prima Kaas
~1
Matói
Van Mook handelt tegen
regeer ingsopd racht
Christison dreigt
met geweld
Het kruis
Vrijdag Z November 1945
No. 112
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
HaarLstraat uil I
1028 heeft
BlltCHT
Hoofdredacteuren t Rector H. L jf. M. Sondaal en Mr. Dr. C. G* A. van HarenRedacteuren I Prof. Dr. W. Aaeelbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur i G. G. v. Elburg. Bureaux! Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20026
Aboanemeateprijc@9t f0.26 per week, fL.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Fraaoo per poet f4^0*
teeken
van verlossing
en
overwinning
BESPREKINGEN ONJUIST
DG EERSTE BESPREKINGEN tusschen Nederlandsche en Indo
nesische vertegenwoordigers op Java vonden plaats ten huize
a van Gen. Christison en duurden twee en een
1611 huiZ6 half uur. Zij hadden den vorm van een vrije
en informeele uitwisseling van gedachten tus
schen Dr. Van Mook en Ir. Soekarno, den „pre
sident" van de Indonesische republiek. Hoewel
een uiteindelijke regeling misschien nog niet
in zicht is, is men van meening, dat deze informeele besprekin
gen den weg zouden kunnen effenen voor een indirecte samen
werking met bemiddeling van het geallieerde militaire gezag.
en huize
16 van
02?Christison
Dr. Van Mook was vergezeld
van den heer Van der Plas,
den adviseur voor Nederland-
Sohe zaken bij de geallieerde
autoriteiten. Behalve door Ir.
Soekarno waren de Indonesiërs
vertegenwoordigd door Dr. Mo
hammed Hatta, den vice-presi
dent van de „Republikeinsche
Regeering" en drie andere' In
donesische leiders. Noch gene
raal Christison, noch de heer
Maberly Denning waren bij de
besprekingen tegenwoordig,
-Naar Vernomen wordt hebben
Itlfïe Indonesische leiders pogin
gen aangewend om bij de Ne
derlanders het geloof te ontze
nuwen dat de „Republikeinsche
k«Regeering" door de Japanners
►■geïnspireerd is. terwijl de Ne-
ferlandsche vertegenwoordigers
Je voordeelen en de noodzake
lijkheid voor Indonesië en Ne
derland naar voren hebben ge
bracht om ten wederzij dsohen
nutte samen te werken.
De regeeringsvoorlichtings-
flienst deelt mede:
Oh Indien moet worden aange-
DE HOUDING DER
ITALIAANSCHE
KATHOLIEKEN.
In een verklaring, gepubli-
rd aan het einde van de 19e
iale week, welke te Florence
erd gehouden en waaraan De
raspari. minister van buiten-
ndsche zaken deelnam, werd
le houding der Italiaansche ka-
•lieken tegenover de grond-
etgevende vergadering be
id.
In dit document wordt ver-
laard, dat de menschelijke
:rsoonliikheid moet worden
ëerbiedigd, dat de katholieke
eredienst moet worden be
nomen dat Dr. H. J. van Mook
met Soekarno een bespreking
zou hebben gehad, kan slechts
worden verklaard, dat zulks zou
zijn geschied tegen den uitdruk-
kelijken wil der regeering en
haar instructies. Richtsnoer
voor de regeering blijft, dat tus
schen haar en Soekarno geen
gemeenschappelijken grond
slag voor bespreking bestaat en
dat de bespreking dus onjuist
ware. Zij handelt dienovereen
komstig.
Makkers, staakt uw
wild geraas
Minister Vos heeft in
Haarlem prettige dingen
verteld. We krijgen met
Sinterklaas suikergoed en
marsepein en nog c en extra
kopje thee. Voorts garan
deerde de minis! r dat we
de toegezegde hoeveelheid
brandstof ook zouden krij
gen. De schoenenproductie
gaat in stijgende lijn, zoo
dat we voor eind 1946
weer allemaal een behoor
lijk paar schoenen krijgen.
Het inleveren van de hon
derdjes en de intrekking
van het overige papiergeld
heeft de regeering resp.
500 en 300 millioen gulden
opgebracht. In het buiten
land vindt men de geld-
zuiveringsoperaties in Ne
derland zóó belangrijk, dat
deze algemeene internatio
nale belangstelling heeft
getrokken en dat men
deze ook in andere landen
wil gaan toepassen. En dan
zijn er nog mensohen die
kankeren. Makkers, staakt
uw wild geraas!
zwrrsERSCH—nederu
monetair accoord.
Te Bern is een Zwitsersch
Nederlandsche monetaire over
eenkomst geteekend. Daar reeds
accoorden van overeenkomsti-
gen aard met België en Enge
land werden gesloten, is Zwit
serland het derde land, waar
mede de monetaire betrekkin
gen thans bij verdrag zijn ge
regeld.
Het aocoord heeft ten doel
het commercieele betalingsver
keer tusschen de twee landen
te regelen en geeft daartoe een
opsomming van de transacties
waaraan een commercieel ka
rakter moet worden toegekend.
De officieele koersverhouding
tusschen de twee nationale va
luta's zal frs. 162.29 per 100
bedragen.
PRINS EN PRINSES
NAAR LONDEN.
H.K.H. Prinses Juliana en
Z.K.H. Prins Bernard worden
binnen enkele dagen te Londen
verwacht. H.M. de Koningin,
Prinses Juliana en Prins Bern-
hard zijn door het Engelsohe
koningspaar uitgenood igd om
op 6~Nov. het noenmaal in
Buckingham Palace te gebrui
ken.
schouwd als het kernelement
van het leven in Italië, dat de
rechten der familie moeten ver
zekerd worden, o,m. door het
erkennen van de onverbreek
baarheid van het huwelijk, dat
het onderwijs vrij moet zijn en
in overeenstemming -met de
christelijke overleveringen van
het land, dat de sociale recht
vaardigheid moet verwezen
lijkt worden in een christelijken
geest en overeenkomstig de drie
volgende grondbeginselen:
1\ Bescherming van den pri
vaateigendom, welke de vrucht
van den arbeid vertegenwoor
digt en de vrijheid van persoon
en familie waarborgt. 2) Sa
menwerking tusschen kapitaal
en arbeid, waarbij den voorrang
van laatstgenoemden factor
wordt erkend. 3) Verstandhou
ding tusschen alle standen en
de mogelijkheid voor allen om
tot alle leidende ambten in het
openbare leven toegang te krij
gen.
Opmerkelijk is, dat de ka
tholieken op dit document geen
standpunt innemen ten op
zichte van het vraagstuk der
.on'archie.
Britsche
versterking en
naar Java
PRINS BERNHARD ONDERSCHEIDEN.
I "-K-H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prim Bernhard bezochten Woensdag: de
K.A.F.U.S.A.A.F.-tentoonstelling: „Vletgels der Victorie" te Amsterdam. Bil
deze gelegenheid werd den Prins he zilveren embleem van de „Senior Of-
licers Wings of the United States Army", uitgereikt. Het was de eerste keer. Jat
een vlieger, die zün opleiding niet if Amerika had genoten deze hooge, on
derscheiding ontving. Kolonel John S. Griffith, die de onderscheiding uitreikte,
'Preekt den Prins toe. Ftrt: Aaclo/Loinatre-P.
Gen. Christison heeft na een bespreking met Soekarno de vol
gende waarschuwing aan de Indonesiërs uitgegeven: „Zoolang
de Indonesiërs, die zich schuldig hebben gemaakt aan daden,
zooals het zonder aanleiding aanvallen in Soerabaja, zich niet
aan mijn strijdkrachten overgeven zal ik al mijn zee-, land- en
luchtstrijdkrachten alsmede alle moderne oorlogswapens tegen
hen inzetten, totdat zij vernietigd zijn.
Indien onschuldige Indonesiërs hierbij gedood of gewond
worden, rust de algeheele verantwoordelijkheid daarvoor bij die
Indonesiërs, die de door mij genoemde misdaden hebben begaan.
Ik waarschuw alle Indonesiërs zich niet in te laten met extre
mistische elementen en vreedzaam en nauw samen te werken
met mijn strijdkrachten. Geweld zal met geweld beantwoord
worden. Ik ben vastbesloten orde en rust te handhaven en
vertrouw dat alle goedwillende Indonesiërs mij daarin zullen
steunen".
De bespreking tusschen Chris
tison en Soekarno was van
uiterst korten duur. Soekarno
deelde aan de Britten mede,
dat hij naar Magelang wensch-
te te gaan waar momenteel ge
vochten wordt. Hij zou de reis
maken in het Japansche vlieg
tuig dat Sjarifoedin naar Soe
rabaja zou brengen. Toen Soe
karno op het vliegveld arri
veerde werd hem medegedeeld
dat de vlucht niet kon plaats
vinden aangezien Soekarno
eerst, zooals door de Britten
was bevolen, voor de radio
moest spreken. Soekarno, die
deze taak aan Hatta had over
gedragen, keerde daarop terug
om voor de radio een beroep
te doen op alle Indonesiërs om
alle Britsche instructies op te
volgen.
Soekarno voor de radio.
Soekarno heeft voor de radio
gezegd, dat de strijd tegen de
geallieerden niet alleen in Soe
rabaja maar ook overal elders
moet ophouden. Voordien had
hij verklaard, dat hij het be
treurde dat Gen, Mallaby als
slachtoffer der wanordelijkhe
den gevallen was. Soekarno
zei voorts: „Mijns inziens kan
met veel tact aan de algemee
ne opwinding een einde ge
maakt worden. Deze opwin
ding is veroorzaakt door de ge
dachte dat de Britsche troepen
voorloopers van de Nica wa-
Engeland komt op gang.
Naar gemeld wordt spoeden
zioh Britsche versterkingen,
waaronder oorlogsschepen en
gevechtsvliegtuigen naar de
centra van onrust op Java.
De tanks, die reeds dagen
geleden te Soerabaja hadden
moeten zijn, zijn bij vergissing
te Batavia gearriveerd en on
middellijk naar Soerabaja door
gezonden. Alle Britsche oor
logsschepen zijn, volgens een
onbevestigd bericht, naar Soe
rabaja gedirigeerd^ terwijl
vliegtuigen gezonden zijn om
de Europeesche vrouwen en
kinderen te evacueeren.
Radio Djokjakarta spoort
tot den opstand aan.
De mobiele radiozender, die
ergens in Djokjakarta stond
opgesteld heeft het volgende
bericht omgeroepen: „Wij heb
ben de Britten in Soerabaja
verslagen. Nu is het de tijd
voor een algemeenen opstand".
Vliegt uigaan vallen oo ex
tremisten te Magelang.
R.A.F. Thunderboltvliegtui-
gen hebben Indonesische ex
tremisten aangevallen, die
sinds twee dagen in gevecht
waren met Gurkha-troepen te
Magelang. De operaties worden
beschreven als „succesvol" en
naar verklaard wordt, is ten
gevolge van dezen aanval het
grootste deel der stad weer in
geallieerde handen gevallen.
sjc R.K. Staatspartij en
V olksbeweging
IN het voorloopig dagelijksch bestuur
der R.K. Staatspartij zitten drie voor
mantien uit de Volksbeweging. Wel een
bewijs, dat de Staatspartij het goede la
de N.V.B. weet te waardeeren.
Die drie kunnen daar alleen zitten
zoolang de Volksbeweging bepaald geen
partij is en zoolang zU ook niet eea
„De Opmarsch", het blad der R.K.
Staatspartij, constateert, dat er in de
N.V.B. drie stroomingen kunnen wor
den waargenomen:
De eerste strooming wenscht zich te
beperken tot de „sociaal-paedagogische
taak". Zij wenscht de door haar voor
gestane vernieuwing (geestelijk, sociaal,
cultureel, politiek enz. Red. De B.)
zooveel mogelijk via de bestaande poli
tieke partijen te bereiken (waardoor die
partijen dus veel meer moeten worden
dan partijen Red. De B.).
De tweede strooming voornamelijk
uit z.g. politiek dakloozen bestaande
oefenen in de N.V.B. een sterken drang
uit tot partijvorming.
Hiervoor is bereids een comité ge
vormd, dat zoogenaamd los staat van de
N.V.B.
De derde strooming wil via de N.V.B.
komen tot oprichting van een breede
volkspartij op personalistisch-socialisti-
schen grondslag.
Al met al weet de massa, waarnaar
de N.V.B. zich zegt te richten, tot den
huidigen dag nog niet, wat de N.V.B.
nu precies is en wil, noch ook wat
personalistisch-socialisme is.
De N.V.B. was zoo „bescheiden" do
R.K.S.P. uit te noodigen met haar mee
te gaan op één verkiezingsprogram, met
één candidatenlijst en dan voor of tegen
Schermerhornl
De R.K.S.P. wat ouder en wat
wijzer irr-jnren schrok niet eens. De
partij wil een gezamenlijk verkiezings
program wij hopen dan dat de S.D.
A.P. er ook aan mee zal doen maar
de gezamenlijke candidatenlijst komt het
bestuur der R.K.S.P. onaanvaardbaar
voor. Terecht. De N.V.B., niet in staat
zich voldoenden aanhang te verwerven,
probeerde het slechts langs den breeden
rug der Staatspartij.
Een veilig advies gaf het „Centrum
voor Staatkundige vorming": bij de
eerstkomende verkiezingen trekken alle
kath. Nederlanders gezamenlijk zelf
standig op.
Intusschen streeft de partij en blijft
zij streven naar een gezamenlijk pro
gram voor de eerstkomende tijden met
de N.V.B., en zooals gezegd, naar wij
hopen, ook met de S.D.A.P.
Dan komt er meer van de zoo ge-
wenschte eenheid en van de national®
samenwerking.
En wij blijven ons zelf.
jjc Waar blijven de
Tribunalen
PIJZONDERE rechtbanken, tribuna-
len, zijn in het leven geroepen om
„lichte gevallen" snel te berechten. Po
litieke misdadigers komen voor de Bij
zondere Gerechtshoven.
Het wil met die tribunalen maar nief
vlotten. In het Zuiden zijn er een paai
aan het werk, maar boven de groote
rivieren heeft men nog geen kans gezien
de tribunalen samen te stellen.
De animo om van deze colleges, waar.
in naast een jurist-voorzitter, leekeij.
rechters zittin ghebben. is niet groot
Er schijnt nu een voldoend aantal Ju
risten te zijn aangewezen, maar men
is er nog niet in kunnen slagen een
voldoend aantal ondernemers, midden
standers, architecten enz. te benoemen.
Deze zijn huiverig om aanstonds het ge
drag van collega's te beoordeelen en hen
zoo noodig te vonnissen. Ja, prettig is
het baantje niet, maar goed begrepen is
er toch een staatsburgerlijke plicht om
de overheid de helpende hand te reiken.
Klagers over den langzamen gang van
zaken zijn er genoeg. Vruchtbaarder
echter is het niet te klagen maar op
verschillende posten ieder op zijn
tijd en ieder op zijn plaats het besef
in de daad om te zetten, dat men de
Regeering niet alleen mag laten staan.
En dus,( indien er een beroep op uw
medewerking wordt gedaan, hetzij voor
leekenrechter in een tribunaal, hetzij
voor een ander baantje, dat men niet
voor zijn pleizier behoeft te doen. wilt I
dan gedenken, dat de ontzaglijke moei-
lijkheden, waarin ons land verkeert, al-
leen kunnen worden overwonnen doof J
de mede-arbeid van ons allen.
AUDI3NTIE.
Z.H.Exc. de Bisschop va nHaarleia 1
ra! op Dinsdag 6 en Woensdag 7 No- i
vember géén audiëntie verkenen.