II
J
A
A
M
De „heilige oorlog" geproclameerd!
Poolsche terroristen
volgen Duitsche praktijken
Moskou roept Spanjaarden
Op tot opstand
Radioprogramma—
Opstand in Indië
De Katholieke Nat.
Partij op ganq
Dinsdag 16 October 1945
No. 98
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
HET WEER
Tot Woensdagavond:
In den ochtend over
groote deelen van het
land nevel of mist.
Overdag licht tot half
bewolkt, droog weer
matige temperatuur, wei
nig wind.
1
- r"-
4
u
-
f':C'
J
- r'V-'
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondnal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren: Prof. Dr. "W. Asselbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20935
Abonnementsprijzen: f 0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20*
Tusschen
ZEGGENenDOEN
ligt een
breede sloot.
Velen blijven
aan den kant staan!
SCHERPERE
CONTROLE
DER BRITTEN
BIJ DE OORLOGSVERKLARING van
de Indonesische Nationalisten is thans
een tweede gekomen en wel van de
Mohammedanen. Hierin wordt een be
roep gedaan op alle belijders van den
Islam in Batavia om bidstonden te houden voor alle geloofs-
genooten, die in Batavia en omstreken gevallen zijn, als het
begin van een „heiligen oorlog'' tegen de Nederlandsche onge-
loovigen.. Voorts wordt allen belijders van den Islam verzocht
niet naar hun werk te gaan en de rood-witte vlag halfstok te
hijschen en zorg te dragen, dat alle verkeer, ook dat van trams,
rijwielen, taxi's en paardentractie, volkomen wordt stilgelegd.
heele divisie zal in zijn geheel
aanwezig zijn, als de derde bri
gade in Soerabaja geland is,
hetgeen hoogstwaarschijnlijk
binnen twee weiken het geval
zal zijn.
Nog steeds groote
wrijving
Hoewel oppervlakkig be
schouwd de rust in Batavia
overdag is teruggekeerd, kan
men des nachts nog steeds
schoten hooren in het centrum
der stad. Tevens wordt ge
meld. dat er zich nog altijd per
sonen op straat bevinden, die
maar al te gaarne van schiet
wapens gebruik maken. Maar
ook al is het overdag rustig, de
politieke situatie is nog niet
opgeklaard. Het is voor een
ieder duidelijk, dat de fana
tieke jonge Indonesiërs er al
genoeg van hebben barricades
te bewaken en zij vooral waar
de Seaforth Highlanders en de
Britsch-Indische troepen ge
toond hebben hen krachtig aan
te pakken meer geneigd zijn
hun boeltje te pakken. Op poli
tiek gebied heerscht er steeds
groote wrijving. Dit blijkt niet
alleen uit de verschillende
oorlogsverklaringen aan Ne
derland, maar ook uit Soekar-
no's protest gericht tot Gene
raal Christisoa. waarin hij ver
klaard heeft, dat de Britten
een onvoldoende neutraliteit
betrachten.
Schietpartijen in en bij Batavia
Uit 'in Batavia ontvangen
berichten blijkt, dat twee
Nederlandsche soldaten, die
over het vliegveld liepen neer-
gemaaid zijn door een Indone
sisch machinegeweer, dat van.
uit een boomtop schoot. Vroe
ger op den dag werd een
vrachtauto met Nederlandsche
vrouwen, die naar het hospi
taal vervderd werden, bescho
ten. Een vrouw werd gedood,
een andere ernstig gewond.
Engelsche troepen aangeko
men, Nederlandsche onderweg
Kortgeleden zijn twee nieu
we Engelsche brigades in Ned-
Indië aangekomen, waarvan
het grootste deel in Batavia ge-
stationneerd is en een kleine
eenheid in Buitenzorg. De ge-
Bandoeng spoedig bezet.
Men verwacht dat ook Ban
doeng spoedig bezet zal wor
den, terwijl de kampen te Se-
marang en Ambarawa aan de
•beurt komen als er meer troe
pen aangekomen zijn. Deze
troepen zijn reeds onderweg.
Op een vraag of er waarschijn
lijk! meer Britsche troepen zou
den worden gezonden dan de
23ste divisie, antwoordde Bri
gadier Wingrove: „Alleen als
de toestand het vereischt". Hij
verwachtte niet dat de huidige
situatie meer troepen vereisch-
te, en wees ook op de 6500
man Nederlandsche troepen,
die reeds uit Engeland vertrok
ken en naar Ned.-ïndië onder
weg zijn. De tweede taak die
door de Britten zal worden uit
gevoerd is het ontwapenen van
de Japansche troepen. Er zijn
nieuwe kampen ingericht
(geen „luxe kampen"!). Als
de Britten maar eerst de voor.
naamste steden van Java heb
ben overgenomen, als Batavia,
Buitenzorg, Bandoeng, Sema-
rang en Soerabaja, dan zullen
de Japansche troepen de orders
krijgen naar de Britsche inter-
neeringskampen te gaan. Int-
tusschen zal er een andere
eigenaardige toestand ontstaan:
In andere plaatsen, die de Brit
ten niet als de „voornaamste"
beschouwen, zullen de Indone
siërs de macht blijven uitoefe
nen. Het zal de taak van de
Nederlandsche troepen zijn om
daar de orde te herstellen. Het
is te hopen dat dat op de meest
vreedzame wijze kan geschie
den vooral met het oog op
de geïnterneerden op M.-Ja-
va, die nu bijna als gijzelaars
zijn te beschouwen, en dat de
besprekingen met de Indonesi
sche leiders over de toekom
stige politiek zullen kunnen be
ginnen, nadat de rust in de
voornaaamste plaatsen is her
steld.
Volgens Chanter, speciale
correspondent van de „Daily
Telegraph", zal de toestand
aan de Poolsoh-Tsjechische
grens een bron van gevaar
worden voor Europa, indien
daar niet door de grogte mo
gendheden wordt ingegrepen.
Chanter zegt, dat de Moravi
sche minderheid in het door
Polen geannexeerde gebied het
•hard te verduren heeft. Een
groot aantal personen is naar
concentratiekampen overge
bracht, o.a. naar het beruchte
Kamp Auschwitz'
weer in gebruik
Bonaanwijzing kunstmest.
Het kunstmestdistributiebureau heeft
tot nader order geldig verklaard: stik
stofbonnen, voorzien van opdruk No. 1,
fosforzuurbonnen No. 1 en kalibonncn
No. 1.
HILVERSUM I 415 M.
voor Dinsdag 16 Oct. vanaf 6 uur.
6.01 Waterstanden.
6.04 Ster van den dag. Richard
Tauber.
6.30 Engelsche les.
7.Nieuwsberichten.
7.15 Een kwartiertje Bob Mallin
7.30 The masqueraders.
8.01 Nederland Herrijst.
8.15 Vragenkwartier door L. de
Jong.
8.30 Nederlandsche koren.
8.45 Radio Philharmonisch Or
kest o.l.v. Albert v. Raalte.
9.45 Als meisjes droomen.
10.15 „Mensch en Maatschappij".
Bernard Verhoeven.
10.30 Zang en pianosoli.
11.01 Nieuwsberichten.
11.15 Avondwijding, door ds. E.
H. Blauwendraad.
Radio Moskou heeft in een speciale
uitzending voor Spanje een beroep
gedaan op de bevolking van Catalo-
nië, zich aaneen te sluiten en in op
stand te komen voor een vrij Cata-
lonië en een vrij Spanje. Franco, zoo
voegde de omroeper hieraan toe,
hoort met de andere oorlogsmisdadi-
FRANCO WIL
„EVOLUTIE"
gers thuis in de beklaagdenbank.
Don Juan contra Franco
In Lausanne is aangekomen
de millionnair en fabrikant Jo
sé Maria Oriol, de persoonlijke
afgezant van Gen. Franco voor
het voeren van onderhandelin
gen met den Spaanschen troon
pretendent Don Juan voor her
stel van de Spaansche monar
chie.
Spaansche kringen, die met
Oriol in nauw contact staan,
hebben over de hervatting van
deze besprekingen verklaard,
dat Franco voldoende patriot
is om te willen aftreden en zich
ter wille va nzijn land op het
juiste oogenblik terug te trek
ken, teneinde een „vreedzame
evolutie" van de Spaansche
aangelegenheden mogelijk te
maken. De algemeene indruk
in Spaansche monarchistische
kringen te Lausanne is echter,
dat Franco nog steeds- tracht
voor zichzelf een machtspositie
te verwerven onder de monar
chie, hoewel Don Juan her
haaldelijk verklaard heeft, met
den Caudillo niet te willen sa
menwerken, en evenmin bereid
is. uit diens handen den troon
•te ontvangen.
Over Franco's positie onder
een herstelde monarchie is
hier tot dusver nog geen ac-
coord bereikt; Oriol zou Woens
dag weer naar Spanje willen
terugkeeren, doch in de naaste
toekomst opnieuw naar Lau
sanne komen om verdere on
derhandelingen te voeren.
kamp van Oswiecim (Ausch
witz), dat reeds door de Duit-
schere werd gebruikt. De hygië
nische. en voedsel-situatie zou
in dit gebied erbarmelijk zijn.
Alle landbouwwerktuigen en
de graanoogst, eerst nog door
de bevolking onder dwang ge-
dorscht, zouden door de Polen
worden weggehaald. Typhus,
dysentherie, zelfs gevallen van
cholera zouden er voorkomen.
Volgens Chanter zijn de toe
gepaste terroristische methodes
in het algemeen toe te schrij
ven aan plaatselijke Poolsche
troepen, die buiten de controle
van Warschau vallen. Ook de
stemming over de annexatie
van het betreffende gebied zou
onder terroristischen druk heb
ben plaats gevonden. Bewijs
stukken van het heerschende
terrorisme zouden reeds door
de ambassadeurs te Praag aan
de Britsche en Amerikaansche
regeeringen zijn voorgelegd.
Op het Centraal Station nemen familieleden en verloofden
afscheid van de vertrekkenden naar Indië. Foto: 't Sticht-P.
DE STRIJD IN INDO-CHINA.
De hevigste gevechten in de
stad Saignon sinds het begin
der ongeregeldheden vonden
gisteravond plaats. Annamieti-
sche nationalisten deden een
vastbesloten poging om de In
dische troepen uit hun posities
in het 'havengebied te werpen.
De aanval werd teruggeslagen.
Een poging der nationalisten
om de Saigon-rivier van het
oostelijk deel der stad uit over
te steken werd verijdeld.
Gurkha-troepen, gesteund door
pantserwagens leverden voor
dien bitter, doch met succes,
slag ten Noordwesten van het
vliegveld van de stad. Nationa
listen. die trachtten door de li
nies te breken, worden door
de Franschen in de omgeving
van de markt opgevangen. Er
werd hevig, doch wild gescho
ten. Fransche parachutisten
hebben een aantal hutten, wel
ke bezet werden gehouden door
nationalisten, in brand gesto
ken. Gisteren arresteerden de
Franschen vijftig Annamieten,
onder wie een verpleegster en
twee andere-vrouwen, van wie
verklaard werd. dat zii deel
namen aan illegale activiteit.
De „oorlogsverklaring'*.
ZOO zeker als Indië deel is van liet
Koninkijk der Nederlanden zoo ze
ker is deze oorlogsverklaring...,
geen oorlogsverklaring, maar een rebel-
sche uiting.
Het is ernstig genoeg.
Ieder onbevooroordeeld waarnemer
zal moeten erkennen: hier moet het volk
van Indonesië tegen zichzelf worden
beschermd.
Hier kan alleen het krachtigste op
treden den omvang van het drama be
perken.
Helaas hebben de Japanners zich wa
penen laten outrooven, of hebben zij
wapenen afgegeveu. Dat zal men-
schenlevens kosten.
Neen, het is geen opstand van het
volk van Java. Kenners van het Oosten
zeggen ons dit. Jaren van Duitsche ter
reur hebben Westerlingen uit het even
wicht gebracht. Maar op jaren van Ja
pansche terreur moet een Oosterling
anders en feller reageeren.
Het gaat in hoofdzaak waarschijnlijk
heeletnaal niet tegen Nederland. De ver
standige Indonesiër begrijpt heel goed,
dat dit niet de weg is naar zelfbestuur
en samenwerking met het moederlanJ.
Er is een wilden opstand.
En ofschoon wij er geen oogenblik
an twijfelen of hij zal worden bedwon
gen, is het hart toch bang te rhoede bij
de gedachte aan zooveel onbescherm-
levens, die de Japansche terreur
hebben overleefd.
Wij twijfelen geen moment aan een
juist en doortastend beleid onzer regee-
rrng.
WIJ gclooven niet teveel te bewe
ren wanneer wij schrijven, dat het
ontwerp Urgentie-Program van
hc't Staatkundig Studie Centrum met
eenige nuances wel het LIrgentie
Program der Katholieke Nationale Par-
tijd zal worden en dat het voorloopig
Dagelijksch Bestuur zooals dat verle
den week te Utrecht is samengesteld
wel tot definitief bestuur zal worden
gekozen.
Het een zoowel als het ander mag
er zijn. Het ontwerp Urgentie Program
hebben wij op deze plaats reeds onzen
lof toegezwaaid en het is ^en genoe
gen te kunnen neerschrijven, dat het
voorloopig Dag. Bestuur een uitstekend
team vormt, geschikt en bekwaam om
het partijwerk te leiden en te stimu-
leeren.
Wanneer nu ook van onder op en
dus in elke plaatselijke afdeeling het
werk met enthousiasme wortd aange
pakt. kan de Katholieke Nationale Par
tij in korten tijd weer op volle toeren
draaien.
Het is kort dag, want als de teeke
nen niet bedriegen, worden er over een
half jaar verkiezingen gehouden.
NIEUWE PETROLEUM BONNEN
AANGEWEZEN.
Het Centraal Distributiekantoor maakt
bekend, dat in het Noorden des lands
van 17 October t.m. 20 November a.s.
op de bonnen A. B, C en D 781 der
bonkaarten 511 drie liter petroleum be
schikbaar wordt gesteld. Het is in ver
band met de bevoorrading van den han
del mogelijk, dat de petroleum niet on
middellijk overal verkrijgbaar zal zijn.
Voor-inlevering der bonnen mag exen-
we! niet plaats hebben. Men moet er
rekening mede houden, dat waarschijn
lijk niet spoedig xycer voor de gehcele
bevolking een bon voor petroleum zal
worden aangewezen.
OFFICIEELE PUBLICATIES.
Eenheidstoilctzeep.
De sectie zeep van het Rijksbureau
voor chemische producten maakt be
kend, dat met ingang van heden een
heidstoiletzeep (kaolinc-gevulde en
luchtgevulde eenheidstoiletzeep) zonder
bon of toewijzing mag worden afgele
verd. De productie van eenheidstoilet-
zecp blijft echter verboden.
Vandaag zal de minister van
Overzeesche Gebiedsdeelen.
prof. J. H. A. Logemann, in
de Tweede Kamer een verkla
ring afleggen over den toe
stand in Ned.-ïndië en daarbij
zal ook de ontslagaanvrage van
den gouverneur-generaal, jhr.
van Starkenborgh, ter sprake
komen.
