Grote brand in
clichéfabriek
Hel „goed" zat goed!
Wedstrijden met beslissende
invloed
Laatste kans van
Hermes en V.S.V.
Geldige bonnen
Sckaakrubriek
Meeuwen hebben trek in vlees
Dichter, componist, zanger
fotograaf en orgelbouwer
Huizen aan de Zandhoek moeten
gerestaureerd worden
Onbewoonbaar en op
monumentenlijst
ZATERDAG 8 JANUARI 1944 3L
Gisterochtend even voor tien uur
is brand ontstaan in de chlichéfa-
biiek annex foto- en lithografische
inrichting der firma Koningsveld en
Z„ gevestigd aan de Breestraat 24.
Op dat tijdstip was een lid van het
personeel op de tweede verdieping
van het aan de Boommarkt grenzen
de deel der fabriek bezig met het
spuiten van verf, waardoor brand
ontstond Daar zich in de onmiddel
lijke nabijheid grote hoeveelheden
chemicaliën en andere hoogst brand
bare stoffen bevonden, bleven zijn
pogingen om het vuur met een snel-
blusser te blussen zonder gevolg. In
tegendeel greep het vuur met een
razende snelheid om zich heen. waar
bij dc houten vloer spoedig door
brandde. zodat in korte tijd het
gehele uit vier verdiepingen bestaan
de gebouw in lichterlaaie stond.
De Leidse beroepsbrandweer, onder
bevel van commandant Flameline.
rukte met groot materieel, waar
onder twee motorspuiten en een
ladderwagen, uit. Voorts werden
twee spuiten van de luchtbescher
mingsdienst gerequireerd en dc
assistentie ingeroepen van de Oegst-
geeste rbrandweer die -met een mo
torspuit aan de Breestraatziide post
vatte en daar voortreffelijk werk
verrichtte o.a door de belendende
perceelen te beveiligen. In totaal
word de vuurzee met veertien stra
len energiek bestreden, zodat nog
binnen het uur het aanvankelijk
sterk lijkende gevaar voor uitbrei
ding was geweken De nablusschine
vordprde evenwel nog geruime tijd.
Van de fabriek is de tpchnisehe
afdeling totaal uitgebrand waarbij
tal van ki hare machinerieën en
apDaraten verloren gingen Het mid
dengedeelte. waar zich o.a de loka
liteiten voor de fotomontage bevon
den. bpkwamen waterschade, terwill
de administratie, welke aan de
Breestraatziide was gehuisvest, be
houden bleef De zeer aanzienlüke
schade wordt door verzekering ge
dekt. De brand werd o.a. bijgewoond
door den gewesteliiken insoecteur.
den heer De Roos uit Den Haag en
den burgemeester, mr. De Ruyter van
Steveninck.
Kamer van Koophandel
en Fabrieken
Ingeschreven Bureau voor Recla
meservice te Leiden, Rijns-
burgerweg 169.. eigenaar J. L. J.
Rut ten. Oegstgeest
De Witte Stad, Leiden. Vrou-
wensteeg 1. verkoop van schuldbrie
ven. Overleden eigenaar J. A. Smit.
Oegstgeest. 26 December 1943. nieuwe
eigenaar Wed. E. A. SmitHaan.
Oegstgeest.
Tapijtknoperij het Paapje, Voor
schoten. Papelaan 210. Tot Ver-
ausserungstreuhander van bovenge
noemde zaak is benoemrj de Nieder-
landische Aktiengesellschaft für Ab-
wicklung von Unternehmungen, Den
Haag. Lange Vijverberg 20.
Variété in Lido
Lido brengt deze week een variété
programma. dat er zijn mag. Aller
eerst is het Louisette, die de aan
dacht vraagt Zij weet er met haar
geestige en prettig voorgedragen
cabaret-liedjes spoedig de Juiste
stemming in te brengen De Corelli's
en de 3 Stanleys geven goede staal
tjes van acrobatiek. Van het. verdere
programma noemen wij het optreden
van de rijwiel-acrobaten Paul en
Paullon terwijl ook de liefhebbers
van de tapdans in dit variété hun
hart kunnen ophalen.
TECHNISCHE NOODHULP.
Naar men ons mededeelt, zijn de we
kelijkse avondoefeningen van de T.
N.. groep Leiden, uitgesteld tot
Maandag 17 Januari a.s.
HET SCHOUWSPEL. - In de
reeks schouwburg-middagen van de
kunstkring ..Het Schouwspel" zal het
Ruys-ensemble morgenmiddag om 2
en 5 uur in de Leidse Schouwburg
voor het voetlicht treden.
AGENDA
ZONDAG Stadsgehoorzaal. 5 uur:
Wlnando; Schouwburg 2 en 5 uur:
„Het Schouwspel" Half om Half.
BIOSCOPEN Casino: Schijnwer
pers In de mist (18) dag 2 en 6 30
u.. Zondag 1 30. 3.45 en 6.30 u.; Lido:
Variété, dag 2.15 u.. Zaterdag 2.15 en
6 u Zondag 2. 4 en 6 u.. Luxor: Clr-
cusbloed. dag 2 en 6 30 u. Zondag
vanaf 2 u Kex: 7 Jaar geluk, dag 2
en 5 45 u.. Zondag van 1 15 tot 5 15
doorl voorst.. 5.45 u.: Trianon: Een
nacht vol dwaasheid (18). dag 2 en
5.45 U.. Zondag van l 15 tot 5 15 doorl.
voorst 4 45 U
De Zondagsdienst voor artsen te
Oegstgeest wordt deze week waarge
nomen door dr H Leemhuis. Oranje-
laan 19. tel 22030
De Zondagsdienst voor artsen zal te
Lelden worden waargenomen door dr.
Verbruggc.
BURGERLIJKE STAND Geboren:
Jan Hendrik, z. v F J C. Alt en T
v Haaften; Elisabeth Johanna, d v
G de Boer en M v. d Wijngaard.
Hendrlkus Joseph us. z. v H P KooiJ-
man en K, A M Cornellsse; Johan
nes Bernardus. z. v LR Bruins en
H Enkt. Teuntje Aalberdlna. d. v J
G N. Cupedo en G M Goudswaard.
Gerrlt Adrlnnn. z v G A Oudshoorn
eh C H Kop
Doukje G. d v A Spek en J K
Tijsen: Maria Th E d v. P J M
Hocks en C H C M Vorst; Maria C..
d v D v Ees en M Paauw; Paul us.
Az v G Wassenaar en J v d Plas;
Dirk B.. z. v D de Mooij en C. Star.
Hendrik, z. v H de Blanken en E Cu
perus; Jaapje, d v W M v d. MelJ
en C v. d. Heijden. Johann. W F.,
z v. J v Waard en S v. Tongeren.
Ondertrouwd A v. Haarlem met J
C. de Jager: A Lasschuljt bet H. J. v
Weizen; G Stelnbach met L. J. Jan
sen.
Overleden: J. v Schalk, wed van
W v. d PUI. 74 J H M. Schreuder.
wedn 85 J.; M J Rombouts. hulsvr
van W C Mooljcklnd. 43 J
Overleden; P den Houter. m -8 J
H. Flu. m 31 J.; H Douma. m 54 J
J Pardon, m 65 J B J M M v.
Veen. d. 3 P J Fontljn. m 70 J.;
C. de Jong. m 60 J.
SPORTNIEUWS
„Schijnwerpers in de mist"
De film „Schijnwerpers in de
mist", die men deze week in Casino
kan gaan zien. is de in het Duits
nagesynchroniseerde Italiaanse tilm
„Fari nella nebbia" Deze film geeft
een beeld vati het eigenaardige leven
van de „langeafstandchauffeurs". die
in reusachtige tankwagens de brand
stof over uitgestrekte trajecten ver
voeren. Een op zichzelf niet zo be
langrijk verhaal is om dit gegeven
heen gesponnen. De regisseur Gianni
Franciolini heeft echter in deze hu
welijksgeschiedenis de sfeer van het
eigenaardige beroep der mannelijke
hoofdpersonen voortdurend weten te
bewaren.
Eén dier hoofdpersonen is de bij
ons nu langzamerhand een goede be
kende geworden Fosco Giachetti.
„Circusbloed"
De circussfeer ademt op zichzelve
reeds een romantische geest; hoeveel
meer moet dit dan vel niet het ge
val zijn wanneer zich binnen die
sfeer zo romantische gebeurtenissen
afspelen als deze film „Circus-
bloed" ons voorzet. De regisseur
Karl Buch Lohty heeft ..het grote
nummer" van den dompteur Peter
Stoll behoorlijk en toch zonder over
dreven speculatie op sensatiezucht
in het middelpunt van de handeling
gehouden en in Leni Marenbach.
Charlotte Daudert. Marina Ried. Ru-
dolf Prack. Paul Kemp, Paul Hoff
mann en Walter Janssen, zeer ver
dienstelijke weergevers van zijn be
doelingen gevonden.
De ontknoping van het verhaal:
het vinden van een uitnemende deel
genote voor zijn ..grote nummer" en
voor het leven tegelijk door Peter
Stoll is goed en verrassend geplaatst
en geeft de film. waarin het circus-
bloed zich niet verloochent een allen
bevredigende afsluiting.
,,Een nacht vol dwaasheid"
Deze week draait in het Trianon-
theater „Een nacht vol dwaasheid". De
film is van het bekende maaksel, dat
ruimschoots steunt op toevalligheden
en misverstanden, die de conflicten
ontwarren, welke zij zelf scheppen.
Theo Lingen krijgt in deze film vol
op gelegenheid zijn komische talen
ten te ontplooien, hetgeen hij dan
ook doet op de hem zo eigen ma
nier.
Een film. waarmee men enige aan
gename uren kan hebben.
.Zeven jaren geluk"
Voor de derde weck draait deze
week de komische film ..Zeven Jaren
geluk" In Rex. Een welkome gele
genheid voor de liefhebbers van de
komische rolprent om het duo Mo-
ser-Lingen in deze tilm te gaan zien
L. K KROP
ROTTERDAM. 8 Jan. Zondag
J.l. is in een pension op de Matha-
nesserlaan tijdens afwezigheid der
bewoners ingebroken. Ten nadele
van de pensionhoudster en enige
slongasten waren vele herencostuums
en winterjassen, alsmede tafelzilver,
dekens enz. gestolen Al spoedig rees
bij de politie het vermoeden, dat de
goederen waren vervoerd naar een
klein straatje in het Westen. Nadat
rechercheurs des avonds eerst tever
geefs voor het verdachte pand ge
post hadden, besloten zij een onder
zoek terplaats in te stellen. In het
benedenhuis werd al het gestolene
ontdekt, maar de bewoner, een al
leenwonende man, zeide van niets te
weten De rechercheurs hadden even
wel geluk en wisten dit door hun
handigheid nog uit te buiten. Er
werd namelijk tegen het venster ge
tik! Een van de politiemannen zette
de deur op een kier en riep: ..Kom
maar binnen."
„Ik moest eens even kijken of het
hier wel goed zit", zei de 21-jarige
chauffeur M. B., die nu binnen
stapte.
„Natuurlijk zit het goed", zei de
rechercheur, die zich bekend maakte
en den man tot een bekentenis wist
te brengen.
Nauwelijks was deze episode ach
ter de rug of er werd gescheld, waar
na zich de 34-jarige koopman J. H.
meldde, die. naar hij zeide. het goed
kwam weg halen, dat hij gekocht
had En a" klap op de vuurpijl ge
beurde er toen iets dat de zaak in
eens ..rond" maakte. Buiten geko
men hoorde namelijk een van de
politiemannen fluisterend roepen Hij
fluisterde op dezelfde geheimzinnige
wijze terug en toen een gedaante
nader kwam en zich ontpopte als de
31-jarige los werkman W van W.,
bleek men tevens den tweeden in
breker te pakken te hebben. De
koopman J. H is op vrije voeten ge
steld De beide anderen werden naar
het huis van bewaring overgebracht.
AMSTERDAM, 7 Jan. T»oor het
eerst na vele weken wordt Zondag
weer eens een volledig programma
afgewerkt, waarbij een aantal keien
van wedstrijden is vastgesteld. Her
mes DVSDc Volewijckers, VSV
VUC en Go AheadHeracles kunnen
van beslissende invloed zijn.
Hermes DVS—De Volewijckers zou
enkele weken geleden stellig nog
meer betekenis gehad hebben dan
nu. De achterstand van de Schie
dammers is gaandeweg groter gewor
den. zodat deze nu reeds zes punten
bedraagt Het is niet aannemelijk,
dat De Volewijckers. die in de zes
nog resterende wedstrijden weer zul
len inboeten. Zij kunnen morgen
spelen met het rustige gevoel van:
wij moge nverliezen en dan is er
nóg niets gebeurd Dat wil natuurlijk
helemaal niet zeggen, dat de Am
sterdammers een slap spelletje zullen
spelen Integendeel. Zij zullen er ze
ker alles opzetten om de nederlaag
tegen Hermes Id Amsterdam gele
den. tot dusver de enige in dit sei
zoen te wreken Het spreekt wel van
zelf dat de Schiedamse blauwwitten
hardnekkig tegenstand zullen bieden.
Niet alleen om het kleine kansje, dat
ze nog hebben niet te niet te doen.
maar ook omdat zij nog eens willen
bewijzen, dai die overwinning in Am
sterdam geer gelukje is geweest-
Mcn kan dus een scherpe en vinnige
strijd verwachten, die mogelijk een
kleine overwinning voor de Amster
dammers zal opleveren.
Behalve de strijd tussen de num
mers 1 en 2 staan er ln deze afde
ling géén wedstrijden van groot be
lang op her programma. ADO
Sparta is een wedstrijd zonder bete
kenis ADO behoeft zich' niet meer
bezorgd te maken voor de onderste
plaats en Sparta behoeft niet meer
op een kampioenschap te hopen. In
Rotterdam wonnen de Spartanen met
4—1 Dit maal kan de weegschaal
wel eens naar de andere kant door
slaan HBS kan het wederoptreden
van Walhaln als aanvoerder moge-
ZOETERWOUDE
Pastoor Klaverweijden
gehuldigd
Zoeterwoude neëft dezer dagen het
twaalfjarig bestaan herdacht van de
parochie van de H Kruisverheffing
en het 124-jarig Jubileum van pastoor
L. J. Klaverweijden Namens de
parochie werd hem Donderdag een
communiebank aangeboden en na
mens de afdelingen der Maria-congre-
gatie een stel canon-borden Verschil
lende personen huldigden in hun toe
spraken den beminden herder.
Vrijdag werd de feestviering beslo
ten met. een kinderfeest In de Patro
naatszaal heeft de heer B A. Devilé
uit Leiden de Jeugd met enkele pop
penspelen en een serie aardige goo
cheltoeren bezig gehouden.
BROOD. BESCHUIT, AARDAP
PELEN, MELK, VLEES: 3 en 4
TABAK: 03 en 04. beide n. keuze
VERVANGINGSMIDDELEN: 11
JAM: 12
SUIKER: 13.
KAAS: 14 (40+ of volvet).
HAVERMOUT: 15 1250 gram).
BLOEM: 16 en 17.
KINDERVOEDING: Res. D 6
Gort. Res. E 6 Rijst of Gort.
SNOEP: 3 choc., 4 suikerwerk
BOTER: 3 A vet of margarine.
3 B marg.; Res B 7. C 7. D 7 en
E 7 roomboter (Nog geldig: 50 B.
52 A en 52 B).
Einde geldigheidsduur 22 Januari.
DIVERSE BONNEN:
09 Alg eenheidszeep. 10 Alg. was-
poeder Res. C 3, D 3. E 3 was-
poeder, Res. E 4 toiletzeep. (23
Jan.), R 01 Tabak: Scheerzeep
(30 April): 3 hondenbrood; 3 hon
denbrood groep K: kattenbrood"
(tm. 31 Jan): 20, 21, 22 brandsl
tm. 29 Febr.; 1 t.m. 17 K.F.
brandst t.m. 30 April.
Athletiekprestaties in
Engeland
BERLIJN 6 Januari. Via Zwe
den is dezer dagen in Duitsland een
lijst bekend geworden van de beste
prestaties over 1943 op het gebied
der athletiek in Engeland.
Deze lijst ziet er als volgt uit:
100 yards (9144 m>: C B. Holmes
in 9.9 sec., A. T Liffen 10 sec.
220 yards (201.18 m.): C B Hol
mes 21.8 sec J Wigley 22.4 sec.
440 yards (402.33 m.): A. J Collyer
50.8 sec., H_. Chandler 516 sec
880 yards 804.65 m.): S. C. Woo-
derson 1 min. 56 sec., J. W Alford
1 min. 562 sec.
1 mijl (1609.3 m.): S. C Wooder-
son 4 min. 11.5 secD. G. Wilson
4 min. 14 sec.
3 mijlen (4828 m.): R. J. Draper
9 min. 29 sec. F Close 9 min 31 sec
Hoogspringen: S. R. West 1.88 m..
J Newman 1.85 m.
Verspringen: M A. C Dowling
7.20 m H. S Askew 7.03 m.
Speerwerpen M. J. Dalrymple
70.96 m.
Op de 100 yards zien we dus nog
steeds den sprintkampioen Holmes,
die ook reeds voor de oorlog aan de
kop ging. Zijn prestatie van 9.9 sec.
is niet slecht Verder komen Wooder-
son en Collyer op de lijst voor. die
eveneens al oud-ged'enden zijn.
Op de technische nummers was de
beste Nederlandse prestatie in speer
werpen 67.95 m.. zodat de Engelsman
Dalrymple 3 meter verder gooide De
prestaties in hoog- en verspringen
ontlopen elkaar echter niet veel De
beste prestatie hier te lande in
hoogspringen was 1.83 m en in het
verspringen 7.22 meter.
lijk vieren met een overwinning op
EDO. Stormvogels heeft zich natuur
lijk al vertrouwd gemaakt met de
gedachte aan een weer bezetten van
de onderste plaats, maar het zal
Xerxes toch moeite genoeg kosten
om een puntje uit deze wedstrijd te
slepen. DWS en DFC. die in Dordt
gelijk speelden kunnen weer tot een
verdeling der punten komen DWS
heeft ditmaal P Melcners. een oom
van W. Melchers op de linksbinnen
plaats Er spelen dus nu niet alleen
twee Var. Stok ken's, twee Slot's.
maar ook twee heren Melchers in
DWS Het blijft in de familie!
In district II gaat VSV zijn laat
ste kansje beproeven Eigenlijk kan
met een achterstand van zes punten
nauwelijks meer van een kansje ge
sproken worden, maar in theorie is
het er in elk geval nog VSV heeft
dit, seizoen in Beverwijk nog maar
één wedstrijd verloren de verras
sende 1—0 tegen RFC en dat mag
voor VUC een vingerwijzing zijn. dat
het Zondag niet mee zal vallen Mocht
VUC inderdaad verliezen, dan komen
er weer allerlei nieuwe aspecten. Dan
stijgen niet alleen de papieren van
VSV maar ook die van AJax en
Feijenoord die Juist morgen in de
Meer regen elkaar in het veld komen.
AJax is de laatste tijd in bijzonder
goede vorm en wanneer de achter
stand der Amsterdammers niet zes
punten bedroeg dan zouden we het
nog niet weten VUC moet nJ. ook
noe bij AJax op bezoek en het Krijgt
Feijenoord nog thuis Een zwaar pro
gramma dus voor de Hagenaars, waar
nog heel wat muziek in zit. AJax
heeft bovendien al eens eerder be
wezen, dat het ln staat is een grote
achterstand in te halen Dat was in
1935. toen Feijenoord omstreeks
Januari met zeven punten voorstond
en Ajax nog kampioen werd! Tussen
Feijenoord en Ajax gaat het er dus
morgen om wie van de twee mede
dinger van VUC blijft. We nemen
voorlopig aan. dat het AJax zal zijn.
Haarlem en Blauw-Wlt zullen elkaar
in kracht niet veel ontlopen. RFC
heeft, na het goede resultaat van de
vorige week. zeker de best#«ns tegen
DHC en Emma zal wel tod 't Gooi
kunnen winnen
VOORBURG
Rijke bult voor inbrekers
Bij afwezigheid van de bewoners
heeft men zich toegang verschaft
tot een villa aan de Laan van
Nieuw Oost. Einde. Na het gehele
pand te hebben doorzocht, is men
met een rijke buit van duizenden
guldens waarde vertrokken. Vermist
worden kledingstukken, o.m. een
bontmantel zilvervos. herencos
tuums cn damesjaponnen, een gou
den collier, een platina ketting 'met
briljanten, roset- en grote gele bril
janten, gouden heren en dameshor
loge. gouden armband met briljan
ten. zilveren vorken en lepels, enz.
enz.
LEIDSCHENDAM
NIET ERBIJ BETROKKEN,
Enige weken geleden hebben wij be
richt. dat terzake van clandestien
slachten van gestolen schapen, be
halve de slachter L. ook waren aan
gehouden L. A. en P. A. Thans is
gebleken dat zowel L. A. als P. A.
hierbij niet betrokken waren.
Vooruitrekenen is het grote strui
kelblok voor vele schakers. "Het
vergt ook inderdaad veei van ons
voorstellingsvermogen en concentra
tie- om in gedachten een aantal zet-
tenreeksen foutloos op te bouwen.
En men is eigenlijk nooit klaar met
zijn berekening. Wanneer men zes
zetten diep ziet en de tegenstander
zeven, is men er nog naast!
..Al dat gereken geeft niets", zegt
de positiespeler, „men kan toch niet
alles doorrekenen, volsta daarom met
een algemeen oordeel en versnipper
je krachten niet met nutteloze her
sengymnastiek".
Dit is tot op zekere hoogte juist,
men moet niet alles willen bereke
nen. maar helemaal zonder bereke
ning komt men er toch niet. Inder
daad, het gebeurt vaak, dat men
achteraf constateert, dat men beter
niet had kunnen vooruitberekencn.
Alleen is het natuurlijk verkeerd,
deze ervaring te generaliseren.
Hieronder een aardig voorbeeld
uit een onlangs gespeelde partij.
Wit (Engert): Kgl. De3, Td5. Tfl.
Lf3, pi a2, f4, g2, h2.
Zwart (Zollner): Kg8, Dg6, Tb2,
Tf8 Lf5, pi a7. c7, f7, g7, h7.
Wit heeft een pion verloren en
het schijnt gevaarlijk het verloren
materiaal door Da7: te heroveren,
omdat de zwarte stukken (toren, dame
en loper) dreigend op de witte ko
ningsstelling zijn gericht. Na zorg
vuldige berekening besluit wit toch
tot deze voortzetting.
23. De3xa7
Inderdaad, de directe aanvallen
23Le4 en 23Lh3 leveren
wegens 24 Te5 niets op.
23h7—h"6'
Verhindert Tg5, zodat de bovenge
noemde dreigingen herleven.
24. Kgl—hl. Lf5e4; 25. 14—f5
Aardig bedacht; wit offert een
pion om de voortschrijding van
zwarts aanval te vertragen
2 5Le4 x f526. Da7xc7
Vermoedelijk had wit hier nog op
26 Ta2: gerekend, waarna 27.
Td8 practisch remise afdwingt.
26 Lf5e4
Ook deze zet heeft wit waarschijn
lijk wel bekeken en daarbij vertrouwd
op het ogenschijnlijk zeer sterke 27.
Td8. Bij nader onderzoek blijkt ech
ter. dat zwart daarop wint met
27 Lf3:!; 28. Tf8:t. Kh7U enz.
27. Td5—d6
Op het ee*ste gezicht eveneens af
doende. maar nu volgt een donder
slag aan heldere hemel, welke de
waarde van alle voorafgaande witte
berekeningen illusoir maakt.
27DgPx g2tü; 28. Lf3xg2,
Tb2xg2!
Een bekende dwangstelling. Er
dreigt, zowel 29 Tc2t met her
overing van de dame als ook 29
Tg4t met direct mat.
29. Dc7e7
Er is niet beter.
29Tg2g4t, 30 De7xe4,
Tg4 x e4
Zwart heeft zijn pluspion uit. het
vuur gesleept en staat nu practisch
gewonnen. Er volgde nog: 31. Tf2.
Tc8", 32. Td7, f6; 33 Kg2, Tg4t; 34.
Kf3, Tg5. 35. Te2, Tc3+; 36. Kf2,
Th3; 37. Kfl. Tf3t, 38. Kei. Tglt; 39
Kd2. Ta3 (verovert eetj tweede pion)
40 Te8' Kh7: 41.Tee7. Ta2:t; 42.
Ke3. Th2.43 Kf3. h5: 44 Te8 h4;
45 Kf4. Tflt; 46. Kg4. Kg6: 47 Tg8.
(5 mat.
Dr M. EUWE
HAAGS NIEUWS
KOOK MET WEINIG WATER
De meeuwen zijn
weer in de stad
teruggekeerdt Na een
zomer lang zwerven en
zwieren langs de zee
kust. door de duinen en
over de waterrijke heide
velden, waar zij hun
nesten hadden, zijn de
blanke vogels hun ivin-
terresidenties weer ko
men opzoeken en ver
heugen zij den stedeling
door huxi prachtige
vliegoefeningen boven
de winterse stad.
Maar niet altijd vlie
gen zij! Soms zitten zij
urenlang bij elkaar op
bepaalde punten, en een
van de meest geliefkoos
de pleisterplaatsen der
meeuwen is de Sintel-
baan op het Olympia-
plein in ZuidOf eigen
lijk niet de sintelbaan
zelf, maar het groene
sportveld in het mid
den. Daar zitten vaak
honderden meeuwen en
de voorbijganger, die
goed toekijkt, ziet dat
die meeuwen niet zo
maar. zoals oude Koos
Speenhof f zei, „zitten
te zitten", maar dat zij
aan het werk zijn.
Voortdurend trappelen
zij rü. met hun felle
rode poten op het gras,
een S7ielle roffel, die
menigeen de indruk
geelt als hadden de
meeuwen koude voeten
en stampen zij zich
warm. Dat is echter niet
zo. Stampvoeten van
kicaadheid is het ook al
niet. want de meeuwen
hebben geen reden, de
stedelingen een kwaad
hart toe te dragen. Am
sterdammers kunnen
immers zelfs van hun
in deze tijd nog altijd
geri7ige broodrantsoen
wel een S7ieetje voor de
meeuwen missen?
Neen, dat trappelen
brengt vlees zo7idcr bon
op, want de wormen, die
tussen de wortels van
het gras dc winter on-
gestoord dachten door te
brengen, worden door
dat trappelen der meeu
wen, dat de grond in
zachte trilling brengt,
opgeschrikt uit hun
zoete sluimer en kruipen
van angstprecies de
verkeerde kant op. nl.
7i<iar boven, waar zij in
handen, of liever in de
sjiavel van de begerige
meeuwen vallen.
Daarom stampvoeten
de meeuwen op de Sin
telbaan. Zij hebben trek
in vlees. Maar schuw
als meeuwen nu een-
7naal zijn ook al toe
ven zijn nog zo lang
boven otize stad zo
dra de nieuwsgierige be
spieder al tc dicht bij
komt en ivil zien rvat zij
daar op het veld uitvoe
ren. wieken zij i7i sier
lijke bewegingen op
waarts e7i laten den toe
schouwer in het 07ize-
kerc van hun doen en
laten.
(Foto A.P.-archief)
OVER LEVENS-PHILOSOFIE
Voor het gezelschap voor Philosofie
en parapsychologie zal Zondagmid
dag te 2.15 in Pulchrl Studio de heer
C. R Massa, psycholoog alhier, een
voordracht houden over levensphilo-
sofie en de betekenis daarvan voor
ons lichaam en ziel.
Nu de burgemeester de rij ver
maarde geveltjes aan de Zand
hoek op de lijst van Monumenten
der stad Amsterdam geplaatst
Westerkwartier ontvangt
Rohda
AMSTERDAM. 6 Jan, Na een
rust van enkele weken wordt met een heeft. Is in Ieder geval het voort-
flink korfbalprogramma het nieuwe bestaan van deze gevels, een der
^iar Miee^fv!iT9p ?lauwkom®n aardigste rijtjes van de hoofd
alle Noordhollandse eerste-klassers in t d mpncPiiikpnwiic ePsnroken
het veld. De leider van de afdeling. scaa>menselijkerwijs gesproKen
Westerkwartier, krijgt Rohda op be- j verzekerd. Maar dit ls niet ge
zoek. De laatste heeft in November noeg! Er zal t.z.t. een stevige res
en Decembei niet kwaad geboerd en
behoort tot een groep van vier. die
met zeven punten boven Oosterkwar
tier staat. Westerkwartier zal dus op
moeten passen voor de geel-zwarten,
al werd in October met 94 gewon
nen.
Ook Archipel moet op zijn qui vive
zijn voor Koog-Zaandijk, al kon voor
enkele maanden een 6—2-zege be
vochten wordpn. KZ heeft ook zeven
punten en is daarmee nog lang niet
in veiligheid daar twee twaalftallen
voor degradatie in aanmerking komen.
Voor Oosterkwartier, dat iiit acht
wedstrijderi maar drie punten wist
te vergaren, ziet het er al heel som
ber uit Andere Jaren leverden de
„thuis-wedstrijden" dikwijls onver
wachte successen op. maar tot nu
brachten vier partijen één gelijk spel
en één overwinning. En „uit" werd
alles verloren We kunnen de Haar
lemmers tegen Swift op „de Park"
weinig goeds voorspellen. Een maand
geleden werd met 54 verloren.
De vierde ontmoeting Is SVK
DED. Deze ploegen speelden dit
seizoen nog niet tegen elkaar, zo
dat we weinig houvast hebben. Het
vorig jaar won SVK thuis, terwijl de
returnmatch gelijk eindigde, We voor
zien ditmaal een zelfde beloop Bij
de Oostergasfabriek zullen de groen
witte» wel winnen. Ze zijn op eigen
veld dit Jaar nog niet geslagen.
Opgravingen
in en om
Alkmaar
Op het ogenblik wordt
in Alkmaar en ten
toonstelling gehouden
van opgegraven voor
werpen in en om
Alkmaar. Voonverpen,
welke werden opge
graven bij de blootge
legde fundamenten van
hel oude kasteel Mid
delburg. als Jacoba-
kannetjes baardman-
neties, drinkpotjes en
ten stenen dootpot.
(Foto C.N.F.-KuiperJ
tauratie moeten volgen van deze
huizen, die ieder een van de steeds
zeldzamer wordende overblijfselen
vormen van de zeventiende-
eeuwse kleine burgerhuizen.
Men kent .de historie van de drie
eilanden: bij de stadsuitbreiding van
1613, toen de stad in westelijke lich
ting tot aan het Haarlemmerplein
werd uitgelegd, ontstonden ook het
Realen-, Bickers- en Prinseneiland.
Het Prinseneiland dankt zijn naam
waarschijnlijk aan het huis „De Drie
Prinsen", dat er eenmaal stond, het
Bickerseikind heeft zijn naam gekre
gen doordat Jan Bicker, een lid van
het vermaarde Amsterdamse regen
tengeslacht van die naam. er zeer
vele woon- er. pakhuizen deed bouwen
in de Jaren 16301640. Het Realen-
eiland behoord» aar Reynier Real,
schepen der stad in 1633.
In de Grote Stadskeur van 30 Jan.
1634 leest men „dat alle zantponten,
'tsij datse geladen of gelost sijn.
sullen moeten leggen aen 't uyterste
eylant bij het Blaeuwe Hooft, aen de
Noordwestzij de van de steyger". Reeds
enige jaren eerder was bepaald, dat
de schippers der zandschuiten vaste
ligplaatsen moeten innemen „tot voor-
komlnghe van vele frauden die dage-
licx gebeuren int verkoopen vant sant
waer inne de Pontluyden niet wel
achterhaelt. konnen worden, <>m dat
sij niet en mareken op hare behoor-
licke legplaetsen"
De plaats, waar volgens de Keur
de zandponten moesten aanleggen,
was de uiterste rand van het Rea-
leneiland. Later werd dat deel de
Zandhoek genaamd. Daar aan de
Zandhoek staan de huisjes in kwes
tie. Zij kijken uit over het brede
water van het Westerdok. Hier is de
laatste plaats van de stad waar men
zich nog goed kan voorstellen hoe de
stad zich „heerlijck ope" deed aan
het IJ ten tijde van Vondel. Cen
traal Station en andere betreurens
waardigheden hebben de stad van
het IJ vervreemd, maar aan de Zand
hoek waait n»g immer de frisse
bries van het open water, spoelt de
wind nog ongebroken en geurig om
de oude huizen. Wel werd vorig Jaar
Amsterdam opgeschrikt door het be
richt. dat zes huizen aan de Zand
hoek zouder, moeten verdwijnen
doordat zij plaats zouden moeten
maken voor een pakhuis, maar door
de Jongste maatregel van den burge
meester kunnen we aannemen dat
deze maatregel van de baan is.
Verdroomde sfeer
Deze huizen behoren bij de sfeer
van de eilanden Dat is de sfeer van
het verdroomde Amsterdam, waar
over grachten en straten een parel
grijze tint hangt, ijler dan elders.
Hier werden eenmaal de machtige
koopvaarders gebouwd, die de naam
van de stad over de wereldzeeën
droegen, en nog zijn er kleine wer
ven waar de hamer driftig klopt in
de stilte van de middag, maar dat
zijn werfjes waar slechts binnenvaar
tuigen worden gebouwd. Echte schil
derswerfjes. vol kleur en stemming,
vol innigheid van kleine, gelijkma
tige arbeid. Een bijna hoorbare stilte
kan hier heersen, die door het pie
pen der katrollen aan de oude veem
gebouwen nog eens zo intens wordt.
Hier werkten vele schilders op de
Eilanden De herinnering aan Am
sterdam die Thijs Maris in den
vreemde schilderde, dat merkwaar
dig mooie stemmingsbeeld zonder re
aliteit, het bevat elementen die erop
wijzen, dat de Eilanden hem ook in
het buitenland bijbleven, zoals de
brug op het doek bewijst.
Ook Breitner, de grote schilder
van Amsterdam, had zijn atelier op
de Eilanden, dicht bij de werf waar
nog een oude windas om een helling
met echte teertonnen te bewonderen
ls. Teertuinen, Taanstraat, Breeu-
wersslraat, dat zijn namen die ver
bonden zijn met de zee, namen waar
in ge de wind. de ruigheid, de prik
kelende geuren van de waterkant
proeft.
Aardige gevelstenen
En nu die oude huizen aan de
Zandhoek Wat is er van over? De
elders in de stad bijna overal ver
dwenen houten trapjes voor d: deur,
de sierlijke klokgevels, bekroond door
witte natuurstenen toppen, en enige
aardige gevelstenen, zoals de Hol
landse Leeuw met pijlenbundel op
no 3. de drie stenen in no. 4. n.l.
in het midden de Arke Noachs. links
en rechts Sint Pieter en Sint Jan.
No 6 bezit het wapen van <E>ssen-
delft. En de gevels zelf. hoe langer
men ze bekijkt, hoe schoner zij wor
den. Vooral het huis op de hoek van
de Taanstraat met zijn schone har
monische gevelindeling is de moeite
waard.
Zij zullen nu gespaard blijven. En
toch zijn zij onbewoonbaar ver
klaard. Daarin zit een tegenstelling,
die alleen door een restauratie, waar
bij de gevels hersteld doch behouden
en de huizen gemoderniseerd moe
ten worden, op te heffen is. Het be
zwaar van deze en dergelijke huizen
is altijd, dat de verdiepingen te laag
zijn, mede door de insteken die het
oorspronkelijke voorhuis vaak ver
delen in twee zeer lage étages. Maar
het moet mogelijk zijn, deze wonin
gen op een dusdanige wijze te her
stellen. dat de bordjes „Onbewoon
baar verklaard" van de gevels ver
dwijnen. dat in de huizen weer twin
tigste eeuwers kunnen leven en dat
toch deze schone rij gevels, op een
der mooiste punten van Amster
dam, ongerept blijft voortbestaan.
De heer J. H. Jansen in Doesburg
ls een van die liefhebberij-
artisten, die van alle markten thuis
zijn en dikwijls uitstekend werk doen,
zij het dan ook in beperkte kring.
Zijn brood verdient hij op een vrij
prozaïsche manier; hij exploiteert een
stoomwasscrij en laat dus zijn war
kend oog gaan over lakens en over
hemden, camlsole'tjes en jaeger-on
derbroeken. Maar ln zijn vrije tijd
is hij dichter en componist, organist
en revue-schrijver, voordrachtskun
stenaar, fotograaf en orgelbouwer;
hij heeft dus nog al wat te doen als
de was „aan kant" ls.
Velen kennen hem als „Jan Wil
lem uut 't Broekof als ,,'t Boert jen
uut den Achterhoek". Onder die
naam draagt hij zijn licdekens voor
op „bruiloften en partijen", bij ken
nissen en bij bevriende verenigingen
in het Achterhoekse land. Zijn vers
jes en liedjes brachten hem al spoe
dig tot het grotere werk. het samen
stellen van voordrachten en het
schrijven van revue's. In Doesburg.
Steenderen. Hummelo, Vorden, An-
gerlo, Westendorp, Hengelo, Zelhem
en ln nog meer plaatsen hebben
Jongelui zijn revue's opgevoerd, soms
onder zijn regie en dikwijls met be
geleiding van het orgel, dat hij zelf
bouwde en ook zelf bespeelt. Het
waren zijn eigen liedjes, die in de
revue's werden gezongen, waar hij
ook zelf de muziek bij had gemaakt.
Voor verscheidene plaatsen maakte
hij een volkslied, dat van het toneel
het dorp in waaide, spoedig populair
werd en bij alle dorpsfeestelijkheden
weer wordt opgehaald.
Zo schreef hij volksliederen voor
Doesburg, Hengelo, Zelhem, Vorden
en nog meer plaatsen ln de Achter
hoek. In enkele gemeenten worden
die liederen zelfs op school aan de
kinderen geleerd, wel een bewijs, hoe
zij tot dc bevolking doorgedrongen
zijn. Heel bekend is ook zijn gevoelige
liedje ..Het ouderhuls" geworden.
„Jan Willem" is een populaire
figuur in de Achterhoek en aan heel
wat feesten heeft hij meegewerkt.
Speelde hij ook enige jaren geleden
geen belangrijke rol bij de viering
van het zevenhonderdjarig bestaan
van Doesburg als stad? Hij bouwde
toen van oude scheeps- en andere
klokken, die hij stemmend maakte,
een kunstig carillon, een imitatie in
het klein van het carillon ln rie
stadstoren en zelf heeft hij het tij
dens de feesten bespeeld.
I Het duurde bij ons bezoek wel
even voor wij er in geslaagd waren
den heer Jansen uit zijn dagelijkse
I wasserij-beslommeringen weg te trek
ken. maar toen kwam hij ook meteen
goed los. Hij liet ons fraaie en waak
geestige foto-montages zien, hij hanl-
i de zijn gedichten voor de dag. die
hij breed gebarend voorlas, hij zeng
stukjes voor uit revueliedjes en tcn-
I slotte nam hij ons ook mee naar zijn
orgel.
Het ls eigenlijk een wonderlijk
instrument en het zal op de revue-
De heer Jansen voor zijn zelfgebouwd
orgel. (Foto A. Bouvet)
avonden, als het In dc zaal gehesen
was. heel wat opzien gebaard nebben.
„Hoort dat er ook bij?" vragen wij.
Boven op het instrument ligt een
rij bruine ballen. Die blijken echter
een afzonderlijk instrument te vor
men. Het zijn zes auto-claxons, op
een plank gemonteerd. Door afwis
selend in de ballen te knijpen, krijgt
men verschillende tonen, die samen
een getoeterd liedje kunnen vormen.
De heer Jansen demonstreert zijn
zesvoudige toeter. Dan steekt hij een
stekker in het stopcontact en gaat
achter het toetsenbord van zijn or
gel zitten. Hij speelt vlot als de ge
boren uit^het-hoofd-speler. Het is of
een geweldig draaiorgel staat te spe
len. hard en dreunend; zelfs de bel
len weer een speciale constructie
ontbreken niet. Wij horen de
hymne van den „Ouwe Taaie" en
verhuizen naar de „Rozentuinen van
Capri", maar even later speelt de
organistheel andere wijzen, huren
wij gewijde muziek en nu lijkt het
zelf gebouwde Instrument sprekend
op een kerkorgel.
Hoe de heer Jansen zijn instru
ment in elkaar heeft gezet? Hij
heeft ergens van een afbraak een
aantal houten orgelpijpen gekocht.
Die heeft hij gerepareerd, gelijmd
en bijgewerkt. Verder heeft hij een
aantal nieuwe pijpen zelf gefabri
ceerd. maar „dat is verduiveld las
tig werk, zo'n fluit maken" zegt hij.
HIJ monteerde de orgelpijpen en be
vestigde de kleppen met spaken van
een fietswiel aan een oud toetsen
bord van een piano. Onder het toet
senbord bracht hij een afgedankte
stofzuiger aan. die lucht in de pij
pen kan blazen. Als net orgel een
maal speelt, is de stofzuiger niet
meer te horen.
Wanneer het Instrument in een
zaal wordt opgesteld, komt er de
ombouw van een draaiorgel voor. Er
staat dan iemand het draaiorgel zo
genaamd te draaien, maar de orga
nist aan de achterkant van het
décor zorgt voor de muziek.
De heer Jansen vertelt nog dat
hij zijn orgel in één winter gedu
rende zijn vrije avonden heeft ge
maakt. Maar hij heeft er al ver
scheidene winters in heel wat zalen
ln de Achterhoek de feestvreugde
mee vergroot. En het zal als de tij
den weer normaal en de festivitei
ten weer talrijker worden nog heel
wat keren zijn diensten kunnen be
wijzen
Petroleum voor verlichting
DEN HAAG. 8 Jan. Van 9 tot
en met 22 Januari geven de met „50
i verlichting" en „51 verlichting" ge
merkte bonnen der kaart S121 en
de met „64 verlichting" gemerkte
j bonnen der kaart S 221 elk recht op
het kopen van één liter petroleum.
De geldigheidsduur der met „48 ver
lichting" en „49 verlichting" gemerkte
bonnen der kaart S121 is verlengd
tot en met. 22 Januari. Deze bonnen
geven, zoals bekend, elk recht op het
1 kopen van één liter petroleum.
De heer Jansen aan het carillon,
dat hij eveneens zelf bouwde.
(Foto A. Bouvet.
