdesgeschiedenis,
die natuurlijk haar blij einde vindt.
Laura Solari, Margit Svmo, Viktor
de Kowa. Hans Leibelt, Will Dohm.
Thodoor Loos en Harald Peulsen
spelen naar hun bekende verdiensten
de hoofdrollen in dit spannende
filmverhaal. G. K. KROP
„Ik pas wel op je vrouw"
Niet de regisseur Kurt Hoffmann,
maar Heinz Rühmann maakte de
film „Ik pas wel op je vrouw", die
men deze week in Rex kan gaan
zien. Met een vaart holt de camera
achter Rühmann aan. wat in dit ge-
derlandse Kultuurkamer heeft ech- vol nog het verstandigst is. want
ter het nut van dit werk erkend en deze redt met zijn droog, geestig
vrijstelling van arbeidsinzet in spel. waarin de kleine man soms
Duitsland voor mij verworven, maar
zodoende werk ik eigenlijk alleen.
Aan reparatiewerk zult u dus
eigenlijk uw handen wel vol heb
ben?
Natuurlijk, maar toch bouw ik
ook. zoals u ziet, al doe ik soms een
paar maanden over een instrument.
Als men de mogelijkheden van
het moderne accordeon kent, ver
moedt men van binnen een Ingewik
keld mechaniek als van een orgel,
maar als je het zo uit elkaar ziet
liggen, valt het nogal mee.
Inderdaad, dat ls voor een
groot deel aan de uitvinding van
Wheatstone te danken. Toch valt het
nog niet mee, zeker niet voor een
leek. ziet bijvoorbeeld aan dit ern
stig beschadigde instrument, wat een
muzikant ervoer, die zelf zijn har
monica wilde repareren.
Hoe is het met materiaal? Kunt
u zich redden?
Dat is dan ook alles. Ik heb een
geringe toewijzing voor wat ik nodig
heb en verder behelp ik mij. Kijk,
het accoordenmechanlek maak ik
van rijwielspaken en voor deze bas-
knopjes gebruik ik boordenknoopjes.
De soliditeit van het product lijdt er
niet onder.
Ook niet onder het gebruik van
karton voon de balgen?
Weineen, hiervoor werd nooit
anders dan karton gebruikt, want dat
is het stevigst De vouwen worden
overtrokken met kunstleer en het
geheel met stof, waarna de hoeken
met metaal worden afgewerkt
Is er nog verschil in klank
kleur te maken bij verschillende in
strumenten?
Niet alleen bij verschillende,
zelfs bij hetzelfde. Daarvoor hebben
we registers, zoals bij een harmo
even levensecht naar boven komt,
het daverend nonsensikaal gegeven.
Een dwaze achtervolging, een on
vrijwillig bad enz., werken nog
steeds voldoende op de lachlust van,
het publiek, om deze film tot een ge
slaagd amusementsproduct te maken.
J. VAN GRIEKEN
Lido prolongeert variétérevue
Zoals wel te verwachten was pro
longeerde Lido de uitstekende varié
té-revue, waarmee vorige week uit
sluitend volle zalen werden geboekt.
met de mondharmonica
Roman door Manfred Hausmann
4)
Jumbo blies-in de bougie, veegde er
met werk overheen en krabbelde met
zijn zakmes het roet van de twee
punten. Zijn rond gezicht zat vol
sproeten; voor op zijn kort geknipt
hoofd had hij juist zoveel haren
laten staan, dat hij er nog net een
scheiding in kon kammen. Die haren
zweemden naar koperrood en hadden
een neiging rechtop te gaan staan,
waarom hij ze ieder ogenblik met
pommade insmeerde. En 's Zondags
gebeurde het waarachtig al een
enkele maal, dat hij een scheermes
voor zijn kin gebruikte!
Daar trok de schoot weg. de boom
zwaaide naar buiten, het zeil ging
bol staan. Er kwam weer gang in
het schip.
„Waarom is die wind niet dade
lijk komen opzetten!" riep Jumbo,
terwijl hij zich half uit de kajuit
hees. „En nog uit het Zuidwesten
ook! Hij is helemaal gedraaid!" Hij
schroefde de bougies vast en wierp
de klep dicht. „Tot Nordenham
hebben we de motor zeker niet no
dig."
„Wanneer het maar blijft waaien!"
„Daar kan je vast op rekenen!"
Hoe dat ook zijn mocht, Peter
was ervoor wat te eten.
„Ik heb er niets tegen", zeide
Jumbo en hij ging aan het werk.
Nog schemerde het een beetje in
de lucht; het was nog niet hele
maal duister. De hemel stond nog
doorzichtig over het donkere land
schap. De weerschijn ervan gaf het
water een loodgrijze tint. Onafge
broken schoten grauwe en witach
tige vlakken door elkaar heen. De
Scharhöm schoof er stil met ge
vierde schoten door. Het bleef in
derdaad waaien.
Daar dook Jumbo met drie sneden
brood en een kroes thee. die hij
naast het roer op het dek zette, uit
de kajuit te voorschijn. Hij droeg een
rode pelsmuts. Zonder verdere plicht
plegingen duwde hij Peter van zijn
plaats af en greep het roer. Juist
voeren zij aan bakboordzijde langs
de lichtboei van Hammelwarden.
„Jij houdt ook mooi koers!" brom
de hij Peter na, die naar beneden
Tekeningen en
tekst van
WIM MEULDIJK
7y4 Het eerste ogenblik is Sneeuw-
A1 waren ze dan onvoorz*.ch-
vlok helemaal verstijfd van schrik, tig en al konden ze goed opscheppen.
Daar zag hij hoe zijn vrienden ver- het waren toch goeie jongens met
ongelukten! harten van goud. Nou zijn ze er niet
„Vertjoepie", schreeuwt hij en meer. Die ral zullen ze wel niet over-
rent dan zo snel zijn korte beentjes >feW hebben: die kuil is zo diep dat
hem draeen kunnen en de dikke lk geeneens de bodem zien kan.'
,uSneeuwvlok doet nog een stapje voor
sneeuwlaag het toelaat naar boven. uit en in de gadeloze put Had
Daar staat hij verbijsterd stil voor hjj dat maar njet gedaan, Hij voelt
een groot gat in de grond. „Tjonge plots de grond onder zich wegzakken,
hijgt hij. „wat een gemene kuil is nog achteruit springen maar het
dat. Ai-me Pen Kwen en arme Piet is te laat. Hij geeft een luide
Punthoofd. Ik zal ze wel nooit meer schreeuw en tuimelt met Kwef ln de
terugzien." diepte!
ging om zijn eten te halen. Het was
Jumbo's eerzucht om van het ogen
blik af, dat de lichten zichtbaar
werden, de voorgeschreven koers te
houden, hoewel Je het bij de ge
ringe diepgang van één meter der
tig, die de Scharhörn had, volstrekt
niet zo nauw behoefde te nemen. Hij
was dan ook niet eerder tevreden
voor hij op één lijn was met het
seinlicht van Harriersand. Toen
eerst nam hij zijn kroes op.
„Zeg. Peter, we mogen nu de lichr
ten wel uithangen!" riep hij de ka
juit in.
Dan wil Jij zeker eerst de lampen
wel schoonmaken!"
„Ik zit aan het roer!"
„Nou, dan zullen we het maar
niet doen!"
„Mij ook goed! Maar Jij moet
over de brug komen, als we gesnapt
worden
Toen Peter weer op het dek kwam,
zag hij tot zijn verbazing, dat het
al helemaal donker geworden was.
Hij liep met zijn thee en zijn brood
naar het voordek en ging op het
dak van de kajuit zitten.
„Hola", nep Jumbo, „ga een beetje
meer naar rechts! Ik kan geen
sikkepit zien!"
Peter ging wat terzijde zitten. „Het
tij is om, niet?"
„Ja."
Op de verre oevers, die als vlakke
silhouetten schenen, tekende zich
hier en daar een bosje populieren
zwart af. Nu en dan flitste er een
lichstraal over. Een kievit vloog
omhoog, tuimelde om en schoot
weer naar beneden. Met langzame
vleugelklap klapwiekte een visreiger
onder de hemel.
„Zo'n avond", dacht Peter, „zo'n
avond op de Wezer. daar zou Je alles
voor over hebben!" En hij beet weer
een stuk van zijn boterham.
„Daar heb je de Wolfsburg", zeide
Jumbo plotseling midden in de
stilte.
Wordt vervolgd.)
nium. De klankkleur hangt af van de
metaalsoort en de zwaarte der ton
gen. Zo komen we zelfs tot naboot
sing van viool, fluit, klarinet, saxo-
foon en bandoneon, een broertje van
sek, - L
Het opzetten der toetsknopjes. Voor
de kleine toetsen aan de baskant ge
bruikt Ko de Vreng thans... boorde
knoopjes/ (Foto C.N.F.-Noske.)
het accordeon. Ook maken we een
zwevende toon door de lucht tege
lijkertijd de tongen met een miniem
verschil in toonhoogte te laten pas
seren. Dat gaat allemaal met een
schuifmechaniek.
Hoe krijgt u de tongen op de
juiste toonhoogte?
Door ze te stemmen naar het
octaaf van standaardtonen op dit
speciaal stemapparaat. Terwijl ik
zo'n standaardtoon laat klinken, vijl
ik de nieuwe tong bij tot hij precies
zo klinkt als het voorbeeld.
- Een pianoklavier heeft zeker
minder mogelijkheden dan een knop
penklavier?
Precies, maar een pianoklavier
heeft weer het voordeel, dat het be
spelen gemakkelijker en vlugger te
leren is. Voor de linkerhand is een
pianoklavier natuurlijk niet bruik
baar. wil men van de constructie van
het aecoordenmechaniek profiteren.
De baskant heeft dan ook zes, soms
wel zeven rijen toetsen: de eerste
drie rijen bestaande uit de kleine-
tertsrij, de tertsrij en de grondtoon,
vormen tezamen de grondbassen; de
vierde rij is voor majeur, de vijfde
voor mineur, de zesde voor de scp-
timen. Er kan dan nog een zevende
rij bijkomen voor de verminderde
septimen.
Maakt u nog andere balgiijstru-
mènten zoals concertino's en bando
neons
Neen, die berusten wfeer op li
centies, waarover ik niet de beschik
king heb. Overigens heb ik aan ac
cordeons de handen vol en kan ik
geen aanvragen om werk meer ge
bruiken, want ik heb bestelde arbeid
tot 1946.
De eerste en enige accordeonbou
wer in Nederland kan dus voorlopig
vooruit!
Iedereen weet het: Den Haag bezit
misschien meer dan enig ander
kunstcentrum in het land de aan de
weg timmerende kunstenaars, de
reclamehelden, de pseudo-artistleken
en de kunstzinnige snobs. Het is
het bekende beeld van de Haagse
houten ham, in overdrachtelijke zin
toegepast op het geestelijke leven
van een deel van de Haagse kunste
naarsstand. Maar er zijn ook ande
ren, ook al gaat hun persoonlijkheid
dikwijls verborgen achter beschei
denheid en al werken zij veelal
minder in het oog en oor vallend.
Een van die figuren is de Haagse
musicus Henri Geraedts. Zijn arbeid
is in hoofdzaak een paedagogische,
maar buiten zijn kring van leerlin
gen wordt zijn werk al te zelden ln
openbaarheid geëerd. Zo af en toe
treedt hij eens voor het voetlicht en
dan is dit meestal zo raak en zo
buitengewoon, dat het vakkundige
oor aan zijn betekenis voor het mu
ziekleven niet kan twijfelen. Zo was
het ook in de afgelopen week, toen
hij in Diligentia een vocaal en in
strumentaal concert gaf met de on
der zijn leiding staande combinatie
van zangeres en instrumentalisten,
die luistert naar de naam „Collegium
Musica Divina". Indien ik mij niet
vergis, was dit een eerste optreden,
een kennismaking, die van de aller
aangenaamste soort is geweest. Niet
vaak hoort men in Den Haag zulke
sublieme kamerkoorzang, als dit
vocale kwartet met dubbele sopraan-
bezetting wist te geven.
De oude polyfonïsten
Het programma was wat men
noemt voorbeeldig. Ook al was het
geheel aan de oude Nederlandse
polyfonisten en aan het oude Neder
landse volkslied gewijd, het was in
geen enkel opzicht eenzijdig. De
haastige mens van deze tijden is
dikwijls niet geneigd zijn aandacht
te schenken aan een bezonken kunst
zonder sensatie, aan een kunst,
waarin het individuele verborgen
was achter het universeel grandioze.
Pierre de la Rue, Josquin des Pres
en Nicolaas Gombert, de figuren uit
de zg. tweede Nederlandse school,
Sweelinck als de besluitende figuur
van ons muziekverleden, zij waren
met hun verrukkelijke chansons in
dit programma vertegenwoordigd en
deden den luisteraar eens te meer
beseffen hoe rijk aan klank dit ver
leden was. Inderdaad, het Is niets
voor den haastigen mens, die slechts
door de schreeuwerige ophef zijn
aandacht voor een ogenblik geboeid
ziet; het is muziek voor den genieter,
die de innerlijke rust heeft subtiele
schoonheden te genieten. De leden
van Musica Divina en niet het minst
de geestdriftige dirigent zijn zelf
zulke genieters, wanneer zij hun
kunst tot het volk brengen.
Een bijzondere noot in het pro
gramma waren voorts de door
Geraedl-s bewerkte oud-Nederlandse
volksliederen, die hij in een passend
harmonisch kleed had gestoken. De
zangsteramen waren hierin versterkt
door een instrumentaal trio. bestaan
de uit fluit, altviool en violoncel.
Geen moeilijker materie dan deze,
vooral, wanneer men het oog open
houdt voor de historische eisen van
het oude volkslied. Al te gauw krijgt
de bewerking iets gewilds, iets, dat
het geheel buiten de sfeer van het
Middeleeuwse lied plaatst. Bij
Geraedts is de stof in beste handen.
De muzikale vreugden, welke men
opdeed bij een geestelijk liedeke als
„Van Jesus en St. Janneken". bij een
speels en rank gevalletje als „Meis
ken jong, maagdeken fier", zijn dik
wijls onbeschrijfelijk. Een innige
ballade als die der „Conincskinde-
ren", welker oorspronkelijke Middel
eeuwse melodie, die stork van de
bekende versie afwijkt, in deze weer
gave prachtig canonisch bewerkt
voor solostemmen en solo-instrumen
ten, krijgt een diep relief, dat zich
in het geheugen prent als ware het
de schoonste muzikale herinnering,
welke men in het leven kan opdoen.
Mien Geraedts en Gerarda
Merens, de alt Tine Tenhaeff, de
tenor Henk Borkent en de bas Anton
Eldering komen echter evenzeer voor
lof in aanmerking als het instrumen
tale ensemble met de bescheiden rol.
Die rol werd door Tom Wisse v. d.
Corput, fluit, Wim de Zoete, altviool
en Henk Berghout, cel, met overtui
ging gespeeld.
WILL G. GILBERT.
Zoals Max Reger zich van de
„volstrekte muziek" tot de zoge
heten programmamuziek bekeerde,
zo evolueerde de jong gestorven (hij
sneuvelde op 29 September 1915 op
28-jarige leeftijd te Tamopol in
Galicië) Duitse toondichter Rudolf
Stephan in omgekeerde richting.
Zijn helaas korte reeks van „opera
omnia" legt hiervan getuigenis af.
al wekten reeds zijn eerste werken
op een als eigen onderneming te
München gegeven concert (16 Jan.
1911) bij de hoorders bevreemding.
Anders was het met zijn in 1913
als zijn vijfde grote werk op het
jaarlijkse muziekfeest der Allgemeine
Deutsche Musikverein te Jena ge-
introduceerde (een Jaar tevoren
reeds in een primitiever vorm en
in een intiemere omgeving in zijn
geboortestad Worms uitgevoerde)
„Musik für Orchester". die dadelijk
bij publiek en critiek insloeg, en
spoedig daarop een succesrijke rond
reis door de Duitse concertzalen
maakte. In het Nederlandse muziek-
Mekka van het Amsterdams Con
certgebouw maakte men eerst ruim
twintig jaar later kennis met deze
belangrijke klankschepping...
In een recente recensie (als men
onze noodgedwongen gecomprimeer
de muziekverslaggeving nog zo noe
men mag) drukten wij het verlan
gen uit, dat den tweeden dirigent
van het Concertgebouworkest, Jan
Koetsier, de kans zou worden ge
gund, als uiting van zijn reeds ge- ler^te
bleken bekwaamheid ook eens een
Orkest" een sfeer van muzikale ge
ladenheid, die men nog aan de invloed
van Reger mag toeschrijven, zij biedt
een uitgesproken expressionistisch
klankbeeld, dat zich in zijn betrek
kelijke soberheid van opzet reeds van
Reger losmaakte Hier tekent het
krachtig penseel van een muzikaal
colorist klankeffecten (let op het ge
bruik van de basklarinet), die de
melodische noch de harmonische
structuur verdoezelen Men beluistert
hier muziek, waarvan men zich ver
wonderd afvraagt, hoe zij zozeer bij
zoveel minder belangrijke muziek uit
deze eeuw kon worden achtergesteld.
Mocht men dus in de introductie
reeds een daad van Koetsier begroe
ten, voor de voortreffelijke uitvoering
geldt dit niet minder Want hiervoor
past geen ander woord dan „voor
treffelijk"; niet slechts naar de be
doeling, maar evenzeer naar de daad.
Het is thans duidelijk geworden, hoe
zeer Koetsier zich. ook in zijn eigen
toonscheppende arbeid, met Stephan's
muziek heeft vereenzelvigd en zijn
geestdrift aan het omvangrijk orkest-
apparaat deelachtig hééft weten te
maken. Inderdaad: een daad!
George van Renesse had eveneens
een gelukkige avond door zijn met
ferme toets en warme muzikaliteit
verklankt Vierde Pianoconcert van
Saint-Saëns; een dankbaar werk, dat
dankbaar werd uitgebuit, dank zij
Renesse's veelzijdige technische be
gaafdheid. die hem in Saint-Saëns' zo
geheel eigen technische eisen bijzon-
stade kwam. Het succes was
Vooi de kinderen.
Beste meisjes en jongens,
Nu mag Rlkl Oosterbaan, W de
Zwijgerlaan 269 I, Amsterdam-
West. ons allemaal eens een raadsel
opgeven.
Je hebt het mooi bedacht. Rlkl. en
ik was maar wat blij met Je hulp.
daad te stellen. Op het terwille teKSetsi!'r00dienookrthier': het orkest
van Franz Konwltschny's gastdtri- uiSemend to de hand had o2
„nt,eh»n ^wnd met fen'toiLtoen tós le
gentschap verschoven abonnements
concert werd hem Donderdagavond
die kans geboden en hij heeft haar
met belde handen gegrepen door de
introductie van Rudi Stephans be
langrijkste, eigenlijk enige orkest
werk.
Men heeft hierin een buitengewoon
belangrijke toonschepping beluisterd;
belangrijk om de vorm en niet min
der om de muzikale inhoud, al zou
de componist zich heden ten dage
wellicht iets kernachtiger hebben uit
gedrukt. Ademt deze „Muziek voor
bedachtzame lezing van Mozart's
„Jupiter-Symphonie", waarin on
danks of misschien juist door
deze voorzichtigheid een inzet nogal
eens faalde. Wat de verklanking hier
misschien aan muzikaal vuur te kort
kwam kreeg men vèrgoed ln een
prachtige voorstelling van Davel's
„Alborada del grazioso" (Dageraad
van de nar) in haai vurig gekleurde
klankeffecten en geladen dynamiek.
Een vonkenspattend besluit van een
In elk van de t.en sectoren (taart
punten) moet een woord komen te
staan, dat uit 6 letters bestaat Je
schrijft de woorden van de cllfers af
onder elkaar ln de cirkeldelen
1. zit aan een bloem.
2. zegt men ln Indlë tegen iedere
mevrouw.
3. ls een bekende toren ln Frankrijk.
4. ls een Jongensnaam
5. ls de naam van een vogel en van
een beroemd vliegtuig.
6 aten we vroeger ln de boerenkool
7 is niet laat
8. ls een plaats ln het Gooi.
9. ls het tegengestelde van boven.
10. ls de buitenkant van het brood
De tien letters, die nu ln de bui
tenste rand komen te staan, vormen
de naam van iemand, die Jullie alle
maal goed kennen.
Ik zie de brieven en briefkaarten
met de oplossingen al weer tegemoet
vóór Dinsdag 15 Februari. Raadsel
oplossingen, die later binnenkomen,
kunnen tot mijn grote spijt niet mee-
loten hoor! Zet buiten op de brief
duidelijk het adres van Oom Jan,
Redactie „Het Volk". Hekelveld 15.
Amsterdam-Centrum en vergeet niet
ook binnen ln Je brief Je eigen adres
goed te schrijven
De oplossing van mijn vorig
raadsel was: Aal muil ster
toom eer rook dom aar
maal. De eerste letters van die nieuwe
woorden vormen tezamen dc naam van
de hoofdstad van Nederland: Amster
dam.
De prijswinnaars en -winnaressen
zijn: Mina Wekema, Nleuwstraat 32.
Assen; Menklpa Roelfsema, Achterdiep
6. Sappemeer; Dina Huls. p/a G. A
Huis, C 191 Op de Honke. Heurne bij
Dlnxperloo; Hcnny Timmer. Prins
Hendrlkweg C138 II. Vaassen; Koos
de Rover. Van den Houte Wlllems-
plein 4, Sliedrecht; F Baert, Kleine
Visserijstraat 67 A. Rotterdam-Wes*.;
Jan du Chatlmler. Delstraat 1. Hoens-
broek; Llda de Beer. Nieuw Voordorp
straat 34. Voorschoten; Jankc Jelsma,
.Vogelkade 16. Amsterdam-Noord; Ton
ale Hendriks. Schle 62 B. Schiedam
Ik hoop. dat Je veel plezier van Je
prijs, een mooi spel. dat lk Jullie zotid.
zult hebben.
't Zal mij benieuwen oi lk deze
keer, nu het om het oplossen van een
raadsel van een van Jullie vriendin
netjes gaat. niet meer dan 500 goede
oplossingen ontvang De laatste keer
ontving ik meer dan 400 goede oplos
singen.
Hartelijke groeten van Jullie
OOM JAN.
Voor de vrouw
schone avond.
Kauw het eten goed!
Velen hebben tegenwoordig last.
dat het voedsel niet goed ver
dragen wordt. Dit is het gevolg
van de samenstelling van de voe
ding, die in het algemeen zetmeel-
rijker is dan vroeger. Behalve van
verschillende andere dingen hangt
een goede spijsvertering af van het
kauwen van het voedsel. Door het
kauwen wordt het eten fijn ver
deeld en met speeksel, waarin stof
fen voorkomen, die het zetmeel ver
teren, vermengd. Een goed verzorgd
gebit is daarvoor nodig. Laat men
dit kauwen nu na of doet men het
slechts zeer oppervlakkig, dan komt
het voedsel onvoldoende voorbereid
in maag of darm. Deze organen
moeten dan dubbel werk verrich
ten om het zetmeel toch nog te ver
teren Het gevolg kan zijn. dat de
persoon in kwestie allerlei klachten
heeft.
Kauw het eten dus goed. De huis
vrouw zorge er voor. dat men de
maaltijden rustig en niet gehaast
gebruikt, want dit werkt het slecht
BROOD. BESCHUIT, AARDAP
PELEN, RIELK. VLEES: 7 en 8
TABAK: 7 en 8 beide a keuze
BLOEM: 35 en 36.
HAVERMOUT: 37 (125 gram)
GORT: 38 (125 gram).
KAAS: 39 (40+ of volvet).
SUIKER: 40.
JAM: 41
VERVANGINGSMIDDELEN: 42
KINDERVOEDING: Res D 12
Gort, Res. E 12 Rijst.
KINDERDRANKPOEDER: Res
C 13, D 13, E 13 (300 gram)
SNOEP: 7 chocolade of suiker
werk. 8 suikerwerk.
BOTER: 7 A marg., 7 B bak- en
braadvet. Res. B 14. C 14. D 14
en E 14 roomboter.
Einde geldigheidsduur 19 Febr
Bon 07 Aardappelen is geldig
t.m. 12 Febr. Nog geldig zijn:
Boter 06 A en 08 A (4 Maart)
33 en 34 Alg., Res. C 10. D 10.
E 10 en E 11 (19 Febr.). R 01
Tabak voor scheerzeep (30 April)
G. K. KROP. kauwen in de hand.
Kroniek van de
Volkstuin I
Schoonhouden van de tuin
Meer nog dan de maand Januari
begint de tuin zien tbansop het
nieuwe seizoen te richten Het wordt
dan ook tijd de oude gewassen op te
ruimen. Met name geldt dit voor boe
renkool en sprultkool. die nog te velde
staan. Deze worden thans dus opge
ruimd Het ls verstandig de stronken
niet naar de composthoop te laten ver
dwijnen, doch. om alle narigheid van
knolvoet e.d.. welke via de compost
hoop over do tuin verspreid Kan wor
den. te voorkomen, worden de stron
ken vernietigd. Zekerheid voor alles!
Zijn wij eenmaal zo ver, dan wordt
ook hier de grond goed omgespit,
waarbij wu er goed acht op geven, of
de grond ook rltnaalden elders
koperwormen genaamd bevat De
op meelwormen gelijkende larven van
de knlptor kunnen ons enorme na
delen bezorgen. Op Jonge worteltje»
bijvoorbeeld zijn rltnaalden verzot,
waar thans bestrijdingsmiddelen
schaars oi niet te krligen zim. zullen
wu eventueel met herhaaldelilk ondiep
spitten onze belagers onder de kn:e
moeten zien to krijgen.
Een andere, minder gevaarlijk ge
achte. doch in feite daarom niet min
der onaangename mee-cetstcr. die wil
"lans te lijf gaan. ls de pissebed of
Keldermot. Vooral onze broeibakken,
die langzamerhand weer ln bedrilf
komen, moeten terdege op de aan
wezigheid van keldermotten worden
nagekeken.
Vangen kunnen we deze gasten met
Parijs groen een stof. welke, zo we
er over beschikken, in het bijzonder
m de bak de nodige voorzichtigheid
vordert Verder kunnen we ook met
behulp van doorgesneden aardappelen,
waarvan men 's ochtends de pissebed
den wegvangt, trachten van deze last
posten af to komen
Voor het overige is het goed om
^'a»a.r «.tiJd ons straKs waarschijnlijk
ontbreekt, oi beter benut kan worden,
er reeds thans voor te zorgen, dat het
.kweek van de toekomstige aardappel-
akker en ook van de andere plaat-
3en wordt weggehaald Nu de bodem
vochtig en zacht is. zal het niet moei
lijk vallen, dit lastige onkruid zo niet
geneel. dan toch voor een belangrijk
deel te verwijderen
Taneven chemische wasserijen
en ververijen
DEVENTER, 11 Febr. In afwach
ting van een algemene regeling van de
tarieven van chemische wasserijen en
ververijen ls de volgende maatregel
getroffen; De gevestigde en to goeder
naam en faam bekendstaande bedrij
ven kunnen de prijzen bill ven bereke
nen, die zij voor of op 9 Mei 1940 be
rekenden. eventueel vermeerderd met
een goedgekeurde verhoging De che
mische wasserijen en ververllen, die
eerst na die datum hun werkzaam
heden zijn begonnen, mogen daaren
tegen slechts die tarieven berekenen,
welke in de prijsvaststelling zijn ge-
nnpmH
De stormer spreekt
UTRECHT, U Febr Dinsdag 15
Febr., des avonds van 18.45—18.55 uur
spreekt de stormer in de Jeugdstorm
uitzending tot de rijpere Jeugd over
het onderwerp; „Durf wat te doen".
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur- lr A.
H de Haas van Dorsser. Haarlem;
binnenland; J. v Grieken: illustratie
en opmaak: R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M Wolters. muziek:
G. K Krop; sport; J J Liber; adver
tenties: A. H. Lammers. allen te Am
sterdam. K 113
