Indonesië in het Lagerhuis
Rapport van Eisenhower
over Duitschland
Menige dwaas
Radioprogramma
VOEDSELSITUATIE IS CRITIEK
Donderdag 18 October 1945 v
HET WEER
Tot Vrijdagavond.
Zwaar bewolkt met
tijdelijke opklaringen.
In den ochtend plaatse,
lijk mist. Overwegend
droog. Zelfde tempera
tuur. Zwakke wind.
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren: Prof. Dr. W. Asselbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20935
Abonnementsprijzen: f 0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20*
wordt wijs als
't om zijn eigen
belang gaat!
DE ENGELSCHE MINISTER-PRESIDENT Attlee heeft gisteren
voor het stampvolle Lagerhuis een verklaring afgelegd over Indië. Er
blijkt wel uit, dat onze Nederlandsche Minister van Overzeesche ge-
biedsdeelen in 't bijzonder en onze Nederlandsche Regeering in 't al
gemeen haar standpunt aan onze Engelsche bondgenooten heeft dui
delijk gemaakt en daar begrip voor heeft gevonden. Zeer sympathiek
klonk een opmerking van Anthony Eden, de vroegere Minister van
Buitenlandsche Zaken in het Kabinet Churchill, die er aan herinnerde,
dat de Nederlanders de moeilijkheden hieraan te danken hadden, dat
zij eigener beweging als geallieerden, den oorlog hebben verklaard aan
de Japanneezen.
Engelschen hebben ernstige
verplichtingen jegens
de Nederlanders
De Engelsche Regeering
wensohte niet onnoodig betrok
ken te worden in het bestuur
of de politieke aangelegenhe
den van niet-Britsche gebieden.
Het is haar bedoeling de Engel
sche troepen terug te trekken
zoodra de omstandigheden dit
toelaten. Inmiddels hebben de
Engelschen niet alleen sterke
moreele verplichtingen jegens
hun Nederlandsche geallieerden
totdat deze in de gelegenheid
zijn om het bestuur te hervat
ten, maar ook voor het handha
ven van wet en orde, noodza-
kelijk voor het volbrengen van
de militaire taak, ontstaan door
het einde van den oorlog met
Japan, en in het bijzonder voor
de veiligheid van verscheidene
duizenden Nederlandsche on
derdanen. die in het binnenland
geïnterneerd zijn.
Nauw contact met Neder
landsche Regeering.
Dit geheele delicate probleem
heeft de nauwlettende aandacht
van de Engelsche Regeering en
er is een zeer nauw contact met
de Nederlandsche Regeering en
met Admiraal Mountbatten over
de te nemen maatregelen.
Attlee zeide, dat na de ineen
storting van Japan Engeland
plotseling voor de taak stond
over zeer groote gebieden en in
verschillende streken tegelij
kertijd de Japansche strijd-
voor Donderdagavond 18 Oct. '45.
HILVERSUM I 301 M.
6.01 Waterstanden.
6.04 Ster van den dag: Vera
Lynn.
6.30 ..Bedrijfsorganisatie in den
landbouw".
6.45 Paul Nero, viool.
7.Nieuwsberichten.
7.15 Reportage.
7.30 Benedict Silbermann.
8.Annexatie", door ir. J.
Bakker Schut.
8.15 Het Concertgebouw Orkest
o.I.v. Eduard van Beinum.
10.15 „Mensch en Maatschappij".
10.30 De lucht in.
11.Nieuwsberichten.
11.25 Avondwijding, door ds. J.
F. Roth.
HILVERSUM II 415 M.
6.Nieuwsberichten.
6.30 Orgelconcert, Bernard Druk
ker.
7.Recital op twee vleugels,
door Ties Arriens en Kees
Stokvis.
7.30 Programma Ned. Strijdkr.
8.Theaterorkest o.I.v. Fran
cois Lupgens.
8.30 Landbouwpraatje Prof.
Dorst.
8.45 Tony Schifferstein speelt
oude melodieën.
9.Regeeringsvoorlichtings-
dienst.
9.15 Eddy Walis en zijn orkest.
9.45 Avondwijding. Drs. van
Schaik.
10.Nieuwsberichten.
10.15 Orkest van de week: Artie
Shaw.
krachten te ontv/apenen, de ge
allieerde krijgsgevangenen te
bevrijden en hulp te bieden bij
den terugkeer tot normale toe
standen.
De problemen op Java wer
den bijzonder moeilijk door de
door den oorlog beperkte ar
beidskracht en scheepsruimte.
Het was daarom noodzakelijk
om in eerste instantie in het
geheele gebied van het South
East Asia Command de verant
woordelijkheid voor het hand
haven van de orde op te dra
gen aan de Japansche strijd
krachten. behalve in bepaalde
gebieden. Men heeft echter op
Java geconstateerd, dat buiten
Batavia het bestuur door de Ja
panneezen grootendeels aan de
Indonesische onafhankelijk
heidsbeweging is overgelaten.
Attlee waarschuwt!
De Engelsche Premier zeide,
dat, terwijl men voorzichtig
moet zijn wanneer men zich
een beeld wil vormen van deze
beweging, men dit eveneens
moet zijn bij het op het eerste
gezicht aanvaarden van haar
eischen. De beweging heeft ge
durende twee of drie jaar onder
de hoede der Japanneezen ge
staan en het volk is afgesneden
geweest van alle ontwikkeling
buiten het land. Koningin Wil-
helmina heeft inmiddels een
zeer vrijzinnige verklaring af
gelegd, waarin in ruime mate
zelfbestuur wordt beloofd aan
all? Nederlandsche gebieden
overzee. De Luit.-Gouv.-Gene-
raal, die nu ter plaatse aanwe
zig is, is gemachtigd met de
plaatselijke Indonesische leiders
te bespreken hoe men zich
voorstelt deze beloofde hervor
mingen op Java toe te passen.
Eden komt op voor
Nederland.
De eerste, die zich tot de En
gelsche Regeering wendde, was
Anthony Eden. Hij vroeg, of
Attlee wel wilde bedenken
dat de moeilijkheden van de
Nederlanders in deze gebie
den voor een zeer groot deel
veroorzaakt zijn door hun
eigen gedrag als geallieerden,
doordat zij namelijk uit eige
ner beweging den oorlog ver
klaard hebben aan de Japan
neezen.
Attlee antwoordde hierop:
„De Nederlandsche regeering
heeft in dezen oorlog naast
Engeland gestaan en zij heeft
onvermijdelijk door de oorlogs
omstandigheden geleden. Wij
zullen in zeer nauw contact
blijven".
Toen de Labourafgevaardigde
Sorensen opmerkte, dat hij en
zijn politieke vrienden zeer
verontrust waren „door het
feit, dat de Japanneezen en wij
zelf schijnbaar in Indonesië sa
men 'werken bij het gebruiken
van geweld".
Attlee repliceerde: „Wanneer
hij en zijn vrienden dit denken
hebben zij een verkeerden in
druk".
De verklaringen van Ge
neraal Christison.
Philip Noel Baker, min. van
staat, antwoordde op een vraag
van Majoor Guy Lloyd (conser
vatief), of Generaal Christison
zich in verbinding had gesteld
met de Britsche Regeering,
voordat hij mededeelde, dat de
Engelschen zich niet zouden
mengen in de politieke situatie
op Java en dat zij de Nederlan
ders niet weer aan de macht
zouden brengen, dat naar
zijn meening de opmerkingen
van Generaal Christison in de
pers zeer verdraaaid zijn weer
gegeven.
„U kunt er van verzekerd
zijn dat Gen. Christison volle
dig ingelicht is over de wen-
schen en de bedoelingen van
de Engelsche regeering door
Lord Louis Mountbatten". De
Engelsche Regeering erkent
natuurlijk geen ander gezag
dan dat van de Nederlandsche
Regeering in alle gebieden on
der de souvereiniteit van onze
Nederlandsche geallieerden".
Op de vraag of hij van mee
ning was dat de Engelschen
voldoende contact hebben met
hun Nederlandsche bondgenoo
ten, antwoordde Baker: „Ja,
ik geloof wel dat ik die verze
kering kan gevei}".
Oordeel over Nederlands
Program ten opzichte van
Indonesië.
Toen nog een lid van de La
bour, Tom Drifoerg vroeg:
„Wanneer in deze aangelegen
heid Britsche wapenen gebruikt
zullen worden, zal de regeering
Jan stappen doen bij enzen Ne-
derlandschen bondgenoot om
er bij hem op aan te dringen
een liberaal programma aan te
bieden?" antwoordde Baker:
„Ik geloof dat di Nederland
sche Regeering reeds zeer ver
gegaan is bij het aanbieden van
een liberaal programma".
IN HET EERSTE NUMMER van de „Neue Zeitung", het officieele
blad, dat de Amerikaanasche bezettingstroepen uitgeven in Duitsch
land, richt zich generaal Eisenhower met
een boodschap tot het Duitsche volk. Hij
wijst er op, dat de Amerikanen niet het
werk voor de Duitschers gaan doen, maar
dat zij wel willen helpen. „De Duitschers
moeten beseffen, dat, willen zij den komenden harden winter overleven,
zij zich zullen moeten vrij maken van den kuddegeest, waarvan zij de
laatste twaalf jaar doortrokken zijn".
Eisenhower voegt er aan toe, dat de denazificatie met alle middelen
zal worden voortgezet.
Aanvoer van
nieuwe
grondstoffen voor
de industrie
is noodzakelijk
AAN GENERAAL EISEN
HOWER'S rapport over Augus
tus, betreffende den toestand in
Duitschland, is het volgende
ontleend:
In de Amerikaansche zóne
van Duitschland werden gedu
rende Augustus 18.300 actieve
Nazi's gearresteerd, waar
door het aantal arrestanten
op 66500 werd gebracht. ,Nu
de Nazi's vip wei uit den
openbaren dienst gezuiverd
zijn, wordt meer aandacht be
steed aan de verwijdering van
Nazi's uit bedrijven, zaken en
beroepen, waarin vele reeds
uitgezuiverden plaats poogden
ROTTERDAM HERSTELT ZICH.
Rotterdam is met nieuwe kracht be
zonnen aan den wederopbouw. Vooral
de haven wordt flink onderhanden ge
nomen. De .herstelwerkzaamheden aan
de verwoeste kademuren.
Foto: Anefo-Hof-P.
te vinden om althans nog eeni.
gen invloed op het openbare
leven te kunnen oefenen. De
„denazificatie" van Duitsche
banken was eind Augustus vrij
wel gereed.
Voedselsituatie.
Voorloopige schattingen too-
nen aan, dat ten behoeve
van de Amerikaansche, Brit
sche en Fransche zones
in 1945—46 import van
vier millioen metrieke ton
broodgraan noodig zal zijn
om voor de niet-landbou-
wenden een rantsoen van
2000 calorieën per dag te
handhaven. Bij het vaststel
len van deze raming is geen
rekening gehouden met de
evacuatie van Duitschers uit
Polen, Tsjecho-Slowakije en
Hongarije, waarbij ongeveer
tien millioen personen be
trokken zullen zijn
Industrieele bedrijvigheid
miniem.
De industrieele bedrijvigheid
aldus Eisenhower's rapport
staat op een gevaarlijk laag
peil. Naar schatting is 15 pro
cent van de industrie in de
Amerikaansche zóne in bedrijf.
Indien geen nieuwe grondstof
fen aangevoerd worden, zal dit
percentage aanzienlijk zakken.
Ten aanzien van den zwart
handel zegt het rapport, dat,
ondanks stevig ingrijpen, de
onwettige handel zal blijven
bestaan, zoolang er econo
mische tekorten in Duitschland
zullen zijn. Het rapport ver
volgt:
Ten aanzien van de open
bare veiligheid zegt Eisen
hower's rapport dat „de Duit
sche bevolking zich over het
algemeen ordelijk gedraagt
en tot samenwerking bereid
De Nederlandsche
Volksbeweging
|-| ET gaat niet zoo erg goed met ae
Nederlandsche Volksbeweging.
Ze heeft sinds de bevrijding al ontel
bare malen beweerd, dat er vernieuwd
moet worden en dat wij allemaal vóór
personalistisch socialisme moeten zijn.
Zij heeft zoo dikwijls gezegd, dat ze
geen politieke partij is, dat we er al
lemaal aan zijn gaan twijfelen.
De beweging begrijpt zelf ook heel
goed, dat ze zoo niet kan doorgaan op
straffe van spoedig tot zelf-liquidatie te
geraken.
Een leuze als die der vernieuwing
slijt bliksemsnel. En nademaal de groote
massa des Nederlandschen volks nog
steeds niet weet wat personalistisch so
cialisme is, zal dit op zich zelf ook geen
voldoende aantrekkingskracht op een
beweging die helaas massabewe
ging wilde zijn, kunnen uitoefenen.
Die vernieuwing en dat personalistisch
socialisme zijn geen kurken waarop de
N.V.B. zich drijvende kan houden.
Wij hebben het vanaf den beginne ge
zegd: toen de N.V.B. haar loffelijke op
zet als kernbeweging losliet en naar
poorten openzette voor een ieder, die
maar 50 cents contributie per maand
wilde betalen, was het van tweeën
één: óf zij werd politieke partij, óf zij
verwaterde als massabeweging snel bij
gebrek aan concreet werk en tastbaar
duidelijke doeleinden.
De N.V.B.-leiding sluit haar oogen
voor de realiteit: het bestaan, of zij
het prettig vindt of niet, van politieke
partijen als S.D.A.P., R.K. Staatspar ij,
Chr. Hist. Unie, Anti-Revolutionnaire
Partij. Zij wil ook niet zien, dat, on
danks het blijvend verschil in levens
opvatting, de R.K.S.P. en de S.D.A.P,
straks zéér wel in staat zullen zijn :n
samenwerking een sociaal-economisch
urgentie-program in elkaar te zetten,
dat klinkt als een klok. En niet alleen
dit, maar ook dat die beide partijen of
wel de meerderheid in het parlement
zullen vormen of daar zoo dicht bij ko
men, dat geen maatregel zonder haar
kans op verwezenlijking heeft.
De N.V.B. wringt zich in allerlei
bochten om het verwijt" te ontgaan
als zoude zij een politieke partij zijn.
Bij de candidaatstelling voor de tijde
lijke gemeenteraden is het echter al
de meest gewone zaak van de wereld
candidaten voor de N.V.B. te zien op
treden. Wanneer de verschillende frac
ties beraadslagen over de candidaat
stelling en tactisch combinaties maken
ten einde het grootst aantal candidaten
geplaatst te krijgen, dan zien we hoe
ook N.V.B.-mannen hun best doen om
hun mannetjes ofwel zelfstandig te kie
zen indien men zich daarvoor voldoen
de sterk voelt, dan wel hoe zij fracties
hun steun en stem aanbieden indien
deze bereid zijn een N.V.B.-man onder
hun candidaten op te nemen.
Te veel ook haakt de N.V.B. zich
vast aan prof. Schermerhorn en te veel
naar onze smaak beweegt de minister
president zich als N.V.B.-man.
Wij weten, dat heel wat N.V.B.'ers
straks bereid zijn den verkiezingsstrijd
in te gaan vóór of tegen Schermerhorn.
Dat is hun goed recht al stellen zij dc
keuze o.i. zoo glad verkeerd.
Wij hebben veel waardeering voor
den minister-president.
Maar in Nederland heeft het persoon
lijk element gelukkig altijd een kleine
rol in de. staatkunde gespeeld.
Dat komt zoowel door onzen land
aard als door het feit, dat in het parle
mentair-democratisch bestel, noodzake
lijk steunend op het georganiseerd par
tijwezen het uitgebalanceerde werkpro
gram der ernstige politieke partijen
meer aandacht heeft dan personen.
Wij gaan. dat bedoelen wij te zeggen,
op beginselen en op een program den
strijd in. niet op personen.
GOUVERNEUR-GENERAAL
STARRENBORGH NAAR AMERIKA.
Jhr. mr. A. W. L. Tjarda van Starken-
borgh Stachouwer, die dezer dagen zijn
ontslag heeft aangeboden als gouver
neur-generaal van Ncdcrlandsch-lndic,
zal Zaterdag a.s. per vliegtuig naar
Engeland vertrekken. Van daar zal de
gewezen landvoogd per boot naar
Amerika gaan. waar hij zich in de om
geving van Baltimore bij zijn echtge-
noote hoopt te voegen, die aldaar bil
haar familie vertoeft.
MIJNSTAKINGEN IN AMERIKA
AFGELAST.
De voorzitter van de Amerikaansche
vereenigde mijnwerkers-unie, John Le
wis, heeft de stakingen in de industrie
van zachte steenkool afgelast. Deze
stap is „in het algemeen belang" ge
daan.