Gezond muziekonderwijs
NUTRICIA
„Salto Mortale"
in Utrecht
Nieuwe Noorse film
Natuschka
Sneeuwvlok - de Eskimo"
Carmen" was een levende mens
Tijdschriflenschouw
Voor de kinderen
Ons eerste raadsel in het jaar 1944
ZATERDAG 3 JANUARI 1944 2L
Ingezonden Mededelingen
Amateur
tabakkers
Vraag Uw winkelier
om TEN HAVE'S ori-
fineele VIRGINIA-
AUS, per pakje voor
250 gr. toDak 20 ct.
Ook voor Beko-shog.
VIRGINIAy
TABAKSAUS;
F o. IC TEN HAVE C. V.
TABAKSKERVERU SINDS 1828
ZOET ROGGEBROOD
GEBR. TEN HOEVE
Benerdom
Tel. 38427
"eo >'u(
Tel. 333298
Begrafenis Leo Ruygrok
AMERSFOORT. 7 Jan Op de
Algemene Begraafplaats Is hier. In
tegenwoordigheid van de kring zijner
naaste medewerkers het stoffelijk
overschot van den heer Leo Ruygrok,
dirigent van de Nederlandse Omroep,
ter aarde besteld Onder de belang
stellenden Werden opgemerkt de heren
J G Goverts. vertegenwoordiger van
den secretaris-generaal van het depar
tement van V en K„ J. Plate, plaats
vervangend directeur van de Neder
landse Omroep F Vin* gedelegeerde
van de N.KK, en verder een depu
tatie van de Germaanse ff, benevens
functionarissen uit de N.S.B. en mede
werkers aan de Omroep.
Nadat een broei en een zuster van
den overledene in gevoelvolle woor
den afscheid van Leo Ruygrok had
den genomen werd het woord gevoerd
door den heer J. G Goverts. die
namens het Nederlandse volk dank
bracht voor hetgeen Ruygrok voor de
muzikale ontwikkeling onder de jeugd
en de arbeiders heefi gedaan De heer
Plate nam afscheid namens de Om
roep en zelde o.a. dat Ruygrok bij
vele luisteraars in dankbare herinne
ring zal blijven voortleven Tenslotte
werd noa het woord gevoerd door den
heer Vink en door drs. Engelhard
namens de kameraden der N S B in
het Gooi
Een broeder dankte voor de belang
stelling
De Vlaamse beeldhouwer Karei van
der Stappen is dezer dagen honderd
J*ar geworden Van der Stappen ver
sierde te Brussel o.a. de gevel van de
Alhambra-Schouwburg terwijl het ln
dé Belgische hoofdstad geplaatste
standbeeld van Willem van Oranje
eveneens van hem is
Directeur. H J Kerkmeester, Bus-
sum: hoofdredacteur: Hendrik Llndt.
Amsterdam, plv hoofdredacteur, lr. A
H de Haas van Dorsser. Haarlem,
binnenland J v Grieken; illustratie
en opmaak R Kampstra, volkscul
tuur en kunst: M Wolters, muziek:
G K Krop; sport: J. J Llber; adver
tenties: A. H. Lammees, allen te Am
sterdam. K 113
t n een beschouwing over de thans
heersende hoogconjunctuur in mu
ziek werd op deze plaats terloops ge
wezen op de groeiende lespractijk van
muziekleraren. Het verschijnsel van
een opgevoerde vraag naar muziek,
gaat gepaard met een toenemende
zelfbeoefening van de kunst en het
is daarom, dat de lesgevers zowel als
de uitvoerende kunstenaars een tijd
van bloei en opleving meemaken. De
klachten, welke voorheen door mu
ziekleraren werden geuit, zijn ver
stomd; oneerlijke concurrentie en
prijsondergraving schijnen te zijn ver
geten, hoewel er op dit punt nog geen
zier is veranderd. Nog altijd zijn er
onbevoegden aan het werk. die op
grote schaal lesgeven, nog altijd zijn
er z.g. muziekinstituten, die tegen
belachelijke prijzen muziekonderwijs
verstrekken, waarbij de lage tarieven
in overeenstemming zijn met de on
deskundigheid van leiding of leer
krachten. Maar de bonafide paeda-
gogen ondervinden bij de algemene
opleving de weerslag van deze prijs-
bedervlng niet meer. Niet zij zijn de
dupe van het minderwaardige muziek
onderwijs. maar alleen nog het pu
bliek. dat ln deze zaak niet voldoende
is voorgelicht.
Les op een koopje
De lage tarieven van sommige
..muziekscholen" blijven natuurlijk
altijd een verlokking voor het publiek,
dat zijn koopkracht niet evenredig
weet aan zijn drang naar muziek. De
misleidende reclame, door dergelijke
Instituten vaak gevoerd, werkt, de toe
loop ln de hand en sommige van deze
instellingen, die in de laatste jaren
als het ware uit de grond zijn ver
rezen. hebben een bloeiend bestaan
Ten koste van het publiek Want het
ls onbestaanbaar dat voor de door
deze instellingen berekende prijzen
vakkundig muziekonderricht wordt
gegeven Gediplomeerde leerkrachten
en vakkundige muziekonderwijzers
kunnen werkelijk beter terecht dan
bij deze scholen, die per lesuur zo
om en nabij de gulden betalen. Het
zijn de mislukten de beunhazen of
de onvolwaardige onderwijskrachten,
die zij tot zich trekken om er dan
vervolgens een overwegend jeugdig
lesnemend publiek aaD toe te ver
trouwen.
Dit publiek (ln feite de ouders) be
talen misschien 4 per maand voor
een wekelijkse muziekles, zonder te
beseffen, dat dit bedrag onmogelijk
een ..muziekschool" met administra
tie en leerkrachten in het leven kan
houden. De oplossing ls naast de ge
ringe honoraria aan leerkrachten ge
vonden in een collectief onderwijs,
waarbij drie of meer leerlingen tege
lijk leskrijgen van eén leraar. Voor
sommige onderdelen van het muziek
vak kan dit nuttig zijn vooral voor
de theoretlscne Maar voor de prac-
tische muziekbeoefening komt het er
doorgaans op neer dat de leraar het
lesuur, dat hem drie leerlingen in de
kamer brengt, moet verdelen in drie
lessen van twintig minuten Volgens
overeenkomst krijgen de leerlingen
een uur les: in werkelijkheid mag
ieder daarvan veertig minuten toe
kijken.
Doelmatige bundeling
En zelfs deze collectiviteit kan nut
tig zijn wanneer de leiding met over
leg te werk gaat. De een kan lering
trekken uit de prestaties van den an
der. Maai bli een van de grootste van
deze muziekscholen die filialen heeft
in verschillende steden en die een
gezamenlijk «leerlingenaantal van dui
zenden heeft konden wij het mee
maken dat het de ieiding weinig kon
schelen of zulk een collectief lesuur
nuttig werd besteed. Twee accordeon-
leerlingetjes werden met een viool
leerling samengestopt en terwijl de
leraar de laatste de beginselen van
het vasthouden van de strijkstok bij-
braent. staarden de twee accordeon
kinderen mistroostig uit het raam.
Wat wisten zij van de vlooi en wat
konden zij hiervan opsteken? Maar
het uur moest worden „uitgezeten"
anders zouden de ouders wel eens
kunnen reclameren.
Wij hebben op deze „scholen"
verder leerkrachten meegemaakt,
die er meer belang bij hadden de
Hooykaas ls. met zijn nieuwe voor
stelling „Salto Mortale", terugge
keerd tot zijn oude liefde; het avant-
garde^toneel en hel experiment.
Hij koos een werk van den Vlaming
Willem Putman, dat de „salto mor
tale" doet zien van een schrijver, die
zijn eigen liefdeservaringen ln zijn
boeken heeft geïdealiseerd en nu op
Kerstavond plotseling gewetenswroe
ging krijgt Zijn geweten gaat spreken
Hij meent, dat het „in werkelijk
heid" met de vrouwen die hij heeft
gekend, heel treurig moet zijn afge
lopen. Ja. hij wordt ln zo'n afloop
betrokken, probeert nog ln te grijpen.
Maar Juist als hij zlph innerlijk be
vrijd heeft, komt de ontnuchtering:
de vrouw om wie hij zich de meeste
zorgen heeft gemaakt is een gewone
feuilletonlezeres, die heel nieuwsgie
rig ls naar de afloop van „haar eigen"
geschiedenis Dat ts voor den schrijver
een halve 6alto. oftewel een ..dood
smak" in nuchter Nederlands. Hij
verscheurt zijn werk: zijn schrijvers-
illusie ls kapot.
Pas als zijn secretaresse, als ver
tegen woord Igstei van de lezende ge
meente, zijn werk trouw blijft, komt
de schrijver ln een wonderlijke slot-
extase. ondei het gelui van de klok
ken. weer ongevetr op zijn pootjes
terecht en is de „salto mortale" ge
heel voltrokken.
De geschiedents ls op zichzelf
boeiend genoeg al ls de stijl voor
fijnproevers misschien wat melodra
matisch. maar de hoofdzaak ligt toch
ln de manier waarop hier een experi
menteel toneelstuk ten tonele is ge
bracht.
De verschijning van het Sprekende
Geweten een prachtige prestatie
van Aja Schilp die het uren stil
staande beeld overtuigend speelde
de fantastische auto-rit. waar een
enkele minuut, zoals dat ln dromen
is. een eeuwigheid duurt en ruimte
biedt voor beangstigende verschijnin
gen het hele droomvisioen werd
met een goed gebruik van technische
middelen: geliiid en licht op het
toneel gezet.
Jann.v van Oogen gaf ln de rollen
van de vijf verschillende vrouwen en
de vier schimmen een zeer uitzonder
lijke creatie die het toneel en de
avond beheerste Louis Vervoorn was
een overtuigende .schrijver" Men
zag Ad Noyons Mies Peters en Ad
Hooykaas in kleinere rollen, die pak
ten door de zorgvuldige afwerking
De laatste jaren neeft men ln
Nederland niet zulk een poging ge
zien om het toneel zó als „toneel" te
laten werken Aan Hooykaas komt de
eer toe. dat hij zuiver technisch ge
zien een zepr bijzondere prestatie
heeft geleverd Hij verliet de ge
baande paden om een opmerkelijk
Vlaams werk te spelen
Er zijn op het ogenblik niet veel
regisseurs ln Nederland, die zichzelf
zoveel moeite geven Moge het publiek
dit beseffen en deze bijzondere enscè-
nering de aandacht schenken, die zij
verdient. AD. INT.
leerlingen via een aan het bedrijf
verbonden muziekhandel instru
menten aan te smeren, dan behoor
lijk les te geven. Dat gaf percen
tages. die de schrale honoraria
moesten goedmaken en dat was ten
slotte weer in het belang van de
directie, die ook uit de muziekhan
del inkomsten trok. Wij hebben
dei-gelijke „wilde muziekscholen" ge
zien. waar geen enkel behoorlijk les-
inst rumen t aanwezig was: waar
niets anders dan verwaarloosde en
ontstemde piano's stonden, één
enkele zo antiek, dat het bijna een
museumstuk kon zijn! Waar gebar
sten gitaren en lekke accordeons
voor het onderwijs werden gebruikt
en waar geen enkele leraar ln het
bezit was van een muziekdiploma.
Ja, het gebeurde zelfs, dat de
directies van zulke scholen uit hun
leerlingen van om en bij de twin
tig Jaar plotseling, een keuze deden
om de leerkrachtenstaf uit te brei
den. Zij. die amper een speeltuig
konden vasthouden werden leraar!
Opruiming gewenst
Die toestanden, het werd reeds
gezegd, bestaan nog steeds. Den
vakman veroorzaken zij momenteel
geen last meer eh de mens is nu
eenmaal egoïstisch zijn waar
schuwende stem zwijgt.. Maar het
muzieklustige publiek kijkt haar de
prijzen en loopt erin. Een opruiming
van deze en dergelijke ..scholen" is
gewenst, een toezicht van staats-1
wege eigenlijk onontbeerlijk. Het is
niet overdreven. dat sommige
van deze muziekscholen broeinesten
van anticulturele propaganda wor
den genoemd, want hier leert de
Jeugd zeker niet de eerbied en de
toewijding voor het kunstwerk, die
voor een zuivere muziekwaardering
noodzakelijk zijn. Zij leert er ook
geen muziebeoefening. hoogstens een
zichzelf vermeien met geluiden, die
nu eenmaal algemeen muziek wor
den genoemd, maar die op hun best
de goedkopere - amusementsmuziek
behelzen Daar mag een vertier zoe
kende massa mee zijn gediend, de
illusie, dat men aan deze Instel
lingen muziekonderwijs geniet, late
men varen. Het is te hopen, dat
een officiële sanering van dit pri-
vaat-muziekonderwijsniet al te
lang op zich laat wachten. Inmid
dels kan het publiek zichzelf be
schermen door zich van de be
voegdheid van muziekonderwijzers
te overtuigen, alvorens zij zichzelf
of hun pupillen aan hen toever
trouwen.
Het was de Noorse rilmnijvcrheid.
die in de prille Jeugd van het
bewegelijke celluloïdc-beeld meehielp
de vore tc trekken, waarlangs de
roemrijke weg naar de huidige won
deren van het linnen venster zich
ontrolde. Men herinnert zich de
voortbrengselen van dc Nordisk Film
uit de eerste dagen van de cinema
tografie. Beginselen werden toen nog
niet op het witte doek verkondigd en
een bepaalde strekking werd niet be
leden. er werd slechts een komiek of
een dramatisch geval uitgebeeld. In
de grote dagen van de film werd de
Noorse productie door de Ameri
kaanse, de Duitse en de Franse In
dustrie van de markt verdrongen en
zag zij zich grotendeels op eigen
bodem aangewezen.
Met genoegen begroet men ln deze
dagen der geluidsfilm een product,
weermee de Noorse ftlmnijverheid
aan haar bestaan herinnert en be
wijst. niet te hebben stilgezeten. Niet
alleen is deze film technisch voor
treffelijk verzorgd; zij heeft geen
kwartslampen en kostbare decors van
node. maar aan de vrije natuur als
speel ach tergrond genoeg gehad en
wat nog belangrijker ls: zij verkon
digt een gedachte, die weliswaar door
een dramatisch verhaal in voor velen
smakelijker vorm dan haar rauwe
waarheid te verwerken wordt ge
geven. maar die niettemin duidelijk
en overtuigend spreekt.
De stem van het bloed verkondigt
zich bij mens en dier. Zij kan door
bloedvermenging van intonatie ver
anderen. zij blijft klinken; hetzij in
een groter verscheidenheid van uit
drukking. hetzij ln een splitsing der
persoonlijkheid. Wee hem. die de
verschillende intonaties der stemmen
van het gemengde bloed niet be
heerst; hij wordt overstemd door de
tegenstrijdigheden van zijn verschil
lende geaardheid Maar wie oor heeft
voor beide stemmen, zal ln staat zijn
deze tot harmonie te brengen en zijn
persoonlijkheid daardoor weten te
verrijken.
Dat ls de strekking, die de Noorse
film „De stem van het bloed", die
eerlang ln de Nederlandse theaters
zal worden vertoond, verkondigt en
die haar waarheid bij mens en dier
bewijst. Daar ls de jonge Burtai.
zoon van een vader uit de stam der
Orotsjonen, het door de jacht en
door rendierenteelt zijn onderhoud
winnende Oostsiberlsch nomadenvolk,
en van een moeder uit de rustiger en
de bestendiger gevestigde stam der
Poolrussische boeren. In hem spreekt
de stem van den zwervenden jager,
die er op uitgaat met zijn afgerichte
adelaars om het kleinwild en met
zijn laadroer het grovere wild te ver
schalken Maar tevens doet zijn ge
mengde bloed hem nelgen naar een
de tweede
door
W. H. Kruiderink
Burtai en Aitanga zullen samen met
de afgerichte adelaar en de bastaard
hond „Wolk" op de lacht uittrekken.
Een scène uit de nieuwe Noorse film
„De stem van het bloed".
(Foto Odeon).
rustiger verblijf en bestaan Daar ls
ook de hond ..Wolk"; een kruising
van een trouwe herdershond en een
verslindende wolf die rustig zijn
jonge meesteres Aitanga dient, maar
er 's nachts op uitgaat en de ren
dieren der omwonende boeren ver
scheurt. In belden, den Jongen jager
Burtai en de bastaardhond „Wolk",
spieken de tegenstrijdige stemmen
van het verschillende ouderbloed; een
tegenspraak, die hun noodlottig
dreigt te worden, maar langs een
reeks spannende en dramatische ge
beurtenissen tot zwijgen of beter tot
rust wordt gebracht.
Zoals doorgaans bij een filmbe
spreking kan de inhoud van het
filmverhaal beter e®n verrassing
voor den toeschouwer blijven; te-
58)
„Ja. dat overkomt mij ook dik
wijls". onderbrak de ander hem
glimlachend.
De trein schoof snel de stad uit.
Even durfde Hermsen naar buiten
te kijken. Ginds kwamen de eerste
boerderijen van Boenderkamp Jn
het zicht.
Hoe moet deze martelreis eindi
gen? Zijn keel snoerde bijkans dicht,
toen hij zich in doodsangst deze
vraag stelde.
HOOFDSTUK XX.
Staal was midden op de straat ge
sprongen. Snel en resoluut was zijn
hand omhooggegaan. Gierend stopte
een glanzende auto. knarsend werd
een portier opengerukt, Staal dook
naar binnen, greep het stuur en ln
de volgende seconden joeg hij reeds
in razende vaart achter de taxi aan.
wier getoeter hem zo tergend ln de
oren had geklonken, dat hij zich
zonder bedenken In het avontuur van
een achtervolging had gestort.
„Mijnheer, hoe durft U". klonk
het gesmoord, driftig achter zijn rug.
op hetzelfde ogenblik, dat hij het
stuurrad had gegrepen.
Hij zat op de schoot van een da
meDaar bof ik bij. dacht Staal.
Gelukkig geen man.
„U zult mij dit schandstuk verge
ven. onbekende dame", stak hij on
middellijk van wal. „als u weet,
waarom ik genoodzaakt was u deze
belediging aan te doen. Maar wacht,
ze behoeft ook geen moment langer
te duren, dan strikt nodig is. Ik richt
mij op, u schuift even opzij en wij
zitten beiden weer normaal".
Staal was in zijn element. Hij
voelde zich als een paard, dat lange
tijd op stal heeft gestaan en einde
lijk weer kan rond razen in de wei.
Hij was overmoedig in zijn gevoelens
jegens de onbekende vrouw, die hij
meevoerde op deze avontuurlijke
jacht. Zijn glimlach en betoverend
woordenspel zouden haar ontwape
nen. haar verontwaardigd verzet bre
ken. Natuurlijk was ze jong en
mooi. een gemakkelijke prooi voor
den volleerden vrouwenveroveraar.
Oude en lelijke vrouwen bedanken
Tekeningen en
tekst van
WIM MEULDIJK
734. Ongeduldig staat koning Win
ter te wachten tot Opa Krom zal
komen. Het duurt heel lang. maar
eindelijk hoort hij voetstappen op
de trap. Tegelijk geeft hij een
schreeuw en laat de pop vallen. Want
uit het paleis komen een heleboel
sneeuwduiveltjes gerend met blin
kende wapenen. En ze komen niet
met goede bedoelingen!
735. „Mannen", roept koning Win
ter dapper, „verdedig je! Onze list is
mislukt!" Daar zijn de sneeuwduivel
tjes al. Met woeste bewegingen
springen ze op koning Winter en zijn
kobolds af. Maar die laten zich niet
zo gemakkelijk pakken. „Geef je
maar over", schreeuwt koning Knar
setand uit zijn palels. „Je verliest het
toch!" „Dat zit nog", gromt koning
Winter en hij deelt rake klappen
uit. dat zie je!"
er doorgaans voor achter het stuur
van een auto te kijk te gaan zitten.
Alles waf hij in zich had aan
moed. snelheid van handelen en
geestelijke soepelheid voor het win
nen van harten, trok zich samen
voor de strijd in de beide sectoren.
Het achterhalen van de taxi was het
ene front, het gunstig stemmen van
de vrouw, wier auto en wier tijd
hij roofde, het tweede. Voor beide
gevechten steunde hij op een schat
van ervaring, in beide gevallen voel
de hij zich zeker van de zege.
Staal had zich ver over het stuur
rad gebogen om de vrouw, die hij zo
brutaal verdrongen had. gelegenheid
te geven, zijwaarts te schuiven. Hoe
wel hij al zijn aandacht nodig had
om de wagen door het drukke stads-
verkeer te sturen, kon hij toch niet
nalaten te pogen met een korte blik
ter zijde zijn mede-passcigiere-tegen-
wil-en-dank op te nemen. Het bleef
bij een poging.
Op hetzelfde ogenblik kletste d.
hand van de vrouw met een welgc
mikte klap tegen zijn wang. Hij hac
een vloeiend, verontwaardigde woor
denstroom verwacht, een spinnijdig
gezicht, maar dit. neen. een klap
was bij zijn berekeningen buiten
beschouwing gebleven Hij was de
kluts kwijt. Een vrouw, die hem. zo
dra ze zijn gezicht zag, op een oor
vijg onthaalde, haar bestaan had hij
nooit vermoed Dat ze hem boven
dien geslagen had. zonder blijkbaar
acht te slaan op het grote gevaar,
waaraan ze zich zelf blootstelde, was
de volgende reden tot verbazing,
waarvan hij zich eerst bewust werd.
toen hij drie vier seconden na dc
klap al zijn tegenwoordigheid van
geest gebruiken moest om te voorko
men. dat- hij ln volle vaart tegen een
aanplakzuil zou vliegen. Zo onthutst
was hij het eerste ogenblik geweest,
da* hij de macht over het stuur vol
komen verloren had. Het duurde
slechts een ogenblik, doch lang ge
noeg om de wagen vervaarlijk aan
het slingeren te brengen. Met in
spanning van al zijn krachten, slaag
de hij er tenslotte ln de wagen weer
m zijn macht te krijgen en pal voor
de ronde reclame-zuil tot sfaan te
brengen. (Wordt vervolgd
Niet ten onrechte ziet men vaak
op operateksten neer. Zelfs
wanneer zij aan beroemde letterkun
dige werken zijn ontleend dan nog
eist hun bewerking een werkelijk
heidszin die men in het als voor
beeld dienende werk kan ontberen,
maar die voor meer naar de voor
grond tredende waarschijnlijkheids-
eisen onmisbaar is, omdat de opera
evenals het toneel de gebeurtenis
sen een tastbaar karakter verleent.
Daarom worden operateksten en to
neelstukken zo gauw tot „draken"
wanneer men met de waarschijnlijk
heid geen rekening houdt.
Toch zijn ei heel wat operas, aan
welker handeling ware gebeurtenis
sen ten grondslag liggen en enige
voorbeelden hiervan worden hier in
een serietje artikelen aangehaald,
omdat men zo vaak de mening hoort
verkondigen, dat men hoofdzakelijk
naar de opera gaat voor de muziek
en de handeling min of meer bijzaak
ts. Immers het ls merkwaardig, hoe
van deze opera's de inhoud beter in
gang heett gevonden dan van an
dere Vraag pen vurig maar eenvou
dig operaliefhebber eens naar de in
houd van bijvoorbeeld Verdi's .Trou
badour" en die van Bizets „Car
men". de handeling van de eerste
zhl hij niei of niet precies, die van
de laatste echter stellig weten.
Hoe „Carmen" ontstond
Dat komt omdat „Carmen" aan
een #ware geschiedenis is ontleend;
een geschiedenis, die door den held
dezer Spaanse tragedie, José Lizar-
rabengoa zelt ls gebiecht aan den
Fransen dichter Prosper Mérlmée
toen deze op zijn Spaanse reis de
gevangenis te Sevilla bezocht, waar
de tei dood veroordeelde José geker
kerd was Van deze biecht maakte
Mérlmee een uitstekende novelle en
hieraan ontleenden de tekstschrijvers
Meilhat en Halévy het door Blzet
bestelde opera-libretto. Vergelijkt
men dit met José's verslag van het
in de aanvang der vorige eeuw te
Sevilla gebeurde, dan ziet men. dat
dit verslag geen geweld werd aange
daan
Voor de militaire wacht tegenover
een sigarettenfabriek op een plein
van SevilJa ontmoette de sergeant
José Lizarrabengoa het fabrieks
meisje Carmencita een bekoorlijke
Opera's die
echt gebeurden"
zigeunerin op wie hij dadelijk ra
zend verliefd werd Toen hij later
met enige zijner soldaten de orde
moest heratellen in de sigaretten-
fabriek waar de meisjes slaags wa
ren geraasi en Carmencita een col
lega met een mes een kruis op het
aangezicht had getekend, liet hij
zich door de zigeunerin, die hij moest,
arresteren verleiden haar laten
ontsnappen Hi] werd hiervoor gede
gradeerd en tot een r-aand gevange
nisstraf veroordeeld.
José. wiens eergevoel deze smaad
moeilijk kon verdragen, ontmoette
op de eerste dag van zijn herkregen
vrijheid Carmencita ln een kroeg
waar zij door een officier werd lastig
gevallen, dien José de deur uitsmeet
Onder de indruk van zijn smaad en
om de gevolgen van dit nieuwe ver
grijp tegen de krijgstucht te ont
gaan liet Jose zich op aanraden en
door bemiddeling van zijn geliefde
meer daar het hier geen hoofdzaak
is. Hoofdzaak is de gedachte, die
aan deze film ten grondslag ligt en
de fraaie opnamen van het noorde
lijke landschap, die door .den regis
seur Helge Lunde tot een meester
lijk toegepaste achtergrond zijn ge
bruikt. Belangrijk is ook het vol
komen natuurlijke en daardoor aan
vaardbare spel der acteurs, die een
verwonderlijke echtheid weten te
suggereren van de personen, die zij
in dit verhaal uit de Russische
Poolstreken moeten uitbeelden.
Signe Hasso en Georg Lökkeberg
weten aan de hoofdpersonen Aitan
ga en Burtai een levensware gestal
te te geven. Daar de namen van de
Noorse spelers hier toch niets zeg
gen. worde hier volstaan met nog
te vermelden een uitstekende type
ring van Ait-anga's aan de drank-
verslaafden en daardoor half ver
suften vader Jarlule door Georg
Bllckingberg en van den met
typische eigenaardigheden behepten
Russischen boerenzoon Wassilj door
Alfred Mauistad De film wordt in
de oorspronkelijke Noorse taal ge-
I draaid aan welk exotisme zij de
I schijn van meer echtheid verleent,
maar duidelijke Nederlandse teksten
maken voldoende begrijpelijk, wat
I zich op het witte doek afspeelt.
1 G. K. KROP.
opnemen in een smokkelaarsbende
van zigeuners Carmencita. op wie
Jose razena verliefd is. blijft in Se
villa wersen.
Op zekere dag verneemt hij, dat
Carmencita hem bedriegt met den
stierenvechter Lucas Escamillo. Hij
wacht haar op en bezweert haar
hem naar Amerika te volgen, waar
zij samen een nieuw leven en een
nieuw bestaan zullen opbouwen. Het
zigeunermeisje weigert; zij bekent
José. dat haar liefde voor hem
voorbij is; zij houdt van den torea-
dore. Geen smeekbeden om haar tot
andere gedachten te brengen helpen
en ln een heftige scène, die tussen
de vroegere geliefden ontstaat, trekt
José zijn més om Carmencita met
geweld naar zijn wil te dwingen. Als
antwoord werpt de zigeunerin hem
brutaalweg de ring toe. die hij haar
geschonken heeft.
De dramatische ontknoping
José is nu bulten zichzelf van
razernij. Hij springt op zijn kwel
geest toe en brengt haar twee ste
ken toe; zonder enig geluid te ge
ven zinkt het slachtoffer ter aarde
en sterft. José delft met zijn mes
een graf. waarin hij zijn dode ge
liefde ter ruste legt en gaat zich
bij de politie te Cordoba aangeven.
Naar Sevilla overgebracht, wordt
hij daar ter dood veroordeeld en ge
wurgd.
Een nasleep, die weinig meer met
ons eigenlijke onderwerp te maken
heeft, maar in dit verband toch
aardig is om aan deze ontstaans-
historie van ..Carmen" toe te voe
gen, had nog de wijze, waarop de
première van de opera te Parijs
werd ontvangen. Men weet. dat
..Carmen" in de aanvang geen suc
ces was en dat dit eigenlijk tot
Bizets twee Jaar later ingetreden
vroege dood heeft geleid. In zijn
wanhoop sloeg Bizet aan den tenor
Lhérla, die de rol van Don José
speelde, voor her. dramatische slot.
waaraan hij de koele ontvangst van
zijn meesterwerk toeschreef, te ver-
Voor de vrouw
Aardappelsoep met
groente
\T7 anneer er geen peulvruchten be-
Vy schikbaar zijn. kan men een
dikke soep maken van aardappelen en
soepgroenten Deze soep kan als ver
vanging van de broodmaaltijd gebruikt
worden, desnoods met een paar snee
tjes brood om de gaatjes te vullen Da
soep stijgt ln voedingswaarde, wanneer
men een gedeelte der groente, rauv
en zeer fijn gesneden, op het laatste
ogenblik toevoegt en zo mogelijk wat
taptemelk er door kan mengen.
Men neme: twee kg. aardappelen,
drie liter water of water met melk 500
gram winterwortelen, een flmke prei
of ul. een bosje selderij, eventueel een
handjevol spruiten, margarine of boter,
zout. aroma
De aardappelen boenen. ln parten
snijden en ln een bodempje water gaar
koken. De groente schoonmaken en
fijn snipperen. Een gedeelte fijn ras
pen of zeer fijn snijden en met de
schoongemaakte en fijn gehakte sel
derij achterhouden De aardappelen
fijn stampen, het water len de melk),
de groente, de boter en het zout toe
voegen, de soep aan de kook brengen
en nog 20 minuten zachtjes laten
koken De soep op smaak afmaken met
aroma, de rauwe groente en de selderij
er ooor roeren en opdienen.
Ook het maandblad „H a m e r' is
ditmaai voor een belangrijk deel aan
de Midwinterzonnewende gewijd. Een
belangrijke bijdrage is die van Lily
Weiser Aall over ..Joel in Noorwe
gen", waarin men een verklaring
over het Joelfeest kan vinden, die
zich ook wijder uitstrekt dan het
Fjordenland. Over „Licht in het
Wolfstij" schrijft Nico de Haas en
ook een bijdrage „Winter van E. J.
Modderman appelleert in belangrijke
mate aan het Kerstfeest
„Nooit kan er sprake zijn van her
leving. zolang men geen begrip heeft
van het wezen van ons oude volks
lied en men voor de simpele, hier en
daar ten plattenlande tot op de hui
dige dag voortlevende volkstraditie
slechts een medelijdend schouderop
halen over heeft. Meer dan ooit. is
het thans noodzakelijk, dat musici
door het optekenen der laatste weg
stervende melodieën de philologen
gaan bijstaan. Zo alleen is het mo
gelijk te komen tot een verzameling,
die naast veel wat voor de nieuwe
volksliedzanger waardeloos is gewor
den, ongetwijfeld ook liederen zal be
vatten. die geschikt zijn om weer ge
meengoed van ons volk te worden."
Aldus stelt B Veurman in „D e
Schouw" vast in een studie over
„Naklanken van oude volksliederen".
Het volkslied neemt trouwens een
ruime plaats in de inhoud van dit
nummer. D. Wouters schrijft over
„Bedelliedjes en bedelprenten op
Nieuwjaar" en een van zijn aardige
voorbeelden is het volgende;
Zelfs de nachtwacht, die voorheen
Wel een klnderweorwolf scheen.
Als hij door de straat spanseerde
En de kleintjes slapen leerde.
Lach nu vriend'lijk, schijnt zoo zacht
Als een schaapje, ruig van vacht.
I Zie dien karman zich eens buigen.
Hoor hem zijnen wensch betuigen;
I Met de prenten tn de band
I Schijnt hij wel een schoolpedant
Of geleerde boerenpreker.
Schel vrij aan. mijn vriend, want
j zeker.
Uw gelaat, uw pruik en hoed
Staan u thans uitnemend goed
En gij schijnt een vorst dier men-
schen.
Die om voordeel voorspoed wenschen.
't Kleed maakt ook den man. nietwaar?
Wensch dan deftig Nleuwejaar!
1 Verder geeft M. Prick van Wely
een beschouwing over „Oud-Neder
landse Kerstliederen".
Een voorstelling van „Carmen" door
Renée Gilly bij de modelopvoering
van enige iaren her voor de Wagner-
vereniging.
Cliché A.P.)
anderen ln een verzoening en een
huwelijk tussen Carmen en Don
José, doch Lhéria wees dit voorstel
met schrik af en gelukkig is het
nageslacht voor deze tijdelijke zwak
heid van den diep geschokten mees
ter gespaard gebleven. Wel heeft
men de gesproken teksten, die in
Frankrijk ook niet insloegen, na
Bizet's dood vervangen door gezon
gen recitatieven en in die vorm
kent men het meesterwerk thans
algemeen. Een poging van Clemens
Krauss om tot de oorspronkelijke
vorm zonder de recitatieven terug
te keren heeft weinig ingang ge
vonden.
BESTE REISJES EN JONGENS.
Om te beginnen, wil ik. ook namens
Jullie allen Oom Jaap hartelijk
danken voor de prettige wijze, waarop
hij ons kinderhoekje steeds heeft ver
zorgd Ik wens hem DIJ zijn vele werk
daar ln de Noordelijke provinciën veel
succes en hoop. dat lk even goed met
Jullie op zal kunnen schieten, als dat
met hem het geval was
En dan begin lk met Jullie alleinafU
een gelukkig Nieuwjaar te wensen Ook
de beste wensen voor Moeder en
Vader Hartelijk dank voor de vele
goede wensen, die Jullie mtj zonden
Ons eerste raadsel ls er êèn voor
hen. die goed bun aardrijkskunde van
Nederland hebben geleerd. Bovendien
zit er de naam van één van de groot
ste Nederlanders ln verborgen Zie
maar:
f23456 7 6 9
0
X
B
X
X
D
X
X
A
X
X
M
X
De hokjes moeten zodanig ipgevulü
worden, dat Ln de 9 rijen van boven
naar beneden de namen te lezen zijn
van
1 een llnkerzljrivlei van de Maas
2. de hoofdplaats van" één onzer pro
vinciën
3 een dorp aan de Hondsrug
4 (ls reeds ingevuld, omdat de plaats
niet zo bekend is)
5. een dorp aan de Regge.
6 een dorp aan de spoorlijn Amster
damAmersfoort.
7 plaats ln Limburg.
8 dorp in Drente
9 een dorp op de zandgronden van
Utrecht.
De letters, die op de plaatsen der
kruisjes komen te staan, geven de
naam van een beroemd schilder
Oplossingen zo opschrijven:
1
2.
3. enz*
De naam van den schilder ls:
HIJ schilderde o a (de naam
van één zijner schilderijen Invullen)
Oplossingen moeten Ingezonden wor
den aanOom Jan. p/a Redactie
..Het Volk" Hek el veld 15. Am-
sterdam-C.. vóór Dinsdag 11 Janu
ari 1944
Ik verloot voortaan iedere keer 10
prijsjes onder de goede oplossers en
oplosters. Natuurlijk ontvang ook lk
graag brieven en kaarten van Jullie,
dan leren wij Immers elkaar meteen
wat beter kennen. Als ik tijd genoeg
kan vinden, schrlji lk de briefschrij
vers en briefschrijfsters vast terug
En ik reken op Jullie steun bij het
opgeven van raadsels Wie een heel
mooi raadsel weet. moet het mij maar
toezenden Als lk het gebruiken en
opnemen kan, dan krijgt de maker of
maakster van het raadsel een extra-
prljsje.
Ik hoop. dat ik spoedig Iedere week
wat meer ruimte in de krant van de
redactie krijg. Dan kan lk Jullie eens
een verhaal, een grap of een wetens
waardigheid vertellen, of misschien
wel eens enkele brieven in de krant
beantwoorden Voorlopig moet lk ech
ter tevreden zijn met de plaats voor
do raadsels En lk zal proberen Iedere
14 dagen een paar regels over te hou
den voor de namen van de Jongens en
meisjes, die graag brieven aan andert
Jongens en meisjes willen schrijven
Je weet wel: net zoals Oom Jaap dat
deed
De oplossing van het vorige raadsel
was:
Eén gek kan meer vragen
dan tien wUzen kunnen ant
woorden.
Öe prijswinnaars zijn dit keer:
1 Betsy Stasse, Buldersteeg 73 boven.
Hardingsveld (Z-H.i
2 Jan Bot. A 721. Slledrecht.
3. Henk Buit, Beverstraat 102 d. Rot
terdam-Zuid
4. Piet Sanders. Wetstraat 8. Bolnes.
5. Aris Melnster. De la Reijstraat 2.
Maassluis
6 Arie Ros. Tlendweg 29. West Lek-
7. Lenle Krol. Hofdijkstraat 57. Nij
megen.
8 Tiny van DUk. p.a. G van Santen
Laageind C 103. Geldermalsen
9 Henk Tennissen. Klarendalseweg
78. Arnhem.
10 Piet Andree. Van Ewljkweg 9
Oosterbeek
11 Jacob Bolt. Sarastraat 69. Veen-
dam
12 Jan Tebbertman. Anreeperstr. 46.
Assen (Dr
13 Marletje Ogterop, Kerkplein 60.
Loenen aan de Vecht.
14 Wobbe Schimmel. Valthe O 182.
Drente
15 Annle Tjerks. Nieuwe Achter
gracht 10 II. Amsterdam.
16 Bertha Clobus. Solebaystr 76 III.
Amsterdam-W
17 Albertje Mulder. O 19 Meerland.
Oostwold, Old.
18. Arie Kievit. Albert Cuypstraat 16.
Zwolle
19 Henk Deelman. Vrljburgerstr. 16
Voorburg.
20 Frans EversteUn, 's Gravenzande-
laan 49 II. Den Haag
Mag ik onze raadseivrionden nog één
ding verzoeken?? Schrijf vooral b 1 n-
nen Inde brief, dus niet alleen op
de enveloppe, duidelijk le naam
en adres, anders zou lk misschien
niet weten, aan wlen lk het prijsje
moest toezenden
En nu. beste kinderen, alweer tot de
volgende keer. Veel plezier met het
oplosseD van het aardrljkskunde-
raadsel, dat. naar ik hoop. niet te
moeilijk ls. Dag, hoorl
OOM JAN.
Nieuwe Kroatische muziek
De onrust der tijden doemt ook dé
Kroatischo toondichters niet tot daad
loosheid. maar schijnt hen integen
deel te inspireren tot scheppende com
positorische arbeid in zijn verschil
lende uitingen van muziekdramati
sche, symphonische en kamermuzlkale
kunst.
Prof. Franjo Dugan schreef enig®
composities voor orgel en instrumen
teerde het volkslied „Zij en Kroatië".
Verder deed hij een tweetal belang
rijke publicaties het licht zien over
Instrumontatleleer en de acoustiek in
de muziek, terwijl hij een uitgave over
muzikale vormleer onder handen
heeft.
De directeur van het staatsconser-
vatorlum van Zagreb, prof. Franjo
von Lutsjlk, heeft drie volksliederen
uit Zagorlë voor zangkoor bewerkt en
twee gedichten van DomJanltsJ op mu
ziek gezet. Verder heeft hij een werk
voor orgel en klavier voltooid.
De toondichter Krsto Odak heeft
aan zijn opera „De Jongste dag" de
laatste hand gelegd en eveneens aan
enige koorcomposltics.
Prof, Rudoll Matz componeerde een
strijkkwartet, een koorwerk en een
suite voor fluit, vlooi en cello.
Prol. Mllo Cipra zette het lied ,De
zon" op muziek voor gemengd koor.
Verder componocrde hij een sonate
voor viool en plano en enige klavier
en zangwerken.
Prof. Mladen Stahuljak toondichtte
een mis voor knapenkoor met orgel-
en kamerorkestbegeleldlng naar Oud-
Kroatische kerkelijke motieven; ver
der tien madrigalen op tekst van den
ouden Kroatlschen dichter Slsko Ment-
sjetltsj, een sonate voor orgel en zes
Kóraal voorspelen, eveneens voor orgel.
Prof Ladlslow Miranov schreef een
suite, variaties voor fluit, viool en
cello en drie oude dansen voor vlooi.
Prof. 61avko Zlatltsj heeft tweo
Kajkavlsche en een Bureenlands lied
voor zang en klavier geharmoniseerd
en variaties op volksliedthema's ge
orkestreerd.
Prof. Stanko SlmunlteJ bewerkte
zeven volksliederen voor plano en
werkt aan een compositie voor ballet.
Dr. Vinko ZganetsJ bewerkte een
nieuwe cyclus van volksliederen uit
het Moer-eiland en arbeidt aan eeh.
verzameling Oekralnse volksliederen.
Prof. Branco SakatsJ heeft, geïnspi
reerd door verzen van den Kroatlschen
dichter Vladimir VldritsJ. een sympho-
nie ,.De morgen" geschreven en drié
knapenkoorwerken met orkestbegelei
ding.
Door het vlam vatten van een film
ontstond brand in een perceel in de
Hugo de Grootstraat te Den Haag,
waarbij één dode en drie gewonden
te betreuren zijn.
Foto „C.N.F./Meijer")
