Spanning in en rond Indië
Naar Centraal
Duitsch bestuur?
Dr van Mook Ir Soekarno
Goed zijn
God gelijken!
Soerabaja
ïaard van
Radioprogramma—
Maandag 5 November 1945
No. 114
DafiblacT voor Léfden en Omstreken
HET WEER
tot Dinsdagavond
Weinig verandering
behoudens plaatselijke
opklaringen.
BIRCHT
HoofdredacteurenRector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren» Prof. Dr. W. Asselbergs (Anton
van Duinkerken)en Joop Siebdt; Directeur» G. G. v. Elborg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20826
Abonnementsprijzen» f0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal Franco per post £4.20*
is op
Steeds meer
Britsche troepen
EEN LEGER VAN 70.000 NATIONALISTEN
Men verwacht zware en voortdurende gevechten op alle punten
bp Java, aangezien de Indonesische extremisten besloten hebben,
hun positie te versterken alvorens er een belangrijk aantal
Nederlandsche troepen zal gijn gearri
veerd, aldus meldt een bericht uit
Batavia aan de „London Observer".
In dit bericht wordt voorts gemeld, dat
de Indonesische opstand niet langer als
een zaak van geringe beteekenis kan
worden beschouwd. „Soekarno heeft volledig zijn controle over
de Indonesiërs verloren, die thans besloten schijnen te hebben
een wijd omvattenden oorlog te voeren tegen de Nederlandsche
en Britsche troepen, die naar dit eiland zijn gezonden. De extre
misten hebben thans de overhand en zijn van plan deze positie
le behouden. Zij zijn nog bewapend met de wapenen, vliegtui
gen, tanks, mortieren en draagbare wapenen, die aan hen zijn
uitgeleverd door de Japansche gen.-maj. Nakamura.
rustig. Te Palembang op Su
matra heeft men den Indone-
runrifct Përs de vooroorlogsche politie
el II UÖl bewapening afgenomen. Van
wege de incidenten, die' plaats
hadden te Medan zijn meer
troepen aangekomen. Over het
algemeen is het rustig op Su
matra.
Het republikeinsche leger.
Hoewel de toestand te Soe-
abaja de afgeloopen zes en'
lertig uur rustig genoemd mag
porden, heerscht er nog steeds
roote spanning, aldus een of-
Icieele Britsche verklaring.
Batavia rustig.
De evacuatie van vrouwen en
anderen heeft behoorlijke
'oortgang. Zij worden per schip
aar Batavia gebracht, waar zij
esgewenscht aan land mogen
aan. Gen.-Majocxr Mansergh,
ie Generaal Mallaby's functie
eeft overgenomen, heeft zich
aar Soerabaja begeven om het
ommando over te nemen. In
lidden-Java is het sinds 2 No-
'ember, toen de Indonesiërs de
oorwaarden van Gen. Bethell
lebben aanvaard, rustig; bij-
ionderheden van genoemde
norwaarden zijn nog steeds
liet gepubliceerd. Piloten van
erkenningsvliegtuigen, die bo
en Magelang opereerden, heb-
>en gemeld, dat zij lange co-
onnes hebben waargenomen,
ie zich in noordelijke richting
ran Jogjakarta uit begaven. De
'oorhoede dezer colonnes be-
'ond zi h op veertig kilometer
ran Magelang. Er kon niet
irorden waargenomen, of deze
oloimes wapens met zich mee-
oerden. Het eskadron van het
lfde cavalerieregiment is met
inks in Semarang gearriveerd
n van daaruit naar Magelang
etrokken. In Batavia is het
voor Maandagavond 5 November.
HILVERSUM I. 301 M.
6.04 Ster van den dag.
6.20 Programma voor de rijpere
jeugd.
6.45 Pianomuziek van Isaac Al-
beniz.
7.Nieuwsberichten.
7.15 Reportage.
7.30 Cantabile-Septet.
8.01 Nederland Herrijst.
8.15 Anton Beuving: Schoppen
is troef".
9«De stem onzer bondgenoo-
ten.
10.15 Mensch en Maatschappij.
10.30 Lichte avondklanken.
11.01 Nieuwsberichten.
11.15 Avondwijding.
HILVERSUM II 416 M.
6.01 Nieuwsberichten.
*6.30 Ted Powder en zijn orkest.
7.Orkesten-parade.
7.30 Programma Nederl. Strijd
krachten.
Berthe Lowey, sopraan.
8.30 Landbouwpraatje.
8.45 Benedict Silbermann and hls
„Novelty Serenaders".
9-15 Bekende stemmen bezingen
Ierland.
9.45 Avondwijding.
10.01 Nieuwsberichten.
10.15 Gramofoonmuziek.
10.45 Zang door The National Ca
valiers.
Volgens een repirol ikeinschen
zegsman is het republikeinsche
leger op het oogenblik tusschen
de zestig en zeventig duizend
man sterk. De commandant is
Zoepriadi, Chef Staf Oerip, met
den rang van Luit.-Generaal,
maar men neemt aan dat de
werkelijke leider van dit leger
Kasman is, die nu een niet-mi-
litaire functie bekleed op-Mid
den-Java. Hij wordt geacht den
man te zijn met "de macht ach
ter de schermen. Onlangs heb
ben verscheidene vertegen
woordigers van het hoofdkwar
tier van dit leger dat te Djok
jakarta is gevestigd, een bezoek
gebracht aan Soekarno te Ba
tavia. Na hun terugkeer ver
klaarde een van hen veelbe-
teekenend erop te hopen, dat
dit leger binnenkort beter be
wapend en uitgebreid zou wor
den. Het is ook bekend gewor
den uit een andere republi
keinsche bron, dat de vertegen
woordigers der Soekarnoisten
naar het Britsche hoofdkwar
tier zijn gegaan met de bedoe
ling uitrusting voor dit leger
te verkrijgen. Zooals de zegs
man het uitdrukte: „Wij zou
den graag een leger hebben van
250.000 man". Het „kabinet"
van Soekarno telt geen Minis
ter van Defensie. De zegsman
verklaarde in dit verband:
„Soekarno houdt persoonlijk
het oppertoezicht over de po
litieke aspecten, die in ver
band staan met militaire za
ken". Het is echter bekend, dat
den laatsten tijd vele extremis
ten in dit leger dienst hebben
genomen en dat het ook een
aantal Japansche en Duitsche
instructeurs telt. Reizigers, die
naar Batavia terugkeerden, na
men aantallen Indonesiërs
Nederland herrijst!
Er is groei in de activiteit
in de Rotterdamsche haven
en het scheepvaartverkeer
neemt gestadig toe. Tijdens
de maand October van dit
jaar liepen 180 schepen bin
nen, met een gezamenlijke
tonnenmaat van 430.000
brt registerton. Zij brach
ten in totaal 413.000 ton
lading, verdeeld als volgt:
112.000 ton stukgoed,
133.000 ton graan, 56.000 ton
kolen, 38.000 ton pyriet,
fosfaat en pek en 74.000 ton
olie en benzine.
waar, die op de dorpsweiden
getraind werden.
Aangekondigde verkie
zingen.
De republikeinsche regeering
heeft verklaard, dat de verkie
zingen van de leden der ver
tegenwoordigende colleges in
Januari volgend jaar gehouden
zullen worden.
SPOORBRUG BIJ DEVENTER.
De verbinding tusschen Westen. Noor
den en Oosten des lands hersteld. De
nieuwe noodbrug gezien tusschen de
brokstukken van de vernielde brug door.
Foto: Anefo/v. Haren Nomann-P.
De Berlijnsche correspondent van de Amerikaansche radio-
omroepmaatschappij C. B. S. heeft bericht, dat Amerika,
Sovjet-Rusland en Engeland besloten zouden hebben een centraal
Duitsch bestuur voor geheel Duitschland in te richten, ongeacht
Frankrijks oppositie hiertegen.
eerste groote demonstratie in
Duitschland gehouden voor de
democratie. De demonstranten
brachten eerbiedig hulde aan
de nagedachtenis van al die
landgenooten, die door de na
zi's in de concentratiekampen
zijn vermoord. Achter het plat
form, vanwaar de sprekers het
woord voerden, was een obe
lisk opgesteld, welke gesierd
werd door een rooden drie
hoek. Deze driehoek is gedu
rende de heerschappij van het
Hitler-regime het symbool ge
weest, dat door zijn gevange
nen werd gevoerd. Daarbij
stonden woorden geschreven:
„Wij gedenken".
Frankrijk in oppositie
In een rede, welke Georges
Bidault, de Fransche minister
van buitenlandsche zaken te
Parijs heeft gehouden, zeide
hij, dat Frankrijk zich zou blij
ven verzetten tegen de vorming
van een centrale Duitsche re
geering, terwijl zijn land zich
verder het recht voorbehield
regionale pacten te sluiten, on
afhankelijk van de kwestie, of
men al dan niet zou wenscnen
te spreken van vorming van
een „Westelijk bloc". Geen en
kele plek op aarde, zoo ging de
minister verder, „zal in vrede
kunnen leven, tenzij de gehee-
le wereld in vrede leeft
Duitschers moeten Rus
sische zone veriaten!
„Alle Duitschers, die sinds
het begin van den oorlog uit
de westelijke bezettingszone
naar de Russische bezettings
zone zijn verhuisd, moeten de
Russische zone voor 5 Novem
ber verlaten. Alle andere Duit
schers., die de Russische bezet
tingszone wen-schen te verla
ten, worden hierbij gemachtigd
naar andere geallieerde bezet
tingszones te verhuizen".
On weg naar de demo
cratie!
Te Ohlsford, een voorstad
van Hamburg, is Zondag de
REGEERINGSVERKLARING OVER ONDERHOUD
OOK VAN MOOK WIJST SOEKARNO AF
De regeering heeft van den
Luit.-Gouv.-Generaal de ge
vraagde inlichtingen ontvangen
omtrent een-bespreking met na-
heid van Soekarno bij deze
oriënteerende bespreking geen
bezwaar te moeten maken. De
regeering acht het niet in
tionalistische vertegenwoordi- lands belang thans in nadere be
gers, waarbij ook Ir. Soekarno schouwingen hieromtrent te
aanwezig was. Het antwoord treden. In het afwijzend stand-
licht toe onder welke ounstan- punt ten opzichte van overleg
digheden en op welke motieven met Soekarno is ook bij den
de Lurt.-Gouv.-Generaal ge- LoiL-Gouv.-Generaal geen wtj-
meend beeft tegen de aanwezig- zlging gekomen.
..Geen Sow.ietsysteem"
Zilles, de eerste secretaris
der K.P.D. (kommunistische
partei Deutschland), heeft,
sprekende voor een partij ver
gadering gezegd: „Het zou te
gen de lijn der ontwikkeling
ingaan, wanneer men Duitsch
land een sowjet-systeem zou
willen opdringen. Daarom is
het democratisch streven van
onze partij geen tactische ma
noeuvre. Wij willen integen
deel ten nauwste samenwerken
met de sociaal-democraten.
Maar over één quaestie willen
wij geen onduidelijkheid laten
bestaan: voor ons kan er nim
mer van een terugkeer naar
Weimar sprake zijn. Zilles zei-
de nog, dat het eerste groote
doel der partij is de vereeni-
gingen van de twee arbeiders
partijen in Duitschland tot een
Kopte eenheidspartij vam de
litsche arbeidersklasse te
maken.
„De stem tot het hart".
Ds. Niemoeller heeft een ver
klaring afgelegd over de be
teekenis van de kerk voor
Duitschland en wel naar aan
leiding van een aan de Duit
sche Evangelische Kerk gerich
te uitnoodiging om in Februari
een delegatie te zenden naar
de bijeenkomst van den we-
reldkerkeraad te Genève. „De
Kerk", zei ds. Niemoeller, „is
een van de weinige stemmen,
waarmee het Duitsche volk tot
het hart van andere volkeren
kan spreken".
De opstand in Indië
Van Mook contra Regeering.
P) E opstand in Indië en wat zich daar
verder afspeelt, blijft terecht in hei
middelpunt der belangstelling staan. Wü
zeggen de opstand en wat zich daar
verder afspeelt. Want men moet goed
onderscheiden: de onwettige en opstau-
dige actievan een groep extremisten,
die na eerst met de Japanners te heb
ben geheuld nu met de wapenen der
Jappen een tot misluking gedoemde
poging doen om een ongelukkige Re
publiek Indonesië op te richten en het
gerechtvaardigde streven van de leiders
van het volk van Indonesië om binnen
het Koninkrijk der Nederlanden langs
den legalen weg zelfbestuur te berei
ken.
Ten aanzien van de kernkwesties be
hoeft geen aarzeling te bestaan. Eener-
zijds moet de opstand worden onder
drukt en anderzijds zal het Koninklijk
woord worden ingelost. Vraagt men nu
hoe dit precies moet gebeuren, dan
aarzelt men in het beleid onzer regee
ring te treden. Het uiteindelijk te be
reiken doel is klaar, maar de politiek
die n u en van dag tot dag moet wor
den gevoerd, wij bekennen eerlijk, dat
hier de grootste mate van staatsmans-
beleid wordt gevorderd van hen, die
daartoe geroepen zün en die de situatie
van dag tot dag kunnen beoordeelen,
terwijl het voor degenen, die Indië
niet ter dege uit eigen waarneming
kennen en die uit dagelijks èn met de
Indische regeering èn met de Engel-
schen in contact staan onmogelijk is
den juisten koers te bepalen. Men moet
zich in het leven beperkingen weten op
te leggen, zelfs een courantenredactie
moet dat kunnen. Later zal blijken hoe
de regeering in deze critieke kwestie is
gevaren. Voor het oogenblik is de re
geering met haar adviseurs aan het
woord. Dat zij hetzelfde resultaat wil
len als het Nederlandsche volk, daar
aan bestaat geen twijfel. Maar al het
water van de zee en geen lieve demo
cratie kunnen verhinderen, dat thans
een klein aantal menschen voor de
moeilijkste en gewichtigste beslissingen
staan. In de politiek en in de diploma
tie moet men zoo oppassen voor de
eerste reactie, voor het gevoel. Ver
gelijk maar eens de politiek van Hitier
c.s. met die der Engelsche politici en
diplomaten.
Hitier zocht 't In hysterische uitbarstin
gen van woede, de oude beproefde En
gelsche diplomatie is die der koele be
rekening (hetgeen nog niet bewonde
ring insluit). In elk geval de eerste ge-
voelsreactie is lang niet altijd de juiste en
het maakt een heel verschil een be
langstellend praatje over Indië te ma
ken, over hoe de regeering wel en hoe
ze niet moet handelen dan inderdaad
te moeten handelen en zijn beleid voor
nu en voor de komende geslachten te
kunnen rechtvaardigen.
IVI INÏSTER Logemann heeft in de
Tweede Kamer verklaard, dat praten
met Soekarno even onwaardig als on
vruchtbaar moest zün. Daarna komen ei
gedetailleerde berichten, dat de heeren
Van Mook en nota bene ook Van der
Pais een heusch echte vredesconferen
tie met de heeren opstandelingen heb
ben gehad.
Waarop vervolgens de regeeringsvoor-
lichtingsdienst komt vertellen, dat dit
is geschied tegen de uitdrukkelijke wil
der regeering.
Als dit zoo Is dan.... hangen wü
prof. Gerretson den profetenmantel om. i
Want deze heeft in „De Nieuwe Eeuw"
van 27 October uitdrukkelijk tegen den
heer Van Mook gewaarschuwd:
„De berichten der jongste dagen
aldus prof. Gerretson schijnen boven
allen twijfel te stellen, dat de heer Van
Mook, ondanks het stellige verbiedende
bevel des konings, druk bezig is di
rect en par personnen interposée met
de regeering-Soekarno-Hatta te praten."
En:
de heer Van Mook houdt niet
van Holland; hij kent de toestanden in
Indië zooveel beter dan de regeering in 1
Den Haag; bij, v. Mook, zal door zün per
soonlijken invloed op menschen als Hat-
ta de zaken schikken en, als loon voor
deze onbloedige liquidatie van het „in- I
cident" als vertegenwoordiger der Ko- I
ningin practisch onafhankelijk I
satraap de populaire Gouverneur-Ge- j
neraal worden van het zóó geliefde, en j
nu voortaan binnen de grenzen van het
Koninkrük zelfstandige Indonesia...."
Vrage, wie is de meester Van der
Plas, Van Mook of de regeering vaa
het Koninkrijk der Nederlanden?
Wat gaat de regeering, die Tjarda
van Starkenborgh Stachouwer liet val
len. nu doen?
Van Mook wordt geen Gouverneur- j
Generaal.
