De Leidsche Gemeenteraad in
rouwzitting bijeen
Siüef, uit Miincfim
Het probleem Duitschland
Weth.-Loco-burgemeester M.G. Verweij herdacht
door Weth. Riedel en Mevr. Braggaar-Does
De Leidsche Gemeenteraad is
gistermiddag in rouwzitting
bijeen gekomen ter herden
king van den Zondag overle
den Wethouder loco-Burge
meester M. G. Verweij.
Tot deze bijeenkomst waren
behalve de raadsleden mede
uitgenoedigd de oud-Burge
meester Mr. A. van de Sande
Bakhuyzen, de oud-raadsleden,
burgemeesters van omliggen
de gemeenten, benevens alle
hoofden van takken van
dienst, terwijl op de publieke
tribune naast vele burgers ook
tal van ambtenaren hadden
plaats genomen.
De Voorzitterszetel, die dezen
middag onbezet bleef, was om
hangen met den burgemees
tersketen, terwijl op de tafel
daarvoor een tak van witte
seringen en lelies was neder-
gelegd.
Nadat de wethouders waren
binnengetreden, nam de thans
fungeerende loco-burgemees
ter, Wethouder' J. A. Riedel,
het woord.
Terwijl alle aanwezigen zich
van hun zetels hadden verhe
ven, memoreerde Weth. Rie
del het ambtelijke leven van
den heer Verweij, speciaal wat
betreft zijn werkzaamheden
hier ter stede, eerst als raads
lid daarna als wethouder en
loco-burgemeester.
Binnen de teekening van al
deze opgenoemde functies be
weegt zich, aldus spr., de le
vende mensch, "zijn arbeid.
Gedurende zijn wethouderschap
van Financiën heeft de heer
Verweij een zeer zware ambts
periode doorleefd, speciaal tij
dens de jaren van de bezetting.
Zijn taak heeft hij evenwel
met nauwkeurige stiptheid
vervuld.
Nadat spr. allen verzocht
had te gaan zitten, vervolgde
hij zijn rede. Om de door hem
gegeven schets beweegt zich
de wereld. De aandacht en
welk een aandacht voor de
taak, die hem lief was, dat was
Weth. Verweij. Veel tegen
stand ondervond Weth. Ver
weij in de jaren om het finan-
ciëel evenwicht tuSschen de,
uitgaven en de inkomsten te
kunnen bewaren of herstellen.
Verweij zette daar het hoofd
tegenin. Wij weten hoe be
kwaam hij die taak heeft ver
vuld en hoe hij heeft geijverd
om Leiden een eervolle plaats
te geven. Er ging een stimu-
leerende werking van hem uit.
Dan komt de oorlog. Ook
Verweij blijft en tracht zoo
veel mogelijk de zaken in han
den te houden. Wij weten hoe
hij vele Joden het leven gered
heeft, hoe hij de juiste koers
wist te varen in het belang
van de gemeente en van de
burgerij.
Spr. memoreerde de botsing,
welke er ontstond tusschen
hem en den vorigen burge
meester, toen deze zich met
de evacuatie wilde bemoeien,
daarbij vorderende, dat de
heer Verweij de huizen, waar
onderduikers woonden, zou
doen ontruimen. De heer Ver
weij stelde een ultimatum: of
hij bleef de leiding behouden
of hij ging heen. Waarschijn
lijk daaraan is het leven van
vele jonge menschen te dan
ken.
Dan komt de bevrijding:
Verweij en Wilbrink halen
Burgemeester van de Sande
Bakhuyzen binnen. Maar er
komt een zeer moeilijke tijd,
dan breekt de chaos ïos. Aan
den éénen kant het M.G., aan
den anderen kant de Geallieer
de bevelhebbers, daartusschen
de kleine gedrongen figuur van
Verweij, die alles in het werk
stelde om de juiste lijn te hou
den. Met een moeilijk appara
tuur werkte hij om het ge
meentebelang te dienen, het
eigen belang achter te stellen.
Daar komt bij de zorg voor
het Stadhuis, de stakingen, de
schorsingen, de zuivering.
Steeds daartusschendoor de fi
guur van Weth. Verweij, die
oogenschijnlijk rustig zijn weg
gaat.
Wij hebben hem leeren ken
nen in zijn karakter en daar
door respect voor hem gekre
gen. Hij was een man van
zachten inborst, die voelde
voor ieder rondom hem.
Te veel van zijn krachten
heeft hij daaraan gegeven. Hij
kon niet anders, zoo was zijn
natuur.
Wij komen hier, aldus ver
volgde spr., om ons zelf te me
ten aan wat het leven van de
zen mensch geweest is. Dan
kan het zijn, dat er plotseling
iets in ons rijst van ernstige
blijdschap: dat wij een mensch
hebben mogen leeren kennen,
die alles voor allen was.
Wij zullen hem hier missen,
maar wanneer wij aan hem
denken, zullen wij bezield zijn
van die wonderlijke vraag: de
ze man is gestorven door een
macht, die meer is dan de
mensch in zijn dagelijksch le
ven geweest is. Het is altijd
van groote waarde geweest,
wanneer men in het leven
menschen ontmoet, die schijn
baar ongemerkt hun eigen
weg gaan door het leven.
Mogen wij hem, aldus be
sloot spr., in eere houden als
een man, die voor de gemeen
te, die hem lief was, zeer veel
heeft gedaan.
Mevr. Braggaar de Boes
spreekt.
Hierna was het woord aan
het oudste raadslid, Mevr. M.
Braggaar-de Does, die er op
wees, dat hoewel Weth. Ver
weij geen Leidenaar van ge
boorte was, hij Leiden toch
lief heeft gekregen. Door een
buitengewone plichtsbetrach
ting wilde hij ondanks zijn
zwakte in den ïaatsten tijd ziin
werk voortzetten .Weinig be
stuurders zullen als loco-burge
meester zooveel te verzetten
hebben gehad.
Ingewijden wisten, wat hij
tijdens de bezetting heeft ge
daan met gevaar voor eigen
vrijheid en leven.
Niet alleen de gemeente,
doch ook de partij, die hem in
den Raad afvaardigde, verliest
veel in hem. Bovenal echter
verliest zijn weduwe in hem
een geliefden echtvriend. Aller
innige deelneming in dit ver- j
lies gaat naar haar uit. Mogen
wij zijn leven en werk indach
tig zijn.
Slotwoord Weth. Riedel.
Hierna sprak Weth. J. A.
Riedel een kort slotwoord,
waarin hij aanhaalde hetgeen
Prof. Huizinga in zijn laatste
boek schreef over de menschen
van goeden wille. Laten wii,
aldus spr., heengaan met de
gedachte aan den mensch Ver-
weii, die zijn talenten verdub
belde en waarvan de Heer
heeft gezegd: „Welaan zoon,
over weinig zijt gij getrouw
geweest, over veel zal Ik U
stellen". S. PL.
VISCHCROQUETTEN.
Verkoop van vischcroquetten, voor zoo
ver voorradig op Vrijdag 22 Februari
a.s. van 14—16.30 in perceel Hartesteeg
3 uitsluitend voor ondersteunden van
den Dienst voor Gemeenschapszorg,' Bu
reau Mare, die Vrijdag 15 Februari j.l.
's morgens uitkeering hebben ontvangen
en wel zij, wier naam begint met de
letters A t.m. D van 1414.30. E t.m.
H van 14.3015, t.m. O van 15—15.30,
P t.m. Z. van 15.3016; zij, die Vrij
dag 15 Februari 's middags uitkeerin
hebben ontvangen, van 16—16.30 uur.
Aan die regeling wordt streng de
hand gehouden. Legitimatiekaart, con
trolestrook, pakmaeriaal en gepast geld
mecenemen. De prijs bedraagt 5 cent per
stuk.
J. A. RIEDEL,
Weth. loco-Burgemeester.
V.E.R.O.N,
Donderdag j.l. had de tweede bijeen
komst dezer vereeniging plaats in de
„Harmonie". Na het huishoudelijke deel
der vergadering werd door den voor
zitter gesproken^over de smenawerkin
met he Nationaal Instituut om te ko
men tot intensieve propaganda voor Ne
derland en zijn producten in het bui
tenland. waartoe de radio-amateur zoo'
belangrijke bijdrage kan leveren. Daar
na werd de vaste datum der bijeenkomst
van de leden vastgesteld op den 2den
Donderdag der maand, terwijl meerde
re dagen voor lezingen, demonstraties
en cursussen zouden worden bepaald.
Hierop hield de voorzitter een cause
rie over de moderne geluidsopnametech
niek. Vervolgens hield de heer Wickel
een interessant praatje over telefoonver
binding der ondergrondsche tijdens
bezetting, waarbij bleek, op welke kra
n;ge wijze de technici van de Rijkstele
foon hadden bijgedragen in de verzets
beweging door bijna het geheele land
via bet telefoonnet bereikbaar te maken
onder de neus vata den bezetter,
welke moeilijkheden zij S.D. en Gestapo
berokkenden. Het dankwoord van den
voorzitter zoowel als het hartelijk ap
Dlaus der aanwezigen bewees met welke
interesse men de causerie gevolgd had.
ONDERWIJS AAN UIT ÏNDIë
GEREPATRIEERDE KINDEREN.
Zoowel voor l.o. als voor m.o. zijn
te Leiden overbruggingsklassen
vermd, resp. in het gebouw van de o.l
school aan het Schuttersveld en van
de meisjesschool voor u.l.o. aan de
Breestraat. Aanmelding van leerlingen
bij den aanvang der lessen resp.
uur en 9.30 in het schoolgebouw.
Voor dit onderwijs worden leerhrach
ten gevraagd; aanmelding van leer
krachten aan de afd. Onderwijs der ge
meentesecretarie, waar inlichtingen ook
omtrent de vergoeding, kunnen worden
verkregen,
H.A.R.K.-GOEDEREN.
Het Volksherstel-H.A.R.K.-Comitê deelt
in aansluiting op haar vorige aankon
diging mede, dat door de volle mede
werking van hen, die aan de kleeding-
uitdeeling medewerken, het mogelijk is
geworden het aantal uit te deelen stuks
In de maand Januari aanmerkelijk
verhoogen. Het resultaat is als volgt
1644 oude en 1677 nieuwe goederen. Het
comité hoopt op deze wijze voort
kunnen gaan.
PAR. O.L. VROUW HEMELVAART EN
ST. JOSEPH.
Gidsen! 22 Febr. verjaardag Lord Pa
den Powel. 's Morgens 7 uur allemaal
present In de H. Mis jongenskinderkapel
'Soldaten willen naar buis
Niets is-moeilijker dan het regee-
ren van een leger in vredestijd. Voor
al indien dit leger ver van het eigen
land staat en bet zich geruggesteund
weet door het thuisfront. De Engel-
sche en meer nog de Amerikaansche
soldaten zijn het beu. Zij geven daar
van blijk door luidruchtige demon
straties, waarvan wij er enkele heb
ben aanschouwd. Dat was geen leger,
dat waren geen soldaten meer. Dat
waren burgers, die naar huis wilden.
Amerikaansche burgers, wie de reis
naar Europa had aangelokt, maar die
nu genoeg hebben van dat Europa
met zijn puinhoopen, zijn armoede en
zijn bedelaars. Ik las in een Holland-
sche courant, dat de Amerikaansche
piloten, die de K.L.M. had geënga
geerd, er binnen enkele weken schoon
genoeg van hadden en den terug
tocht over den Grooten Vijver onder
namen.
Het thuisfront roept zijn soldaten
terug. Wat weet het Amerikaansche
publiek van Europa! Den komenden
zomer las ik wederom zullen,
naar schatting, vier millioen Ameri
kanen Europa willen zien. Dat zijn
degenen, die noch den oorlog, noch
Euiopa hebben gezien, die niet we
ten van oorlog en ontbering, die al
leen weten, dat Amerika den oorlog
heeft gewonnen en die nu, in het be
sef. dat het evenwicht der wereld,
althans wat den materieelen kant be
treft, naar Amerika is verplaatst,
Europa even komen „doen". Zij ko
men hier om nog eens te ervaren, hoe
fcoed zij het zelf hebben onbe
wust en onbedoeld hun familie en
kennissen onder de militairen van
de bezettende macht nog eens stevig
te herinneren aan het land van de
vleeschpotten aan den anderen kant
van den Oceaan. Ik schrijf vanuit
Muenchen, niet vanuit New York, le
zer. Want dit alles en nog veel meer
culmineert in de vraag: hoe lang zal
de bezetting van Duitschland duren?
De Duitschers zien die demonstree-
rende soldaten graag.
Deutschland über alles!
Het Duitsche volk moet zich be
wust worden van zijn schuld. Jawel.
Voor rechtbanken hebben wij in Ne
derland vele bedroefde dieven en op-
maar zij waren van al die jaren, waar
in zij hun onrechtmatig bedrijf uit
oefenden er niet beter op geworden
Een Peccavia, zoo maar gestameld
zonder eenige bijbedoeling, wij hebben
het nimmer vernomen, hoe verlan
gend wij er ook naar waren. Het Duit
sche volk vindt ook dat het stom is
geweest en het is bedroefd omdat het
den oorlog heeft verloren. Het Duit
sche volk moet zelf de diagnose be
palen, om daaruit zelf de therapie
voor het herstel af te leiden. Jawe)
wij hebben die klanken soms vanaf
den kansel naar ons toe hooren ko
men. „Christus o f de Nazi-ideologie"
riep een predikant uit. Wij hebben hem
na de preek opgezocht.
Nu ik voor de derde maal na de capitulatie op de puinhoopen van Hit
ler's duizendjarig Rijk staar, ondervind ik de moeilijkheid om voor de
derde maal reisindrukken over Duitschland weer te geven.
Aanvankelijk was dit gemakkelijk genoeg. Men wilde weten hoe het er
in Duitschland uitzag, hoe de bevolking zich gedroeg, hoeveel er nu
werkelijk door de bombardementen der Geallieerden was verwoest en of
de Duitschers soms meer te eten kregen dan wij.
Men weet nu dat de puinhoopen enorm zijn, dat de Duitscher kruipt, in
dien hij niet kan trappen, dat de gemiddelde Duitscher beter in zijn tex
tiel schijnt te zitten dan de gemiddelde Nederlander, dat de Engelschen
en Amerikanen veel levensmiddelen aanvoeren, dat de door de Duit
schers gepleegde gruwelen alle begrip te boven gaan en dat men niet al
te best geinformeerd is over de toestanden in de Russische zone.
Een beschouwing van de uiterlijke aspecten van het verslagen land
brengt ons niet verder. Het probleem Duitschland ligt dieper, zoo diep,
dat men het nog niet peilen kan.
Er is uit en te na geschreven, dat de Duitschers, onder den druk van
de nederlaag en in beslag genomen door den strijd om het bestaan, geen
tijd en gelegenheid hebben om zich met hun probleem bezig te houden.
Dat is slechts gedeeltelijk waar. Het groote publiek leeft zijn leven van
eiken dag. maar dat heeft het altijd gedaan. Dit wil echter^allcrminst zeg
gen, dat aan het probleem Duitschland wordt gewerkt.
Laat mij eens enkele aspecten van dit dieper liggende werk van Duitsch-
land's toekomst aanduiden. Meer dan één aanduiding kan men van mij
in dit bestek niet verwachten.
lichters ontmoet, echt bedroefd, omdat
zij waren gegrepen. In de cellen heb
ben wij ze opgezocht en zij beaamden
aanstonds, dat ze stom waren ge
weest. Niet alleen zaten ze nu vast
„Of hij ook wist", vroegen wij hem,
primo. dal die Nazi-ideologie er a'
was, voordat Hiller werd geboren en
secundo. dat die Nazi-ideologie zoo
diep was geworteld, dat een stel
schurken met het Duitsche volk kon
doen wat het wilde". De eerste vraag
verbaasde hem zeer en de tweede ont
kende hij beslist. Wij hebben nog ge
probeerd hem te doen begrijpen, dat
de invloed van een hystericus als Hit-
Ier toch niet alleen kon worden toe
geschreven aan den magischen in
vloed, die een beperkt aantal volge
lingen hem toeschreef, maar dat e
een voedingsbodem van super-nationa
lisme, van rassenwaan en eigenwaan
reeds aanwezig moest zijn, dat zoo
zielig tot uiting komt in het „Deutsch
land uber alles". Tevergeefs. Het volk
begrijpt niet en gesprekken met intel-
lectueelen stuiten op een muur. op
de mentaliteit van een minderwaar
digheidscomplex.
Nazi-Roeland?
Rusland overschrijdt zijn zone. Het
doet dit door middel van een ecn-
heldsvakbeweging, samengesteld uit
communisten en socialisten, die vast
besloten zijn een meedoogenloozer
strijd te voeren tegen de saboteurs
d.w.z. tegen allen, die anders durven
denken dan in het „democratische
Duitschland na Hitier! Dat is de Duit
sche opvatting van democratie, welke
zelfs in de terminologie herinnert aan
Goebels: Willst du nicht mein Bruder
sein, zo schlaeg ich dich den schaedel
ein.
Probleem .Europa
Het probleem Duitschland is niet al
leen een Duitscli, maar ook een Euro-
peesch probleem. Hitier heeft ons
zoo veel toegeschreeuwd over onze
plaats in een nieuw Europa, dat men
f'at huiverig is geworden daarover ie
raten.
De Nazi-ideologie is geenszins over
wonnen. Onder andere namen zet zij
haar praktijken voort. Niet alleen in j
Dui»«c'ibnd. Dat nu is het groote
PROBLEEM-EUROPA.
Muenchen, 13 Februari 1946.
De rede van Dr. Poels
Vervolz van par 1.
zonderlijken mensch, zooals
ook Christus zich tot den per
soon heeft gericht. De Katho
lieken hebben het isolement
niet gezocht: het is hun opge
drongen. Geen verdoezeling
van beginselen. Want de cul
tuur van de toekomst zal
christelijk zijn of zij zal niet
ziin".
Nog meer heeft de doctor
gezegd en wij vragen ons af
of hij niet te veel heeft gezegd.
Of heeft hij door in zoo'n kort
bestek zooveel te willen zeg
gen, indrukken gewekt, die hij
niet voor zijn rekening neemt?
Dr. Poéls kent maar één weg,
de weg recht door zee. Hij
houdt niet van compromissen.
Daarom heeft hij nimmer het
terrein der practische politiek
gezocht.
„De Nederlandsche Volksbe
weging aldus dr. Poels
voert, wanneer zij een politie
ke partij wil worden tot de
ondermijning van de Kath.
Volkspartij. Juist om het vele
goede en ook voor ons aantrek
kelijke dat er anders in de
Nederlandsche Volksbeweging
zit, zou zij, wanneer zij een po
litieke partij ging worden, on
ze Kath. Volkspartij het aller
meest kunnen schaden".
Het ware o.i. juister geweest
te zeggen, dat de N.V.B. thans
haar politieke aspiraties heeft
bevredigd in de Partij van den
Arbeid en dat zij, de N.V.B.,
wa. van haar rest, in handen
heeft gelegd van een studie
commissie, die over de toe
komst der N.V.B. de kaart
moet leggen.
De poging, die Dr. Poels on
derneemt om én de publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie
én de sociaal-economische taak
d standsorganisaties te red
den, kunnen wij niet geluk
kig noemen. De publiekrech-
telijke_ bedrijfsorganisatie
wil zij slagen moet nood
zakelijk belangrijke taken,
welke tot nu toe door stands-
en vakorganisaties zijn ver
richt, uithollen.
Het meeste aandacht heeft
getrokken de aanval van den
doctor op het socialisme van
de Partij van den Arbeid, ter
wijl hij van minister Scher-
merhorn verklaarde, dat diens
beleid het Nederlandsche volk
in een verkeerde richting
voert.
De P. v. d. A. stoelt op een
voor Christenen volkomen on
aanvaardbaar socialisme, al
dus Dr. Poels. „Zij wordt nu
van stapel gelaten, omdat in
de oorlogsjaren de S.D.A.P.
zooveel averij had opgeloo-
pen."
Hierbij zouden wij voor dit
maal slechts deze aanteekening
willen maken. Het begrip so
cialisme is op drift geslagen.
Wij hebben ook inderdaad
geen oogenblik behoefte aan
het socialisme Van de gereor
ganiseerde S.D.A.P. Op het
moment waarop de Kath.
Volkspartij reeds vóór de
verkiezingen naar een sa
menwerking op punten met
de P. v. d. A. streeft, hadden
wij het liever aan de politieke
leiders van deze dagen over
gelaten om dit onderwerp in
het openbaar aan te roeren.
Het socialisme van de P. v.
d. A. kan volstrekt onaanvaard
baar zijn, maar in dwalingen
schuilen juiste kernen. Er is
meer van de Kath.-sociologie
door anderen overgenomen
dan men wil bekennen. Sa
menwerking op een actueel
program wii allerminst zeggen,
dat wii ons met de P. v. d. A.
vereenzelvigen. Samenwerking
is peen samensmelting. Het is
slechts het zoeken naar pun
ten. waarop men gezamenlijk
pp kan trekken. Nu het land
in nood is. zou een parlemen
taire plan-regeering een wel
daad zijn. Zoo een regeering
moet op een meerderheid in
het Parlement steunen. De
weg, die de Kath. Volkspartij
daarvoor heeft ingeslagen, kan
naar het beoogde doel leiden,
zonder dat wii ons moeten be
kennen tot een socialisme dat
met het onze is.
