Aan de luisteraars van de K. R. 0. door Prof. Dr. J. A. Veraart Lastig voor je portemonnaie Noodwoningen uit Zweden Censuur stopgezet. In de talrijke beschou- groep met duidelijk uitgespro- wingen, welke in en bui- ken eigen economische en eigen ten het Parlement, worden sociale belangen, met eigen ar gewijd aan het Vooront werp van Minister Vos op de Bedrijfschappen, heb ben wij noode den naam gemist van den man, die vijf en twintig jaar gele den een uitgewerkt stelsel van publiekrechtelijke be drijfsorganisatie lanceerde, van Prof. Veraart. Zoo gaat het meer in de wereld. Wanneer een uit vinding het is hier ver gelijkenderwijs bedoeld gemeengoed is geworden, treedt de uitvinder en zijn naam dikwijls op den ach tergrond. De vader der publiek rechtelijke bedrijfsorgani satie geeft in een tweetal p ntige artikelen voor de lezers van De Burcht zijn meening over de wijze, waarop Minister Vos aan een idee der Katnolieke sociologie uitwerking dacht te geven. Nu de katholieken van Ne derland elkaar, zoo gelukkig, staatkundig heoben gevonden in de Katholieke Volkspartij, wordt het tijd, dat zij orde op haar politieke zaken gaan stel len. En dan staat voor de bin- nenlandsche staatkunde wel voorop het groote vraagstuk van de publiekrechtelijke be drijfsorganisatie, dat op katho lieken grond is ontstaan, door katholieken is gekoesterd en waaraan zij reeds op mt Ka tholiek Bedrijfsradencongres van 1919 op zoo schitterende wijze en in de meest volmaak te eenstemmigheid van werk gevers en werknemers uit alle economiscue groepen een oplossing hadden geschonken. Want er dreigt inderdaad froot gevaar. Als de machtige atholieke groep in het parle ment niet op haar post is, moet ernstig worden gevreesd, dat niet een wet, doortrokken van het beste van de katholieke so ciale leer, maar een wet, van meet af aan vergiftigd door staatssocialisme haar weg naar het Staatsblad vindt. In de be perkte ruimte, die mij hier uiteraard slechts ter beschik king staat, zal ik dat voor de twee belangrijkste onderwer pen aantoonen. In het voorontwerp van Mi nister Vos, dat in de Tweede Kamer aan een soort „vrij de bat" werd onderworpen, ont breekt de gezonde opzet van zoo groot mogelijke decentrali satie. „Centralisatie is de dood!" leerde ons de groote practische socioloog Alphons Ariëns en zoo ergens, dan is dat op het gebied der publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie de groote waarheid. Decentralisatie moet daarbij zóó ver gaan, dat elke beidersgroep. eigen regelingen voor collectief prijs- en ar beidsvoorwaarden-overleg, een zelfstandig publiekrechtelijk karakter krijgt. Met een enkel voorbeeld worde dit toegelicht. Een publiekrechtelijke be drijfsorganisatie, die de gehee- le grafische industrie uitge vers, boekhandelaren, boek drukkers, steendrukkers, beek- binders, papierhandelaren, pa pierfabrikanten. lettergiete rijen enz. in één lichaam zou omvatten, is volstrekt waarde loos, Niet één, maar tien of vijftien publiekrechtelijke licha men moeten hier worden ge creëerd anders wordt alleen maar het aanzijn gegeven aan een log, onhandelbaar wezen, dat voor de bewerking van de tallooze vraagstukken, die aan de orde zullen komen en reeds bijna veertig jaar aan de orde zijn geweest! volstrekt beteekenis mist. Hier wordt gesproken uit groote en langdurige ervaring. Wat boekdrukkers en dezen met hun arbeiders te behan delen hebben, is zóó omvang rijk, eischt zóó veel tijd, is zóó ingewikkeld, legt zóó beslag op den arbeid der eminente be- drijfsgenooten, dat het eenvou dig uitgesloten moet worden geacht, dat daarvan iets terecht komt, indien een grootere een heid dan „het boekdrukkersbe- drijf' als publiekrechtelijk lichaam wordt gekozen. En zoo is het overal! Het helpt de schoenwinkeliers niet. dat zij samenzitten in één publiekrech telijk lichaam met de schoenfa brikanten; de manufacturiers niet, dat zij in een college van twintig één mannetje hebben naast de heeren van Twente en Tilburg. En als de minister bij het „vrij debat" in de Kamer dan ook declameert: aan verticale organisaties is de toekomst!, dan somt hij zich niet de door langdurige ervaring geleide staatsman, maar de gevaarlij ke doctrinair, die werkelijk het sociaal-economisch bestel van Nederland met monsters zou gaan verrijken. En nu ga ik nog maar niet in op de klacht die ik voorloo- pig een niet behoorlijk >a.fun- deerde verdachtmaking acnt dat met dit wetsontwerp ook in het geheel niet naar publiek rechtelijke bedrijfsorganisatie wordt gestreefd. Dat die woor den maar een camouflage zijn van heel iets anders: het binden van het Nederlandsch bedrijfs leven aan de staatsmachine! En dat men daarom een drie hon derd publiekrechtelijke licha men wat ongeveer het goede getal zou zijn niet kan ge bruiken, maar met weinige or ganisaties te doen wil hebben, die men dan gemakkelijk van de departementen uit zou kun nen regeeren! Met groote waakzaamheid mogen onze katholieke afge vaardigden toezien! Wellicht zalhet velen onder u belang inboezemen, hoe het met den K.R.O. op het oogen blik onder velerlei opzicht ge steld is. Uit de voorafgegane K.R.-Gidsen, uit couranten- en radioberichten zal het u wel duidelijk zijn, dat er een ge heel andere toestand op radio- gebied geschapen is dan die wij kenden van vóór den oor log. Vroeger hadden de Om- roepvereenigingen, en dus ook de K.R.O., den geheelen radio dienst, behalve de zenders, in eigen handen. Zij maakten niet alleen hun eigen programma's op, doch hadden ieder hun eigen studio, eigen technischen dienst, eigen omroepers, en re porters, eigen apparatuur, eigen reportage-wagens, eigen orkesten en ensembles, kort om, de geheele uitvoering, hunner resp. programma's ver zorgden zij ook zelf. Op het oogemblik is daarvan alleen de programmavoorbereiding overgebleven. De geheele uit voering echter dezer program ma's met alles wat daartoe be hoort, geschiedt door de Stich ting Radio-Nederland in Over gangstijd. Wel is er, wat om roepers, reporters en regisseurs betreft, voor zóóver rekening gehouden met de verlangens Schiphol herrijst. Hoewei het luchtver-kecr op Schiphol, onze eerste luchtha ven, weer in vollen gang is, zijn de sporen van den oorlog er nog lang niet verdwenen. Maar men zit hier niet stil en werkt met volle energie aan het herstel en de uitbreiding. Geweldige ijzerconstructies wijzen de plaats aan. Ya.a.[. t?e. sroote vogels der K.L.M. wel dra hun nest zullen vinden. Onophou delijk klinkt het gedreun der pneumatische hamers en ontrollen zich de start banen over de uitgestrekte grasmat. Anefo-Vrind-P. van de Omroepvereenigingen, dat deze om het eigen karak ter der resp. programma's en de rol, die zij ook in de pro gramma-voorbereiding te ver vullen hebben, bij de Omroep vereenigingen gedetacheerd kunnen worden. Vandaar dat u het door den K.R.O. verzorg de programma-deel nog door de oude bekende en u dierba re stemmen hoort aankondigen. De programma-voorberei ding onderging echter ook den invloed dezer verandering. Door deze alleszins redelijke inschakeling eener coördina tie-commissie, alsmede door dat én de Stichting én de De partementen mede nrogram- ma-stof inbrengen, waarbij de laatste nog een aanmerkelijk aantal bepaalde en juiste de beste zenduren opeischen, heeft de programma-samen stelling aan autonomie inge boet. De Omroepvereenigingen, hebben echter, zooals u bekend is, deze regeling, zij het dan met tegenzin, aanvaard, en daarbij de studio's en de daar bij behoorende zendappatuur aan de Stichting Radio Neder land ter beschikking gesteld onder beding, dat eigen pro gramma-stof zooveel mogelijk uit eigen gebouwen zullen wor den uitgezonden en dat bij het gebruik dier gebouwen met het karakter van de betrokken Omroepvereeniging-eigenaresse rekening zal worden gehouden. En thans iets over onze pro gramma's. Het is voor ieder een begrijpelijk dat bij zulk een plotselinge inschakeling van de Omroepvereenigingen in een geheel nieuwe radio constellatie de programma's voorloopig nog veel te wen- schen zullen overlaten, heel in 't bijzonder, wijl er nog zoo veel te regelen valt én door de Stichting én door de Omroep vereenigingen afzonderlijk. Doch dit alles hopen wij te bo ven te komen binnen afzien- baren tijd. Wat den K.R.O.-Gids betreft, onze luisteraars zullen er ons niet hard om kunnen vallen, dat wij, gezien den beperkten oapiervoorraad, met pl.m. 25.000 exemplaren de 65.000 abonnementen welke zijn bin nengekomen en die wel dui delijk de aanhankelijkheid van het Katholieke volk voor den K.R.O. aantoonen, niet kunnen honoreeren. Moge spoedige stijging van den papiervoor- raad hierin verbetering bren gen. J. B. KORS O.P. In het muntenmuseum te .Stockholm kunt U op dit oogenblik een munt be wonderen, die tusschen 1644 en 1776 in Zweden als betaalmiddel gold, hetgeen niet hetzelfde wil zeggen als „gangbare munt''. Het gaat hier om een van de zwaarste munten die niet alleen Europa, maar wellicht heel de wereld ooit hebben gezien. Het is een groote koperen plaat, die in die tijd de waarde had van 10 zilveren daal ders en deze koperen plaat had het respectabele ge wicht van 20 Kg. en dus inderdaad geen „gangbare" munt. Men moest deze geld stukken i zr-> kelder be waren, want je kon ze niet in je nachtkastje leggen, want dat kon de bodem van het kastje en de vloer van de kamer niet dragen. Het vervoer van deze muntstukken stelde heel bijzondere eischen. Er wa rén dan ook aparte draag baren en sleden voor ge construeerd. Oude, Zweed- sche gravures toonen ons boeren, die met deze kope ren munten op hun schou der naar de herberg trok ken, daar hun „zakcentje" op de vloer legden, het ge bruikten als voetenbank en dan aan het drinken gingen tot dit geweldige muntstuk in de kelder van den waard verdween. Berekend op groote gezinnen In het begin van deze week zullen een aantal schepen uit Zweden arriveeren met de eer ste partijen van tezamen on geveer 200 noodwoningen. De ze eerste zending zal in den loop van deze maand worden gevolgd door nog eenige ladin gen, waardoor in totaal onge veer 700 a 800 Zweedsche noodwoningen zullen zijn ge arriveerd. Van de eerste zendingen zul len er onmiddellijk 80 worden doorgezonden naar de Wierin- germeer, 28 naar Venray en 24 naar Walcheren. Bij de be stelling in Zweden is rekening gehouden met de behoefte aan woningruimte in verband met de gezinsgrootte in ons land. Zoo zal er een groot aantal huizen zijn, die ruimte bieden aan gezinnen met zeven a acht kinderen. Ongeveer 450 van de bestelde woningen zullen in rijen van vier moeten worden gebouwd. De overige zijn vrij staande huisjes, die bij voor beeld in de Wieringermeer, waar rijvorming onmogelijk is in verband met verspreide lig ging der vernielde boerderijen, worden gebruikt. Ook andere plaatsen komen voor deze vrij staande huisjes in aanmerking. Zweden, het land van het hout, heeft voor een degelijke af werking van de woningen ge zorgd. Dubbele wanden, dub bele vloeren en zolaeringen, waartusschen isoleerend mate riaal, verhoogen naar wordt verzekerd, de .Kwaliteit en het woongerief niet onaanzienlijk. De kosten van deze woningen, zooals zij uit Zweden worden aangevord, bedragen 2.500. per stuk. DE GEZONDHEIDS TOESTAND VAN DEN PAUS. Op het oogenblik wordt nog geen bulletin over den gezond heidstoestand van den Paus uitgegeven. Gemeld wordt, dat de lichte griep, waaraan de Paus lijdt het normale verloop heeft. De audiënties van den Paus zouden beperkt blijven tot het ontvangen van enkele prelaten van de Curie. Indonesië in de V eiligheidsraad HET wordt steeds onduidelij ker wat de Russen voor hebben met de kwestie In donesië zoo hartstochtelijk te behandelen. Na de redevoerin gen van Bevin en van Kleffens heeft Manoeilsky wederom op nieuw het woord genomen. Hij vertelde niets nieuws, maar was blijkbaar zeer gepiqueerd door het rake voorbeeld van van Kleffens, die gevraagd had of de Russische troepen op het Deensche eiland Bornholm met hun handen in de hoogte zouden zijn paan staan als ze door op standelingen werden aangeval len. Hij wis daar tegenover geen ander argument te plaatsen dan de bewering dat de Engel- sche autoriteiten er alleen maar waren om de belangen van de Shell Oil te behartigen. Hierop heeft van Kleffens we derom keurig en correct-blij- vend geantwoord, dat hij met een Labour-regeering en met mannen als Bevin en Attlee het aan de vergadering overliet om de waarde te schatten van de opmerking van de Oekraïnsche afgevaardigde. Tot slot is Wisjinski zelf aan het woord gekomen en heeft zich daarbij nogal opgewonden, zoodat hij Indonesië zelfs wil de beschouwen als de vonk in het buskruit en dat daar het gevaar dreigde van een nieuwe wereldoorlog. Op dit oogenblik hebben de "edelegeerden in de Veiligheids raad waarschijnlijk wel gedacht aan de Britsche troepen in Grie kenland, die ook al door Wi- sjinsky werden beschouwd als een gevaar voor den wereld vrede. Het voorstel om alsnog een commissie naar Indonesië te zenden werd door Bevin ver worpen en van Kleffens was van oordeel, dat dit inmenging beteekende in interne aangele genheden van het Koninkrijk en een aanslag inhield op de Nederlandsche .souvereiniteit. Nadat eerst was ontkend dat er censuur bestond, maakte de Regeeringsvoorlichtingsdienst thans bekend, dat de regeering opdracht heeft gegeven de cen suur op de burgerlijke in- en uitgaande post van en naar Ne- landsch-Inöië stop te zettten. Men herinnert zich, dat de Min.-President op 31 Januari in de Tweede Kamer heeft mede gedeeld, dat er alleen censuur op de militaire post werd uitge oefend. De onnauwkeurigheid in deze mededeeling is veroor zaakt, doordat op dat oogenblik de minister-president reeds zijn instemming had betuigd met vermelde stopzetting, doch het hem onbekend was, dat de daar toe noodige opdracht nog niet was uitgegaan. SOCIALE GEZINSZORG IN HET GEDRANG. Bij het uitreiken van de di ploma's aan 20 meisjes van de school voor maatschappelijke gezinsverzorging te Breda, heeft de geestelijke leider van den cursus met klem gewezen op de noodzakelijkheid, om zoo spoe dig mogelijk weer te kunnen beschikken over het voormalig opleidingscentrum, het kasteel „Bouvigne". Eerst werd „Bou- vigne' in beclag genomen door de Duitschers, daarna trokken de Canadeezen en vervolgens de Polen er in, terwijl nu sinds eruimen tijd de opleiding voor et korps vrouwelijke vrijwil ligers er is gevestigd. KARDINAAL DE JONG BESCHERMHEER VAN „VERITAS". Z. E. Kardinaal J. de Jong heeft het beschermheerschap aanvaard van de R.K. Studen ten Vereeniging „Veritas' te Utrecht. WEERSVERWACHTING. Tot Dinsdagavond. Matige, aan de kust tijdelijke krachtige wind tusschen West en Noord. Wisselende bewol king met plaatselijke een en kele buit, iets lagere tempera tuur.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

De Burcht | 1946 | | pagina 3