HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Een wakkere jeugd is
Neerlands toekomst
en
Duits weermachtsbericht
Nieuwe sterke aanvallen
der Sowjets afgeslagen
Successen van het
Duitse duikboot
wapen
Washington biedt
bemiddeling aan
Grote ramp trof
Argentinië
Max Blokzijl wekt sluimerende krachten
Vier grdte oorlogstonelen
Woord gevraagd
Verzorging arbeiders
in Duitsland
Expositie „De Brug"
Keuringen
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER, 17 Jan. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
Ten noordoosten van KertsJ en ten
noordwesten van Kirowograd zetten
de bolsjewisten hun hevige aanvallen
voort. Formaties van het leger en de
Waffen-# verijdelden alle doorbraak
pogingen en schoten in de beide laat
ste dagen 81 vijandelijke pantserwa
gens kapot.
Ten westen van Retsjiza gingen
de Sowjets na hevige artillerie voor
bereiding met sterke strijdkrachten
tot de aanval over. In zware, heen
en weer golvende gevechten hand
haafden onze troepen hun stellingen.
Enige penetraties werden gezuiverd
of afgegrendeld.
Ten zuidoosten van Witebsk
strandden hernieuwde aanvallen der
Bolsjewisten oj de taaie tegenstand
van onze troepen.
Ten noordwesten en ten noorden
van Newel wierp de vijand nieuwe
formaties in de strijd. Zijn aanval
len gedurende de gehele dag stort
ten onder hoge verliezen voor den
vijand ineen
Ten noorden van het Hmenmeer.
in het gebied ten zuiden van
Leningrad en ten zuiden van
Oranienbaum vielen de bolsjewisten
met stijgende hevigheid aan. Hun
doorbraakpogingen werden ook hier
in verbitterde gevechten verijdeld
en daarbij alleen ten zuiden van
Oranienbaum 26 bolsjewistische
pantserwagens vernietigd.
Aan het Zuid-Italiaanse front ver
minderde de gevechtsbedrijvigheid in
de sector ten westen en ten noord
westen van Cervaro tijdelijk. Plaat
selijke aanvallen van den vijand
werden afgeslagen.
Op 16 Januari deden Noord-Ame
rikaanse bommenwerpers een aanval
op het zuidelijke Rijksgebied. In
Klagenfurt ontstonden schade aan
gebouwen en verliezen aan mensen
levens. Luchtverdedigingsstrijdkrach
ten schoten bij deze aanval, alsmede
boven Italiaans gebied 18 vijande
lijke vliegtuigen, merendeels bom
menwerpers. neer.
Duitse duikboten brachten in het
noorden van de Atlantische Oceaan.
Uitgeweken Polen betreuren
het Sow jet-antwoord
STOCKHOLM, 17 Jan. Naar de
Britse berichtendienst meldt, wordt
in kringen van de Poolse uitgeweken
regering „de toon en de inhoud van
de Sowjet-Russische verklaring, wel
ke het antwoord vormt op de verkla
ring van de Poolse uitgeweken rege
ring van 14 Januari, zeer betreurd".
Dit is vooral het geval met het oog
op het verschil, dat geconstateerd kan
worden ten aanzien van de verzoe
ningsgezinde toon en inhoud der
Poolse verklaring. Naar verder ge
zegd wordt, zal thans de eerste stap
van de Poolse uitgeweken regering
waarschijnlijk de consultatie zijn van
de regeringen van Engeland en de
Ver. Staten.
Reuter meldt uit Washington, dat
de Ver. Staten zich bereid verklaard
hebben op te treden als bemiddelaar
tussen Polen en Rusland. Minister
Cordell Huil heeft verklaard, dat de
Amerikaanse regering aan de Sowjets
mededeling heeft gedaan van haar
bereidwilligheid om voor het herstel
van de goede betrekkingen tussen
Rusland en Polen te werken. De re
gering der Ver. Staten koestert de
hoop. dat deze betrekkingen weer
aangeknoopt zullen worden.
De botte weigering van Moscou op
het voorstel van de Poolse uitgeweken
regering om. met medewerking van
Engeland en Amerika officiële onder
handelingen te openen over de Pools-
Russlsche grensproblemen, wordt in
de Wilhelmstrasse als een verder be
wijs voor de bolsjewiserlngsplannen
van het Kremlin beschouwd, aldus
meldt een speciale Berlljnse correspon
dentie. Blijkens een Tass-berlcht zou
ook een Engels-Amerikaans bemldde-
Jlngslnltlatlcf van de hand gewezen
worden. Blijkbaar is Moscou slechts
bereid, aldus de opvatting van Duitse
politici, te onderhandelen met de zich
reeds ln de Sowjet-Unle bevindende
Poolse emigranten. Daar Moscou de
bevoegdheden van de Poolse uitgewe
ken regering bestrijdt en tevens een
Anglo-Amerlkaanse bemiddeling van de
hand wijst? ls het Kremlin blijkbaar
vastbesloten om met het rode leger de
toegang tot Polen te openen voor
Poolse bolsjewistische elementen. Al
leen ln overleg met een Sowjet-Polen
zouden de grenzen vastgelegd kunnen
worden. De Wilhelmstrasse ziet daarin
haar these bevestigd, dat Moscou geen
belangstelling heeft voor grensproble
men, maar dat al zijn handelingen ge
dicteerd worden door de Idee der bol
sjewistische expansie naar Europa.
Australiscli-Nieuwieelandse
conferentie
LISSABON. 17 J<m. Naar do
Engelse nieuwsdienst meldt, ls tc Can
berra een conferentie van de zuidelijke
Pacific geopend tussen Australië en
Nleuw-Zeeland. Curtln en Fraser, de
ministers-president van de respectieve
landen, spraken openingsredevoerin
gen uit. De Australische premier, Cur
tln, verklaarde daarbij, dat het hoofd
doel van Australië na de oorlog zal
zijn te strijden voor bevrijding van
vrees tegen nood en depressie. Fraser,
de Nieuwzeelandse premier, zelde:
„Nleuw-Zeeland kan zün buitenlandse
politiek slechts met succes voeren als
lid van het Britse moederland. Een
andere regeling ls niet denkbaar."
Kapitein Nowotny geëerd
WEENEN, 17 Jan. Rijksstadhou
der Baldur van Svhirach heeft den
drager van het eikenloof met de
zwaarden en briljanten behorende bij
het ridderkruis van het IJzeren Kruis,
kapitein Nowotny, uit waardering
voor zijn heldhaftige strijd voor
Duitsland's grootheid, een erering van
de stad Wenen verleend.
Volgens een bericht van Exchan
ge Telegraph ls de commissaris van
binnenlandse zaken van het Franse
dissidentencomité, d'Astler, te Londen
aangekomen.
De Sowjetrussische berichten
dienst meldt uit New York. dat aldaar
dezer dagen aan het eind van een
concert voor de eerste maal het nieuwe
volkslied der Sowjet-Unle werd ge
speeld.
Door de steppenbrand. ln Victo
ria, zijn volgens de Britse berichten
dienst minstens 18 personen om het
leven gekomen en 44 gewond Meer
dan duizend huizen zijn vernield,
vooral in de westelijke districten, waar
ook minstens 250.000 schapen zlin om
gekomen.
In de Middellandse Zee en In, de
Zwarte Zee vijf schepen met 36,500
brt., drie torpedojagers en twee on
derzeeërs tot zinken. Drie andere
schepen werden getorpedeerd en twee
vijandelijke vliegtuigen neergescho
ten.
In Italië
Het huidige offensief van het vijfde
Amerikaanse leger ln Italië ls gecon
centreerd op nauwelijks tien kilo
meter frontsector ln het dal van
Casslno. dat de toegang tot de straat
weg naar Rome beheerst. Reeds ln de
periode van 15 tot 19 December heb
ben de Amerikanen daar een zware
nederlaag geleden. De verliezen waren
toen van die aard. dat het opperbevel
tot een Ingrijpende reorganisatie der
troepen genoodzaakt was. Het nieuwe
offensief dat op 4 Januari begon, heeft
nog niet tot een beslissing geleld.
In December namen 35 000 Ameri
kanen aan de strijd deel. Zij waren
uitgerust met 40Ó machinegeweren,
260 granaatwerpers. 210 stukken antl-
tankgeschut. 400 tanks en 490 stukken
geschut van elk kaliber. Gedurende
de vier dagen van het offensief wer
den op de smalle sector 300 zware
luchtaanvallen ondernomen. Tevens
verschoot het geschut 300.000 granaten
van elk kaliber
BUENOS AIRES. 17 Jan. Naar
uit San Juan wordt gemeld, is de
aardbeving nog niet geheel tot rust
gekomen Verscheidene zwakkere be
vingen hebben de bevolking veront
rust, die in tenten en snel opgestelde
barakken kampeert. De burgers van
San Juan hebben den president van
de staat verzocht een crediet beschik
baar te stellen van 150 millioen pesos
en 50.000 arbeiders te zenden. Ten
einde een energieke en doeltreffende
hulpverlening te waarborgen, heeft
president Raminez Maandagochtend
een kabinetsraad bijeengeroepen.
De aardbeving is de grootste natuur
ramp van deze eeuw, die Argentinië
getroffen heeft. Niet alleen San Juan,
doch ook de nabijgelegen plaatsjes
Concepcion en Trinidad zijn bijna
geheel verwoest. De nationale ramp
heeft alle andere wereldgebeurtenis
sen op de achtergrond geplaatst.
De onmiddellijk na de aardbeving
vertrokken minister van binnenlandse
zaken, generaal Berliner, heeft intus
sen een kort verslag van de toestand
gegeven. De bevolking is, zo zegt hij,
kalm en gelaten. Het nauwkeurige
aantal doden valt nog niet op te
geven, daar de puinhopen nog niet
opgeruimd konden worden. Tot dus
ver zijn 500 lijken geborgen, 900 per
sonen werden zwaar en 4000 licht ge
wond. De gehele stad is onbewoon
baar. De autoriteiten hebben reeds
energieke maatregelen genomen om
epidemieën te voorkomenen de
levensmiddelenvoorziening en de
medische hulp te waarborgen.
Geen Duitse concentraties
aan Spanje's grenzen
(Speciale correspondentie.)
BERLIJN. 17 Jan. De Wilhelm
strasse neemt, zeer scherp stelling
tegenover de geruchten betreffende
Duitse troepenconcentraties langs de
Spaanse grens. Zweedse bladen heb
ben uit Londen komende berichten
opgenomen, waarin beweerd wordt,
dat Duitsland een overval op Spanje
en Portugal voorbereidt. De officiële
spreker in de persconferentie noemde
de houding van de Zweedse bladen,
die deze berichten lanceren, licht
zinnig.
De kwestie op zichzelf wordt in de
Wilhelmstrasse overigens beschouwd
ais een nieuwe poging van Engeland
en Amerika om de verhouding tussen
Duitsland enerzijds en Spanje en Por
tugal anderzijds te beïnvloeden. Te
Berlijn wordt het vermoeden uitge
sproken. dat door middel van deze
campagne druk uitgeoefend moet wor
den op Spanje en Portugal.
In dit verband wordt in de Wil
helmstrasse ook nog herinnerd aan
de geheimzinnige explosie in de aan
Engeland geleverde Spaanse kisten
met sinaasappelen Ook uit dit feit
zou de conclusie getrokken worden,
dat bepaalde elementen aan het werk
zijn om door incidenten de atmosfeer
te vergiftigen.
Steeds weer bombardementen
op Noord-Frinkrijlt
PARIJS, 17 Jan. ^3ij drie bom
aanvallen van Eng( lsegriiegtuigen op
Noord-west- en N< ore|Frankrijk op
j.l. Vrijdag zijn ló personen gedood
en gewond, zo mdn t <3ii. Zaterdag is
op 15 gemeenten. cli< bp vroegere aan
vallen bijna volkb nen verwoest en
daarna geëvacueerq waren, opnieuw
een grote hoeveelheid bommen uitge
worpen. Ook hier valt een aantal do
den en gewonden te betreuren.
Ie JAARGANG No. 14 DINSDAG 18 JANUARI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f2.73 per kwartaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
UTRECHT. 18 Jan. Max Blok
zijl heeft Maandagavond in een der
zalen van het N.V.-Huis te Utrecht
zijn reeks van jeugdbijeenkomsten
voortgezet. Ook ditmaal was de zaal
goeddeels gevuld met leden van de
Nationale Jeugdstorm. De „buiten
staanders" vormden een minderheid,
hetgeen te betreuren is omdat deze
bijeenkomsten juist voor de jongeren
buiten de rijen van de Nationale
Jeugdstorm zo uiterst belangrijk
kunnen zijn. Deze jeugdigen bewegen
zich immers doorgaans in de enge
beslotenheid van eigen kring; een
kring van ouderen, die trachten deze
revolutionnaire tijd zo goed mogelijk
aan zich voorbij te laten gaan. zon
der zich te verdiepen of ook m.vir
oppervlakkig bezig te houden met de
positieve waarden die komende ge
slachten eens aan de huidige om
wenteling zullen weten te danken.
Uit de inleiding, die Max Blokzijl
op deze bijeenkomsten houdt, valt
voor de nog niet overtuigde jongeren
veel te leren, maar het belangwek
kendst is toch altijd weer de discus
sie. Max Blokzijl geeft na de pauze
de gelegenheid tot het stellen van
vragen en het is in deze tijd een
voorrecht van de jeugd om deze vra
gen vrij en onbevangen aan den
leider voor te leggen. Dat getuigt
van wederzijds vertrouwen
Allereerst komen dan de vragen uit
eigen kamp: wij, Jeugdstormers. wor
den op school geminacht en achter-
uitgesteld. Tussen onderwijzers en
medescholieren schijnt dat een stil
zwijgende overeenkomst te zijn.
Waarom worden er nu overal wél
burgemeesters en vrijwel nergens
onderwijzers en schoolhoofden van
de nieuwe orde" aangesteld?
Max Blokzijl zeide, dat dat nog
zo'n gek idéé niet was. In onze
samenleving is er geen groep te noe
men die zó achterdochtig staat tegen
over de nieuwe tijd. zó bekrompen
van geest en zó haatdragend is als
de onderwijswereld. Nog altijd wordt
er getracht in deze kringen belang
stelling te wekken voor het nieuwe.
Lukt dat niet, dat zal er vroeg of
laat wel een grondige opruiming
worden gehouden.
Een andere vraag uit eigen kamp:
zou het niet mogelijk zijn om op de
scholen één uur per week N.S.B.-leer-
stof te laten geven door een bevoegde
O) id tt wijskracht? Wij zouden dan
onze strijdliederen gezamenlijk leren
zingen en bij afzijdig staande scho
lieren belangstelling kunnen wekken
voor de vraagstukken van deze tijd,
Max Blokzijl antwoordde, dat wan
neer hij secretaris-generaal was, dit
nieuwe vak stellig op het rooster zou
worden geplaatst.
Een andere vraag: Ik wil Indisch
recht gaan studeren, maar hoe zal
het in de toekomst met onze kolo
niën gaan?
Nederlands-Indië zegt Max Blok
zijl ging voor ons verloren, door
dat een gevluchte regering het oir-
baar achtte van Londen uit de oorlog
te verklaren aan Japan. Japan wilde
ons niets doen, maar na die oorlogs
verklaring pikte het Nederlands-
Indië in. Wanneer Duitsland deze
oorlog wint en er in de mentaliteit
van de Nederlanders iets veranderd,
valt er misschien later nog wel met
Japan te praten. Valt het éinders uit,
dan zullen de Amerikanen en de
Engelsen trachten de Japanners te
verjagen en dan mogen wij proberen
onze vroegere koloniën terug te win
nen
»Kan een katholiek meisje lid
zijn van de Jeugdstorm?"
„Ja! Wij bemoeien ons niet met
de godsdienst en wij bemoeien ons
niet met de kerk. Helaas de kerk
wèl met ons
En dan komen er de vragen uit
het kamp der christelijke jongeren
los. Vragen over vernietiging van
cultuurgoederen, over Nietsche,
Heine, Einstein en Tsjaikowskl, over
het bombardement van Rotterdam,
over het Midwinterfeest en over den
antichrist. Vragen, die stellig getui
gen van een heftige bewogenheid,
van een meeleven in de problemen
van deze tijd.
Kaart van Pelt
(Speciale correspondentie).
BERLIJN, 17 Jan. Naar in Ber-
lij nse militaire kringen verluidt is op
het oostelijk front thans een lichte
ontspanning ingetreden. De Sow jet-
aanvallen in de centrale en zuidelijke
sector bereiken niet meer de hoogte
punten der voorafgaande dagen. De
aanvallen in de noordelijke sector
worden echter met de dag heviger.
Op grond van de samenvattende
Duitse berichten, kunnen thans aan
het oostelijk front vier grote oorlogs
tonelen worden afgebakend.
1. De gevechten in de Dnjeprbocht
en op de Krim worden als een ge
heel beschouwd. Want ongetwijfeld
wordt van Sowjetrussische zijde ge
streefd naar een rugdekking der ten
westen van Melitopol staande rode
formaties.
2. Het tweede oorlogstoneel omvat
het penetratiegebied ten westen van
Kiew en Sjitomlr. In het zuiden van
dit toneel trekt de Duitse tegenaan-
Het penetratiegebied ten westen van
Kiew en Sjitomir.
val de aandacht. Vooral bij Sjasjkow
worden door de Dutsers goede vorde
ringen gemaakt. Ook ten westen van
Berditsjew werd terreinwinst ge
boekt. Ten westen van Nowograa—-
Wolynsk en van Sarny worden leven
dige plaatselijke gevechten geleverd.
3. Het derde oorlogstoneel is het fel
omstreden gebied van Witebsk en
Newel. Hier heeft de strijd een sta-
tionnair karakter.
4. Het vierde oorlogstoneel begint
bij het Ilmenmeer. Het omsluit het
front langs de Wolchow bij Oranien-
burg en bij Leningrad. Tot dusver
heelt het rode leger nog geen succes
sen geboekt,
In Berlijn wordt er op gewezen, dat
in het noorden de Duitse stellingen
vrij sterk zijn en dat het front daar
verdedigd wordt deor goed uitgeruste
Duitse troepen.
Max Blokzijl dient van repliek en
zijn antwoorden openen nieuwe ge
zichtspunten. Hier zijn Jongens en
meisjes aan het woord, die_ zeker niet
onverschillig staan tegenover de
nieuwe tijd. Maar het valt hun niet
gemakkelijk de juiste koers te be
palen. Terwijl een oudere generatie
op de veilige ree staat toe te zien,
zich houdende aan het parool „Af
wachten", kampt deze jeugd met de
tij-stroom. De sleepboten „Sleur" en
„Conventie" trekken aan bakboord,
de ouders, de dotniné's en de pastoors
manen aan stuurboord tot rustig af
wachten en deze Jeugd-in-nood wikt
en weegt omdat er maar twee moge
lijkheden zijn: de trossen te kappen
of te kenteren en onder te gaan in
de maalstroom van deze tijd.
Max Blokzijl kent het vaarwater
en wil gaarne loodsdienst verlenen.
Ook deze avond vindt hij een willig
oor; zijn vertrouwd stemgeluid kent
immers iedereen reeds van de radio.
Na afloop van de bijeenkomst
stroomt de zaal niet leeg. Daar blijft
nog een kleine kring met Max Blok
zijl als middelpunt bijeen en de ge
sprekken worden nog vertrouwelijker,
de vragen nog rechtstreekser en op
den man af.
Wij schreven het al eerder: met
deze jeugdbijeenkomsten nam de
populaire radio-spreker een zeer ge
lukkig initiatief. Hier wordt de jeugd
buiten de Jeugdstorm uit een sleur
gehaald. Zij krijgt de gelegenheid
zich dieper te bezinnen op brandegde
kwesties en dat is véél gewonnen.
Want niets is erger dan een jeugd,
die verstikt raakt in verkeerd gericht
intellectualisme, dan een jeugd, die
versuft en insluimert.
Nederland heeft belang bij een
wókkere jeugd, want een wakkere
jeugd is Neerlands toekomst.
Geruchten over Duitse
verkenners in Engeland
(Speciale correspondentie.)
BERLIJN, 17 Jan. Zwitserse
bladen weten te berichten, dat drie
Duitse verkenners hoge stafoffi
cieren, die de Engelse taal tot in de
perfectie beheersen erin geslaagd
zijn van Mldden-Engeland door te
dringen tot aan de Kanaalkust. Zij
zouden het gehele invasiegebied door
kruist hebben en tijdens de avon
tuurlijke tocht waardevolle inlichtin
gen verkregen hebben over de lege
ring der troepen, het defensieve en
offensieve materiaal en de sterkte
der in Engeland gestationneerde ge
allieerde formaties.
In de Zwitserse berichten wordt
echter niet vermeld. Jioe deze Duit-
sers de overkant van het Kanaal
hebben bereikt. Wel wordt gemeld,
dat deze officieren voor hun presta
ties met zeer hoge onderscheidingen
van het Duitse opperbevel zijn be
loond In de Wilhelmstrasse, waar
men met belangstelling van deze
berichten kennis heeft genomen,
wordt het feit ontkend.
Japans succes in lucht
gevechten bij Rabaul
TOKIO. 18 Jan. Bij de voortdu
rende hevige gevechten in het gebied
van Rabaul ls het de Japanse afweer
op 17 Januari gelukt, de vijandelijke
luchtmacht opnieuw een zware slag
toe te brengen. Door het geconcen
treerde vuur van Japanse Jagers, oor
logsschepen en luchtdoelgeschut wer
den. naar het Japanse hoofdkwartier
meldt, van de 200 vijandelijke vlieg
tuigen. die Rabaul aanvielen, er 102
neergeschoten. Van 17 vliegtuigen kon
de vernietiging niet worden bevestigd.
De Japanse Jagers schoten 87 toestel
len neer. de oorlogsschepen en het
luchtdoelgeschut 15. Do Japanners
verloren twee transportschepen, die
tot zinken v-/-rden gebracht.
In een luchtgevecht bij Rabaul op
14 Januari werden 62 vijandelijke
toestellen neergehaald.
Aanklacht tegen Gandhi e.a.
weer in behandeling
BANGKOK, 17 Jan. Volgens
hier ontvangen berichten uit New
Delhi heeft het ministerie van bin
nenlandse zaken medegedeeld, dat op
grond van een nieuwe beschikking,
die in de plaats komt van paragraaf
26 van de wet tot verdediging van
Indië. politieke gevangenen niet lan
ger dan een half Jaar in arrest ge
houden mogen worden, zonder dat
hun zaak nogmaals voor den rechter
wordt gebracht. Alle personen, die
zich op grond van de oude wet op
het ogenblik nog in arrest bevinden,
vallen onder de nieuwe verordening.
Volgens deze verordening moet ook
de aanklacht tegen Gandhi, Nehroe,
Azad en anderen thans nog eens in
behandeling worden genomen.
Churchill in Marakesj
GENEVE. 17 Jan. Uit Londen
wordt gemeld: berichten uit Marakesj
delen mede. dat Churchill is genezen.
In de loop van de komende week
wordt hij in Londen terugverwacht.
Voordien wil hij echter in Afrika nog
„enige punten in het reine brengen".
Zo heeft hij in Marakesj o.m. een
ontmoeting gehad met de Gaulle. De
ontmoeting was van „strikt practische
aard". Het is zeker, dat het „Natio
nale comité" en de consultatieve ver
gadering" der dissidenten voorwerp
zijn geweest der besprekingen.
Zelfgebouwde schuilkelder stortte
in: één dode
HAVELTERBERG (Dr.). 18 Jan.
De fabrieksarbeider K. Molenkamp had
bij zijn woning een schuilkelder ge
maakt. Zaterdagmiddag verrichtte hij
hieraan werkzaamheden. Op een mo
ment, dat hij zich met zijn vrouw en
het driejarig dochtertje ln de kelder
bevond, stortte deze ln. waarbij zij
allen werden bedolven. Een zoon, die
het ongeluk zag gebeuren, waarschuw
de direct een buurman. Met grote
moeite kon men man en vrouw bevrij
den. Toen het kind echter te voor
schijn was gehaald, waren de levens
geesten reeds geweken.
De Nederlander houdt van vreem
de woorden. Speciaal als hij aan
iets een hekel heeft, vindt hij altijd
nieuwe vreemde woorden. En ook de
ambtenaren (de ongelukkigen, die nu
eenmaal die onaangename zaken
moeten uitvoeren) zijn sterk in het
vinden van uitlandse termen.
Moet er eten verdeeld worden, om
dat er te weinig is, dan heet dat niet
in het Nederlands „verdeling"maar
in het Latijn distributieMoet
ingeschreven wor
den, dan heet dat
niet „inschrijving",
maar „registratie".
Moet men zijn huis
uit, dan heet dat
niet ontruimingmaar „evacuatie".
Een nieuw woord van omstreeks
1940. Voor die tijd wist niemand er
van. Nu ieder.
Was er geen Nederlands woord te
vinden. Zelfs als een of andere hoge
Piet bezwaren had tegen het een
voudige woord „ontruiming"? Dat
was zeker al te gewoon!
Hoe heette het vroeger, als iemand
ergens ondergebracht moest worden
wat ook nu nog de helft van de taak
van het evacuatiebureau is? Jn-
kwartiering" l
Vroeger zette men in het algemeen
de mensen niet uit hun huizen, maar
anderen er bij in. „Huisvesting" kan
dus ook. Maar dat lijkt meer te
slaan op het onderbrengen tn hele
huizen.
„Inkwartiering" is: ergens bij in.
Waarom zou „ergens uit" dan niet
uitkwartieringzijn?
Waarom zouden wij het lelijke
woord evacuatie niet vervangen door
het Nederlandse ivoord „uitkwartie
ring"? De zaak blijft er natuurlijk
even lelijk om, maar 't ivoord is
zeker mooier, 'tls zelfs voor de helft
Nederlands, wat voor ons doen in
Nederland heel veel is.
TIJL.
Centrale inspectie
benoemd
BERLIJN, 18 Jan. Tussen den
algemeen gevolmachtigde voor de
arbeid en den rijksleider van het
Deutsche Arbeitsfront werd, naar in
het Jongste nummer van het Reichs-
arbeitsblatt wordt medegedeeld, een
overeenkomst gesloten inzake de ver
zorging van de buitenlandse arbeids
krachten in Duitsland. Hierbij werd
bepaald, dat het D.A.F. uitsluitend
en alleen de taak heeft der verzor
ging van alle in het rijksgebied wer
kende buitenlandse arbeidskrachten.
Hiervan uitgezonderd zijn slechts de
in den Reichsnahrstand tewerkge
stelde landbouwarbeidskrachten. Ter
contröle van alle maatregelen, ver
band houdende met de verzorging,
heeft de rijksleider van het D.A.F.
een centrale inspectie voor de ver
zorging van de buitenlandse arbeids
krachten benoemd.
Kind door neerkomend projectiel
ernstig getroffen
WTERDEN, 18 Jan. Tijdens lucht
gevechten werd het tienjarig zoontje
van den heer B. ten Riet te Enten
door neerkomende projectielen zo ern
stig gewond, dat het opgenomen moest
worden ln het algemeen ziekenhuis te
Almelo. De toestand ls thans redelijk.
Van bevoegde zijde vestigt men nog
maals de aandacht op dit gevaar en
op de noodzakelijkheid om bij lucht-
gevaar dekking te zoeken, Het ls ge
wenst. dat de ouders de kinderen hier
op wijzen.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
Het voordeel van deze tentoonstel
ling van „De Brug" in het Stedelijk
Museum te Amsterdam is weer, dat
er van eiken inzender een nogal om
vangrijk aantal werken aanwezig
is, waardoor men zich een betrek
kelijk juiste Indruk van de verschil
lende persoonlijkheden der exposan
ten vormen kan. Mag dit in vele ge
vallen niet veel nieuws opleveren, er
zijn ook enige inzendingen, waar
men met genoegen kennis neemt van
de verscheidenheid van facetten, die
de betreffende kunstenaar vertoont.
Zo beleefden wij veel plezier van
hetgeen Th. Kurpershoek te berde
brengt. Daar zit leven in, durf en
doorzettingskracht doen zich gevoe
len in de rake vormgeving en de be
zonken kleur. „Trio". „Dubbelnaakt",
„Vrouw aan tafel" zijn uitstekende
werken. Dan is er G Langeweg, die
zich van verschillende kanten laat
zien. Zeer goed het „Herfststilleven",
waar eigenaardige effecten niet
onbevredigend opgelost werden. Dan
weer vager, tastender de „Drie vrou
wen", een ding dat zeker niet af te
keuren ls. Krachtig en kundig doet
de „Negerkop" aan. waaruit blijkt,
dat Langeweg, die soms wat aarze
lend en onzeker te werk gaat, dit
genre niettemin beheerst.
„Handbalspeelsters" en „Meisjes
aan Vestiare" zijn kenmerkend voor
den Erfmann, die ons telkens weer
weet te boeien. De meisjes-figuurtjes
die Jan Peeters met zijn sliertende
potlood te voorschijn roept, doen
soms wat te zeer aan een Modigliani
denken, maar verraden toch dat in
den tekenaar Iets eigens omgaat. Dit
laatste kan van de grote stukken van
Freek v. d. Berg niet gezegd worden;
in diens stadsgezichten echter zit
iets zeer goeds. Ook de jonge Emil
Dehé blijkt wat in zijn mars te voe
ren, het is wat ai te fijntjes, maar
kan aan betekenis gaan winnen.
Van Deene komt met enkele voor
treffelijke oudere doeken voor de
dag; zo „Jongetje" en „Het Dutje".
Fijn coloristisch is soms A Kristians
in de Parljse schetsen.
Vermelding verdient nog de Inzen
ding van den .onlangs overleden
schilder C. J. Pabst. in wier werk men
sterk de invloed van A. P. Bremmer
ondergaat en dat hier en daar van
grote trouwhartigheid is. Muysen-
berg. Albert en Willem Klijn, Gerard
Drost, Pluymers, Visser tonen dege
lijk werk; Hanrath trekt op deze ten
toonstelling de aandacht door vaak
aardige kleurcombinaties. Verder
nog het een en ander, dat men mét
het andere zeker moet gaan zien.
D. V. NIJLAND
De uitgeweken Poolse regering
in Londen smaakt thans de
primeur van de aangename ver
standhouding, die de landen van
Europa wacht, wanneer de Sow-
jet-Unie overeenkomstig het
woord van Smuts, hier „de grote
kolos" worden zou. „De Sowjets
zullen de Poolse bevolking even
veel genegenheid tonen en even
veel ondersteuning verlenen als
hun eigen bevolking", verzekerde
de News Chronicle in het kader
van de jongste Pools-Sowjetrus-
slsche grensver wikkelingen. En
met die troost mag de Poolse
emigrantenregering de herinne
ring uitwissen aan de Engelse
garantie, waarmee Polen in 1939
ten oorlog trok.
Moscou opperde genadig de
zogenaamde Curzon-lijn als grens.
En op een klein beetje „invloed"
westelijk van die grens moest
hierbij niemand kijken. De Poolse
emigrantenregering stelde daar
tegenover al kwispelstaartend
voor om „besprekingen van vier"
te openen, dat wil zeggen om En-
gelang en Amerika in het Pools-
Sowjetrussische overleg te betrek
ken. Binnenskamers hadden de
geëmigreerde Polen namelijk voor
zichtig vastgesteld, dat de verkla
ring van Moscou inzake de Cur
zon-lijn hun op de helft van het
oude Poolse gebied en rond elf
millioen Poolse onderdanen zou
komen te staan. Inmiddels heeft
Moscou alweer op het Poolse voor
stel geantwoord met de verras
sende uitspraak, dat het de plan
nen voor onderhoud ais een Pool
se afwijzing van de Curzon-lijn
ziet en dat de Polen in Londen
klaarblijkelijk nog altijd niet los
gekomen zijn van de „anti-Sow-
jetcampagne der Duitsers in ver
band met de zogenaamde moor
den in Katyn".
De twaalfduizend op de Geiten-
berg bij Smolensk begraven Pool
se officieren zullen er wellicht
met genoegen kennis van nemen,
dat zij slechts „zogenaamd" om
het leven gekomen zijn. Voor de
op het ogenblik nog levende Polen
in Londen echter is de situatie
er niet verkwikkelijker op gewor
den. Over Katyn mogen zij niet
meer spreken, dat hebben zij al
lang begrepen Maar ook over hun
grenzen mogen zij geen woord
loslaten, wanneer dat niet ln alle
opzichten het woord van Moscou
is. Elke andere opvatting dan die
van het Kremlin heet (ook Willkie
heeft dat ervaren, toen hij on
langs „met zijn vinger in de mod
der roeren" wilde) eenvoudigweg
een onvriendelijke daad.
Daarmee is met een overmaat
van duidelijkheid de stijl aange
duid van alle „onderhandelingen",
die de Sowjet-Unle ln het geval
van een overwinning met zijn na
buren zou voeren. WIJ kennen het
spreekwoord van den goeden buur,
die beter is dan een verren vriend.
De geëmigreerde Poolse regering
is zelf thans ver van huis. Daar
mee is de Sowjetrussische buur
een „verre buur" geworden. Erg
veel illusies over zijn beminnelijke
hoedanigheden kunnen de Polen
zich vooralsnog niet maken.
Zou het spreekwoord dan wel
licht in deze revolutionnaire tijd
een beetje anders gelezen mogen
worden en zou dan althans „de
goede vriend beter dan de verre
buur" kunnen blijken? De Anglo-
Amerikaanse vrienden, op wier
woord Polen destijds de oorlog
waagde, zijn thans door de drang
der omstandigheden immers zelfs
de gastheren der uitgeweken
Poolse regeerders geworden. Ze
zijn dus geen „verre" vrienden
meer, doch tastbaar dichtbij. Iets
dergelijks moeten de rampzalige
Polen in Londen hebben overwo
gen, toen zij Britten en Amerika
nen in hun grensoverleg zochten
te mengen.
De vooruitzichten zijn helaas
niet erg hoopvol. Weliswaar heb
ben Washington en Londen zich
bereid verklaard, zich in de be
sprekingen in te laten schakelen.
Maar reeds dat woordje „laten"
drukt in gepaste mate de lijd
zaamheid uit. die de Anglo-Ame-
rikanen zich daarbij voornemen.
En vervolgens is er nog het be
ding gemaakt, dat „de besprekin
gen niet door pers of radio ge
stoord" zullen worden, met andere
woorden, dat critiek bij voorbaat
uitgeschakeld zal zijn.
Wat er onder deze prettige voor
tekenen van de besprekingen te
recht zou komen, onthult de
Times reeds met het vermaan, dat
„het afstaan van grondgebied
voor de Polen geen te hoge prijs
zou zijn om de Sowjetrussische
vriendschap en ondersteuning te
behouden".
Maar nog duidelijker is men in
de Verenigde Staten. Daar is
onder leiding van een zekeren
heer Penjik een vereniging van
„Vrienden van Polen in Amerika"
met de veelbelovende mededeling
gekomen, dat de Poolse emigran
tenregering in Londen ongrond
wettig ls en dat Poolse emigran
ten in de Sowjet-Unle met Poolse
emigranten in de Verenigde Sta
ten een „voorlopige regering" zul
len vormen om het illegale Poolse
kabinet in Londen te vervangen.
Anders gezegd: na Joegoslavië en
Griekenland ziet ook Polen zijn
emigrantenregering door een uit
Moscou gedirigeerd college uitge
schakeld. En de „vrienden van
Polen in Amerika" helpen daar
aan ijverig mee.
Wie fluisterde daar Iets over de
koene strijd van Engeland en
Amerika voor de vrijheid der vol
keren?
De honderdduizend er uit!
DEN HAAG, 18 Jan. Bij de he
den gehouden trekking voor de
Staatsloterij is de honderdduizend ge
vallen op 10908. Andere hoofdprijzen
zijn: 10.000: 13435; ƒ2000: 21233;
1000: 7579; ƒ400:9528; 200: 9009.
11606, 13348, 16733. 19153; 100: 3192,
4720, 6155, 18052. 18177, 20805.
LE1DS NIEUWS
Gouden zakenjubileum van
„Het Haardenhuis"
Dezer dagen vierde de fa. Jan de
Nie haar gouden zakenjubileum.
16 Januari 1894 opende de heer J. de
Nie in de Dwarsbolwerkstraat een
kleine smederij. Zeker zal hij toen
niet vermoed hebben, dat een halve
eeuw later twee flinke panden nau
welijks groot genoeg zouden zijn voor
„Het Haardenhuis" Jan de Nie en
Zonen.
Reeds tien Jaar na de opening
bleek het pandje in de Dwarsbohverk
straat aanmerkelijk te klein. Grotere
gelegenheid in het pand Heren
gracht 128 betekende tevens een niet
onbelangrijke uitbreiding van de
zaak. In 1928 werd een nevenzaak
aan het Kort Rapenburg geopend.
Deze zaal werd speciaal ingericht
voor de verkoop van haarden,
kachels, gas, sanitair en huishoude
lijke artikelen.
Niettegenstaande er aan dit jubi
leum geen feestelijkheden waren ver
bonden. mocht de firma De Nie en
in het bijzonder de oprichter, de heer
Jan de Nie Sr., toch van zeer vele
cliënten en zakenrelaties gelukwen
sen ontvangen
Blinde passagier gestraft
J. van Es, "bediende uit Leiden,
moest voor den Leidsen kontonrech-
ter verschijnen, omdat hij op 9 Mei
1943, toen er geen plaats in de tram
was, vanaf de Hogewoerd op de ach
terkant van de tram was geklommen
en zo op de stootbalk de reis had
meegemaakt. Het O.M. gaf toe, dat
het moeilijk reizen met de trams is.
maar wat verdachte gedaan had. was
levensgevaarlijk.
Het O.M. eiste ƒ3 boete of 2 dagen
hechtenis conform.
Beroepstropers staan terecht
W. van Loon en W. Gijsman, los-
arbeiders uit Leiden, moesten terecht
staan, omdat zij ln de nacht van
12 Nov. '43, om 1.30 uur, waren aan
getroffen in een roeiboot bij een wei
land te Warmond met een natte vis-
zegen. Ook hadden zij geen vis-acte
en geen vis-vergunning.
Daar verdachten als beroepsstro
pers bekend sLaan, eiste het O.M.
tegen beide verdachten ƒ25 boete of
10 dagen hechtenis, met verbeurd
verklaring der in beslag genomen
zegens. Wegens het verblijven in de
open lucht werden verdachten ver
oordeeld ieder tot 5 boete of 3 d.
ONDERMAATSE VIS D. Voor
zaat, koopman uit Leiden, had op
15 November te Rijpwetering zonder
vergunning gevist. Bovendien was hij
in het bezit van vijf baarzen van
14J—15i c.m„ terwijl 18 c.m. de voor
geschreven maat is.
Het O.M. eiste voor de eerste over
treding ƒ2 boete of 1 dag hechtenis,
voor de andere overtreding 3 boete
of 2 dagen hechtenis. Uitspraak con
form, met teruggave der in beslag
genomen hengel.
NIET VERDUISTERD. A. E. J.
Modderman alhier moest terecht
staan, omdat hij zijn woning op de
Witte Singel niet voldoende ver
duisterd had. Verdachte verklaarde
dat zijn vrouw vergeten had, om het
keukenlicht uit te doen, waardoor dit
één hele dag gebrand had. Het O M.
e.iste 25 boete of 10 dagen Uit
spraak 15 boete of 10 dagen.
Onze BUREAU'S voor redactie
en administratie (abonnemen
ten en advertenties) zijn dage
lijks GEOPEND van 8.30-17.00
uur. - Op ZATERDAG van
8.30-13.00 uur.
GESLAAGD. Voor het te Am
sterdam vanwege de Vakgroep Tus
senpersonen in Onroerende Goederen
gehóuden examen voor Makelaar,
slaagde de heer B. J. Proper te
Oegstgeest.
Het 7/ -LrsatzKommando deelt mede:
iedere gezonde Nederlander, ln de
leemjd van 1746 laar. Kan zich aan
melden. ten einde gekeurd te worden
voor:
De Wnffen- U. U -Waohtbataljon ln
Amersfoort, Landstorm Nederland,
Kriegsmarlne en de Germaanse In
Nederland
Tijdens de keuringen worden alle
Inlichtingen verstrekt met betrekking
tot de verzorging van familieleden,
duur der opleiding, extra levensmid
delen ete.
Personen, tussen 1930 Jaar. die
aanmeldlngspllehtlg zUn voor de te-
HU1ZE GRAVENSTEEN TE LEI
DEN. Ook voor het behoud van deze
Nederlandse cultuurwaarden strijden
onze Nederlandse vrijwilligers.
(Foto G. L./H.)
werkstelling, kunnen zich eveneens
aanmelden en norden gedurende bun
verbintenis van de tewerkstelling vrij
gesteld.
Officier ln de Warren- ff Ken leder
worden, dte na minstens een laar
diensttijd zijn geschiktheid voor de
omcier6opieiding neeit bewezen Zijn
schoolopleiding is met doorslaggevend,
beslissena voor oevordering zijn: Ka
rakter gedrag prestatie
19-1-44 912 uur. Vcnlo. Deutsches
Haus, Egmondstraat 16; 1518 uur,
Arnhem, Café Royal; 20-1-44, 912 u.
Hengelo, Café Modern, Spoorstraat 18;
lö— ta uur Zwolle Hotel Gu.t-enoe-:.:;
21-1-44, 912 uur Assen. Conccrthuls
a d Vaart; 1518 uur. Groningen,
Heerestraat 46; '21-1-44 9—12 uur.
Leeuwarden. Huize Schaaf Breedstr.:
23-1-44. 9—14 uur Amsterdam, Dam i;
24-1-44, 9—13 uur. Utrecht. N V -Huis.
Oudegracht 246; 25-1^4, 9—14 uur.
Amer&toort, Pol Durchgangslager. Leus-
derweg; 26-1-44 914 uur. Den Haag.
Dierentuin. Benoordenhoutseweg
De verduistering begint heden ora
17.15 en eindigt om H.30 uur
Maan op 0.26, onder uur
18 Jan L K 25 Jan N.M.. 1 Febr.
E.K., 9 Febr. VJVL, 17 Febr. L.K..
24 Febr. N M.
