Problemen van dezen tijd Radio-programma Ewcmnggrt aan Sint&iktaaó in 194 Staatssocialisme of particulier initiatief In zQo meest algemeene, lundamenteele formuleering komt het sociaal-econo misch probleem van dezen tl]d hierop neer: moet de staat zijn greep op het sociaal-economische leven behouden, en misschien nog versterken, of moeten wij met herstel van vrede en welvaart terugkeeren naar een vrijere economie, naar herstel van persoonlijke vrijheid en initiatief? Moet de staat de drijvende kracht zijn bij bet economisch herstel,of het streven naar gewin dat aen mensch van nature eigen is? De Internationale tendenz, zooals die b.v. gekenmerkt wordt door de laatste verkiezingen in Engeland, schijnt mo menteel in de richting van vérgaande en permanente staatsbemoeiing te gaan maar toch is het gevaarlijk om uit de eerste reactie na de enorme spanning en ontreddering van den oorlog a 1 te vérgaande conclusies te trekken. Wij willen daarom het probleem, zooals het zich ten onzent voordoet nog eens wat nader in zijn verschillende aspecten be zien. Zooals de prils- en loonverhoudingen op het oogenblik in ons land liggen, is het voor het meerendeel der onderne mers onmogelijk, iets te produceeren zonder daarop verlies te lilden. Om de productie niettemin op gang te brengen zouden nu verschillende wegen ingesla gen kunnen worden. Ten eerste zou de Regeering het prijsniveau geleidelijk aan kunnen laten stijgen tot de prijzen weer een winst marge voor den ondernemer overlaten, en vervolgens de prijsbeheersching ge heel opheffen. Natuurlijk zou zij er daar bij voor moeten waken, dat het loon peil eveneens omhoog gaat, opdat niet de arbeiders en andere loontrekkenden in een onhoudbare positie komen. Maar ook al zouden de loonen procen tueel evenveel stijgen als de prijzen, dan zou de rentabiliteit van het be drijfsleven toch gunstiger worden, daar de vaste lasten voorloopig ge lijk zouden blijven. Zulk een politiek zou neerkomen op het prijsgeven van een gedeelte wellicht een aanzien lijk gedeelte van den gulden, ten einde het economisch leven te bevrij den uit het dwangbuis van prijs- en distributievoorschriften en de produc tie gemakkelijker en aantrekkelijker ie maken. Een andere oplossing zou zijn de weg van het socialisme: de bedrijven al dau niet na onteigening eenvoudig verplichten tot produceeren en tot het leveren van hun producten tegen bepaalde prijzen. Het Is evenwel dui delijk, dat, indien deze prijzen den kostprijs niet zouden dekken, de Re- gecring toch op eenigerlei wijze het verschil zou moeten goedmaken, want c-ok een staatsfabriek kan niet met ifes blijven werken .Naast deze rigoureuze vorm van so cialisme is echter een andere vorm denkbaar en in ons land ook waar schijnlijker. De Regeering kan het vrije initiatief in schijn instandhouden, maar in werkelijkheid naw haar wil dwingen, n.l. door een stelsel van subsidies. Door aan de productie van de door haar gewenschte goederen subsidies te verbinden kan zij de on dernemers in staat stellen beneden kostprijs af te leveren. De vraag blijft dan echter, waar de regeering het geld voo rdeze subsidie vandaan zou moeten halen. Hierop zijn slechts twee antwoorden mogelijk: uit belasting (en dan drukt de last evenzeer op de verbruikers als wanneer het prijs niveau verhoogd werd) of uit inflatie die de Regeering juist wil vermij den. Een vergelijking tusschen de beide geschetste vormen van economisch veleid biedt velerlei aspecten. In de --rste plaats zij opgemerkt, dat de mensch naast stoffelijke goederen ook een zekere mate van persoonlijke vrij heid en eigen verantwoordelijkheid noodig heeft om te kunnen leven. Het aangenaamste bestaan verliest zijn be koring wanneer men het gedwongen moet leiden. Veel van het genoegen, dat de menschen vinden bij de beste ding van hun inkomen, gaat verloren wanneer de overheid deze besteding door prijs- -en distributiebepalingen practisch voorschriijft. De ondernemer voor Donderdaagvond 6 Dec. HILVERSUM I, 301 M. 6.01 Jan Corduwener. 6.30 Kwartier voor den arbeid. 6.45 Bekende pianomuziek. 7.Nieuws. 7.30 Ensemble George Frank. 8.01 Nederl. Herrijst. 8.15 Radio Philharm. Orkest. 10.15 Mensch en Maatschappij. 10.30 Op den drempel van den nacht. 11.01 Nieuws. 11.15 Avondwijding. HILVERSUM II. 415 M. 6.01 Nieuws. 6.30 Ensemble Nina Dolce. 7.— Kamermuziek. 7.30 Voor de Nederl. Strijdkr. 8.01 Cantabile Septet. 8.30 De orkesten van het Para mount Theater en Luis Levy. 9.Regeeringsvoorlldienst. 9.15 Sylvrestre-trio. 9.45 Avondwijding. 10.01 Nieuws. 10.15 Gramofoonmuziek, 10.45 Vioolspel. vindt in zijn functie minder bevrediging wanneer hij In de leiding van zijn be drijf aan alle zijden door regeerings- voorschriften gebonden is ook al neemt de staat daarbij het risico van hem over en garandeert hij hem een Yast Inkomen. Misschien is het wel juist dit laatste, dat zijn ondernemings lust zal dooven. Intusschen kan op dergelijke beschou wingen terecht geantwoord worden, dat de persoonlijke vrijheid en zelf-verant- woordelijkbeid alle aantrekkingskracht verliest wanneer dit beteekent, dat een deel der bevolking steeds op de rand van de economische ondergang leeft, zooals In de laren voor den oorlog bij ons steeds bet geval was en dat de verstarring van de geleide economie nog altijd verre te verkiezen is boven de ondraagbare risico's die de conjunctuur tot heden, zoowel voor arbeiders als voor ondernemers, aan handel en be drijf verbond. Een gunstig gevolg van staatsbemoeiing zou verder kunnen zijn, dat bij goede leiding voorkomen kan worden, dat en kele ondernemers en speculanten groo- te winsten maken ten koste van het publiek. Maar daar staat weer tegen over, dat dit publiek bij staatsbe moeiing een kolossaal ambtelijk appa raat moet bekostigen zoodat het maar de vraag is, waar het ten slotte het best mee af is. De staat kan de leiding van het sociaal-economisch leven slechts uitoefenen door middel van een enorm leger van ambtenaren, d.w.z. door een zeer groot aantal arbeidskrachten aan de eigenlijke productie te onttrekken terwijl deze krachten toch een deel van het geproduceerde voor zich op- eischen. Men kan ook de vraag stellen, onder welk van beide systemen de productie van goederen het grootst zal zijn: een zeer belangrijke vraag, vooral in een tijd als deze, waarin het bestaan van ons volk gemoeid is met een ruime en doelmatige voortbrenging. Legt men deze maatstaf aan dan lijkt het niet twijfelachtig, dat vrijheid van onderne ming en arbeid een ruimere goederen voorziening waarborgt dan een cen traal geleide economie. Deze laatste is zoo omvangrijk en gecompliceerd, dat groote fouten en energieverspilling niet te vermijden zijn. In een vrije economie zijn honderduizenden ondernemers in alle deelen van het land er steeds op uit alle mogelijkheden tot productie te benutten: dit is hun eigen belang, en hun eigen bestaan is er mee gemoeid. In een centraal geleide economie even wel zal het initatief voornamelijk moe ten uitgaan van de centrale instanties, d.j. van ambtenaren die afgezien van hun deskundigheid geen recht- streeksch persoonlijk belang bij de be drijvigheid hebben. En zelfs als een on dernemer zelfs eens een initiatief wil ne men, zal hem dat door allerlei voor schriften nog terdege bemoeilijkt wor den. 'Iedere medaille heeft twee kanten, en men kan hiertegen weer opmerken, dat bij algeheele ondernemersvrijheid de productie wellicht voor een deel in ver keerde banen geleid zal worden: dat •misschien luxe-goederen zullen worden voortgebracht, wanneer daarop grootere winsten gemaakt kunnen worden, terwijl de bevolikng nog behoefte heeft aan eerste levensbenoodigdheden. Maar het Is toch zeer de vraag of deze mogelijk heid, die toch slechts betrekkelijk zelden verwezenlijkt wordt, een al-omvattende overheidsbemoeiing rechtvaardigt. Wel licht Is het geneesmiddel erger dan de kwaal. OMGEVING ALPHEN AAN DEN RIJN. Personalia. Tot commies, waarne mend chef ter secretarie te Eibergen is benoemd onze plaatsgenoot, de heer A. P. J. van Bastelaar, thans adjunct-com mies te rsecretarie van Hazerswoude. Plaatselijk comité „Nederland helpt Indië opgericht. Alhier is, op initia tief van den waarnemend burgemeester, wethouder Spreij, opgericht een plaatse lijk comité „Nederland helpt Indië", als onderdeel van het landelijke comité. Tot voorzitter is gekozen de heer A. J. Dekker en tot secretaris de heer D. v. d. Waals. Van de vijf sub-commissies werden voorzitter A. J. Dekker (sociale zorg), A. F. Ruijssenaars (kleeding), A. Verruijt (geldinzameling), W. Plomp (repatrieering en huisvesting) en J. Francken (propaganda). T.B.C.-zorg. Op voorstel van den wnd. burgemeester J. Spreij Thzn. Is al hier een commisie in het leven geroe pen van de stichting „T.B.C.-bestrijding rayon Leiden", waarin zitting hebben de heeren W. Brouwer, wethouder, als voorzitter en dr. Jongebreur, dr* W. v. Wermeskerken en Zuster G. Burger. De voorloopige baten zullen worden geput uit het z.g. garantiefonds (destijds door industrieelen en handeldrijvenden ge sticht ten behoeve van de voedselvoor ziening van Alphen en omstreken), ter wijl er tevens een geldinzameling zal worden gehouden. Dr. W. van Wermes kerken wees op de noodzakelijkheid van een spoedige hulp. De T.B.C. zal eer toe, dan afnemen! Borg. Stand. Geboren: Cornells Maria Klazina z. van K. Heinen en J. v. Bruggen; Gerbrand Robert z. van G. Nijman en C. Bozuwa; Cornelis Antoon z. van G. J. Molenaar en B. Dekker. Ondertrouwd: Egbert Bakker 26 j. en Jansje Kouwenhoven 24 j.Karei Gernt de Graaf 20 j. en Maria Hendrika van den Hoek 20 j.Egbert Schimmel 39 j. en Brechtje Lekx 29 j.Cornelis Prook 31 j. en Evertje Catharina Martens 19 j. Getrouwd: Pieter van Hemert 23 j en Jannetje Betrara 23 j.Cornelis Pie ter de Gelder 33 j. en Cornelia Klazina van Soest 36 j.; Arie Andries Goed hart 34 j. en Margje Maria Arieda van Beusekom 30 j.Arie van Beusekom 25 j. en Gerritje van Dam 26 j. Overleden: Cornelis Bosman 76 j.; Trijntje Verheul 42 j.Maria Johanna van der Bijl 3 weken; Johanna Hendri ka van Wilgen 2 maanden; Abraham HAZERSWOUDE-GROENENDIJK. Op Vrijdag 29 Nov. werd in de pa rochie St. Bernardus van Groenendijk op initiatief van de besturen der vakafdee- lingen een R.K. Volksbond opgericht met een zeer gunstig resultaat. Tot voor zitter van de organisatie werd gekozen de heer M. Heijmans, seer. A. J. van Mil, penningm. C. Kramer;; voor de andere functies Th. v. d. Hen en Ch. Jansen. De zcereerw. heer Pastoor heeft het geestelijk adviseurschap op zich ge nomen. USSE. Aankomst van St, Nicolaas. Zater dagmiddag kwam St. Nicolaas op bezoek bij de kinderen van de Buurtvereeni- ging „De Speeltuin". St. Nicolaas ar riveerde per boot aan de stijger bij de gasfabriek, waar honderden kinderen hem met gejuich begroetten. De Sint Mevrouw Stafford Broms, beter bekend als „Willy den Ouden", is na een ja renlang verblijf in het buitenland voor een kort bezoek aan haar familie te Rotterdam in ons land aangekomen. „Willy" tijdens haar bezoek aan het ouderlijk huis. Anefo/Hof-P. Snel 1 j.; Antje Kruijswijk 64 j.; Jaco bus Cornelis Paalvast 85 j. wedr. van M. A. Koelewijn; Theodora Johanna Ge- r.overa van Gelder 33 j., geh. met G. C. v. d. Valk (wonende te Heemstede); Pieter Mijs 44 j.Pieter Jacobus Schmidt 23 j. AARLANDERVEEN. Op veler verzoek is men hier ter plaatse gekomen tot de oprichting van een biljartvereeniging onder den naam ,,De Vriendenclub". Als bestuursleden werden gekozen de heeren J. Aartman. voorzitter, Ant. Oosterman, penningm., Ant. Verhagen, secretaris. Dat er hiei veel animo voor deze sport bestaat, be wijst wel dat er zich op deze eerste vergadering 32 leden opgaven. Het ligt in de bedoeling om het volgende jaar met minstens 3 viertallen in de compe titie uit te komen. Laten wij hopen, dat deze jonge vereeniging spoedig .goede resultaten mag boeken en in ledental groeien. en Piet namen,plaats In een rijtuig, ter wijl het bestuur der vereeniging in een tweede rijtuig volgde. Met vroolijke marschmuziek van de R.K. Harmonie „Canite Tuba" ging de stoet door de straten naar het gebouw der R.-K. Volksbond, waar St. Nicolaas de kin deren een feestmiddag aanbood. De be langstelling voor deze tocht was enorm gioot. De kinderen werden ruim getrac- teerd en gingen om zes uur welvol daan naar huis. Hiermede heeft de buurtvereeniging weer eens laten zien, wat men eensge zind tot stand kan brengen, zelfs ook in moeilijke tijden. Politieberichten. Met het oog op de komende feestdagen wordt van politie- wege gewaarschuwd tegen het organi- seeren van loterijen zonder toestemming van het daartoe bevoegd gezag. Voorts wordt het publiek opgewekt haar medewerking te verleenen bij het tegengaan van baldadigheid door de jeugd en meer In het bijzonder wat plantsoenen betreft. Ouders kweekt uw kinderen liefde voor de natuur, zullen onze plantsoenen weldra een sieraad voor de gemeente zijn. R.tfTVolksbond. In de op Dinsi avond gèhouden ontwikkelingsavond den Ned. R.K. Volksbond sprak de Herman Divendal met als onderi „Een maand vol feesten". Hier kwam een leek vertellen sublieme wijze hoe wij als katho ken ons moeten voorbereiden op de kelijke feesten. Na een inleidend woord verklaj spreker, dat de maand December een maand vol feesten. Het begin maand staat in het teeken van den vent. De Advent is het begin van kerkelijk jaar, welks begin wij in gezinnen zoo goed kunnen medevie Hiertoe staan ons verschillende h middelen ter zijde en de liturgie van kerk is hierbij onze richtsnoer. Spn wees op dc Adventskrans enz. Via feestdag van Maria's onbevlekte onti genis gaan wij naar het Kerstfeest, uitvoerige en leerzame wijze zette s ker uiteen hoe en in welke gestelt wij dit feest in onze gezinnen moi voorbereiden en vieren. Ten slotte \i spr. nog op de feestdagen van Onnoi le kinderen en Oudejaar-Nieuwjaar. tooneelvereeniging „Nut en Genoes gaf in den trant van den avond een ne els tuk „Kerstavond". Zooals wij „Nut en Genoegen" gewend zijn het op zeer vlotte en juiste wijze speeld. De geestelijk adviseur dankte den voor zijn begeesterende woorden spoorde allen aan om in den goeden steltenis en in echt christelijke g steeds de kerkelijke feesten in de zinnen mee te vieren. De man van praktijk heeft ons aangetoond, dat z kan, dus moet het voor ons niet m lijk zijn. De voorzitter sloot met dankw den aan de sprekers en aan „Nut Genoegen" voor hun keurig en spel. ROELOFSARENDSVEEN. De parochieele groep van de kennerij greep de 25-jarige bruiloft den groepleider, den heer W. van tevelt, aan als een welkome gele heid om hulde te brengen voor de 25-jarige arbeid van dezen oud-pa naatsheer, oud-baljuw en thans gro leider. In de feestelijk versierde F cratiuszaal wachtte den jubilaris en familie een hartelijke ontvangst temi< van zijn verkenners en helpers. Het ziekgezelschap „Liefde voor Harmo zorgde voor het muzikale gedeelte, dat de aalmoezenier,, kap. A. Schn de onvermoeide arbeid van den hee Harteveld in het belang der Veen jeugd had doen uitkomen, sprak toor J. Onel in het bijzonder over; goede hulp van deze jeugdleider bijl werk der opeenvolgende kapelaans ii mannelijke jeugdwerk, waarna de kenners hein hun gelukwenschen d toekomen. Nadat nog verschillende kers hun gevoelens hadden geuit, s de heer van Harteveld nog een geesterend woord tot de jeugd en de aanwezigen en dankte voor sympathieke hulde. Gisteravond stonden de klompjes onder de schoorsteen. Hooi en wortelen; het paard van den Sint moest het goed hebben Met kloppende hartjes waren ze naar boven getogen, na een ernstige vermaning van Vader en Moeder beide, om gauw zoet te gaan slapen, want dat anders Sinterklaas beslist de deur voorbij zoagaan als hij door de schoor steen kijkend de kinderen nog zóó laat op zou zien. En dan zwarte' Piet, die neemt je beslist inee! „Ik ben niks bang voor zwarte Piet, ik heb 'm gis terochtend van dichtbij be keken. Ik heb bijna een zwarte neus aan hem ge haald", zegt Leontientje. Maar eindelijk stommelen ze de trap op en gaan ze onder de dekens. Dan komt het oogenblik, dat Vader en Moeder zélf met Sinterklaas gaan pra: ten. De deur was op een kier gezet, zoo dat hij ongemerkt kon binnenkomen en de rinkelende bel de kinderen boven niet wakker zou maken. En dan pakt hij zijn tasch uit en zijn koffers.» En daar is een mooi speelgoedwagentje, en daar komt een pop, en natuurlijk een jeep, er komen knikkers en stuiters, een bal. Daar komt lekkers, een menagerie van suikeren beesten, voor elk een chocola deletter en voor ieder van de harte- lappen een suikeren hart. „Hebt u kijk op kinderen, Sinter klaas?" vraagt Vader. Moeder kijkt Va der eens aan; hoe durft hij dat zoo maar te vragen. En Vader haalt uit zijn "zak een groezelig geworden bronzen medaille. Op de medaille prijkt een springende voetballer en een dansende bal. De medaille, meer een plaquette in hei klein, -wordt op Vaders mouw glimmend en glanzend gewreven en dan op de tafel gelegd, midden tusschen de cadeaux van Sinterklaas in. De Heilige Man is heelemaal niet ge- ergerd, hij vindt het wel leuk. Hij heeft in de duizend en een jaren al zóveel kinderen leeren kennen en hij glim lacht. ,,lk kan wel zien", zegt hij tegen Moeder, „ik kan wel zien, dat Vader ook jong is geweest en dat hij zijn jeugd niet is vergeten. Ja, Ja, Je slooft je uit voor mooie cadeaux, en Sinterklaas neemt afscheid en gaat weg. Vader en Moeder staan voor de tafel, bekijken alles, verleggen het een en verleggen het ander en dan pakt Va der een klein doosje op, doet het in papier, plakt- het dicht. Er gaat een oude krant om en wéér papier en wéér dichtplakken. „Zeg, blijf je aan de 8ftng?" vraagt Moeder. Hij glundert. Hij kijkt zoo 'ns een beetje schuin en dan zegt hij: „Ja, ik herinner me een groot pak van een kubieke meter inhoud, waar uiteindelijk een heel klein speldendoosje kwam." „Nare jongen", zegt ze en ze lachen beide omdat ze zich een Sinterklaas avond uit hun verlovingstijd herinneren, waarbij uiteindelijk het heele gezelschap moést meewerken om dat groote pak uit elkaar te pluizen. 6 December, 's Morgens half zes. Er kraakt een trede van de trap, nóg een en nóg een. Dan klinkt 't: ssst.... stil toch. Op kousevoetjes komen ze naar beneden en probeeren beneden de huiskamer of de deiir open wil. Warem pel 't gaat! En gisteravond was die op slot. Heel voorzichtig gaat de ste naar binnen: je kunt nooit \vf straks zit er nog een zwarte Piet o de tafel. De anderen blijven wac! ze zijn met hun vieren. En als Leo zichtig tastend licht heeft opgedi dan„Aho nee maar zeg, eens...." en ze springen als hazen om de tafel. De stilte is op de vl gegaan en ze roepen en lachen, ze ben pret en schik, nemen alles in handjes, bekijken het, en dan in ren naar boven. Vader wordt brutaal aan zijn oor trokken, „dat doen de engeltjes", moeder altijd, en als hij verbaasd ker wordt, staan ze rondom het te ..juichen met al hun schatten in handen. Het is zes uur en er komt meer van s'ipen. En als het kleine naar beneden is gestuurd, dan zijn der en Moeder een kwartier later present. Dan komt de oudste en triomfantelijk nog. eens de plaquette zien. En Vader gaat uitle was het is. „Dat hebben ze gewonnen jongen, een voetbalmtach. En die krijg je gemakkelijk niet, daar moet je min drie wedstrijden voor winnen. Tja, Leo staat te kijken. En dan eens roept ie: „Ik "weet wat, ik wat. „En om zeven uur vliegt ie deur uit en om half acht zijn er me schooljongens al plannen gesmeed de noodige wedstrijden, waarbij de zen medaille het lokaas is waar ze tiger op af vliegen dan op de suil beesten en de taai-taai pop. En als Vader het verhaal hoort, kijkt hij Moeder aan en ze zijn he allebei over eens: „Die kinderen zijn al precies hetzelfde als wij'r

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

De Burcht | 1945 | | pagina 2