HET DAGBLAD
Grote afweersuccessen
bij Witebsk en Beresina
Oorlogsverrassingen bij
Kees van Dongen
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsbericht
Aanvallen der Amerikanen bij
Cassino mislukten alle
Rustige dag bij
Nettuno
Engels oordeel over de
strijd in Italië
Dr. Frank over opbouw van Polen
Wat in vier jaar werd
bereikt
Vier grote oorlogstonelen
in het Oosten
Jongen van 13 jaar
doodde zijn vader
De jeugd waart er in tweevoud
Marianne 44"
II
Reorganisatie Staatsloterij
Hoofdprijzen eerste
4 klassen verhoogd
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER. 7 Febr. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
„In het gebied van Nikopol zette de
vijand met sterke strijdkrachten zijn
aanvallen voort. Onze troepen sloe
gen de aanvallen af of sloegen enkele
opgedrongen gevechtsgroepen van den
vijand in een tegenaanval terug.
In het gevechtsgebied tussen
Kirowograd en Belaja Zerkof ble
ven talrijke aanvallen der Bolsjewis
ten. tot op plaatselijke penetraties
na, vergeefs. Daarbij leed de vijand
zware, bloedige verliezen en ver
loor hij 21 pantserwagens.
Ten westen van Polonoje misluk
ten talrijke vijandelijke aanvallen.
Twee Bolsjewistische bataljons wer
den door een pantserdivisie vernie
tigd.
Ten zuiden van de PripeLmoeres-
sen leveren onze troepen strijd met
verscheidene vijandelijke cavalerie-
formatles. Bij Witebsk en ten zuiden
van de Beresina zetten de bolsjewis
ten hun doorbraakpogingen met over
machtige strijdkrachten voort Onze
divisies behaalden in beide sectoren
na verbitterde gevechten opnieuw een
groot afweersucces.
De gevechten ten noorden van
Newel, waar de Sowjets ook gisteren
door pantserwagens gesteund met
sterke strijdkrachten aanvielen, zijn
nog gaande.
Tussen het Ilmen-meer en de Finse
Golf hadden eigen ondernemingen,
nadat talrijke vijandelijke aanvallen
waren afgeslagen een succesvol ver
loop. In de noordelijke sector van
het oostelijke front heeft zich een
gevechtsgroep, bestaande uit Neder-
Silezische jagers. Oost-Pruissische
grenadiers en eenheden van een
luchtmacht-velddivisie onder bevel
van luitenant-generaal Spoth zich
schitterend gehouden. Hierbij heeft
zich het Oost-Pruissische grenadier-
regiment 3 onder bevel van luite
nant-kolonel Hilgvndorff zich bijzon
der onderscheiden.
In de afgelopen nacht werden
woonwijken van de Finse hoofdstad
door Sowjetvliegtuigen aangevallen.
In het landingshoofd van Nettuno
Japanse aanvallen In
Bengalen
TOKIO. 7 Febr. De woordvoer
der van het Japanse leger heeft ver
klaard, dat de vijand, in weerwil van
het feit. dat hij onlangs, bij zijn po
ging om Birma te heroveren, een
nederlaag heeft geleden, die als de
tragedie van Arakan in de krijgsge
schiedenis geboekstaafd zal worden,
blijft streven naar heropening van
de weg door Burma. Daarom ook is
het expeditieleger van Tsjoengking
aangetreden voor een aanval op Ju-
nan. een aanval, die begin October
1943 ineenstortte en leidde tot het
aftreden van den commandant van
dat expeditieleger, generaal Tsjeng-
Tsjeng.
Thans, aldus vervolgde de woord
voerder, heeft de vijand met het gros
van het 14de Engelse leger, gesteund
door sterke pantser- en artillerie
strijdkrachten, getracht een prestige-
succes te behalen en Maungdau en
Boethidaung te nemeh. Opmerkelijk
is daarbij, dat de vijand zich er op
beroemt in Boethidaung te zijn bin
nengedrongen, terwijl de stellingen
daar als strategisch onbelangrijk
reeds lang waren ontruimd. In wer
kelijkheid zijn de Japanners, na een
stelselmatige correctie van de front
lijn, op 4 Februari tot de aanval op
een ongenoemd vijandelijk steunpunt
overgegaan met de bedoeling Tsjltta-
gong in te nemen en den vijand in
Bengalen een tweede tragedie-Arakan
te bereiden. Tsjank-Kai-Sjeks droom
van een heropende weg door Burma
zal een bloedige tragedie blijven, na
dat de Japanse strijdkrachten met
haar Indische bondgenoten de aan
val op het. centrum van de slagorde
van Mountbatten hebben geopend.
Geen paniek in Helsinki
HELSINKI, 7 Febr. De chef van
de civiele luchtbescherming in Hel
sinki, generaal Sihvo, heeft Maan
dagavond een officiële mededeling uit
gegeven, waarin hij zegt. dat het
bombardement van Helsinki en om
geving geschied is in twee grote aan
valsgolven tijdens bijna wolkenloos
weer. Door naar schatting 200 vlieg
tuigen werden grote hoeveelheden
brisant- en brandbommen neergewor
pen. Er vielen 38 doden en 232 ge
wonden. Bewezen is. dat de vijand
geen militaire doelen voor ogen had,
maar een terreurplan uitvoerde. De
bevolking is niet nerveus. In de stad
heerst kalmte en rust. De versper
ringsgordel van het afweergeschut
heeft een deel van de aanvallende
vliegtuigen naar de omgeving weg
gedrongen.
De luchtaanval op Helsinki wordt
in de Zweedse pers uitvoerig bespro
ken, Aftonbladet maakt in dit ver
band voor de eerste maal gebruik
van de uitdrukking „terreur-aanval"
en schrijft, dat in Helsinki geen
paniek is opgetreden. De bevolking
heeft zich. evenals bij de vroegere
luchtaanvallen zeer rustig gedragen.
Verscheidene culturele en bestuurs
gebouwen, benevens grote woongebie
den zijn door bom treffers of brand
min of meer ernstig beschadigd.
Aanslag op Darnand verijdeld
Naar het Vlaamse dagblad Volk en
Staat meldt, kon de Franse politie
een voorgenomen aanslag op den secre
taris-generaal voor de openbare orde.
Joseph Darnand, verijdelen. Men had
hier te doen met een groep samen
zweerders. tot welke talrijke ambte
naren van de ministeries behoorden.
De controleur-generaal van de poste
rijen te Vichy, die eveneens bij de
zaak betrokken was. heeft de vlucht
kunnen nemen. Het hoofd van de
bende, een Jood. werd aangehouden.
STOCKHOLM. 7 Febr. Naar de
Sowjetrusslsche berichtendienst meldt,
ls bij een verordening van het presi
dium van de opperste raad der Sowjet-
republlek In Wlt-Rusland van 7 Febr.
Ponomarenko benoemd tot voorzitter
van de Raad van Volkscommissarissen
der Sowjetrepubllek Wlt-Rusland. Tot
eersten plaatsvervanger van den voor
zitter van de Raad van Volkscommis
sarissen der Sowjetrepubllek Wlt-
Rusland is Bylinskl aangesteld. Een
Sowjct-Witroetheense commissaris van
buitenlandse zaken, ls nog niet be
noemd,
verliep de dag kalm. De eigen artil
lerie bestookte concentraties van
vijandelijke schepen voor de lan
dingsplaatsen met waargenomen uit
werking. Bij de aanval van Duitse
gevechtsvliegtuigen op de landings
plaatsen van de vijand bij Anzio in
de nacht van 5 op 6 Februari, wer
den een vijandelijke torpedojager en
twee tansportschepen van middelbare
grootte zwaar beschadigd.
Ten noordwesten van Cassino zet
ten de Amerikanen hun door gecon
centreerd artillerievuur gesteunde
aanvallen tijdens de gehele dag
voort. In verbitterde gevechten van
man tegen man mislukten alle aan
vallen met zware verliezen voor de
vijand. Aan bet overige front verliep
de dag bij wederzijdse activiteit van
verkennings en stoottroepen kalm.
Boven de bezette gebieden in het
westen werden gisteren 12 vijande
lijke vliegtuigen neergeschoten.
„Bezeten weerstand"
der Duitsers
GENÈVE, 8 Febr. De Engelse
pers houdt zich uitvoerig bezig met
de „bezeten weerstand", die de Duit-
sers bieden tegen iedere aanval der
Anglo-Amerikanen in Italië. In de
gevechten om het bruggenhoofd Net
tuno. zo wordt gezegd, hebben de
Duitsers niet alleen een vergroting
van het bruggenhoofd verhinderd,
doch zij zijn zelfs tot een aantal
zware tegenaanvallen overgegaan. In
de gevechtssector van Cassino be
twistten de Duitsers de Amerikanen
iedere duimbreedte gronds in zeer
verbitterde gevechten. De aanvallen
de Sherman-pantserwagens. zo schrijft
de speciale correspondent van de
„Daily Telegraph" bij het vijfde le
ger, staan voortdurend bloot aan een
directe vijandelijke beschieting. Ame
rikaanse infanterie, die tijdelijk Cas
sino bezette, moest zich na een taaie
worsteling met de Duitsers op het
punt van uitgang terugtrekken. De
Duitse afweermethode kan als volgt
geschetst worden: men houdt zich
stil en laat het artillerievuur rustig
over zich heen gaan, zodat bij de ge
allieerde bevelhebbers de indruk ont
staat, dat een nieuwe aanval van in
fanterie en pantserwagens nauwelijks
enige Duitse tegenstand zal ontmoe
ten. Zodra pantserwagens en infante
rie echter tot de aanval overgaan,
worden zij door een ware hagel van
vuur ontvangen. Dit alles is, zo be
sluit de correspondent, zonder harts
tocht en vooroordeel beschouwd, een
voor de geallieerden „onmenselijke
zaak, die vele verliezen kost".
De SDeciale correspondent van de
„DailyExpress" spreekt van een
crisis in de strijd om het bruggen
hoofd van Nettuno. De Duitsers pro
beren, zo schrijftrhij. de geallieerde
troepen in zee te drijven en maken
hierolj gebruik van zwaar belege
ringsgeschut. die de stellingen en het
strand voortdurend onder vuur ne
men. Engelse oorlogsverslaggevers die
naar dit toneel van de strijd zijn ge
zonden, verklaren, dat men „deze
invasiepoging" geenszins een algeheel
succes kan noemen. De vijand be
heerst de omliggende heuvels en de
naar Rome leidende autoweg. Hij
heeft zich overal rondom het brug
genhoofd stevig kunnen verschansen.
Van een spoedig in elkaar grijpen
van het bruggenhoofd in de Zuid-
Italiaanse frontlijn kan geen sprake
zijn.
Een Amerikaanse luitenant, die
met zijn groep Cassino binnendrong,
heeft volgens een ander bericht in
de „Daily Express" verteld: „Wij
slaagden er des avonds laat in enkele
gebouwen van Cassino te bezetten.
Daarop werden wij echter onmiddel
lijk door vijandelijk znitrailleurvuur
bestookt en moesten wij een stuk
terug. Vervolgens werden onze gele
deren door het vijandelijke artillerie
vuur getroffen en konden wij niet
weg."
Ik heb in de afgelopen twee jaar
bij het volgen van onze troepen vele
slagvelden gezien, zo vertelt de oor
logscorrespondent van de „Daily
Herald" in de sector van Cassino.
Maar ik kan mij geen slagveld her
inneren, dat de indruk van dergelijke
wanhopige gevechten weergeeft als
dat van Cassino. Ik zag en hoorde
hoe de hel daar losbrak. De Duitse
kazematten zijn zo handig aangelegd,
dat twee soldaten met een mitrail
leur iederen aanvaller kunnen af
slaan. Het klooster van Cassino heb
ben wij nog steeds niet. Men is niet
in staat ook maar bij benadering op
te geven hoeveel Amerikanen in de
gevechten om het bezit van dit kloos
ter gesneuveld zijn. De Duitsers strij
den als bezeten."
Ie JAARGANS No. 32
DINSDAG 8 FEBRUARI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Flooigracht 31, Leiden.
Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f2.73 per kwartaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
BERLIJN, 7 Febr. In zijn voor
dracht voor de buitenlandse pers over
het Gouvernement-Generaal, zei dr.
Fr&nk, dat de gebeurtenissen van de
laatste tijd het Gouvernement-Gene
raal. als het vaderlandse vestigings-
gebied van het Poolse volk, ongetwij
feld in het centrum der wereldbe
langstelling hebben geplaatst Bij
ons werk. aldus dr. Frank, zijn wij
van het begin af geleid door het be
sef van een grote Europese verant
woordelijkheid. Dat geldt ook voor de
verbetering van vele onhoudbare
maatschappelijke en politieke toe
standen, welke verbetering de vroe
gere Poolse staat daarvan zijn wij
meer dan ooit overtuigd nooit tot
stand had kunnen brengen. De Duit
se leiding heeft de millioenen Poolse
boeren de bevrijding uit de weliswaar
niet de jure, maar dan toch de facto
bestaande verstrikkingen van het
ergste feodalisme gebracht en de mil
lioenen Poolse arbeiders uit onwaar
dige sociale toestanden bevrijd. Ons
streven werd bevorderd door het feit,
dat de oorlog, die door de toenmalige
Poolse regering lichtvaardig voor bui
tenlandse belangen werd ontketend,
bij de grote massa van het Poolse
volk geenszins populair was.
Na herinnerd te hebben aan de
toestanden zoals men die in de herfst
van 1939 vond, toen er geen bestuur,
geen post en geen verkeer waren, en
er aanzienlijke materiële hulp uit de
middelen van het Duitse Rijk nodig
was om door de eerste moeilijke
maanden heen te komen, besprak dr.
Frank hetgeen men thans heeft be
reikt
He onderwijs is ter hand genomen.
Er zijn nu 13.500 volksscholen met
33.000 onderwijzers, voorts scholen
voor handwerkers en handelsscholen,
technische scholen enz. Met behulp
van /akcolleges wordt ook de nood
zakelijke academische opleiding in
stand gehouden, terwijl ook al het
mogelijke gedaan wordt ter bevredi
ging van culturele behoeften. Ook
een Poolse pers is weer opgestaan, 9
dagbladen, 11 weekbladen, 9 maand
bladen en 25 vakbladen zorgen voor
inlichting, amusement en culturele
opvoeding der bevolking. In de uit
geverij is het zwaartepunt verlegd
naar de vakliteratuur, hoewel ook de
belletrie goed vertegenwoordigd is
met 732 nieuwe edities gedurende de
laatste twee jaar. Er wordt hard ge
werkt aan de opheffing van het te
kort aan schoolboeken.
Voorts moet melding gemaakt wor
den van de strijd tegen ziekten met
epidemisch karakter. Ter bestrijding
van de vlektyphus zijn 100 ziekenhui
zen opgericht en aan de opleiding van
Poolse medici is veel zorg besteed.
Spr behandelde voorts de vijande
lijke propaganda, waarbij hij opmerk
te. dat de Angelsaksische en de Bols
jewistische propaganda niet altijd ge
lijke richtlijnen volgden. Met haar
leugens heeft de Engelse agitatie haar
eigén prestige ondermijnd en wellicht
juist daarom bestaat er op het ogen
blik of in de toekomst generlei serieus
Legaatje voor Churchill
STOCKHOLM 8 Febr. De ope-
ning van het testament van den in
October 1942 overleden Engelsen
financier sir Henry Strakosch heeft
in Londen een eerste-rangs sensatie
verwekt, daar sir Henry, die doorgaat
voor een der grootste, zo niet de aller
grootste. van alle Engelse financiers,
een aantal zijner \rienden, onder
wie den Britsen minister-president
Churchill, den Zuldafrikaansen pre
mier Smuts, den Britsen lord-kanse-
lier sir John Simon en den Britsen
minister van Voorlichting Brendan
Bracken, met aanzienlijke bedragen
heeft bedacht. Churchill b.v. heeft
20.000 pond gekregen, gepaard gaande
met de nadrukkelijke opmerking, dat
hij een der trouwste vrienden van
den overleden multi-millionnair is ge
weest.
Omtrent de afkomst van Strakosch
tast men in het duister. Steeds is
echter van hem beweerd, dat zijn
wieg gestaan heeft in een ghetto in
Bohemen of Galicië In 1890 duikt
hij op in de City van Londen en hij
wist door de Boerenoorlog goede
zaken te maken. Later werd hij finan
cieel adviseur van de Zuidafrikaanse
regering, bekleedde dergelijke func
ties in Engeland en maakte hiervan
gebruik om zijn financiële macht uit
te breiden. Van talloze ondernemin
gen in alle delen van het Britse em
pire was hij voorzitter van de raad
van commissarissen. Zijn testament
onthult de identiteit van de interna
tionale financiële wereld met de En
gelse regeringskringen en kan daar
mede dienen als bijdrage tot de Britse
nrf-oorlogso plannen.
BERLIJN. 7 Febr. Het verloop
der militaire operaties der laatste
dagen doet Berlijn momenteel vier
grote oorlogstonelen in het Oosten
onderscheiden:
1. De sector van Nikopol tot aan Kiro
wograd en Belaja Zerkof. Ofschoon
in deze sector de operaties zowel van
de Sowjetische troepen als van de
Duitse troepen verschillende stoot
richtingen hebben, vormt deze sector
een afgerond strategisch geheel. Het
zwaartepunt van dit oorlogstoneel
ligt op de noordelijke vleugel bij
Belaja Zerkof. De operaties op de
zuidelijke vleugel hebben voorlopig
nog geen groto betekenis, daar de
Sowjets thans slechts streven naar
de bezetting van het Duitse brugge-
hoofd en de stad Nikopol. Het brugge-
hoofd werd van het zuiden en de stad
zelf van het noorden uit aangevallen.
Hoewel de Sowjets met hun aanval
op de stad aanvankelijk succes had
den, hebben de Duitse tegenaanvallen
hun uitwerking niet gemist. Op de
noordelijke vleugel is de druk van het
Rode Leger zeer sterk. Daar van
Duitse zijde nieuwe reserves in de
strijd geworpen zijn, kan er rekening
mede gehouden worden, dat de ver
bitterde gevechten nog wel enige tijd
zullen aanhouden.
2. Het oorlogstoneel ten zuiden van
de Pripetmoerassen. Het strekt zich
uit van het gebied ten westen van
Polonnoje over Rowno en Lözk naar
het moerassengebied. Weliswaar ruk
ken de Sowjets op yele plaatsen nog
op. maar de structuur van het land
heeft tot gevolg, dat het Rode Leger
aan enkele verkeerswegen gebonden
is. Bijzonder krachtig wordt de spoor
lijn tussen Rowno en Kowel en tus
sen Rowno en Lemberg aangevallen.
Inmiddels zijn de Duitsers op de zui
delijke vleugel tot een tegenaanval
overgegaan. De uitwerking van dit
offensief is nog niet bekend.
3. De sector tussen NewelWitebsk
en Reschitza. Dit oorlogstoneel kan
beschouwd worden als de scharnier
van hei Duitse noordelijke front.
Reeds herhaaldelijk hebben de Sow
jets krachtige aanvallen op deze
Duitse positie ondernomen. Ook de
jongste aanval op Witebsk heeft de
Sowjets nog geen succes gebracht.
4. Het oorlogstoneel tussen het
Ilmenmeer en de Finse Golf. De strijd
nam daar aanmerkelijk af. De Duitse
tegenmaatregelen zijn reeds zo effec
tief gebleken, dat het Rode Leger ge
durende de laatste drie dagen zelfs
geen plaatselijke successen meer
heeft kunnen boeken. Te Berlijn
wordt verklaard, dat de situatie op
de noordelijke vleugel vrijwel uitge
balanceerd is.
Terwijl in de zuidelijke sectoren
natte sneeuw en regen de wegen
onbegaanbaar hebben gemaakt, heerst
in het gebied tussen Witebsk en de
Finse Golf lichte vorst. Hier vormen
de beijzelde wegen een even grote be
lemmering voor de operaties als de
modder in het zuiden.
op te vatten mogelijkheid tot versto
ring van orde en rust in het Gouver
nement-Generaal.
De Moscouse propaganda heeft
hoofdzakelijk getracht het rovers- en
bandietenwezen te versterken. Ook
daartegenover moest duidelijke, on
dubbelzinnige taal gesproken worden.
Nog nooit echter heeft de ware his
torisch gegroeide afkeer van de Polen
tegen de Bolsjewieken zich duidelij
ker en ondubbelzinniger geopenbaard
dan in de afgelopen maanden, toen
het oostelijke front dichter bij dit ge
bied kwam. waar Moskou van 1939
tot 1941 alle ervaringen bevestigde,
die de Polen in de loop van vele
eeuwen onder alle slechts denkbare
omstandigheden hebben opgedaan
met hun grote nabuur in het oosten.
Waarschijnlijk ls nooit het vertrou
wen ten opzichte van het Duitse leger
sterker geweest dan juist thans en
nooit konden wij rustiger en hoopvol
ler naar de toekomst zien dan juist
nu. Wij wekken hierbij geen illusies,
maar beperken ons er toe, de feiten
te laten spreken. Die feiten zijn voor
het Poolse volk in het Gouvernement
duidelijk. Onder Duitse leiding heeft
het in zijn werkende millioenenmassa
die sociale bevrijding ervaren, waar
toe de eigen machthebbers geduren
de vele eeuwen volkomen ongeschikt
gebleken zijn.
Zwaarder straf geëist tegen
knoeienden textielfabrikant
ARNHEM, 8 Febr. Voor het Ge-
rechtshof heeft terecht gestaan de
textielfabrikant Jaan Venema uit Al
melo. die zich aan tel van ergerlijke
knoeierijen heeft schuldig gemaakt
en wien diverse overtredingen van de
textielbeschikking ten laste worden
gelegd. Verdachte had de hem toege
wezen hoeveelheden stof bij de fabri
cage van kinderkleding e.d. zo „zui
nig" gebruikt, dat hij een hoeveelheid
overhield, waarvan hij kleding liet
vervaardigen, welke voor de zwarte
markt bestemd was. Voor de kleding,
waarin niet de vereiste hoeveelheid
stof was verwerkt, berekende hij ae
volle prijs, zodat, hij op die wijze van
de achtergehouden waren dubbel pro
fiteerde. Aanvankelijk bekende hij
tien a vijftien procent van zijn om
zet voor zijn clandestiene praktijken
te hebben gebruikt, doch thans zei
hij normaal te hebben gesneden.
Het O.M. toonde aan. dat verdach
te nog tal van andere overtredingen
had begaan. Hij verkocht o.a. onaf
gewerkte stoffen, voerde geen behoor
lijke administratie en was in het be
zit van smokkelwaar.
De Almelose rechtbank veroordeel
de hem tot twee maanden gevange
nisstraf plus een boete van 120.000,
subsidiair zes maanden hechtenis. In
een uitvoerig requisitoir wees de ad
vocaat-generaal, mr. dr. Maris, er op.
dat dit veel te weinig was voor een
verdachte, die tel van kleine kopers
op zo ernstige wijze had gedupeerd.
Hij vorderde een jaar gevangenisstraf
plus een boete -ven /-l20.000. SLet Hol
zal 19 Februari arrest wijzen.
Moord op 14-jarig meisje
voor Haagse Gerechtshof
DEN HAAG. 8 Febr. Het Haagse
Gerechtshof heeft de zaak behan
deld tegen den 36-jarigen monteur
bankwerker Th. van Berkel. uit Til
burg, die door de Bredase rechtbank
en het Gerechtshof te Den Bosch,
wegens doodslag op een veertienjarig
meisje in de bossen van Oistenvijk
tot vijftien jaar gevangenisstraf was
veroordeeld. De Hoge Raad casseer
de het arrest van het Bosse Ge
rechtshof wegens een vormfout en
wees de zaak naar het Haagse Hof.
waar verd. thans weer met een ge
heel ander verhaal kwam aandra
gen. Hij erkende op de plaats van
het misdrijf te zijn geweest, maar
uit angst dat men hem zou verden
ken had hij dit niet durven vertel
len. te meer omdat hij al meer was
veroordeeld, o.m. voor een soortge
lijk geval.
De advocaat-generaal kon verdach-
tes verweer niet aanvaarden. Met
vernietiging van het vonnis van het
Bosse Hof requireerde spr. opnieuw
wegens doodslag vijftien jaar gevan
genisstraf. Uitspraak 21 Februari.
Kaderopleiding Ger
maanse Landdienst
Eeuwen geleden trokken Neder
landse boeren en handelaars naar
het oosten en vestigden zich in de
steden of bouwden zich boerenhoe
ven. Steden als Danzig en Marien-
werder laten nog heden de Neder
landse invloed in hun bouwstijl her
kennen.
Ook nu trekken weer jonge pio
niers naar het oosten.
In Danzig en Bromberg kan men
hen in het blauwe Jeugdstorm-hemd
ontmoeten In totaal bevinden zich
reeds 500 Nederlandse jongens en
meisjes in de Germaanse Landdienst.
om het boerenwerk weer te leren.
Later zullen rij zich eigen hoeven
bouwen en mede de grondslag leggen
voor een nieuwe germaanse boeren
stand in deze gebieden. De ;,ongens
en meisjes zijn ondergebracht ir
kampen onder Nederlandse leiding.
Over enkele weken begint de oplei
ding van kamplelder(sters) voor de
Germaanse Landdienst.
Zij die menen hiervoor geschikt te
zijn. kunnen zich voor opleiding aan
melden Leeftijd 1825 laar.
Aanmelden bij. Germaanse land
dienst Utrecht. Koningslaan 9.
Eén cent voor Winterhulp
één dubbeltje terug!
DRIEBERGEN, 8 Febr. Tijdens
de laatste collecte voor Winterhulp,
die door de mannen van de Ar
beidsdienst werd gehouden, bracht
het dienstmeisje uit een deftig huis.
bewoond door een dokter, namens
dezen „een cent" voor de bus. De
Arbeidsman trok fluks zijn beurs en
overhandigde het meisje een dub
beltje in ruil voor de cent, met ver
zoek dat den dokter te willen geven.
Dit antwoord van den man die,
ongeacht weer en wind. bereid was
huis aan huis voor zijn minder be
deelde volksgenoten aan te kloppen,
moge den dokter een les zijn.
Vervolgingswaanzin de
oorzaak
(Van onzen specialen verslaggever.)
Een collega wil weten, of hij
met Kees van Dongen Frans
moet spreken, als een Neder
landse journalistieke Invasie op
het punt staat los te breken over
het Parijse atelier van den schil
der. Wie zijn vreemde talen niet
even „opgehaald" heeft, vóór hij
in den vreemde tegenover land
genoten komt te staan, kan in
derdaad wonderlijke dingen be
leven. Maar het is met mensen
en beroemde schilders, gelijk het
met varkens is die men bij de
staart vat. Zelfs met „mondaine"
schilders, die dus met zwijnen
soms slechts in overdrachtelijke
zin te maken krijgen. Wanneer
wij bij de Étoile de Rue de Cour
celles zijn ingeslagen, en over de
binnenplaats naar de brede deur
van Van Dongen's Parijse werk
plaats zijn geschreden, wacht de
schilder reeds boven aan de trap.
Hij schijnt oprecht verheugd,
Nederlanders te zien. „Ik zie
weinig Nederlanders meer ln
deze tijd!" bekent hij. En die
bekentenis verklaart zijn tege
moetkomendheid.
Van Dongen's Parijse atelier in
het vijfde oorlogsjaar, dat is een
stukje van „Marianne 44". En er is
genoeg stof voor verrassingen in
deze enorme ruimte. De grootste
ROTTERDAM. 8 Febr. Na een
langdurig en nauwgezet onderzoek is
de politie er in geslaagd licht te bren
gen in het misdrijf, dat op 11 Janu
ari ln de Atjehstraat is gepleegd. De
57-jarige kantoorbediende J. J- de
Jong. die 's avonds in zijn woning
was neergeslagen en zo ernstig ge
wond werd, dat hij later ls overleden,
blijkt gedood te zijn door zijn der
tienjarigen zoon, aanvankelijk de
hoofdgetuige in dit drama.
Vader en zoon waren alleen thuis,
zodat de politie alleen op de verkla- zevenenzestig j^r geworden schu
ringen _van den Jongen af m der een driejarige zoon ronddartelt?
verrassing is een kleine. Wie wist.
dat in net atelier van den juist
gaan. De jongen vertelde, dat twee
gemaskerde mannen de woning wa
ren binnengedrongen en de overval
hadden gepleegd. Zelfs zouden zij
hem geblinddoekt en de «earner naar
geld doorzocht hebben. Kort daarna
kwamen de moeder en zuster van den
jongen thuis, die den zwaargewonden
De J. op de trap vonden liggen.
De recherche heeft eerst gezocht
naar de twee mannen, die manches
terpakken gedragen zouden hebben.
Men nam den dertienjf rigen zoon
echter een geregeld verhoor af, waar
bij hij nu en dan op leugentjes be
trapt werd. De politie ging daarom
meer en meer aan zijn verklaringen
twijfelen en tenslotte trok de knaap
alles wat hij verteld had. ln. Omdat
men niet dadelijk aan een misdaad
van den jongen wilde denken en de
mogelijkheid niet was uitgesloten dat
het slachtoffer van de trhp gevallen
zou zijn en zo ernstig gewond, dat de
dcod er mee gemoeid was, vroeg de
politie dr. Hulst nu eens naar zijn
mening. Maar deze bleef bij zijn
overtuiging, dat de doodsoorzaak al
leen moest worden gezocht in het
feit, dat het slachtoffer was neerge
slagen. Nu rees er sterke verdenking
tegen den jongen en Zaterdag heeft
hij inderdaad bekend, zijn vader
neergeslagen te hebben.
..Zoals uit.jnectedeliDgPT: van moe
der en zuster en ook andere getui
gen blijkt, leed de Jongen de laat
ste tijd aan een soort vervolgings
waanzin. Steeds maar weer meen
de hij. dat er een „vent de trap
opkwam" en toen er op de bewuste
Dinsdagavond werd gebeld ver
moedelijk kwajongenswerk ging
de vader naar beneden. Zijn zoon
evenwel was ervan overtuigd, dat
nu de „vent" zou komen en ihaalde
uit een kastje een schoenmakersha
mer. De jongen liep de trap af,
hoorde daar stommelen en onder
aan de trap gekomen vergat hij ge
heel dat zijn vader zich voor hem
bevond. Hij meende een indringer
te zien en sloeg toe.
Onmiddellijk na de slag ljet hij
de hamer vallen en hoorde iemand
kermen. Toen eerst drong het tot
hem door dat hij zijn vader had
neergeslagen. De jeugdige dader
liep nog vier treden af en sloot de
deur die na het bellen door zijn
vader was opengetrokken. Hij
bracht de schoenmakershamer weer
boven op zijn plaats en op het ogen
blik dat de jongen weer naar bene
den zou gaan kwamen moeder en
zuster thuis.
Of dit verhaal van den Jongen
volledig juist is wordt thans onder
zocht. Uit de gegevens waarover de
politie beschikt valt toch wel op te
maken dat deze verklaring veel
aannemelijker is dan het verhaal,
dat de knaap op de bewuste avond
deed.
De Jongen Is ter beschikking ge
steld van de justitie.
DEN HAAG. 8 Febr. BIJ de heden
gehouden trekking voor de Staats
loterij zijn de volgende prijzen geval
len: 1000 6434 20513; 400: 4028.
7613. 8342. 10340. 14586. 18893. 15977;
200: 19697; 100: 1316. 3594. 5146,
9586. 13581. 16469. 17484. 20152.
De kleine krullebol heet Jan, maar
hij weigert zelfs op herhaald aan
dringen van zijn beroemden vader,
ook maar één enkel Nederlands
woord uit te brengen. En overeen
komstig zijn Jaren ls hij voorlopig
klaarblijkelijk meer van destructieve
dan van constructieve begeerten
bezield, méér uit op vernietiging
dan op scheppen. Hij hanteert te
midden van tientallen gigantische
Nieuwe Franse filmprijs
Sedert kort is een Franse staats
prijs voor filmkunst ingesteld, de
„Grand prlx du film d'art. francais"
(Grote Franse filmprijs). Men heeft
deze prijs blijkbaar van terugwer
kende kracht gemaakt en hem ook
toegekend voor de in aanmerking
komende cinematografische presta
ties in 1941 en 1942.
Voor 1941 is deze nieuwe prijs n.l.
toegekend aan de films „l'Assassl-
nat du Père Noël" (De misdaad van
den Kerstman) en „Nous, les gosses"
(vrij vertaald: Wij, toffe Jongens);
voor 1942 aan „Les visiteurs du soir"
(De avondgasten) en een eervolle
vermelding voor „La nuit fanlasti-
que" (De fantastische nacht); voor
1943 aan „Les anges du péché (De
engëleh der zonde), een kloosterfilm,
waarvoor de onlangs overleden Jean
Giraudoux de dialogen schreef, en
een eervolle vermelding voor „Douce"
(Zacht, in dit geval gebruikt als
eigennaam voor een meisje).
Betreffende de voor 1943 bekroon
de films kan nog worden opgemerkt,
dat „Les anges du péché" werd ge
regisseerd door Robert Bresson en
een technisch schier volmaakte, ty
pisch Franse kloosterfilm ls met uit
gesproken katholieke strekking.
„Douce" is de geschiedenis van een
adellijk meisje, waarin zich de bot
sing belichaamt tussen de werelden
der oude, behoudende Franse men
taliteit en een zich van tradities los
makend Frankrijk. De uit de plo-
niersdagen der Franse filmkunst
reeds bekende Claude Autant-Lara
voerde met artistiek en technisch
meesterschap de regie van dit beeld
lint.
In het Jongste nummer van „Volk-
sche Wacht" leest men als ope
ningsbeschouwing een visie van Hen
drik Lindt op „Groei der volkse
waarden ln de muziek", waarin hij
het ontstaan der „nationale scholen"
verklaart en uit dit ontstaan haar
volkse waarden naar voren brengt, die
de schrijver ln zijn verklaring put
uit de „wendingen", welke zich met
de algemene ook aan de muziekge
schiedenis voltrokken. Een verloren
ras-Ideaal kon aan, kunst en cultuur
niet eenvoudig voorbijgaan. Grote
vernieuwingen ln de muzlekgescniede-
nls van het noordras ontstaan ln het
randgebied der noordrascültuur door
zijn streven naar verdediging tegen
een opdringend nabuurras. Aan de
hand der geschiedenis gaat de schrij
ver dit proces gedetailleerd na en
legt hij het ln een vijftal stellingen
vast en hij komt tot de gevolgtrek
king. dat de nieuwe wende, die men
thans beleeft, ook een nieuwe mu
ziekstijl zal scheppen, die eerder zal
aansluiten bij de muziek vóór Bach
dan bij de romantiek.
schilderstukken een hamer en een
beitel op een wijze, die suppoosten
in een officieel museum tot ver
twijfeling zou brengen. Kees van
Dongen voelt er echter slechts een
lichtelijk ironische tederheid bij. En
men komt op het duistere vermoe
den. dat de schilder aan het op-
ruimingswerk een werkzaam aan
deel zou nemen. Wanneer hij slechts
durfde...
Oorlogswende
Want dit is de tweede grote ver
rassing in Van Dongen's Parijse
atelier: er is iets van een wende
gaande, ook hier. Die wende bestaat
er niét in de eerste plaats in. dat
Kees van Dongen in de tuin van
zijn woning buiten Parijs, naar hij
mij vertrouwelijk en met een ondeu
gend licht in zijn grijsblauwe ogen
meedeelt, thans ln plaats van bloe
men uien en penen plant Het is
een wende van puur-kunstzinnige
aard
Terwijl de „beleggers" op veilingen
en in kunsthandels fantastische prij
zen betelen voor schilderijen, heeft
Kees van Dongen in het vijfde oor
logsjaar veel minder opdrachten dan
voorheen De Belgische gravin Zo-en-
Zo. wier knap-geschilderde portret
dicht bij de deur op de grond staat,
ls overhaast afgereisd naar Amerika.
De oude Amerikaanse levenskunste
naar, die in heel zijn komieke senie-
ligheid op een groot doek tegen do
achterwand prijkt, is overleden. Ge
lukkig niet zonder zijn schilderij te
hebben betaald, zegt Van Dongen Al
wat er verder mondain of raar ls,
komt niet meer naar Parijs, is eruit
vertrokken, of houdt zich muisstil
„Ik heb nog niet ontdekt, wat mij
eigenlijk plezier doet Schilderen óók
niet". heeft Van Dongen acht Jaar
geleden ongeveer beweerd. Nu bekent
hij me: „Het is wel prettig, dat er
wat minder opdrachten komen Ik
kan nu eindelijk eens wat voor mij
zelf werken, tot bezinning Komen."
Tekenen die twee uitlatingen aan
weerszijden van de oorlogscatastrofe
niet ook ln Van Dongen's ontwikke
ling twee tegengestelde perloden?
„Zolang een schilderij ln je atelier
staat, ls het eigenlijk niet klaar",
zegt de schilder in een ander verband.
Was misschien voorheen omgekeerd
een schilderij een enkele maal klaar,
omdat het zijn atelier verliet? Van
Dongen ontmoet in de oorlogsstilte
een kans om zichzelf te zijn En hij
ls er dankbaar voor!
Het jongste werk
Deze oorlog is hard Maar hij is
nodig, hoe wreed het ook klinkt. Hij
is ook in Van Dongen's atelier niet
alléén catastrofe De schilder van de
vrouwen „met de ogen zo groot als
theekopjes" is bezig in de gedwongen
eenzaamheid een ander mens te wor
den. Juister: hij is bezig ln hoogste
en volmaakste zin zichzelf te worden.
Op zijn ezel staat het laatste werk:
een vrouwenportret, waaraan hij
schildert. Nauwelijks twintig vier
kante decimeter linnen, aanzienlijk
minder dan de Juffrouw hoog boven
tegen de zoldering nodig had. die
alleen maar kousen aan heeft en zich
in vreemde bochten wringt tegen een
gevleugelden heer in smoking". Maar
binnen die twintig vlerkante deci
meter groeit een meesterstuk. Zonder
ogen als theekopjes en misschien zelfs
zonder pretentie van oorspronkelijk
heid. Maar met de rijpheid van den
meester, die vónd. omdat hij tijd voor
het zoeken kreeg En met de gloed
van de Jeugd, die voor geen zes of
zeven kruisjes halt maakt.
Taptemelk en taptemelkpoeder
DEN HAAG, 7 Febr. Ofschoon
ln de aankondiging, dat voor een deel
van het taptemelkrantsoen deze win
ter in het westen des lands tapte-
melkwalspoeder zal worden verstrekt,
duidelijk is meegedeeld, dat deze
maatregel voorlopig blijft gelden,
blijkt er bij publiek en slijters mis
verstand te bestaan. Velen schijnen
te denken, dat na de thans beëindig
de distributieperiode het taptemelk
rantsoen van 13 liter weer geheel in
de vorm van taptemelk kan worden
verstrekt. Dat is niet het geval. Het
taptemelk-walspoeder blijft tot na
dere aankondiging deel uitmaken van
het taptemelkrantsoen.
De verduistering begint heden om
17.45 uur en eindigt om 8.00 uur
Maan op 16.56 uur, onder 7.54 uur.
9 Febr. V.M.. 17 Febr. L.K., 24 Febr
N.M., 1 Maart E.K.
Extra-prijzen van 60,40 en
30 mille in 5e klasse
DEN HAAG, 8 Febr. In de
Staatscourant zijn afgekondigd twee
besluiten van den Secretaris-Gene
raal van het Departement van Finan
ciën, waarvan het eerste bepaalt de
inwerkingtreding op 1 Maart a.s. van
het gemeenschappelijk besluit van 15
October 1943 van de Secretarissen-
Generaal van de Departementen van
Justitie en van Financiën inzake het
loterijbedrijf en het tweede voor
schriften geeft voor de Staatsloterij.
Voortaan zullen alleen staats
loten verkrijgbaar zijn. de tot
dusver bestaande zgn. particuliere
loterijen zijn verboden. Aangezien
de zgn. briefjesbedrijven. die deze
loterijen exploiteerden, over een
goed verkoopapparaat beschik
ten, is dit apparaat ingeschakeld
bij de verkoop der Staatsloten, en
wel voorlopig in de vorm van een
vennootschap, genaamd Ver
koopkantoor van Neder
landse Staatsloten, geves
tigd te Den Haag. De tot dus
ver bestaande vertegenwoordigers
dezer ondernemingen zullen
thaps naast de thans ln func
tie zijnde collecteurs en collec-
trices der Staatsloterij bevoegd
zijn tot de verkoop van staats
loten.
De opzet der Staatsloterij ls ln
hoofdzaak dezelfde gebleven. Als be
langrijkste verschillen met de be
staande Staatsloterij kunnen worden
genoemd:
1. Terwijl tot dusver een serie
staatsloten van 21.000 stuks werd uit
gegeven. zal voortaan de uitgifte van
series van 25.000 loten plaats hebben,
en wel van zovele series als nodig
blijkt om aan de aanvraag van het
publiek te voldoen.
2. De prijs van 1/20 lot wordt ge
bracht van ƒ3.60 op 4 en wel met
dien verstande, dat de prijs per
klasse ƒ0.80 bedraagt
3. De hoofdprijzen der eerste vier
klassen worden verhoogd tot resp.
ƒ25.000. 30.000. 40.000 en ƒ50.000.
terwijl aan de vijfde klasse drie prij
zen van resp. ƒ60.000, ƒ40.000 en
ƒ30.000 worden toegevoegd (ongeacht
de premies van ƒ30.000 en ƒ3.000,
welke blijven bestaan).
4. De korting van 10 pet ten be
hoeve van de Staat, welke tot dusver
plaats had bij uitbetaling van prij
zen beneden 100. komt te vervallen.
Dit betekent dus, dat bij het zgn.
eigen geld ln alle klassen de volledige
inleg zonder enige korting wordt uit
betaald.
De nieuwe loten zullen begin Maart
voor het publiek beschikbaar worden
gesteld.
SPORTNIEUWS
N.B.B. zet propaganda
voort
AMSTERDAM, 8 Febr. In het
kader van de serie propagandawed-
s tr ij den van de N.B.B., werd gister
avond in „Kras" een boksavond voor
amateurs georganiseerd, waarvoor een
grote belangstelling bestond. Het was
een avond, waar we partijen van
goede bokssport konden zien. zonder
nochtans te mogen zeggen, dat het
geheel aan de gestelde verwachtingen
voldeed. Bovendien was het pro
gramma dat niet minder dan 11
partijen bevatte wel een tikje
overladen. De beste partijen waren
die in het weltergewlcht tussen den
Hagenaar Kouwenberg en den Gro
ninger Veenema; in het lichtgewicht
tussen den Amsterdammer Brummer
en den Fries Postma en tussen de
bantams Van de Busken (A'dam) en
De Vries (Groningen) Spannend was
de strijd tussen den Haarlemmer
Hessels en den Groninger E. Vis-
schers in het vrijgewicht.
De partij tussen psd. „Groothuis"
en Bouman, waarvan men nogal ver
wachtingen had gekoesterd, was
spoedig beslecht, tooen Bouman reeds
ln de eerste minuut door een rechtse
hoek van „Groothuis" tegen de plan
ken ging.
De uitslagen waren als volgt: Ve
dergewicht: Poppes (DOS) wo.p.
van Arens (Groothuis), Lichtge
wicht: N. Prins (Groningen) w.o.p.
van Dirkzwager (DAB), H. Brummer
(Corbett) w.o.p. van Postma (Leeu
warden) Bantamgewicht: v. d. Bus
ken (Krieger) w.o.p. van De Vries
(Groningen); Weltergewlcht: Psd.
Groothuis wint in de le ronde door
k.o. van Bouman (Arnhem). Mast
(Groningen) w.o.p. van De Winter
(v. Dam. Bussum). Veenema (Gro
ningen) w.o.p. van Kouwenberg (Den
Haag), Voomhout (Groningen) w.o.p.
van Kleinhout (Corbett); Vrijge
wicht: Hessels (De Ring. H'lem)
w.op. van E. Vlsschers (Groningen);
Halfzwaargewicht: Van Erp (DAB),
w.o.p. van Van Slooten (Huizen);
Zwaargewicht: Van Hellemond
(Hllv. Sportschool) w.o.p. van Drijf
hout (Leeuwarden).
Programma der Icampïoens-
candidaten
DEN HAAG, 7 Febr. De candl-
daten voor de verschillende districts
kampioenschappen der eerste klasse
van de NVB hebben nog het volgen
de programma te verwerken:
District 1: 13 Febr.: De VolewiJ-
ckers—HBS en Hermes-DVS—EDO;
20 Febr.: DWSDe Volewljckers en
Xerxes—Hermes-DVS.
District 2: 13 Febr.: VUC—Feye-
noord en 't Gooi—AJax; 20 Febr.;
DHC—VUC en AJax—Blauw Wit.
District 3: 13 Febr.: AGOW—Go
Ahead en Tubantla—Heracles. 20
Febr.: Heracles—PEC en 27 Febr.;
PEC— Go Ahead.
District 4: 13 Febr.: BW—Willem
II, Longa—Roermond, PSV—Spekhol-
zerheide: 20 Febr.: Roermond—BW
en Willem II—PSV: 27 Febr.: BW—
MW en PSVLonga.
