■/an Mook naar Londen!
Politieke koorts loopt op!
Beroep op
„bevriende mogendheid"
Het oog
.Washington dringt
aan op toenadering
Radio-programma
-donderdag 20 December 1945
op-
ven
be
es
per
Rei
dei
lui
zie
ten
PO
ion
ian_
No. 153
U»Ï.«
e»a\Y»\«Mtt\v\\\\\\\\\u»
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
HET WEER
tot Vrijdagavond:
he
Plaatselijke mist. ove
rigens licht tot half be
wolkt Geen regen.
Vrij koud. Zwakke, la
ter matige Zuidelijke
wind.
DICHT
HoofdredacteurenRector H. L. J. M» Sondaal en Mr, Dr. C. C. A. van HarenRedacteurenProi. Dr. W. Asselbergs (Anton
van Duinkerken)en Joop Siebélt; Directeur :_G. C. v. Elburg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 2082$
Abonnementsprijzen: f0.26 per «reek, 11.10 per maand 13.20 per kwartaal* Franoo per post 14.2^
ontdekt meer
geheimen dan in
woorden
uitgedrukt worden
zo
dei
ter
hc
1(j aar de Indische redacteur van A.N.P.-A a verneemt, za! Dr. H. J.
)P0W Mook zeer binnenkort naar Londen vertrekken, teneinde bespre»
30i ogen te voeren n:t vertegenwoordigers der Encelsche -jgeering.
zei
Het Amerikaansche Dep. van
uitenlandsche Zaken heeft
isteren een verklaring het
cht doen zien, waarin het de
oenemende bezorgdheid" van
e regeering der Ver. Staten
zake de ontwikkeling in
ad. In«lië tot uiting brengt,
aandringt op een „stap tot
lenadering" van alle betrok-
tn partijen om een vreedzame
plossing van het conflict te
inden.
SOESOEHOENAN
ÏERWELKOMT SOEKARNO
EN SJARIR.
Volgens draadloos opgevan-
en berichten zijn Soekarno,
jarir en hun gezelscnop te
oerakarta verwelkomd door
en Soesoehoenan; den presi-
ent van het plaatselijke na-
onalistische comité en den
ïef van het hoofdkwartier
an de Barisan Banteng".
S jarir, Soekamo en Hatta
ebben gisterenmiddag een
olksvergadering toegesproken.
Sjarir legde den nadruk op
eenheid, die noodig is van
root Indonesia en dat „nie-
ïand voor zichzelf vecht, maar
at allen moeten vechten voor
geheele natie". Soekamo
estigde den aandacht op de
oodzakelijkheid, dat de re-
eeringsbévelen worden opge-
olgd.
Naar aanleiding van de aan
wezigheid van een aantal dag-
iladcorrespondenten, die door
Ie republikeinsche „regeering"
raren aangezocht en de repu-
Jikeinen op hun tocht verge-
ellen, zeide Soekamo:
„De Nederlanders trachtten
wereld te vertellen dat wij
10? niet rijn zijn voor onaf-
ankelijkheid en slechts vrou-
fen en kinderen kunnen doo
ien. Maar de kinderen van de
oningin der aarde de bui-
enlandsche correspondenten
ien met eigen oogen, dat wij
eel goed in staat zijn, dit land
besturen. Alles gaat goed in
ttdonesië".
voor Donderdagavond.
HILVERSUM I. 301 M.
6.Piet Coomans en zijn ork.
6.30 Kwartier voor den arbeid.
6.45 Tony Schifferstein.
7.Nieuws.
7.15 Reportage.
7.30 Ensemble George Frank.
8.Nederland Herrijst.
8.15 Concertgebouworkest.
10.15 Mensch en Maatschappij.
10.30 Gramofoonmuziek.
11.Nieuws.
11.15 Avondwijding.
HILVERSUM II. 415 M.
6.Nieuws.
6.15 Persoverzicht.
6.30 Orkest Ted Powder.
7.Teltna van Breemen, piano.
7.30 Voor de Ned. Strljdkr.
8.Dolf v. d. Linden en zijn
Métropole Orkest.
8.30 Toespraak door drs. D. de
Jong.
8.35 Eddy Walis speelt.
9.Regeeringsvoor!.dienst, ant
woordt.
9.15 Cantabllê Septet.
9.45 Avondwijding.
10.Nieuws.
10.20 Orkest van de week.
De „New York Times" meld
de uit Batavia, dat volgens
„een zeer betrouwbare bron"
Nederlandsche soldaten giste
ren Soekarno, Sjarir, Hatta en
Sjarifoedin hebben aangehou
den, toen zij op weg waren
naar het station om naar Mid-
den-Java te vertrekken.
De portefeuilles met staats
papieren van de republikein
sche leiders werden afgeno
men. Volgens het bericht heb-
b_i de Indonesiërs de docu
menten overgegeven en ver
volgens de Britsche autoritei
ten hiervan in kennis gesteld,
met het verzoek de papieren
weer aan de eigenaars te doen
teruggeven, hetgeen later ge
schied is.
SCHIETPARTIJEN TE
BATAVIA.
Gisteren is in Batavia vrij
hevig geschoten o.a. op auto's
van een brigade luchtlandings
troepen in het gebied van Ta-
nah Tingi, waar ook handgra
naten geworpen werden. 1
Britsche soldaat werd gewond.
In het Kramatgöbied hadden
gevechten plaats tusschen Am-
bonneesche soldaten en Indo
nesiërs. In de Chineesche wijk
wordt- nog steeds geplunderd.
Nederl. troepen die de Wilhel-
minabarakken bij Batavia be
waken openden het vuur op
een troep,van veertig Indo
nesiërs, die uit elkaar gedre
ven werd.
RADIO BANDOENG IN
GEALLIEERDE HANDEN.
Op verkenningsvluchten ho
ven Bandoeng is vastgesteld,
dat het radiostation door de
geallieerden bereikt en hoogst-
waarschi.iniiik bezet is daar een
aantal geallieerde voertuigen
buiten opgesteld stonden.
Op 17 Oct. werd het gebied
bekend als „Indish Bronbeek"
in het Noorden van de stad
Bandoeng bezet. 250 geïnter
neerden en leden van een
Britsch-Indische medische een
heid werden geëvacueerd. De
dageliiksche legercourant van
de Britsche 23e divisie meldt,
dat de 32 uit Bandoeng ont
voerde Indo-Europeanen, "vol
gens de berichten gedood zijn.
BRANDSTICHTING IN
SEMARANG.
Na het 1-brand steken van
een aantal gemeentelijke ge
bouwen zijn gedurende de
laatste 24 uur nog 5 gevallen
van brandstichting voorgeko
men. Men beschouwt dit als
een vorm van Indonesische re-
pressaille tegen de Britsche
maatregelen om het plunde
ren te voorkomen. Op kleine
schaal is de landbouw bij Se-
marane hervat, de boeren heb
ben een begin gemaakt met het
aanvoeren van versche groen
ten. Hoewel van Indonesische
zijde getracht wordt te verhin
deren. dat menschen van het
Westen de stad binnen komen.
Vierde bijeenkomst te Moskou
De drie Ministers van Buitenlandsche Zaken, die nog steeds onder de
strengste geheimhouding omtrent het verloop der besprekingen, conie-
reeren, hebben gisterenmiddag hun vierde bijeenkomst gehouden. In
berichten uit Moskou wordt gewag gemaakt van een „duidelijk waar
neembaar sneller gaan" van den diplomatieken polsslag. Br werd geen
communiqué verstrekt.
De onlusten in Iran
DE IRAANSCHE KWESTIE
BESPROKEN?
Men. veronderstelt, dat het
probleem-Azerbeidjan op de
agenda van de vierde formeele
bijeenkomst van de drie minis
ters te Moskou een voorname
plaats heeft ingenomen. Deze
bijeenkomst werd gepresideerd
door Molotof, die tevoren met
Byrnes en Bevin had geluncht.
Bevin en Byrnes zlin in be
spreking geweest met experts
over Iran, de Balkan, het be
stuur van Duitschland en het
Verre Oosten.
Het nieuwe beroet» op Ame
rikaansche interventie, door de
Iraansche regeering gedaan, is
onmiddellijk vanuit Washing
ton naar Byrnes te Moskou
doorgegeven.
Volgens een bericht van ra
dio Moskou heeft Generalissi
mo Stalin den Amerikaanschen
min. van Buitenlandsche Za
ken Byrnes en den Engelschen
min. van Buitenl. Zaken Bevin
gisteravond ontvangen.
Bij de ontmoeting tusschen
Stalin en Bevin waren Molo-
tov. de Britsche ambassadeur
en de Britsche permanente on
dersecretaris van Buitenl. Za
ken aanwezig. De Amerikaan
sche ambassadeur en Molotov
waren aanwezig tijdens het on
derhoud tusschen Stalin en
Byrnes.
KERSTBOODSCHAP VAN
H. M. DE KONINGIN.
Morgenavond zal H. M. de
Koningin om 20 uur over de
radiozenders van Hilversum
een Kerstboodschap tot het Ne
derlandsche volk richten,
waarbij tevens een woord tot
land- en rijksgenooten in Over-
zeesche Gebieden zal worden
gesproken.
MUSSERT TEEKENT
CASSATIE AAN.
Ter griffie van het Bijzon
der Gerechtshof te 's-Graven-
hage is gisteren het verzoek
van Mussert ontvangen, waar
in hij cassatie aanteekent te
gen het over hem uitgesproken
doodvonnis.
KALTENBRUNNER WEER
NAAR HET ZIEKENHUIS.
De toestand van beschuldig
de Kaltenbrunner. plaatsver
vangend leider van de Gestapo
in het Nazi-Reich, die aanvan
kelijk reeds door bloeduitstor
ting in de hersenen verhinderd
was voor het tribunaal te Neu
renberg te verschijnen, doch
daarna enkele zittingen heeft
bijgewoond, is volgens de laat
ste berichten ernstig. Volgens
de dokters verkeert hij in le
vensgevaar. Hij is opnieuw
naar het ziekenhuis gebracht
Lo het Iraneesche parlement is door dr. Mossedegh een voorstel gedaan
om een referendum te houden in geheel Iran over het wettelijk wijzigen
van de constitutie teneinde een federatie van semi- autonome staten te
vormen. Mossedegh viel de politiek van de regeering aaa. Hij wordt
niet beschouwd als pro-Russisch en ondersteunde indertijd de wet, die
alle olieconcessies verbood, totdat de geallieerden Iran verlaten zouden
hebben. Mosedegh verweet den min.-pres., dat hij zekere ministers uit
zijn kabinet, speciaal den Min. van Financiën Abdoel Hussein Hajir
niet door anderen vervangen had. Hij zeide dat de regeering reeds vele
jaren Adzerbeidjan genegeerd had en ni voor de koeren had gedaan»
Verklaring der regeering
De Iraansche premier Haki-
mi. heeft een uitvoerige ver
klaring afgelegd voor het par
lement. Na een historisch over
zicht van de gebeurtenissen in
Adzerbeidsjan zeide Hakimi:
„Om incidenten te vermij
den besloot de regeering haar
garnizoenen in Adzerbeidjan
te versterken; een bevriende
naburige mogendheid echter
verhinderde de regeering
handelend op te treden. Onze
ter versterking gezonden
troepen waren genoodzaakt
eenigen tijd in Sjeridabad te
blijven en wij hebben die
troepen thans vandaar terug
geroepen.
De troepen, die wii in Azer-
beidjan hadden, waren onvol
doende in aantal en zij wa
ren niet vrij om te hande
len en de orde te herstel
len. De bestuurscentra der
plaatselijke autoriteiten wer
den door de rebellen bele
gerd en zii werden uitgescha
keld. DaaroD gaf de regeering
aan het garnizoen in Adzer
beidjan last het vuren te sta
ken.
Ik wensch hier duidelijk te
verklaren dat de beweging in
Adzerbeidjan, door we'ke
groep zii ook veroorzaakt mo
ge zijn, rechtstreeks indruischt
tegen het landsbelang en tegen
de grondwet. Ik zal niet toela
ten, dat dergelijke bewegingen
aan de bevolking van Adzer
beidjan worden opgedrongen
door wie dan ook en met steun
van welke machtsmiddelen dan
ook.
Evenals wii dat reeds zeiden,
schreven en verzochten, appe
leer ik ook thans aan de
vriendschap van een met ons
verbonden mogendheid om ons
te helpen de moeilijkheden te
overwinnen, welke ziin voort
gekomen uit het feit. dat nog
steeds vreemde troepen in Iran
gestationneerd zijn. Wij ver
wachten van deze mogendheid,
dat zii zoo spoedig mogelijk
ons grondgebied zal ontruimen
en ons de vrije hand zal laten.
Vanaf deze tribune doe ik met
luider stem een beroep op de
geheele menschheid en in het
bijzonder op de met ons ver
bonden en bevriende mogofid-
heden en op alle Iraneezen:
het streven der opruiende
groepen in Adzerbeidjan heeft
geen enkele basis van wettig
heid. Wii moeten de bevolking
van Adzerbeidjan bevrijden uit
den greep van de slinksche be
driegers of de vermomde
vreemdelingen. Deze bevolking
heeft zich altijd opgeofferd
voor de vrijheid en de onaf
hankelijkheid van het land:
Adzerbeidjan heeft altijd deel
van dit land uitgemaakt, het
zal ook altijd een onver
vreemdbaar deel van dit land
blijven".
)(c De komende
bedrijfsorganisatie
HET schijnt in het voornemen te lig-
,en een aantal men spreekt van
plan. 45 groote bedrufscuappea ia
te stellen, verticaal opgeoouwü, en
omvattend aus telkens ecu geneden tak
van nijverheid en handel, in een derge-
lijK lichaam zullen zitting neooen de
vertegenwoordigers van de ondernemers
en van de aroeiders van ö.v. de leer
looiers. de sclioentaorikanien, ue huidcH-
handelaieu, de ledernandelaren enz.»
terwijl een officieele pottenkijker door
bet Kijk zal worden benoemd.
Deze bedrijfscnappen zullen publiek
rechtelijke bevoegdneden krijgen en bU
verordening o.a. loon- ea aroeidsvoor-
waarden kunnen vaststellen.
Het behoeft geen betoog, dat derge
lijke plannen speciaal van Kath. zij ie
met instemming worden begroet, want
nci zijn in het bijzonuer de ivaiuoltcben
oie nu ongeveer een halve eeu* ijve
ren voor een publiekrechtelijke oedruts-
organisatie. welke de Paus in (Juadrage-
simo Anno zoo dringend aanbeveelt,
waar hij zegt. dat er lichamen in de
maatschappij moeten komen, waarbij de
menschen niet worden nigedeeld naar
de plaats, die zij op de arbeidsmarkt
innemen, maar naar hun functie in het
maatschappelijk productieproces.
Veel hangt natuurlijk af van de vraag
hoe men aan de idee van zelf-doen uit
voering zal geve*. Wij moeten van den
ambtenarenstaal met zijn t e zwaar be
laden wagen naar een staat die veel kan
overlaten aan de in te stellen organen
in het lichaam der maatschappij. Wat in
dividuen zelf kunnen doen, moet men
hen zelf laten doen. Wat groepen van
menschen (van werkgevers en werkue-
mers samen) kunnen, moet niet door
den Staat gebeuren. Dit is het gezond#
subsidiariteitsbeginsel dat door O.
Anno sterk wordt beklemtoond.
Wij willen niet vooruitloopen op het
in uitzicht gestelde ontwerp en slechts
twee vragen stellen. Zullen de bedrijf
schappen niet zijn andere namen voor
de af te schaffen Rljksbureaux? WQ
vreezen. dat deze groote lichamen groo
te papierwinkels zullen worden, dio
ver, te ver van het bedrijfsleven af
staan.
Op de tweede plaats. Het schijnt in
de bedoeling te liggen de kleinere groe
peeringen geheel vrü te laten en terug
te brengen tot de particuliere organi
saties van vóór den oorlog. Wij zouden
dus weer krijgen b.v. tien verschillende
vereenigingen van handelaren in aard
appelen, welke tezamen slechts een ge
deelte van den aardappelhandel omvat
ten omdat een aantal geen lid wenscht
te worden van een vereeniging..
Wij zouden het ten zeerste betreuren,
indien niet twee zaken voorop stonden.
Ten eerste de eisch, dat in elke tak
van nijverheid en handel slechts één
organisatie de schakel zal zijn in den
keten-Overheid-onderneming. En ten
tweede dat alle particulieren lid zullen
moeten zijn van die ééne organisatie.
De opbouw moet van onder af aan
beginnen. Kleinere, samenhangende, af
geronde groepen erkenne men als pu
bliekrechtelijke lichamen. Eerst daarop
kan men den bovenbouw timmeren. Hoo
ver komen de schoenwinkellers niet af
te staan van het bedrijfschap ,,Leer"?
Noodzakelijk zijn in elk geval een
lichaam waarmede de schoenwinkelier
rechtstreeks te maken krijgt. Dat is niet
liet bedrijfschap en dat kan ook niet zlin
de geheele particuliere vereeniging zon
der macht.
„SLOTACTE VAN DE GEDD-
SANEERING".
De Minister van Financiën,
Prof. Mr. P. L. Lieftinck, zal
Vrijdagavond 21 December a.s.
te 21 uur in het „Het praatje
op de brug" spreken over: „De
slotacte van de geldsaneerin*".