De Regeeringsverklaring over den toestand in Indië
Gouverneur Generaal
tegen overleg
UJLU
Lakscliheid der geallieerden
wekte ernstige verbittering
'n Late Meikever
Groote Processen
Woensdag 17 October 1945V
No. 99
HET WEER
Tot Donderdagavond.
Zwaar bewolkt met
tijdelijke opklaringen.
In den ochtend plaatse
lijk mist. Overwegend
droog. Zelfde tempera
tuur. Zwakke wind.
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
HoofdredacteurenRector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van HarenRedacteurenProf. Dr. W. Asselbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg. Bureaux: Papengracbt 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20935
Abonnementsprijzen! f0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20*
Toegevendheid
is een gerecht,
dat ge wel aan
anderen maar
niet aan U zelf
moogt voor zet
ten.
TIJDENS DE ZITTING VAN DE TWEEDE KAMER, welke gisteren werd gehouden, legde
de Minister van Overzeesche gebiedsdeelen, de heer Logemaan, een Regeeringsverklaring af
over den toestand, welke zich in Indië heeft ontwikkeld. Na een historisch gefundeerd
overzicht schetste de Minister de recente ernstige gebeurtenissen in Indië, de onbevredi
gende besprekingen en de daarop aansluitende laksche maatregelen der Britsche bondge-
nooten. Duidelijk en helder gaf de Minister de opvatting weer der Regeering. Samenspre-
ken, maar handhaving van orde en hooghouden van ons recht.
OPLOSSING LANGS KONINKLIJKEN WEG
VAN OVERLEG
Wij kunnen niet aanvaarden, dat men ons tegemoet voert,
dat het conflict met de republiek Indonesia een interne aan
gelegenheid is, welker beslechting ligt buiten de taak van het
geallieerd militair gezag. Wij ontkennen geen oogenblik, dat
er een probleem is in ons Koninkrijk van het Indonesisch na
tionalisme, maar wij waren gereed en bereid en wij z ij n dat
nog, om dit probleem op te lossen langs den Koninklijken weg
van overleg in wederkeerig begrip en waardeering met behoud
van alle zedelijke waarden, die de historische verbondenheid
voor beide naties, de Nedërlandsche en de Indonesische, heeft
opgeleverd. Wij zouden ten volle in staat zijn geweest dit pro
bleem in vrede op te lossen, indien niet het Japansch politiek
verraad, de nationalistische leiders op Java verleid had een
blinden weg in te slaan.
waren dus op de hoogte van
de .gegroeide bereidheid tot
herziening der verhoudingen.
Eén dag na de historische en
fundamenteele rede van H. M.
de Koningin van 6 Dec. 1942
brak de oorlog tegen Japan
uit. waarmee het scherm viel
over de toestand en ontwikke
ling in Ned.-Indië voor onge
veer 3 jaren.
Historische ontwikkeling
De Min. ging eerst de histo
rische ontwikkeling na van
de recente gebeurtenissen,
waarbij hij wees op de reeds
voor den oorlog bestaanden aan
drang onder de Indonesiërs
tot staatkundige hervormingen
van ingrijpenden aard. welken
aandrang door de oorlogsge
beurtenissen werd versterkt.
Destijds achtte de Ned. Regee-
ring den tijd nog niet rijp om
tot deze hervormingen over te
gaan. Hoewel na de overrom
peling van Nederland geen
verandering in de structuur
van het Koninkrijk kon wor
den aangebracht kondigde toch
op 16 Juni 1941 de Gouv.-Ge-
neraal, krachtens machtiging
van de Kroon, een Rijksconfe
rentie aan t.a.v. „De aanpas
sing van de structuur der Over
zeesche gebiedsdeelen en de
bepaling van hun plaats in het
Rijk, overeenkomstig de gewij
zigde omstandigheden". Op 27
Jan. 1942 openbaarde een Re
geeringsverklaring uit Londen
de gedachte samenstelling der
Rij.ksconferentie en haar taak
en werd opdracht gegeven om
tot het aanwijzen van afge
vaardigden over te gaan. Indië
was toen nog niet in oorlog.
De Indonesische nationalisten
Een dezer dagen is op
het vliegveld Eelde een
Vliegtuig geland van een
bijzonder type met als in
zittende een Duitsch
officier, in keurig uni
form. De man werd voor-
loopig in arrest gesteld,
doch bij een ingesteld on
derzoek is glebleken, dat
de machine, een Arado
234, een propellorlooze
nieuwe Duitsche machine
was, die voor experimen-
teele doeleinden met vlie
ger en al, aan de R.A.F.
was overgedragen. De pi
loot, opgestegen in Sta-
vanger, was in den mist
zijn escorte kwijt geraakt
en had boven Apeldoorn
.motorpech gekregen. Hij
zette koers naar Eelde,
waar hij de machine be
houden op den grond wist
te zetten.
Na bijna drie jaren oorlog.
Nu het scherm is opgegaan
blijkt, dat de Japanners op de
zelfde wijze hebben huisge
houden in Indië als de Duit-
sohers hier in Nederland, doch
•bovendien, dat zij een politiek
spel hebben gespeeld, door een
anti-Nederlandsche revolution-
naire beweging te ontketenen,
waarvan wij de kracht hebben
onderschat.
Japan greep naar de Jeugd.
Naar typisch totalitaire tac
tiek hebben de Japanners zich
meester gemaakt van de jeugd
en deze vervuld van een verhit
nationalisme, van enthousias
me voor de Groot-Aziatische-
Gemeensohapsleuze en van ac
tivisme, zij hebben haar ge
militariseerd en volgegoten
met blankenhaat. Gelukkig
hebben zij haar slecht bewa
pend, want het is haar breideL
ïooze en critieklooze emotio
naliteit, die thans het regime
van Soekarno medesleept in
de excessen, die den toestand
op Java meer en meer verduis
teren.
Republiek Indonesia
Japansche makelei.
Bovendien is het bekend, dat
de republiek Indonesië een Ja
pansch maaksel is, geprocla
meerd door den Japanschen
Maarschalk Tirauohi. Een po
ging, geflankeerd door soort
gelijke opzetten in Birma, In-
do-Ghina, Philippijnen. om de
overwinnende United Nations
nog zoo groot mogelijke politie
ke moeilijkheden op hun weg
te leggen en de groeikiemen
te bewaren van een nieuwe Ja
pansche „Groot-Azië-;politiek".
De leiders van de revolution-
naire beweging hebben dit ge
weten, maar misschien juist
toen zij bemerkten, dat het 'n in
eenstortend Japan was, dat htm
de onafhankelijkheid aanbood,
hebben zij wellicht gemeend
als voltrekkers der historie die
algeheele onafhankelijkheid,
tijdig of ontijdig te mogen en
te moeten aannemen uit han
den, die bezoedeld waren en
dus de hunne mede-bezoedel
den.
Hoe men in Sept. '44 dacht,
dat het gaan zou!
Na de bevrijding van Zuid-
Nederland organiseerde Neder
land zijn mankracht voor de
driedubbelijke taak, ambtena
ren te leveren voor het herstel
van het overheids-apparaat in
Indië en het leveren van
strijdkrachten voor den oorlog
tegen Duitsehland en Japan.
Aan strijd tegen Indonesiërs
dacht niemand. De bedoeling
der toenmalige regeering was
om deel te nemen aan den
strijd tegen Japan met een
brigade Mariniers in een ex
peditionaire macht. Voorts
wilde men een macht van
20.000 man lichte infanterie
(gezagsbataljons) gereed hou
den en 2000 man van de
luchtmacht voor de gezags-
overname in Indië. Deze zou-
ren opgeleid worden in Austra
lië, doch het pijnlijk einde van
deze plannen is bekend. De
massa van de voor Indië be
stemde troepen is er nooit ge
komen vanwege het gebrek
aan transportmiddelen.
(Vervolg pag. 2)
ONZE JONGENS IN AMERIKA.
Een kijkje in het opleidingskamp Le jeune in Amerika, waar Nederlandsche
troepen worden opgeleid.
Aandachtig worden de aanwijzingen van den instructeur gevolgd.
Foto: Anefo-P.
De Kroon aanvaardt
zijn ontslag
DE REGEERING is bereid in dit stadium besprekingen te voe
ren met daarvoor in aanmerking komende Indonesische lei
ders, ter uiteenzetting van haar inzichten en voornemens.
Deze houding is tevens uitvloeisel van haar bereidheid om
met het Indonesisehe nationalisme binnen het verband van
het Koninkrijk samen te gaan.
DE LANDVOOGD is van meening, dat de hervatting van de
normale functies van het wettig gezag niet door samenspre-
kingen als bovenbedoeld behoort te worden begeleid en dat
in geen enkel opzicht vooruit mag worden geloopen op de
vroeger uitgestippelde procedure van de rijksconferentie.
REGEERING VERVOLGT INGESLAGEN WEG
De Gouv.-Generaal heeft in
dit principieel verschil van in
zicht aanleiding gevonden zijn
ontslag aan Hare Majesteit de
Koningin aan te bieden. De re.
geering heeft dit met diep leed
wezen vernomen. Zij is ge
machtigd om mede te deelen,
dat de Kroon dit ontslag aan
vaardt. Zij is zich bewust, dat
aan Indië hiermede een man
ontvalt, wiens persoonlijkheid
den grootsten eerbied heeft af
gedwongen van de geheele we
reld en diens toewijding, be
kwaamheid en karakter het
land zwaar zal missen.
De toestand is hoogst ernstig
en het beklemmende is, dat hij
elk oogenblik door excessen zoo
zeer verergerd kan worden, dat
de grondslag Voor verdraag
zaamheid en samenwerking
tusschen Indië's bevolkings
groepen voor afzienbaren tijd
kan worden verstoord, gelijk
hij thans reeds aanzienlijk is
geschokt. Toch gelooft de regee
ring, dat de grondslagen voor
Indië's verdere maatschappe
lijke en staatkundige ont
plooiing dieper liggen dan de
laag, die thans door een vol
strekt kunstmatige overprik
keling der sentimenten beroerd
wordt. Zij laat zich daarom, ge
lijk de Min.-Pres. elders reeds
tot uitdrukking bracht, niet uit
haar koers slaan. Zij heeft de
loyale uitvoering van de ver
klaring der Koningin yan 6 De
cember 1942 tot grondslag vap,
haar program gemaakt. Zij
houdt daaraan ook onder de
huidige omstandigheden vast.
TVÏ AARSCHALK Pétain slijt thans zijn
laatste levensïhigen in een som
bere vesting ergens in het Fransche
bergland.
De wereld heeft hem reeds vergeten.
De tijd snelt voort.
Het was echt Fransch, dat proces te
gen Laval, aan theater en spektakel
geen gebrek. De verrader Laval zal
niet zoo gauw vergeten worden. Hij
behoort tot.de grootste oorlogsmisdadi
gers, de lieden die het eigen volk opof
feren aan hun machtswaan, de opportu
nisten die slechts één zaak dienen, die
van zichzelf.
Hoe geheel anders en hoeveel rusti
ger en waardiger worden de processen
tegen de landverraders in Nederland ge
voerd. De aanwezigheid van een jury,
een aantal daartoe aangewezen leeken
van zeer uiteenloopenden stand en ont
wikkeling, die met ja of neen op de
vraag naar de schuld van den verdachte
moeten antwoorden schijnt gereede
aanleiding te zijn voor scènes. De pre
sident van de rechtbank, die Laval
moest vonnissen wond zich op, de ver
dedigers wonden zich op en de ver
dachte poogde tevergeefs zich te kal-
meeren met het ononderbroken rooken
van sigaretten! Af en toe deed de pu
blieke opinie ook een duit in het zakje.
Het proces, dat de Engelschen tegen
de misdadigers van Bergen Belsen voe
ren, duurt velen te lang. Waarom?
Er wordt materiaal verzameld, dat
tegen andere misdadigers kan worden
ingebracht. De misdaden in Bergen-
Belsen begaan zijn zoo groot, dat het
menschelijk verstand er bij stil staat.
Ook dat is voorwerp van onderzoek.
Er zou geen onrecht zijn geschied, in
dien de kampleiders en -leidsters bin
nen de 24 uur tegen den muur waren
gezet, maar wij gelooven, dat het juist
is gezien om van het proces een docu
ment te maken, dat nog lang in de his
torie van zich zal doen spreken.
Aanstaande is het proces tegen de
grootste oorlogsmisdadigers Goering,
Von Ribbentrop, Seyss lnquart en an
deren. Dit proces is eenig in de we
reldgeschiedenis, omdat nu voor het
eerst gebeurt, wat het volk, dat het
recht op den duur zeer juist pleegt aan
te voelen, altijd heeft gewild, leidende
staatslieden ter verantwoording worden
geroepen voor het ontketenencn van een
oorlog en voor de wijze, waarop de
oorlog in strijd met oorlogs- en volken
recht werd gevoerd.
Voortaan weten de kopstukken, die zoo
graag geschiedenis maken, dat de ge
schiedenis reeds tijdens hun leven over
hen vonnis zal vellen.
Een enkel woord over den advocaat
in het proces, vooral omdat ons bekend
is, dat er al advocaten dreigbrieven
hebben ontvangen naar aanleiding van
hun pleidooi voor het Bijzonder
Haagsch Gerechtshof.
De leek meent nog altijd, dat de advo
caat vooral slim en gewiekst moet zijn
en sommigen zien er hem zelfs voor
aan of vragen van hem, dat hij wit zal
noemen wat zwart is. Ook neemt men
't hem wel kwalijk, dat hij het voor den
misdadiger opneemt. Hoe kan hij nu
pleiten, zegt men, voor iemand waarvan
hij heel goed weet, dat hU zich aan
moord of aan landverraad schuldig
heeft gemaakt.
De oplossing is toch zoo eenvoudig.
Moord is moord en landverraad is land
verraad. Jawel, maar er zijn geen twee
moorden en geen twee daden van land
verraad, er zijn ook geen twee moor
denaars en geen twee landverraders
aan elkaar gelijk.
Het is geenszins de taak van den ad
vocaat het landverraad of den landver
rader goed te praten, maar wel heeL
iedere verdachte bij monde van zijn ad
vocaat het recht op al die omstandig
heden van persoonlijken en zakelijke»!
aard te wijzen, welke het bedreven mis
drijf en den persoon des daders belich
ten en welke voor de beoordeeling van
de strafmaat in aanmerking moeten ko
men. Er is een enorm verschil tusschen
dengene die een ander doodde uit heb
zucht of die dit deed omdat die ander
hem met chantage achtervolgde en zijl
gezinsgeluk dreigde te vernietigen.
De procureur-fiscaal die Blokzijl, Van
Genechtcn, Mussert en consorten aan
klaagt, heeft het heel wat gemakkelij
ker dan de advocaat, die aangewezen is
om de heeren te verdedigen.
De noodzakelijkheid van het recht van
i e d e r e n verdachte op een raads
man is evident. Sommige verdachten
een dergelijk recht toekennen en andere
niet, zou beteekenen, dat men wil
lekeurig sommige verdachten reeds
zou veroordeelen voordat het onderzoek
en de berechting hadden plaats gehad.
Dat ware niet Nederlandsch.
