De Regeering houdt ->.
voet bij stukJ
Verdwazing der l°'"e''"""srirfl
arbeiderswereld
Gtajrtrelcéa
Een opgewekt
gezicht
maakt
moeilijkheden
licht!
Helpt Indië!
„Sxtwty"
l
Violist HETTEMAf
Het doodvonnis
Zaterdag 13 October 1945
No.
HET WEER
tot Zondagavond
Plaatselijk ochtendmist.
O verdag gedeeltelijk be
wolkt. Overwegend
droog weer. Zwakke,
aan de bust tijdelijk
matige wind, in het
algemeen uit Noordelij
ke richting. Zelfde tem
peratuur.
en
Hoofdredacteuren t Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van HarenRedacteuren i Prof. Dr. W. Aseelbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop SiebeH; Directeur: G. G. v. Elburg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20935
Abonnementsprijzen! f0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20*
Ons aller gedachten zijn in deze weken hij Indië, duizenden
hebben het gevoel van machteloosheid in het besef aan de oplos
sing der moeilijkheden niets wezenlijks te kunnen bijdragen.
„Het is een wedloop tusschen verwording en anarchie eenerzijds,
en de pogingen tot redding der geïnterneerden anderzijds".
De Regeering had verreikende plannen voor het openbare leven
in onze overzeesche gebieden. Zij waren mogelijk binnen het
kader der bekende rede van Hare Majesteit de Koningin".
Wij leven in barre tijden, achter iedere
nood rijst telkens een andere en als
het kan een nog verschrikkelijker ver
schijnsel op. God geve, dat het ieder
onzer beschoren zij, dien nood op de
voor hem passende wijze tegemoet te
treden en op dit keerpunt der tijden, in het groot en in het
klein, de juiste keuze te doen en de daad te stellen die van hem
mag worden verwacht.
ERNSTIGE GEZAGSCRISIS OP JAVA
Het „incident" Soekarno
H'ondeMduizenden hebben
dierbare bloedverwanten en
vrienden in Indië. De post
brengt iederen dag in het
eene huis een tijding, die smart
en rouw tot gevolg heeft: het
angstig vragen is er verkeerd
in smartelijk weten. Er is een
scherpe tegenstelling tusschen
de ellende van dezulken en de
begrijpelijke vreugde in een
ander gezin, dat het blijde be
richt kreeg, dat de kinderen
nog in leven waren. Maar er
zijn nog altijd duizenden in on
zekerheid, onzekerheid door
gebrek aan berichten, onzeker
heid helaas ook tengevolge van
de gebeurtenissen op Java. die
opnieuw, en nu geheel andere
gevaren oproepen, dan waar
aan Nederlanders en Indone
siërs in de afgeloopen jaren ge
zamenlijk bloot hebben ge
staan.
Intusschen toonen de berich
ten aan, dat de gezagscrisis o-p
Java steeds ernstiger afmetin-
r Radioprogramma
vaual Zaterdagavond 6 uur.
HILVERSUM I 301 M.
6.Waterstanden.
6.03 George Gershwin.
6.30 Wezen en toekomst van
Suriname.
6.45 Een kwartiertje bij de
Cooncreekgirls.
7.Nieuwsberichten.
7.15 Reportage.
7.30 Sylvester trio.
8.— Lichtbaken, pater H. de
Greeve.
a'l? X005 den Zaterdagavond.
8.45 Verdraagzaamheid, hoorspel
van W. van Capelle.
London Canadian Or
chestra.
9.30 Sportpraatje door Chr
Geudeker.
9.45 Recital Bonset, Busch en
Rossican.
10.15 Dr. Th. van Schelven:
„Mensch en Maatschappij".
10.30 Fransch operette-concert.
11.Nieuwsberichten.
11.15 Avondwiiding d. ds. W.
Wiltemse.
11.30 Orkest van Fred. Hartley.
HILVERSUM II 415 M.
6.— Nieuwsberichten.
6.15 Wij spreken met..„
6.20 Persoverzicht.
6.30 Gevraagde framofoonplaten.
7.30 Programma der Nederl.
strijdkrachten.
8.— Bont programma.
9- 1 Opbouw". Min. Ringers
over wederopbouw.
9.15 Lilly Gijenes en haar 20
Hongaarsche zigeunermeis
jes.
9.45 Avondwijding door ds. A. A.
van Ruler.
10.Nieuwsberichten.
10.15 Dansmuziek.
11.— A.N.P.
gen dreigt aan te nemen. Niet
alleen -het gezag der Japanners
Is ten einde, zooals door ieder
een werd verlangd, niet alleen
is er noch van 'n geallieerd, noch
van 'n Nederlan-dsch gezag veel
sprake, ook de z.g. Soekarno-
rageering blijkt haar greeip op
de dioor haar tot leven gewekte
en tot opstanding gevoerde
massa der jeugdigen steeds
meer te verliezen. Laat ons be
denken, dat dit een natuurlijk
verschijnsel, is bij elke revolu-
tionnaire beweging.
Koers der Regeering
niet gewijzigd.
Zulke verschijnselen kunnen
echter geen..wezenlijke gevol
gen hebben voor den koers van
het beleid der regeering, hoog
stens kan er worden gezegd,
dat de chaotische verschijnse
len die zichtbaar worden, ver
anderingen kunnen brengen in
de manier, waarop het gezag
zal dienen te worden hersteld,
op de wijze, waarop rust en or
de aan de groote massa der In
donesische bevolking kan wor
den hergeven,
Regeeringsverklaring.
Landgenooten, laten wij ons
even indenken in de stemming
der blanken in Indië; die hun
vrouwen en kinderen in gevaar
weten tengevolge van woelin
gen van opstandige jeugdige
Indonesische drijvers. Zullen zij
de mensohen zijn, die straks na
herstel van het -gezag, het eerst
geneigd zullen zijn, den toch
noodzakelijken weg naar zelf
standigheid te -betreden? Is het
wonder dat opstand reactie
verwekt?
Toch, landgenooten, deze re
geering zal, ondanks al deze
begrijpelijke gevoelens den
door haar als noodzakelijk be
schouwden weg blijven vol
gen, zij Iaat zich aan de an
dere zijde niet dwingen tot
onderhandelingen, doch aan
vaardt slechts samenspreking
met die nu nog vrij breede
laag der inheemsche bevol
king, die wel het streven naar
zelfstandigheid vertegenwoor
dig, maar die op de basis
van zelfstandige behartiging
der inwendige aangelegenhe
den van de Indische wereld
haar plaats als volledig deelge
noot in het Koninkrijk der
Nederlanden willen blijven
innemen. De regeering is zich
er van bewust ,dat zij geen
concessies behoeft te doen bij
zulke samensprekingen, doch
dat zij slechts in eerlijkheid
de consequenties behoeft te
trekken uit hetgeen in be
ginsel door Hare Masjesteit
is aangeduid.
Over dit alles is een. nauw
keurig overleg -met den Luitent-
Gouverneur-Generaal Dr. Van
Mo-ok, gevoerd. De regeering
vertrouwt, dat zij in één van de
dagen van de volgende week,
waarschijnlijk Dinsdag, de ge
legenheid zal -krijgen over den-
toestand in Indië een ver-klaring
af te leggen in de Tweede Ka
mer _der Staten-Generaal om
naar" aanleiding daarvan dan
met de Kamer in nader over
leg te kunnen treden.
Wat kunnen wij doen?
In de tweede plaats zou ik dit
woord vanavond willen eindi
gen met het wijzen op een stuk
practisch werk. Landgenooten,
indien het zal gaan, zooals wij
hopen, zullen binnen afzienba-
ren tijd duizenden vrouwen,
kinderen en ook mannen naar
Nederland terugkeer en. De be
richten over den toestand,
waarin zij zich bevinden zijn
uiterst somber gestemd. Deze
menschen hebben letterlijk
niets m-eer. Zij zijn uitgeplun
derd. Ik las gisteren nog in een
brief van een mijner kennissen,
dat zijn vrouw haar laatste
kleeren voor een armzalig
beetje eten had verkocht. Deze
menschen komen geheel be
rooid in 'n verarmd Nederland,
Toch doe ik een beroep op uw
verbeelding o-m te trachten zich
in te denken, wat de terugkeer
in het vaderland voor déze
menschen zal beteekenen. Zij
ziin degenen, die in de ure des
-gevaar-s in Indië zijn gebleven
en die het harde lot hebben ge
drag-en. Thans keeren zij terug
en het Nederlandsche volk mag
dezen terugkeer niet zien als 'n
zaak die slechts de familie aan
gaat, van hen die terugkeeren.
Nationale daad.
Tegenover deze menschen
past een nationale daad. Doch
niet alleen hulp aan de repa-
trieerende landgenooten, ook
hulp aan Indië zelf is nationale
plicht. Ons land moge nog zoo
sterk geschonden zijn, onze
welvaart verminderd, laat ons
bedenken-, dat dit helaas in
het niet zinkt in vergelijking
met de sombere toekomst, die
Indië tegemoet gaat in de
maanden die voor ons liggen.
Het R-oode Kruis nam -het ini
tiatief tot de stichting van het
comité ..Nederland helpt In
dië." Het doel is steunverlee-
ning in den ruimsten zin des
woords aan Indië, aan allen, die
in Indië wonen of er na 1940
gewoond hebben, voor zoover
deze voor hulp in aanmerking
komen en wel overal waar ten
gevolge van oorlog of bezetting
nood heerscht en de regeering
die nood niet of onvoldoende
lenigen kan.
Na uw zaken naar ons
j GEZELLIG, 438
1 GEANIMEERD
BITTERUURTJE j
i lederen dag v.af5 uur de bekende j
met ensemble.
Ingez. Med.
Landgenooten, dit is een ar
beidsveld, dat nauwelijks te
overzien is. Het verzamelen
van kleeding, die aan repa-
trieerenden zal worden toege
zonden, maar ook hulp aan hen,
die blijven, ook hulp aan de
Indonesische bevolking, die van
bezetting of van de thans was
sende terreur -heeft geleden.
U zult zonder twijfel in de ko
mende weken van deze stich
ting „Nederland helpt Indië",
waarvan de oud-minister Wei
ter de dagelijksche leiding
-heeft, op allerlei manieren hoo.
ren. Er is behoefte aan letter
lijk alles op het gebied van klee
ding. Er is ook behoefte aan
veel geld. Landgenooten-, de
postgiro werk weer en het giro
nummer van het comité „Ne
derland helpt Indië" is 500500
in Den Haag. Ik moge eindigen
met een dringend beroep op u
allen, uw daadwerkelijke steun
aan dit comité te geven.
Mag ik u allen dan tenmin
ste wij-zen op dit comité, dat u
de gelegenheid biedt om -het
bereikbare, het voor de hand
liggende te doen, dat evengoed
een nationale plicht is dan wel
ke daad in het groot verband
van het Koninkrijk dan ook.
Nttderlantil offerde ziin vloot voor
hef behoud van Australië
Australische arbeiders staken thans,
nu het aaat om het behoud van indIS
Ieder, die Java kent, weet
wat in dit land voedselgebrek
beteekent en niet dan met
afschuw denk ik aan de ver
dwazing van een arbeiders
wereld, als die in Australië,
welke het de Nederlandsche
scheepvaart onmogelijk maakt,
mee te helpen tot herstel van
verhoudingen, waaronder dit
lijden kan worden voorko
men .Ook niet zonder bitterheid
denk ik aan dat feit, omdat
Australië het land is, voor
welks beveiliging de Neder
landsche scheepvaart in be
narde dagen een wezenlijke
bijdrage heeft geleverd en
waarvan in de laatste maan
den duizenden repatrieeren-
de soldaten en krijgsgevange
nen huiswaarts zijn gebracht
op Nederlandsche schepen.
Thans weigeren misschien de
broers of vaders van deze
zelfde soldaten in Australië,
deze zelfde schepen te bela
den, nu zij moeten worden
gebruikt voor den aanvoer
van al hetgeen noodig is om de
Javaansche bevolking voor
een verschrikkelijk lot te be
hoeden. Niet als wederdienst,
noch uit naam van de gerech
tigheid in de eerste plaats,
maar eenvoudig uit hoofde
van menschelijkheid hebben
wij een beroep te doen op de
arbeiders in alle landen om
te beseffen, welke uitwerking
de toepassing van half begre
pen politieke leuzen in dit
geval heeft. Dit doe ik, nog
geheel afziend van het feit,
dat de voorstelling van zaken
omtrent de bedoelingen der
Nederlandsche Regeering vol
strekt in strijd is met de wer
kelijkheid, Dit grieft ons zeer
bitter!
DE meening, dat onze wetgeving de
doodstraf niet kent, is niet juist.
Het militaire Wetboek, van Straf
recht heeft die altijd gekend voor het
geval van oorlog. Juist is, dat wat het
gewone strafrecht betreft, de dood
straf is afgeschaft. Voor ongeveer 70
jaar werd op grond van het toenmalige
recht hier te lande het laatste doodvon
nis voltrokken.
Bij Koninklijk Besluit van 22 Decem
ber 1943 (het Besluit Buitengewoon
Strafrecht) is voor bepaalde met name
genoemde misdrijven gedurende den
oorlog begaan, de doodstraf wederom
ingevoerd. Zoo kan iemand, die gedu
rende den oorlog een illegaal werker
aan de Duitschers heeft verraden tot
den doodstraf worden veroordeeld, in
dien het verraad den dood va nden ille
galen werker tot gevolg heeft gehad.
De doodstraf kan worden uitgespro
ken door een Bijzonder Gerechtshof en
door den Bijzonderen- Raad van Cas
satie.
Uit de verslagen van het Bijzonder
Gerechtshof te 's-Gravenhage (tot nu
toe is om onbegrijpelijke redenen alleen
dit Hof in werking, met een ,,filiaalM
te Rotterdam) heeft men kunnen le
zen, dat de eene maal een veroordee-
ling vplgde met het recht om in cas
satie te gaan, terwijl een ander maal
aan den verdachte dit recht wordt
ontzegd.
Dit is een eigenaardige regeling.
Volgens het gewone strafrecht komt
de misdadiger eerst voor den recht
bank en daarna kan hij hooger beroep
aanteekenen bij een Gerechtshof, ter
wijl de mogelijkheid van cassatie bij
den Hoogen Raad altijd openstaat. De
Hooge Raad onderzoekt het geval als
zoodanig echter niet opnieuw, maar
gaat alleen na of de wet juist is toege
past.
Hier geschiedt het anders. De misda
diger staat terecht voor het Bijzonder
Gerechtshof. Hooger beroep heeft hij
niet. Om aan het ontbreken van die be
roepsinstantie eenigermate tegemoet te
komen heeft men den Bijzonderen Raad
van Cassatie ingesteld, welke ook de
straf kan vermeerderen of verminde
ren. Wel blijft het eigenaardig, dat het
Bijzonder Gerechtshof verlof moet ge
ven om in cassatie te gaan. Dit is
eigenlijk een concessie, omdat het be
ginsel is, dat het Bijzonder Gerechts
hof de eenige instantie vormt en hoo
ger beroep uitzondering moet zijn.
Gaat de procureur-fiscaal of de ad
vocaat-fiscaal (zoo heeten de openbare
aanklagers) niet in cassatie, maar de
verdachte wel, dan kan hij slechts met
eenparigheid van stemmen tot een
zwaarder straf worden veroordeeld,
dan hem door het Bijzonder Gerechts
hof is opgelegd.
Ten slotte staat den veroordeelde nog
het recht open gratie te verzoeken.
Gratie wordt verleend door het staat»,
hoofd, dus door H.M. de Koningin. Ook
dit is geregeld en wel in het Gratiebe-
sluit en in het Bijzonder Gratie-Ad-
viesbesluit van 22 December 1943. Op
het verzoek om gratie wordt niet be
slist dan na ingewonnen advies van het
college, dat de doodstraf heeft uitge
sproken.
Een en ander is oorzaak, dat tot nu
toe nog geen doodvónnis is voltrokken.
Misschien vinden sommigen den weg
wat lang. Men bedenke: 1) dat de vol
trekking der doodstraf onherroepelijk
is, 2) dat in een rechtsstaat als Neder
land er recht moet te vinden zijn voor
1 1 e gevallen. Voor de erg duidelijke
gevallen zoo goed als voor die. waar
in allerlei omstandigheden toch een
inder licht op het begane misdrijf wer
pen. Niemand zal kunnen zeggen, dat
hier ooit een mensch, al was hij nog
zoo diep gezonken, op lichtvaardige
wijze voor de poorten der eeuwigheid
werd geplaatst. Het nadeel als men
dit tenminste zoo noemen mag en wtl
dat een notoir misdadiger, die drie
maal de doodstraf heeft verdiend, ook
met deze rechtsregelen wordt omgeven
en met alle égards wordt behandeld,
neme men daarbij.
Vermelden wij ten slotte nog, dat de
tribunalen (waarmede ontzettend wordt
getalmd) niet oordeelen over de zware
met name genoemde misdrijven (die
voor de Bijzondere Gerechtshoven wor
den berecht) maar over hand- en span
diensten, welke men den vijand heeft
bewezen, door lid te zijn van de N.S.B.,
door den vijand om opdrachten achter
na te loopen, enz. Het tribunaal ver
oordeelt niet tot gevangenisstraf maar
tot interneering. Ook kan het tribunaal
het vermogen verbeurd verklaren, enz.
Het is heel goed mogelijk, dat iemand
èn voor bet tribunaal èn voor het Bij
zonder Gerechtshof terecht staat
