prima Kaas
blijft geheim!
Prachtisch resultaat
van Washington
LEEH
FRANKRIJK OP EEN KEERPUNT
Vrijdag 16 November 1945
No. 124
BH
van de voorbije
dagen hoe kort
de komende
zijn!
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
it
HoofdredacteurenRector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van HarenRedacteurenProf. Dr. W. Asselbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; DirecteurG. G. v. Elburg. BureauxPapengracbt 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20826
Abonnementsprijzen: f 0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20
Haarl.straat
1548 heeft
>35—
IN
EENSGEZINDHEID TE WASHINGTON
DE BESPREKINGEN XE WASHINGTON, die van historische
Hbeteekenis zijn, hebben tot een overeenstemming geleid tus-
schen president Truman, minister-precident Attlee en Mackensie
King. De drie staatslieden hebben besloten dat het geheim van
de atoombom voorloopig niet wordt prijsgegeven. Zij zullen t.z.t.
IBIhet geheim der fabricatie van de atoomenergie overdragen aan
gide ..Vereenigde Naiies".
Wel uitwisseling van
inlichtingen
ndj
Echter zullen zij dit geheim niet eer-
■h der overdragen, vóór deze internationale
«organisatie der „Vereenigde Naties" in
I staat zal zijn effectief de wereldvrede te
j verzekeren.
Wèl zijn zP bereid, maar dan op basis
Hg van wederkeerigheid, wetenschappelijke
inlichtingen uit te wisselen. Het procé-
voor de vervaardiging van de atoom
bom blijft geheim.
DE WERELD OVERGELEVERD AAN
VERWOESTING.
In het Lagerhuis is door Herbert Mor
rison de tekst van het uitgegeven com-
muniqué over de atoombom, voorgele-
zen.
I Wij erkennen, dat geen enkel land In
feite het monopolie mag bezitten van de
recente wetenschappelijke ontdekkingen
inzake methodes en practpk van den
Y\, oorlog, welke mogelijkheden tot ver-
1 woesting onder bet menscheiijk bereik
hebben gebracht, die tot dusver onge-
kend waren en waartegen geen afdoende
fX militaire afweer mogelijk is.
Wij wenschen er den nadruk op te
leggen, dat de verantwoordelijkheid voor
het gemeenschappelijk bezit dezer mo-
gelijkheden, hetwelkbedoeld is om ge
bruik der ontdekkingen tot voordeel van Ilc.r„
de menschheid en niet ten behoeve van COMMUNISTEN
vernietiging, te bewerkstelligen. niet zjjjy NIET NATIONAAL
slechts rust op onze landen, doch op de
geheele beschaafde wereld. Niettemin
vergt de voortgang, die wij gemaakt
hebben in de ontwikkeling en het ge
bruik van atoom-energie, dat wij in deze
zaak het initiatief moeten nemen.
nieuwe methoden voor oorlogvoering
kunnen worden ontdekt, welke een even
groote bedreiging voor de Teschaving
zouden beteekenen als militair gebruik
van de atoom-energie.
Wij verklaren als vertegenwoordiger
van de drie landen, die de essentieele
wetenschap over het gebruik van atoom
energie bezitten, dat wp gansch en al
bereid zijn als eerste bijdrage tot het
beginnen van uitwisseling van funda-
menteele wetenschappelijke inlichtingen,
wetenscbapsmenschen en litteratuur voor
vredelievende doeleinden met ieder an
der land. dat wederkeerigheid in acht
wil nemen.
Wij gelooven, dat de vruchten van we
tenschappelijk onderzoek aan alle landen
beschikbaar moeten worden gesteld en
dat vrijheid van onderzoek en vrije uit
wisseling van ideeën essentieel zijn voor
de vooruitgang van de wetenschap.
In verband met deze politiek is reeds
een globale wetenschappelijke bekend
making betreffende de ontwikkeling van
atoomenergie voor vredes-doeleinden
wereldkundig gemaakt. Het is onze be
doeling, dat alle verdere informaties
van deze soort, welke van tijd tot tijd
beschikbaar kunnen komen, op dezelfde
manier behandeld zullen worden. Wij
vertrouwen er op. dat andere landen de
zelfde politiek zullen vberen, waardoor
een atmosfeer van wederzijdsch vertrou
wen wordt geschapen, waarin politieke
overeensteraing en samenwerking kan
gedijen.
OPENBAARMAKING VAN HET GEHEIM
ZOU EEN AVERECHTSCHE WERKING
HEBBEN.
Wij hebben de kwestie van openbaar
making van gedetailleerde informaties
over het practische industrieele ge
bruik van atoom-energie overwogen.
Militair gebruik van atoom-nergie be
rust goeddeels op dezelfde methoden
en processen, welke voor industrieel ge
bruik noodig zijn. Wij zijn er niet van
overtuigd, dat bekendmaking van bij
zonderheden over het practisch gebruik
van atoom-energie voordat wederkeerig
doeltreffende zekerheden, die accepta
bel voor alle landen zouden zijn, gege
ven kunnen worden, zou bijdragen tot
een opbouwende oplossing van het pro
bleem rond de atooombom.
Wij zijn van meening. dat zulks In
tegendeel een averechtsche uitwerking
zou hebben. Wij zijn er echter op voor
bereid op basis van wederkeerigheid
met andere leden van de Vereenigde Vol
ken gedetailleerde inlichtingen over het
practisch industrieele gebruik van
atoomenergie te deelen, zoodra doel
treffende zekerheden tegen gebruik voor
destructieve doeleinden kunnen worden
gegeven.
I Generaal de Caulle weigert toe te geven
aan de eischen der communisten
fff
WAAROM KWAMEN WIJ BIJEEN?
Wij zijn bijeen gekomen, om de moge
lijkheid van internationale actie te over
wegen.
a. Om te voorkomen, dat de atoom
energie voor destructieve doeleinden zal
worden gebruikt.
b. Om het gebruik van de huidige en
toekomstige vooruitgang van de we
tenschap. in het bijzonder die voor het
gebruik van atoom-energie, ten behoeve
van vredelievende en menschwaardige
doeleinden te bevorderen.
DE OORLOG MOET VOORKOMEN
WORDEN.
Wij zijn ons bewust van het feit. dat
de algeheele bescherming van de be
schaafde wereld tegen destructief ge
bruik van de wetenschap schuilt in het
voorkomen var. oorlog. Er kan geen
systeem van veiligheidsmaatregelen ge
maakt worden, dat een algeheele ga
rantie zou geven tegen productie van
atoom-wapens door een land, dat op
agressie uit is, in het bijzonder, omdat
militair gebruik van atoom-energie goed
deels op dezelfde methoden en proces
sen berust, welke voor industrieele doel
einden gebruikt worden.
Tusschen generaal de Gaulle en de
leider der Ffansche communisten beeft
een stormachtige bespreking plaats ge-
bad. «Generaal de Gaulle weigert een
van de belangrijke ministeries aan de
communisten toe te vertrouwen. Er zijn
nu drie mogelijkheden. Of wel generaal
de Gaulle weigert zijn pogingen tot het bleken
In een officieele verklaring, welke
gisteravond door het bureau van gene
raal de Gaulle is uitgegeven, wordt
over de vooruitzichten van de vorming
van een regeering van nationale een
heid gezegd. dat de generaal „zijn
raadplegingen heeft voleindigd". Verder
wordt gezegd, dat „in den loop van
deze raadplegingen geen hinderpaal op
stuk van princiep of program is ge-
vormen van een regeering voort te zet
ten. óf hij komt op dit voornemen te
rug, óf hij vormt een coalitie-kabinet
uit Mouvement Republlcalne Populaire
en Socialisten.
Wel wordt er den nadruk op gelegd,
dat zekere moeilijkheden betreffende de
verdeeling van portefeuilles zijn blijven
bestaan.
MAAR WIJ VERGETEN
WERKELIJKHEID NIET.
DE
Wij willen evenmin de mogelijkheid
voorbij zien, dat er andere wapens en
MRmM, 9,o-eAiriy-
GEARRESTEERD
Een in Duitschland operee-
rende Tsjecho-Slowaaksche
commissie van onderzoek
heeft met Amerikaansehe
hulp Albert Goering, den
broeder van Hermann, gear
resteerd, die tijdens de Duit-
sche bezetting directeur-ge
neraal is geweest van de
Skoda-fabrieken te Pilsen in
Tsjecho-Slowakije. Tevens is
in hechtenis genomen dr.
Brachtl, die onmenschelijke
experimenten zou hebben
verricht op gevangenen.
PAUSELIJKE INTERVENTIE TEN
GUNSTE VAN ITALIAANSCHE
TERDOODVEROORDEELDEN.
Volgens het katholieke blad .,11 Po-
polo" heeft de Paus stappen onderno
men bij de Italiaansche regcering ten
gunste van degenen, die in Italië vooi
politieke misdaden ter dood zijn ver
oordeeld. Volgens het genoemde blad
heeft de Italiaansche ministerpresident
in een gehouden kabinetszitting ver
klaard. dat de apostolische nuntius. Mgr.
Borgoncini Duca aan den minister van
buitenlandsche zaken het verlangen van
den Paus te kennen had gegeven, dat
„niet zou worden overgegaan tot de
terechtstelling van degenen, die ter dood
veroordeeld zijn. De Heilige Stoel
wenscht tusschenbeide te komen in den
zelfden geest van mededoogen, waardoor
men zich liet leiden bij het tusschen
beide komen ten gunste van anti-fascis
ten. Het blad wijst er op, dat het in
grijpen van den Paus door de Italiaan
sche regeering is ontvangen met volle
dig begrip en eerbied voor den hoogen
nioreelen geest, waarvan dit ingrijpen
blijk geeft. De minister-president sloot
de besprekingen over dit onderwerp met
er op te wijzen, dat de regeering niet
doof is voor het beroep van den Paus.
DUITSCHE VLUCHTELINGEN UIT
HONGARIJE EN TSJECHO-SLOWAKIJE
De Duitsche nieuwsdienst in de Brit-
sche zone meldt, dat 2 millioen Duitsche
vluchtelingen uit Hongarije en Tsjecho-
Slowakije binnen 7 maanden in de Ame
rikaansehe zone zullen worden opgeno
men. De helft van deze vluchtelingen
wordt in Beieren, de rest in Wuertem-
berg, Baden en Hessen ondergebracht.
Gedurende de maand December komen
de eerste 200.000 vluchtelingen aan.
TEXTIELHONGER.
In de eerste tien dagen van deze
maand zijn bij den Amsterdamschen dis-
tributiedienst niet minder dan 60.000
aanvragen voor textielgoederen binnen
gekomen. Met een snelheid van 8000
bonuitreikingen per dag hoopt men deze
alle vóór 1 December a.s. te hebben
verwerkt.
HOOGLEERAAR BERISPT.
De minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen heeft een berisping
toegediend aan prof. dr. W. F. Suer-
mondt, hoogleeraar aan de Universiteit
van Leiden ten aanzien van zijn houding
gedurende de bezetting.
Hiermede is de schorsing van prof.
Suermondt in zijn functie van hooglee
raar. opgeheven.
MGR. HUIBERS 70 JAAR.
Onder groote belangstelling
heeft Mgr. Huibers gisteren
zijn zeventigste verjaardag
gevierd.
In de woning van den kerk
vorst aan de Nieuwe Gracht
kwamen zeer velen den bis
schop gelukwenschen. Vaft
11 tot 12 uur hadden leeken
en religieuzen de gelegen
heid daartoe, van 12 tot 13
uur geestelijken. Het was een
komen en gaan van de Ka
tholieke geestelijkheid, met
als prominente vertegen
woordiger mgr. J. J. Noord
man, oud-hoofdaalmoezenier,
de hoofdvlootaalmoezenier
mgr. J. de Sain, de dekens
van verschillende groote ste-
den, zooals deken S. P. J.
van den Burg uit Amster
dam, mgr. dr. Verhoeven van
het R.K. Bureau Onderwijs
en Opvoeding, de voorzitter
van de Katholieke Actie dr.
A. Olierook.
Ook kwam een stroom van
leeken uit alle kringen der
bevolking.
Voor allen had de vitale bis
schop een innemend persoon,
lijk woord over. Voorts wa
ren er afvaardigingen van de
Katholieke Jeugdbeweging
en Gezinszorg (een kort ge
leden opgerichten dienst), en
vele andere organisaties, in
stellingen en vereenigingen.
Speciaal de belangstelling
van zijn oud-parochianen
van O. L. V. van Altijddu
rende Bijstand in Amster
dam en uit Hoorn moet den
bisschop wel veel genoegen
gedaan hebben op dezen dag.
Wantrouwen
P) E atoombommen op Nagasaki wer
ken nog altijd door. Maar hoe meer
het stof optrekt en de resultaten zicht
baar worden, des te angstwekkender
wordt het probleem. Nagasaki werd
verwoest en heel Japan dreigde hei-
zelfde lot te ondergaan. Toen kwam de
capitulatie en een oogenblik heeit ue
wereld toen gedacht, dat de gruwel der
verwoesting van deze aarde zou wor
den uitgebannen. Maar het tegendeel
dreigt te geschieden.
De staten die het geheim van de
atoombom bezitten zijn overtuigd van
de alles beheerschende macht die zij
daarmee in handen hebben. Zij zijn
evenzeer bewust van de ontzaggelijke
verantwoordelijkheid waarvoor zij ge
steld zijn en die hen langs alle wegen
doet zoeken om voor dit schrikkelijkste
aller wapenen een oplossing te vinden,
waardoor niet de oorlog maar wel de
vrede wordt gediend. Maar zij hebbeu
geen vertrouwen.
Geen vertrouwen dat bij een open
baarmaking van de geheime krachten
waarop dit wapen berust, de anderen
aan wie het geheim wordt gegeven het
niet onmiddellijk zullen aanwenden om
hun macht te vergrooten en desnoods
de verwoesting van werelddeelen op
zich te nemen om de alleenheerschappij
over het resteerend deel der aarde te
gaan voeren.
Men kan dit alles betreuren, maar
het feit ligt er. Wantrouwen heerscht er
tusschen Amerika. Engeland en Canada
eenerzijds en Sowjet-Rusland ander
zijds.
Wanneer men de uitlating van prof.
J. P. Kendall, die zulk een belangrijke
rol heeft gespeeld in de constructie van
de atoombom, kan gelooven. dan ver
baast men zich niet over dat wantrou
wen. „Wij hebben", zoo zeide de prof.,
in den oorlog al onze uitvindingen
ook de radar aan onze bondgenoot
medegedeeld. Wat hebben wij daarvoor
als tegenprestatie ontvangen? Practisch
•niets".
De Vereenigde Staten. Engeland en
Canada toonen in ieder geval hun goe
de wil Het wachten is nu op de reac
ties van Moskou. Dit is zeker, het ge
heim van de atoombom is zulk een on
oplosbaar probleem dat, hoe goed be
doeld. Truman, Attlee en Mackensie
King er practisch geen raad mee we-
ten. Tenzij men eindelijk woorden in
daden gaat omzetten en zich inderdaad
ook w i 1 houden aan de normen van het
Christendom.
PRINSES JUILANA NAAR
OVERIJSEL.
Over het bezoek van Prinses Juliana
a.s. Zaterdag aan Overijsel kan nog
het volgende worden vermeld:
In haar functie van voorzitster van
Nederlandsch Volksherstel bezoekt de
Prinses het getroffen gebied van Over
ijsel om zich daar van den toestand op
de hoogte te stellen. Officieele ontvang
sten door gemeentebesturen staan dan
ook niet op het programma.
Nadat H.K.H. Zaterdagochtend In
Zwolle met het provinciale comité van
N.V.H. en H.A.R.K. zal hebben verga
derd, vertrekt zij naar Enschede en
Hengelo. Op den terugweg zal de Prin
ses een bezoek aan Deventer brengen.
Een
Commissie
Truman, Attlee en Mackensie King
stellen in hun gemeenschappelijk uitge
geven verklaring vóór een commissie op
te richten om controle uit te oefenen
op de gevaren, die door de atoombom
de wereld bedreigen.
Deze commissie zal de volgende voor
stellen moeten doen:
a. Betreffende uitbreiding van uit
wisseling van fundamenteele wetenschap
pelijke inlichtingen voor vredes-doel
einden tusschen alle landen.
b. Betreffende de noodzakelijke uit
breiding van controle op de atoom
energie opdat haar uitsluitend gebruik
voor vredesdoeleinden verzekerd zij.
c. Betreffende verwijdering uit de be
wapening van alle landen van atoom
wapens en van alle voornaamste wa
pens, die massale vernieling tengevolge
kunnen hebben.
d. Betreffende doeltreffende veilig
heidsmaatregelen in den vorm van in
spectie, ter bescherming van deelne
mende staten tegen mogelijkheden van
geweldpleging en ontduiking.
Het werk van de commissie zal in ge
deelten worden volbracht en alleen wan
neer één gedeelte met succes is be
kroond en het noodzakelijk vertrouwen
van de wereld geniet, zal zij met het
volgende gedeelte van haar arbeid be
ginnen. De verklaring eindigde:
,,Nu zij van aangezicht tot aangezicht
ATOOMBOM GEEN GEHEIM
MEER!
Terwijl gisteren in Washington
en Londen werd meegedeeld, dat
dit schrikkelijke geheim niet zou
worden geopenbaard, komt. nadat
reeds de verklaringen in de beide
hoofdsteden waren afgegeven, het
volgende bericht:
„De Zweedsche physicus Sieg-
bahn heeft verklaard, dat het pro
cédé tot vervaardiging van de
atomboom niet langer geheim is!
De Zweedsche physici zijn volledig
op de hoogte van de constructie en
Zweden kan evengoed atoombom
men maken als de Vereenigde Sta
ten".
Zweden en Rusland liggen dicht
bij elkaar. Eu even herinneren wij
ons hoe Molotoff bij de viering van
de 28ste verjaardag der revolutie
verklaarde: „Ook wij zullen
atoomenergie en vele andere din
gen hebben."
staan met de wetenschap van vernieti
ging zal ieder land zich willen reali-
seeren. dat meer dan ooit de groote
noodzakelijkheid bestaat om de wet tus
schen de landen te handhaven en de be-
DE POST NAAR EN VAN INDIë.
Het „Nederlandsche Post- en Informa
tiekantoor" te Singapore werkt dag en
nacht om de omvangrijke taak zonder
vertraging te kunnen uitvoeren. Men ont
vangt en verzendt postzakken, regis
treert de namen en adressen van Ne
derlanders in Singapore, op Sumatra,
te Bangkok enz. Er zijn dagelijksche
luchtpostdiensten met Batavia, Palem-
bang, Medan, Padang, Rangoon en
Bangkok, tweemaal per week naar
Australië via Balik Papan en naar
Europa.
EERSTE BOOTTREIN UIT ENGELAND.
De eerste trein van den Harwich
Hoek van Hollanddienst, die in den oor
log zwaar geleden heeft, is Woensdag
avond na een onderbreking van zes jaar
uit Liverpoolstreet vertrokken. Toen
de schitterend verlichte en met vlag
gen versierde trein zich in beweging
zette, werden de Britsche en Neder
landsche volksliederen gespeeld. De Ne
derlandsche ambassadeur en andere Ne
derlandsche officieele personen, alsmede
de president van de lijn, sir Ronald Mat
thews, die den trein voor het vertrek
inspecteerde, waren aanwezig.
BARON VAN TUYLL VAN
SEROOSKERKEN NAAR NEURENBERG
Mr. A. M. baron van Tuyll van Sc-
rcoswerken, procureur-fiscaal bij den
Bijzonderen Raad van Casatie. die ts
toegevoegd aan den hoofdaanklager van
de Fransche Republiek bij de interna
tionale militaire rechtbank, is Woens
dag ter voorbereiding van het te Neu
renberg te voeren proces tegen de voor
naamste Duitsche oorlogsmisdadigers,
daarheen vertrokken.
KRIJGT ENGELAND LES IN
GELDSANEERING?
Naar wij vernemen is de minister van
Financiën, prof. mr. P. Lieftinck, gis
termorgen per vliegtuig naar Engeland
vertrokken, waar hij eenige dagen zal
verblijven.
dreiging van den oorlog te verbannen.
Dit kan uitsluitend geschieden door van
ganscher harte steun te geven aan de
Vereenigde Volken, waardoor haar auto-
rHeit wordt vergroot. Zoodoende kan
wederzijdsch vertrouwen geschapen wor
den. waardor alle volken vrij zullen
zijn zich te wijden aan het goede. Het
is ons vast besluit zonder reserve te
werken om deze dingen te bereikeu.