HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsbericht
Duits afweersucces
bij Nikopol
Doorbraakpoging
der Sowjets bij
Witebsk mislukt
Begroting der V.S.
100 milliard
Deutsche Obergerichi
vonnist
Aan het oostelijk front
Strijd heeft een geweldige
omvang aangenomen
Bekendmakingen
Nieuwe Duitse afweerwapenen en
nieuwe tactiek in de luchtslag
Een vluggerd
Bekendmakingen
en
Twee brieven per
maand
Een sprookjesopera
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FüHRER, 13 Januari. Het opper
bevel van de weermacht maakt be
kend.
Ten noordoosten van Kertsj zijn
hernieuwde sterke aanvallen van de
bolsjewisten mislukt.
Tegen het bruggehaofd van Niko
pol heeft de vijand na felle vooroe-
reiding door artillerie op een smal
front de aanval geopend. In verbit-
terde gevechten, die de gehele dag
voortduurden, bevochten onze troe
pen een volledig afweersucces.
Bij de voortzetting van hun aan
vallen ten zuidwesten van Dnepro
petrovsk werden de bolsjewisten
weer bloedig afgeslagen.
TeD westen van Kirowograd zijn
gisteren opnieuw met sterke infan
terie- en pantserstrijdkrachten onder
nomen bolsjewistische aanvallen be
gonnen. Zij werden in tegenaanvallen
na afgrendeling van enige penetraties
afgeweerd. Ten zuidwesten van Tsjer-
kassy bleven plaatselijke aanvallen
der bolsjewisten zonder succes.
De eigen tegenaanvallen in het ge
bied van Pogrebisjtsie hebben 90k
gisteren vorderineen gemaakt. Hier
bij werden 20 Sowietrussische tanks
stukgeschoten.
Ten westen van Berditsjew zijn
verscheidene aanvallen der bolsje
wisten mislukt. In tegenaanval wer
den 19 vijandelijke tanks en 17 stuk
ken geschut vernietigd.
In het gebied ten westen van
Nowograd Wolynsken ten westen van
Samy staan onze troepen in harde
strijd met opdringende vijandelijke
strijdkrachten.
De bolsjewisten hebben ook in de
afgelopen dag hun felle aanvallen ten
westen van Resjitza voortgezet. Zwa
re gevechten zijn aan de gang.
Bij Witebsk zijn hernieuwde, met
het zwaartepunt ten noordwesten
der stad uitgevoerde doorbraakpo
gingen der bolsjewisten gestuit op
de taaie tegenstand onzer troepen.
In dit gebied hebben de bolsjewisten
42 tanks verloren.
Ten noordwesten van Newel zijn
vrij sterke aanvallen van bolsjewis
tische infanterie- en pantserstrijd
krachten onder afgrendeling van
enige penetraties en na het stuk
schieten van 14 vijandelijke tanks
afgeslagen.
Het luchtwapen heeft met sterke
formaties gevechtsvliegers en slag-
vliegtuigen ingegrepen in de harde
afweergevechten bij Kirowograd.
STOCKHOLM. 13 Jan. Reuter
meldt uit Washington, dat presi
dent Roosevelt in zijn begrotings-
boodschap aan het Congres een be
groting heeft voorgelegd van 100
milliard dollar. Dit geweldige be
drag vormt de uitgave der V. S.
voor het belastingjaar, dat op 30
Juni 1945 eindigt.
In'zijn boodschap heeft Roosevelt
verklaard, dat hij ervan overtuigd
is, dat de periode, waarop de begro
ting betrekking heeft, de ..meest kri
tieke in de geschiedenis der Ver.
Staten" zal zijn. Van de totale be
groting van 100 milliard dollar is
naar schatting 90 milliard voor oor
logsuitgaven be3temd. Deze schat
ting is gebaseerd op de veronder
stelling. dat de oorlog nog het ge
hele op 30 Juli 1945 eindigende be
grotingsjaar zal voortduren.
Nadat Roosevelt verklaard had,
dat de Ver. Staten voor enkele cate
gorieën oorlogsmateriaal de gestelde
doelen niet bereikt hadden, wees hij
erop, dat de productie alleen de
overwinning nog niet waarborgt.
Men moet strijden en wel zeer hard
strijden. Op vele slagvelden in de
gehele wereld heeft de fase van be
slissende handelingen reeds een
aanvang genomen.
Roosevelt verklaarde voorts, dat
men zich bij het maken van mili
taire en financiële plannen, alsmede
bij het opstellen van productieplan
nen niet mag overgeven aan de
hoop op een spoedige overwinning.
Roosevelt vermaande voorts de
landbouwers hun productie nog
meer te verhogen, daar 1944 wat be
treft het levensmiddelenfront nog
kritleker zal worden dan het afge
lopen jaar.
Tenslotte legde Roosevelt de na
druk op de noodzakelijkheid van
nieuwe oorlogsbelastingen. Men
moet het feit onder het oog zien,
zo zeide hij, dat de nalatigheid, tot
dusver niet voor een toereikend be
lastingprogram gezorgd te hebben,
de moeilijkheden die een handha
ving van do economische stabiliteit
met zich medebrengt, nog verhoogd
heeft. Naar Roosevelt tenslotte nog
zeide, zal de openbare schuld tot en
met 30 Juni 1944 198 milliard bedra
gen en in 1945 aelfs 258 milliard.
Arabische samenwerking
STOCKHOLM. 13 Jan. Naar de
Britse berichtendienst uit Caïro meldt
hebben de Libanese en Egyptische ge
delegeerden Donderdag na afloop van
hun besprekingen een communiqué
ultgegoven. waarin gewezen wordt op
dc eensgezindheid en solidariteit, als
mede op de samenwerking der Ara
bische landen. Deze zullen hun be
langen zowel individueel als gemeen
schappelijk verzekeren, waardoor hun
onwankelbare vriendschap nog ver
sterkt wordt. De oprechte vriendschap
en het begrip, dat tijdens de bespre
kingen kon worden opgemerkt, en de
geest van hartelijkheid, die steeds
tussen Egypte en Libanon heeft be
staan, ls bij de Jongste Incidenten in
Libanon duidelijk tot uiting gekomen.
De volgende besprekingen over een
aaneensluiting van alle Arabieren zul
len. naar de Britse berichtendienst
verder meldt, tussen Egypte en Jemen
plaatsvinden. Te Caïro verwacht men
spoedig de aankomst van een delega
tie uit Jemen.
Uit Londen wordt gemeld, dat
Donderdag in drie havens in West-
Engeland nonderden havenarbeidors ln
staking zun gegaan. De vakverenigin
gen gaven opdracht het werk te her
vatten. De stakers bekommerden zich
niet om deze instructie.
Uit een mededeling van het
hoofdkwartier van het Amerikaanse
leger ln het midden-oosten blilkt, dat
op het ogenblik ln Napels een typhus-
ópidemle heerst, die ln omvang vijf
tigmaal heviger ls dan de epidemie van
October
Exchange Telegraph meldt ulp
Washington: met het aftreden van den
afgevaardigde Savagan. die benoemd
is tot rechter van het opperste ge-
rechtshol in de staat New York. heb
ben de democraten de meerderheid ln
het Huis van Afgevaardigden verloren
De Britse admiraliteit maakt vol
gens rlr Engelse nieuwsdienst bekend,
dat de Britse torpedojager „Hurri
cane" yerloren ls gegaan.
Berditsjew en Witebsk. Vijftig vijan
delijke vliegtuigen werden neerge
schoten.
ff -Untersturmführer Wittmann.
van een //-pantserdivisie, heeft op 9
Januari met zijn Tigertank aan het
oostfront zijn 66ste vijandelijke tank
stukgeschoten.
In het westelijke deel van het Zuld-
itallaanse front heeft de vijand zijn
aanvallen uitgebreid tot de sector ten
noorden van Venafro. Na sterke voor
bereiding door artillerie uitgevoerde
aanvallen op onze heuvelstelllngen
werden met zware verliezen voor den
vijand afgeweerd. Twee plaatselijke
penetraties werden afgegrendeld. Van
de uiterste westelijke vleugel worden
voorpostengevechten aan de Cariglia-
no, van de oostelijke vleugel een suc
cesvolle eigen stoottroepactie gemeld.
Besluiten van Italiaanse
ministerraad
ROME. 13 Jan. Oncler voorzitter
schap van den Duce is de Italiaanse
ministerraad Donderdag bijeengeko
men. O.a. werd besloten tot een wet
tot nationalisatie van de vitale be
drijven. Al dergelijke bedrijven, vooral
de producenten van kolen en van
electrlsche. hydraulische of andere
energie, worden door de staat over
genomen.
Een andere wet regelt de Juridische
erkenning van de republikeins-fascis
tische partij en haar verankering ln
de nieuwe Italiaanse sociale repu
bliek. Ook de reorganisatie van de
politie wordt ln een wet geregeld.
Tenslotte werd besloten tot de vor
ming van een staf voor de nieuwe
Italiaanse marine. Tot eersten chef
van de marinestaf werd schout-bij-
nacht Gulseppe Sparaani benoemd.
Orgaan van „Commonwealth" kan
niet meer verschijnen
GENÈVE, 13 Jan. Het orgaan van
de Britse Commonwealth-partiJ ..Town
and Country Review" ls verboden, zo
meldt de „Daily Worker" en wel als
gevolg van een tegen het blad geno
men maatregel van hot ministerie van
bevoorrading Dit ministerie heeft n.l.
medegedeeld, dat voor genoemd tijd
schrift geen papier meer beschikbaar
zal worden gesteld, daar omvang en
inhoud van het blad niet meer dezelf
de gebleven zijn als bit de oprichting
De hoofdredacteur van het orgaan,
Wintrlngham. heeft volgens „World
Press News" protest aangetekend tegen
deze maatregel van het ministerie van
bevoorrading. Sir Richard Acland, de
leider der partij, zal binnenkort ln het
Lagerhuis deze kwestie ter sprake
brengen.
DEN HAAG. 14 Jan Voor het
Deutsche Obergericht heeft de metaal
arbeider Johannes Hendrlkus Binsber-
gon uit Amsterdam zich moeten ver
antwoorden wegens poging tot diefstal
onder de verzwarende omstandigheden
der volksschttdllngsverordnung. Bins-
bergen, een misdadiger die reeds 15
maal eerder gestraft was, is tezamen
met andere daders de woning van een
geëvacueerd gezin in Amsterdam bin
nengedrongen en had daar getracht
geschikte kledingstukken te stelen.
Het Obergericht veroordeelde hem.
aangezien de daad ln het stadium der
poging was blijven steken, tot een Jaar
tuchthuisstraf.
Dè groentehandelaar Cornells V. uit
Amsterdam heeft terechtgestaan, ver
dacht van clandestiene handel ln vi
tale producten. Het diepgaand onder
zoek liet twijfel opkomen aa nde Juist
heid der mededelingen van dengene,
die een aanklacht had ingediend. Of
schoon de verdenking gegrond scheen,
werd de beklaagde vrijgesproken, aan
gezien het Gericht de ter beschikking
staande bewijsmiddelen niet voldoende
achtte om te komen tto een veroor
deling van Cornells V., vooral daar de
beklaagde en de persoon, die de aan
klacht had Ingediend naar door
derde nwerd bewezen r eeds geruime
tijd m grote vijandschap leefden.
De ambtenaar van het distributie
kantoor in Losser, Stcggink, had van
zijn ambtelijke functie gebruik ge
maakt om diBtrlbutiepapleren te ont
vreemden en zich op die wijze de be
scheiden van 25 distributiekaarten, die
voor zeven perioden recht geven op
het betrekken van levensmiddelen, toe
te eigenen.
Het Obergericht strafte deze grove
inbreuk op het vertrouwen, door be
klaagde gepleegd, en het daarmede ver
bonden gevaar voor de voorziening
met vitale producten, met een tucht
huisstraf van 2 Jaar en 6 maanden en
een boete ten bedrage van 2600 gul
den. of. wanneer de boete niet ge
ïnd kan worden, nog drie maanden
tuchthuisstraf.
Moscou erkent Griekse uitgeweken
regering niet meer
ANKARA. 13 Jan. Stalin heeft
de uitgeweken Griekse regering te
Cairo laten mededelen, dat naar het
voorbeeld van Tito in Joegoslavië nu
ook in Griekenland een „regering"
zal worden gevormd „ter verster
king van de innerlijke weerstand".
Tot leider van deze Griekse parti-
sanenregering is gekozen professor
Evolos. De uitgeweken regering van
koning George zal niet meer door
Moscou worden erkend.
De verduistering begint heden om
17.00 en eindigt 8.45 uur.
Maan op 21.09, onder 10.51, 18 Jan.
L.K., 25 Jan. N.M.
Ie JAARGANG No. II VRIJDAG 14 JANUARI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f2.73 per kwartaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
BERLIJN, 13 Jan. De A.N.P.-
correspondent meldt:
De winterslag aan het Oostelijk
front woedt met onverminderde hevig
heid voort en schijnt in omvang eer
der toe dan af te nemen. In de Duitse
commentaren wordt niet verheeld, dat
men zich tegenover een tegenstander,
die met de volle kracht zijner gewel
dige numerieke overmacht het Duitse
afweerfront tracht te vermorzelen,
voor een zware taak geplaatst ziet,
al stemmen de geleidelijk op gang
komende tegenmaatregelen tot vol
doening.
Terwijl bij Witebsk, het noordelijke
zwaartepunt van het front, alle Sow-
jetrussische aanvallen, hoe hevig ook,
tot dusver zijn mislukt, is in het
zuiden een bewegingsoorlog van ge
weldige omvang aan de gang. Van
het penetratiegebied van Korosten—
Sjitomir—Berditsjew uit valt het
Rode Leger waaiervormig aan. waar
bij in het bijzonder de aanvallen in
westelijke richting de Duitse strijd
krachten tot het prijsgeven van ter
rein genoopt hebben, zodat de strijd
zich op het meest westelijk gelegen
punt van het front langs de spoor
lijn tussen Samy en Kowel afspeelt.
Daarnaast streeft het Rode Leger
ernaar, door aanvallen van het ge
bied tussen Berditsjew en Dnjepro-
petrowsk uit, de zuidelijke vleugel van
het front in verschillende delen te
splitsen om zodoende de Duitse ge
vechtskracht te versnipperen. Hiertoe
verlegt het steeds weer het zwaarte
punt van zijn aanvallen, die telken
male met superieure strijdkrachten
op een smal front worden onder
nomen. De Duitsers ondernemen van
hun kant in deze sector in kracht
toenemende tegenaanvallen en voort
durend golft de strijd heen en weer,
waarbij er uitermate onoverzichtelijke
situaties ontstaan met een buitenge
woon grillig verloop der fronten. Het
afgrendelingsfront, dat de Duitsers
tegen de naar het zuiden gerichte
Sowjetrussische aanvallen hebben op
gericht, steunt op de Boeg. welke
rivier een goede bescherming vormt
voor de spoorlijn van Odessa naar
Lemberg, welke voor het Duitse ravl-
tailleringsverkeer onmisbaar is.
Buitengewoon zwaar zijn ook de
Sowjetrussische aanvallen aan de
oostzijde van de Pripet-moerassen,
waarvan Mosyr blijkbaar het doel ls.
Deze aanvallen worden uit twee rich
tingen ondernomen, namelijk van
het gebied ten westen van Retsjitza
uit en van de driehoek uit, welke
gevormd wordt door Pripet en
Dnjepr. Als gevolg van hun over
wicht hebben de Sowjets enige bres
sen kunnen slaan in de Duitse linies.
Het belang van de strijd in deze
sector, die nog in volle gang is, en
een buitengewoon verbitterd karak-
Acht doodvonnissen
voltrokken
De höhere- ff- und Polizeiführer
maakt het volgende bekend:
I. Op 11 Januari 1944 tegen 18-20
uur werd op de Statenweg, Rotter-
dam-Blijaorp een moordaanslag ge
pleegd op een Nederlands politie
beambte. De dader kon in de duister
nis op zijn fiets ontkomen.
Voor aanwijzingen, die tot arresta
tie van den dader cn zijn opdracht
gevers leiden, wordt een beloning ten
bedrage van 10.000 ter beschikking
gesteld.
II. Op 12 Januari 1944 hield het
Polizeist-andgericht in Rotterdam
zitting Het neeft wegens deelneming
aan of ondersteuning van strafbare
handelingen, welke het karakter
hebben van optreden van benden,
de volgende doodvonnissen geveld,
die na bekrachtiging door de hoog
ste rechterlijke macht ten uitvoer
werden gelegd:
1. Nicolaas Beuzemaker, onderwij
zer, Rotterdam
2. Cornells Schalker, kantoorbe
diende. Den Haag.
3. Maarten van Baarle, tramcon
ducteur. Rotterdam, wegens commu
nistische activiteit.
4. Maarten Pronk, student. Den
Haag, wegens verboden wapenbezit
en terroristische activiteit.
5. Marinus Spronk, koopman, Go-
rinchem. wegens verboden bezit van
springstoffen en terroristische activi
teit.
6. Remmert Huibert van der Mil.
ambtenaar, Rotterdam.
7. Deodatis de Clerck, bediende.
Rotterdam.
8. Artur Franciscus de Clerck.
grondwerker. Rotterdam, wegens sa
botage.
Rotterdam. 12 Januari 1944.
BERLIJN, 14 Jan. Bij de Dins
dag geleverde luchtslag hebben de
Duitse vliegers niet alleen gebruik
gemaakt van een geheel nieuwe tech
nische vinding, maar ook van een
volkomen nieuwe aanvalstactiek, al
dus meldt de C.D.. Inzake de tech
nische vinding, waarvan hier sprake
is, toont men zich in Duitse militaire
kringen vooralsnog gereserveerd. Men
geeft te verstaan dat, dank zij deze
vinding, de jacht toestellen in staat
zijn om plotseling hun snelheid voor
korte tijd zeer aanzienlijk op te voe
ren. Dit heeft het voordeel, dat de
aanvallende jager of jachtkruiser zich
na het doen van zijn aanval als het
ware met een sprong buiten het be
reik kan stellen van ae boordwapenen
van het aangevallen vliegtuig. Tevens
is het mogelijk om tijdens deze
manoeuvre een rookgordijn uit te
stoten, zodat de Amerikaanse boord
schutters. die den aanvaller een salvo
willen nazenden, niet zuiver kunnen
richten. Nadere bijzonderheden zijn
er tot dusverre niet te krijgen.
Wat de nieuwe aanvalstechniek be
treft, is men te Berlijn openhartiger.
Deze bestaat hierin, dat de jachttoe-
stellen niet meer in ganzenmars maar
in de breedte aanvallen. De om zo
te zeggen klassieke aanvalstactiek
van het jachtwapen bestond steeds
daarin, dat een escadrille vliegtuigen,
elkaar vloog, wanneer het tot een
aanval overging. Dinsdag vlogen de
Duitse jachttoestellen voor het eerst
naast in plaats van achter elkaar. Dit
heeft het nadeel dat de trefkans van
het vijandelijke vuur veel groter
wordt, doch de pantsering, vooral van
de jachtkruisers is klaarblijkelijk zo
zwaar, dat men dit risico kan aan
vaarden. Aan de andere kant ver
krijgt men door deze tactiek het voor-
.deel, dat men breedzijde naast breed-
zijde in de aangevallen bommenwer
per kan Jagen, die het op die manier
hard to verduren krijgt, terwijl zijn
boordschutters nauwelijks nog weten,
waarop zijn hun kanonnen en machi
negeweren het eerst zullen richten.
Volgens een speciale corresponden
tie worden de Britse en Amerikaanse
berichten over het optreden van
nieuwe Duitse jagers, die een bijzon
der grote stijgsnelheid hebben en die
over een nieuw soort glijbom beschik
ken, in Duitse militaire kringen be
vestigd. Verder wordt in Duitse mili
taire kringen bevestigd, dat deze
nieuwe wapenen ingezet werden, om
dat de Amerikaanse bommenwerpers
zeer belangrijke doelen bedreigden.
Verder wordr verklaard, dat deze
nieuwe Duitse wapenen en vliegtuig
typen bewaard werden en ook nu nog
bewaard zullen worden voor grotere
meestal mei den commandant aan de acties, die dooi het opperbevel ver
kop, vrijwel in rechte lijn achter wacht worden.
ter draagt, is evident, daar bij een
verder opdringen der bolsjewisten
naar het hart van de Pripet-moeras
sen het gevaar ener overvleugeling
der meer naar het noorden gelegen
Duitse stellingen 2ou ontstaan. Aan
de westzijde van de Pripetmoerassen
zou Voor de Duitse troepen, het ge
vaar ener bedreiging in de rug toe
nemen, naarmate ae Sowjet-Russi-
sche opmars van Samy uit naar het
noorden voortschrijdt. Dit zou tevens
een ernstige belemmering vormen
voor de ravitaillering der Duitse
strijdkrachten in het moerassenge
bied. Aangezien echter de Sowjet
russische strijdkrachten, die tot het
gebied van Samy zijn doorgedron
gen, bestaan uit niet bijzonder sterke
voorhoeden, vertrouwt men van Duit
se zijde deze bedreiging te kunnen
afwenden
Succesvoile afweer
Uit de te Berlijn binnenkomende
berichten van het oostelijk front
blijkt, dat de Duitse afweer zich met
het uur hechter consolideert, aldus
een speciale correspondentie. Overal
zijn de Sowjetformaties in hevige ge
vechten gewikkeld, waarmede de
Duitsers de opmars niet alleen tot
staan brengen, maar de successen,
die het rode leger de laatste dagen
boekte ook ongedaan maken. Alleen
ten westen van Sarny rukken de
Sowjets nog op. Toch moet aan deze
opmars, aldus een commentaar van
de Wilhelmstrasse, een niet te grote
betekenis toegekend worden, want
het zijn in hoofdzaak slechts kleine
formaties die oprukken.
In Duitse militaire kringen wordt
toegegeven, dat de Sowjets deze win
ter nieuwe wapenen in de strijd
f;ebracht hebben, die ontegenzegge-
ijk een zeer goede uitwerking heb
ben. Zo zijn enkele nieuwe tanks,
kanonnen en vlammenwerpers opge
doken. De Tiger, een Duitse tank
van een nieuw type, is echter naar te
Berlijn verklaard wordt, superieur
aan deze nieuwe wapenen.
Verder is te Berlijn nog medege
deeld, dat het Sowjet-opperbevel
thans reeds gedwongen is om de gro
te reserves in het vuur te brengen,
die ontgewijfeld achtergehouden wer
den om op een later tijdstip in de
gevechten in te grijpen. Uit dit feit
wordt de conclusie getrokken, dat het
winteroffensief een verre van syste
matisch verloop gehad heeft en dat
de Duitse afweer zeer succesvol is
geweest. Er wordt op gewezen, dat
het offensief de Sowjets stromen
bloed gekost heeft zonder dat nog
een der grote strategische doelen kon
worden verwezenlijkt.
Leider bezoekt Haarlem
en omgeving
HAARLEM. 14 Jan De Leider
van het Nederlandse volk, Mussert,
heeft Woensdag een bezoek aan
Haarlem en Beverwijk gebracht.
Na een bezoek aan „Meer en Bosch"
te Heemstede ging de tocht naar Be
verwijk, waar het raadhuis werd
bezocht.
Vervolgens keerde de Leider naar
Haarlem terug, waar hij voor het
gebouw der provinciale griffie en
het kringhuis der N.S.B. afdelingen
der W.A. en Jeugdstorm inspec
teerde.
Des avonds werd in het gemeente
lijk Concertgebouw een ledenappèl
gehouden, waarop de Leider het
woord heeft gevoerd. Deze bijeen
komst werd o.a. bijgewoond door
den commissaris der provincie en
door den Ortscommandant. De Lei
der gaf een uitvoerig overzicht van
de gebeurtenissen voor en na de
Meidagen van 1940 en zeide, dat de
verblinding ons volk nog steeds ver
hindert in te zien, dat de zo veel
begeerde onafhankelijkheid van Ne
derland een fictie is, indien men
niet de noodzaak van een verenigd
Europa erkent. Daarom rust op ons
slechts één taak: als Europeanen
medewerken aan de verdediging
van Europa. Het woord van den
Führer, dat Nederland zijn onaf
hankelijkheid zal behouden, geeft
een belofte voor de toekomst.
Mr. J. N. J. E. Heerkens Thijssen
overleden
HAARLEM, 14 Jan. In de ouder
dom van 78 jaar is in de afgelopen
nacht overleden mr. J. N. J. E. Heer
kens Thijssen. De heer Thijssen trad
in 1895 in functie op de Provinciale
Griffie van Noord-Holland te Haar
lem. In 1902 werd hij voorzitter van
de Raad van Beroep der Ongevallen
wet en tevens lid van de Haarlemse
Gemeenteraad, van welke laatste
college hij tot 1931 deel heeft uitge
maakt. Hij was van 1915 af wethou
der te Haarlem, van 1904 tot 1922 lid
van de Staten en van 1922 tot 1931
lid van de Eerste Kamer. De over
ledene, die op charitatief gebied veel
verdienstelijk werk heeft verricht, be
kleedde tal van functies en was ojn.
voorzitter van het Nederlandsche
Genootschap tot zedelijke verbete
ring van gevangenen en voorzitter
van de Reclasseringsraad.
Grondstofvoorxiening van
onze industrie
DEN HAAG. 14 Jan. De gezamon-
lljk Nederlandse Industrieën hebben
er zich sinds enige tild voorgespannen
het ledereen duidelijk te maken, dat
elke Nederlander, onverschillig van
welk beroep, mede kan werken aan de
materiaalvoorziening van de Neder
landse fabrieken Door inspanning van
alle krachten kan voor een beduidend
deel worden voorzien ln do tekorten
aan grondstoffen. Oude materialen en
afvalstoffen spelen hlerbil een grote
rol.
Over de inlevering. Inzameling en
verwerking van oude materialen en
afvalstoffen wordt hedenavond van
19.1519.45 uur over Hilversum II een
radio-reportage gegeven, waaraan leder,
die iets meer daarover wenst te weten,
dient te luisteren. In de reportage
wordt van deskundige zijde, zowel
door fabrikant als arbeider, voorlich
ting gegeven.
Tevens onderstrepen wij het beroep,
dat de gezamenlijke Nederlandse in
dustrieën op de Nederlandse bevolking
doen. namelijk er voor te zorgen, dat
geen oude materialen en afvalstoffen
verloren gaan, doch meegegeven wor
den aan de wljkophalers.
Bij alle klaagzangen die er te zin
gen vallen, moeten we nooit ver
geten, dat sommigen mensen de eva
cuatie zeer van pas komt.
Daar zijn bijvoorbeeld mijn twee
buren, die tot voor een jaar in hech
te vriendschap en sindsdien in gesla
gen vijandschap naast elkaar aan de
dijk leefden Beiden verhuisden gaar
ne en veel, toen er nog te verhuizen
viel Nu zaten zij aan elkaar ge
ketend als Siamese tweelingen, die
elkaar liefst elk moment in de haren
zouden vliegen.
Een hoogst pijnlijke situatie. Voor
al mijn éne buurvrouw, de choleri
schede heetbloe-
dige en anders zo
vrolijke, leed ont
zaglijk onder de
onbereikbaarheid
van een verhuis
vergunning. De flegmatische of koud
bloedige nam het natuurlijk kal
mer op.
Maar de heetgebakerde brandde
het gewoonweg aan. Zij had al een
paar extra schoenen versleten met
het lopen naar bureau's om een ver-
huisver cunning. Zij had al vaak
mooie huisjes gevonden, veel dichter
bij het werk van haar man, die nu,
bij gebreke aan banden, elke dag
ruim vijf kwartier moest lopen. Elke
dag om zes uur de deur uit: geen
lolletje.
Daar kwam het ontruimingsbevelI
Ze vloog op. Binnen het uur stond
ze op een bureau en kreeg ze een
verhuisvergunning.
Toen hoorde ze dat het nog niet
zo eenvoudig tuas een verhuizer te
krijgen. Binnen het kwartier had ze
een bakjietsenbaas gepraaid en nog
dezelfde dag begonnen haar man en een
maat een heen en weer-diensi en de
volgende dag al zat de vrolijke Trien
zielsvergenoegd over haar geraniums
in het nieuwe huis uit te kijken...
Voor al die volksstammen zoals
er in Amsterdam bijv. vele waren
die elk jaar minstens één keer ver
huisden, al was het alleen maar om
de schoonmaak uit te sparen, is de
evacuatie een oplossing. Die heetge
bakerde, driftige luidjes zijn weer
op drift geraakt en dat is hun lust
en hun leven.
TIJL.
CORRESPONDENTIE. Een
abonné vraagt een eerlijk en royaal
antwoord. Hij is tegelijk zo eerlijk
en royaal zijn naam te verzwijgen
en ook het geval, waarop hij doelt
niet te noemen. Dat is om het ge
makkelijk te maken hem een eerlijk
en royaal antwoord te geven.
Overigens heejt hij de feiten in
de evacuéstukjes kunnen lezenHet
feit van het achterlaten is zuur: nie
mand die het ontkent. Dat het ach-
tergelatene meestal, als het niet ka
pot of verloren gaat wat altijd
zonde is! ergens ter wereld iema nd
van nut zal zijn is duidelijk. Duizen
den evacué's hebben het een en an
der moeten achterlaten opdat ande
ren, wier blijven o) komen ter plaatse
nuttiger werd beoordeeld bijv. rijks
ambtenaren, die op hun beurt elders
weer iets moesten achterlatenin
een niet geheel onbewoonbaar huis
kwamen.
Wij koesteren geen vrees dat
iemand, die één kachel moet achter
laten en één mag meenemen, van
koude zal omkomen bij de gedachte,
dat een medemens nv twéé kachels
in „zijn" kamer zal hebben. Hij stoke
zijn eigen kachel nog maar eens op
en warme zich bij ae gedachte, dat
wat je overhoudt nog altijd belang-
lijker is dan wat je verliest. Ook al
lijkt het soms anders.
Dat is „eerlijk", abonné. Tijl
spreekt uit ervaring.
Saboteurs ter dood
veroordeeld
De höhere 'ff- und Polizeiführer
maakt bekend:
Hot Pollzelstandgericht In Den
Haag heeft op 6 Januari j.l. den
agent van politie Jan van Herwijnen,
den wachtmeester der marechaussee
Hermanus Kok, den waker Krijn
Vreugdenhil en het lid van de Orde
dienst Jan Ludcma wegens verschil
lende daden van sabotage in de zin
van par. 1 der verordening op de be
scherming van de orde van 1943
wegens het ongeoorloofd bezit van
wapenen en deelneming aan een ge
heime organisatie, ter dood veroor
deeld.
De beklaagden hebben op 22 Juni
1943 een overval gepleegd op de
Arbeidsbeurs ln Den Helder. Drie van
de daders hadden daarbij geladen
vuurwapens bij zich. De in de Arbeids
beurs te Den Helder op wacht staan
de polltie-agent verweerde zich ener
giek. De voorts bij de aanslag betrok
ken polltie-agent Zwinderman werd
door de wacht, doodgeschoten. Zwin
derman was de aanvoerder van de
bende.
De beklaagden met uitzondering
van beklaagde Kok, die alleen betrok
ken was bij de overval van 22 Juni
1943, hadden ook nog andere daden
van sabotage gepleegd In Maart
1943 hadden zij op het station in
Den Helder een wagon met veevoer
in brand gestoken. Voorts hadden zij
in Mei 1943 getracht een aanslag te
plegen op het raadhuis ln Den Hel
der. Ook hier hadden zij evenals bij
de aanslag op 22 Juni 1943. het doel
cartotheek-kaarten betreffende de
tewerkstelling in Duitsland te ver
nietigen. Tenslotte hadden de be
klaagden ook nog in een gebouw der
N.S.B. een brand gesticht, waarbij
propaganda-materiaal werd vernie
tigd.
De doodstraf is na onderzoek der
gratiekwestie aan de veroordeelden
óp 7 Jan. j.l. voltrokken met uitzon
dering van beklaagde Van Herwijnen,
tegen wien nog een afzonder1 ijk pro
ces loopt.
Drievoudige moordenaar
ter dood veroordeeld
De höhere ff- und Polizeiführer
maakt bekend:
Het Polizelstandgericht in Den
Haag heeft op 6 Januari j.l. den
Nederlandsen onderdaan Johannes
Adrianus Joseph Verleum ter dood
veroordeeld.
Verleum was een der leidende
leden van een terreur-organlsatie.
Hij behoorde tot. de kring der da
ders van de moordaanslag op luit.-
generaal Seyffardt. De overige per
sonen, die bij deze daad betrokken
waren, werden door het Polizel
standgericht te Amsterdam reeds op
Op het ogenblik, dat de bolsje
wistische troepen de voor
malige Poolse oostgrenzen ln de
richting van Rowno naderden,
ontwaakten de leden van de Pool
se emigrantenregering ln Londen
opeens tot hernieuwde begeerte,
„in vrede en vriendschap" met de
Sowjet-Unie te leven. De bolsje
wisten hunnerzijds .toonden zulk
een begeerte aanvankelijk geens
zins. Nog maar vrij kort geleden,
toen van Britse zijde werd uitge
rekend, hoever de Russen nog van
„hun" grenzen verwijderd waren,
sprong Moscou boos op de achter
ste benen. De Russen waren nog
lang niet in de buurt van „hun"
grenzen, zo zeiden de bolsjewisten
die het weten wilden. En daarmee
was uiteraard bedoeld: wij zijn
nog lang niet aan de demarcatie
lijn, gelijk die in 1939 tussen
Duitsland en de Sowjet-Unie na
de ineenstorting van Polen werd
vastgesteld en „oostelijk Polen"
is géén Polen, maar Sowjetrus-
slsch gebied.
Nu is het merkwaardig, hoezeer
het menselijke geheugen door
grote gebeurtenissen kan worden
beïnvloed. Er zijn mensen, die als
gevolg van een hevige schok plot
seling hun geheugen verliezen.
Daartoe behoren klaarblijkelijk
de leden van de Poolse emigran
tenregering. De twaalfduizend
Poolse doden van Katyn waren
uit de hersenspecie van de Poolse
regeerders verdwenen, op het
ogenblik, dat zij hun laatste kan
sen voelden naderen om nog ooit
op een regeerderspost terug te
komen. Omgekeerd doet het zich
echter ook voor, dat het geheugen
tot lang vergeten en verloren ge
waande dingen terugkeert. Dit
geval constateerde men in Mos
cou, toen men zich, alweer door
de hernieuwde actualiteit der
Pools-Sowjetrussische grenzen, de
„Curzon-linie" in de herinnering
bracht, waaraan in meer dan
twintig jaar niemand gedacht
had en die geen sterveling nog
als een fundament voor prac-
tische politiek beschouwde.
Het is leerzaam, dat de eerste
blijken van Sowjetrussische „wel
willendheid" tegenover de nieuwe
Poolse deemoed uiting vonden in
een Engels blad: de „Obser
ver". Op dat ogenblik wisten Pool
se emigrantenkringen in Londen
langs officieel-diplomatieke wegen
nog niemendal en zij hervonden
de vergeten (en overigens nooit
erkende) Curzon-lijn evenals de
Londense wandelaar in de krant.
Dat de „Observer" hier echter
een vingerwijzing van Moscou
moet hebben geobserveerd, is
duidelijk. Want op 11 Januari
verspreidde het Sowjetrussische
agentschap Tass een uitvoerige
verklaring, waarin de Curzonlljn
als laatste bemiddellngsmogelijk-
heid tussen Moscou en de Poolse
emigrantenregering werd aange
stipt. En omdat naar Stalin's oor
deel die emigrantenkringen door
deze verklaring niet aanstonds
voldoende actief werden, her
haalde Tass op 13 Januari het
zelfde vertoog in grote lijnen, met
een „historische toelichting" er
bij.
Die toelichting gaat terug tot
de tijd, waarin én de Poolse
republiek èn de Sowjet-Unie
vorm kregen, tot de jaren na de
vorige wereldoorlog derhalve. In
1920 rukten de Poolse troepen
van Pilsoedskl op tot Kiew. En
de bolsjewisten verschenen om
gekeerd korte tijd later voor
Warschau. Waarna generaal
Weygand met een Frans leger
van omstreeks honderdduizend
man voor de ontknoping zorg
droeg. Al die militaire bedrijvig
heid doerkruiste inmiddels een
politiek spel. waarin Polen volgens
hun door de eeuwen beproefde
recept kwispelstaartte tegen
Duitsland, tegen de geallieerden
of tegen den Russlschen nabuur,
al naar dat in de Poolse kraam
het best tepas scheen te komen.
Nu is de naar den Britsen
staatsman lord Curzon genoem
de Curzon-lijn zo goed als de
historische ontwikkeling waar
naar Moscou thans in zijn toe
lichting verwijst, veeleer een
uiterlijk aanknopingspunt voor
een door Moscou wenselijk ge
achte politiek dan een morele of
juridische richtlijn. En daarom
doet het eigenlijk weinig ter
zake, of de Curzon-linie ooit ge
zag heeft bezeten en het ooit zal
kunnen bezitten.
Na de radicale terechtwijzing
van Willkie door de „Prawda",
waarin de adspirant-opvolger
van Roosevelt de raad kreeg, niet
met zijn Amerikaanse vinger in
de Oost-Europese modder te
roeren, kan er geen twijfel over
bestaan, dat de Sowjet-Unie van
Finland totp de Balkan alléén
wenst te beslissen en daartoe
van Londen en Washington de
vrijheid gekregen heeft. Dit feit
spreekt ook uit de omstandig
heid, dat Anglo-Amerikaanse
kringen zich bij de huidige
Pools-Sowjetrussische discussies
zorgvuldig van inmenging ont
houden.
Maar aan de andere kant is
het niet minder opvallend, dat
Moscou ondanks alle traditionele
ruigheid in zijn politieke gebaar,
toch een nadrukkelijke behoefte
aan de dag gaat leggen om
„rechtvaardiging" te vinden. Niet
minder dan de beweerde ophef
fing van de Komintern en het
vervangen van de Internationale
door een nationale hymne dient
deze rechtvaardiging ertoe, de
wereld op het punt van de Sow
jetrussische agressiviteit gerust
te stellen. Misschien herinneren
zich echter wellicht zelfs de
Britten, dat in de Europese ge
schiedenis reeds de eerste Poolse
deling het gevolg was van zóveel
vriendelijke Russische toenade
ring tot Polen, dat het land in
feite een Russische provincie
werd.
30 September 1943 gevonnist.
Het onderzoek wees uit, dat Ver
leum die zijn moordopdrachten van
de joodse communisten Katan en
dr. Kastijn in ontvangst had geno
men, ook den vroegeren minister van
landbouw, Posthuma, en den vaan
drig der politie Postma, op gemene
wijze had doodgeschoten, terwijl hij
een leidende rol gespeeld heeft bij
de moordaanslag op het echtpaar
Reydon en voor de moordaanslag op
den commissaris van politie Van
Dijk ln Nijmegen de vuurwapens
geleverd had.
Met Verleum is een van de gevaar
lijkste terroristen gevonnist, die zon
der meer toegaf, dat hij nog meer
moorden zou hebben gepleegd, wan
neer hij daartoe opdracht zou heb
ben gekregen.
Het vonnis is na onderzoek van de
gratiekwestie ln de vroege ochtend
uren van 7 Januari 1944 voltrokken.
(Van onzen Berlijnsen correspondent)
Het Opperbevel van de Weermacht
heeft de geldende regeling voor het
postverkeer uit Duitsland naar het
niet vijandelijke buitenland, dus ook
naar Nederland, met een verordening
aangevuld, welke 16 Januari a.s. in
werking treedt.
In het niet zakelijke verkeer mogen
in het vervolg ten hoogste twee brie
ven per maand verzonden worden.
Deze brieven mogen niet meer dan
twee kantjes schrift bevatten. Ieder
kantje van de brief moet de volledige
naam en het volledige adres van den
afzender bevatten Het aantal brief
kaarten dat verzonden mag worden
is echter aan geen beperking onder»
hevig Wij vestigen er hier noeeens
de aandacht op. dat alleen blanco
briefkaarten, dus ook geen ansicht
kaarten, verzonden mogen worden.
Bovendien is bij de nieuwe bepa
ling het verbod opgenomen, gramo-
foonplalen en andere mededelingen
die op welke mechanische wijze ook
opgenomen zijn in het niet zakelijke
verkeer te verzenden naar het bui
tenland. De voorschriften, die tot
dusverre golden, betreffende het aan
bieden aan de postkantoren van
brieven van verzending naar het
buitenland zijn eveneens gewijzigd.
De brieven moesten tot nu toe in
geleverd worden aan het loket van
het postkantoor, waar de afzender
zich dan door zijn pas moest legiti
meren. Met tngang van 15 Januari
a s. de dag dus, waarop de nieuwe
regeling in werking treedt.-moet de
afzender bovendien een contrólekaart
voor het buitenlands briefverkeer
(Kontrole-Karte für den auslündi-
schen Brlefverkehr) overleggen. De
ze kaarten zullen op aanvraag door
de politie-lnstanties uitgereikt worden
aan alle personen boven de 16 jaar.
die in Duitsland wonen.
Door het afkondigen van deze
maatregel ^kunnen de Nederlandse ar
beiders in' Duitsland dus voortaan
niet meer dan twee brieven per
maand naar Nederland zenden.
LEIDS NIEUWS
KINDERKOOR EX ANIMO.
Het kinderkoor ,Ex Animo" zal
Woensdag 19 Januari a.s. des avonds
te half zes een uitvoering geven in
de Stadsgehoorzaal. Onder leiding
van den directeur den heer Herman
de Wolff zullen de zangspelen „Slod
dervos" en „Smaranda1' worden op
gevoerd
ARBEIDSJUBILEUM. Gisteren
herdacht de heer A. Nieuwkoop, wa
genvoerder bij de N.Z.H.T.M., stand
plaats Voorburg, zijn zilveren ar
beid sjubileum.
Als de tekstschrijver Walter Lieck
en de toondichter Norbcrt Schuit-
ze hun „Schwarter Peter" een opera
voor kleine en grote mensen noemen,
dan moet men deze volgorde als
maatstaf van waardering als juist
erkennen. Want niet alleen is de
kluchtige geschiedenis van de met
reusachtige kaarten „Zwarte Piet"
spelende koningen Klaus en Hans
als men er tenminste geen spotternij
op de onbelangrijkheid van het ko
ningschap in wil zien kennelijk
voor kinderen bedoeld, maar ook de
muziek voert generlei pretentie dan
een toonschildering bij de gebeurte
nissen op de planken, zodat vooral
fagot en hoorn nogal eens aan de in
strumentatie te pas komen. Norbert
Schultze is bij langena geen Hum-
perdinck en zijn vermaarde slagmelo
die „Lily Mariene" zal hem Tn elk
geval verder het pad naar de on
sterfelijkheid opvoeren dan zijn
sprookjesopera „Zwarte Plet".
De rijke Koning Klaus en de arme
Koning Hans vernemen bij hun
eeuwige kaartspel, dat beiden een
kind gebaren is: Klaus een dochter
en Hans een zoon Klaus is jaloers
en er ontstaat een strijd, waarin
Klaus overwint zodat Hans met zijn
vrouw Margarethe en zijn zoontje
Roderlch zijn land moet verlaten. Na
veel omzwervingen en bijna tot de
bedelstaf gebracht, komt het drietal
terecht bij een ouden bezembinder
op de heide. Hier ontmoet Roderich
door een toeval Klaus' dochtertje
Erika en beide vijftienjarige konings
kinderen worden dadelijk op elkaar
verliefd. Koning Klaus, die geen
partner voor zijn geliefde „Zwarte
Piet"-spel meer heeft, zit zich in zijn
troonzaal te verkniezen, maar een
hoffeest ter uithuwelijking van prin
ses Erika zal wat opluistering bren
gen. Den enen onbenulligen prins
na den anderen wijst Erika af. maar
als tot haar verrassing Roderik ver
schijnt. aanvaardt zij zijn heide-
bloesem als de schoonste bloemen
hulde en verkiest hem tot gade.
Klaus is vertoornd en verstoot haar;
zij mag echter uit het paleis mee
nemen, wat haar het liefste is. De
speelman, die ln deze sprookjesopera
ongeveer de rol vervult van de nar
uit de vroegere kluchten, dient Klaas
een slaapdrank toe en slapend wordt
de koning in een wager. meegevoerd
naar het hutje op de heide. Hier
ontwaakt hij en als hij Hans weer
ziet, is de vrede getekend en wil hij
dadelijk weer aan het „Zwarte Ple
ten" gaan, nadat hij zijn toestem
ming tot het huwelijk heeft gegeven.
Zo eindigt alles blij en feestelijk.
De „grote mensen" zouden zich bij
deze tót zes taferelen met een spel-
duur van tezamen drie uur gerekte
geschiedenis stierlijk verveeld heb
ben, ware het niet, dat sommige
spelers en Sanders Schrier ln de rol
van Koning Klaus wel op de eerste
plaats aoor een komieke typering
voor vermaan hadden gezorgd, het
welk ook de ouderen kunnen waar
deren In dit opzicht mogen ook de
Speelman van Theo Lienhard en de
Sterrewichelaai van Hanns Goebel
worden genoemd. Vocaal muntten
Hlldegard Jachnows warme en klank
volle alt in de rol van koningin Mar
garethe, benevens Schrier en Lien
hard uit
Het orkest heeft zich onder de be
proefde leiding van Wilhelm Fran-
zen goed geweerd, al zullen schom
melingen tussen orkestbak en po
dium nog opgeheven moeten worden.
Aan de regie heeft Fritz Harlan een
dankbare en wel gebruikte taak ge
had en vooral de bonte toneelaan
kleding vaL Alfred Sacx verdient een
woord van lof
De door het Deutsches Theater in
den Niederlanden voor ons land ver
zorgde premièie ln de goed bezette
hoofdstedelijke Stadsschouwburg
oogstte een vriendelijk succes.
G. K. KROP.