Binnenland
De Landvoogd spreekt;
JAPAN'S "Wir haben es nicht gewollt"
%Wi| staan op de startbaan
voor nieuwe vluchten"
Deze week in liet
SLAAPKAMER
Zaterdag 15 September 1945
No. 74
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
Bureaux Redactie en Ad
ministratie:
Papengracht 32-34, Leiden.
Telefoon:
Directie en Redactie 20015
Administratie 20935.
Bli BllltCHT
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondaal en-Mr. Dr. Q. C. A. van Haren; Redacteuren:
Prof. Dr. W. Asselbergs (Anton v. Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg.
Abonnementsprijzen: ƒ0.26 p. week, ƒ1.10 p. maand, ƒ3.20 p. kwartaal. Franco p. p. ƒ4.20.
Weer verwachting geldig
yan Zateragavond tot Zon-
Hedegedeeld door het K.N.
M.I, te De Bilt:
Nog regen
Overwegend zwaar bewolkt,
met tijdelijk regen, vrjj
krachtige wind tusschen
Z.W. en W„ zelfde tempe
ratuur.
De G.G. v. Ned.-Indië, jhr. mr.
A. W. L. Tjarda van Starkeq-
borgh Stachouwer heeft gis
teravond voor de radio een
woord gesproken tot het Ne-
dcrlandsche Volk.
Gij zult de ontroering besef
fen, die het geven moest, na
zoovele jaren opnieuw in het
vaderland te zijn, het weer te
zien gewond, geestelijk en stof
felijk veranderd, maar toch in
zijn zoo vertrouwde wezens
trekken, hetzelfde goede land.
De gedachten dringen naar het
onnoemelijk leed, dat hier ge
leden en in samenleving en
landschap aanstonds zichtbaar
is. Het doorgronden van dat
leed en de droeve herinnering
aan velen, die niet meer zijn,
mengt zich voor wie thuis
komt, met de vreugde over uw
bevrijding en het deelen in uw
hoop op snel herleven.
Het tijdstip van afzondering
in gevangenschap was er een
van pijnlijke onwetendheid en
telkens wederkeerende over
peinzing van wat het nog be
kend verleden had gebracht en
aan mogelijkheden in zich slui
ten kon. Daar was de herinne
ring- aan-het snel voorwaarts-
dringen van de Japansche
maoht, die niét te keeren viel,
onze bondgenooten en onszel-
ve in het nauw dreef, op eiland
na eiland in onzen archipel voet
verkreeg, ten slotte Javi in zijn
greep had. Daar was een slechts
onvolledig en oppervlakkig we
ten van den staat, waarin eind
1941 Nederland zich bevond, en
een vage kennis, dat m het na
jaar 1944 in Nederland opnieuw
gevochten werd. Wel bestond
vertrouwen in de uiteindelijke
overwinning maar geen inzicht
tegen wanneer die komen zou,
terwijl het tijdsisolement op
zichzelf niet anders dan hoogst
belangrijk zijn kon voor den
aard en het totaal van het leed,
dat Nederland en Lndië elk af
zonderlijk zouden te dragen
krijgen. Kortom er was een
kwellende onzekerheid ten aan
zien van zooveel, dat boven al
les dierbaar, is.
Waar zoovelen uwer iets
soortgelijks, zij het in veelal
nog harder omstandigheden
hebben meegemaakt, zult u het
gretig verlangen ook van dezen
terugkeerende begrijpen om het
wedervaren te leeren kennen
van de maatschappij, waarin hij
weer getreden is. U zult besef
fen, dat dit eenvoudig en per
soonlijk woord gesproken wordt
om mijn diepgevoelde erkente
lijkheid uit te drukken voor de
ontvangst, die mij ten deei ge
vallen is. Ik ben onuitspreke
lijk dankbaar voor de vereeren-
de hartelijkheid, die ik van het
Koninklijk Huis en Hr. Ms. re-
geering ondervinden mocht,
voor den welkomstgroet van
vele gezagdragers en organisa
ties, de pers en tallooze vrien
den en tot heden mij onbeken
de belangstellenden. De welge
zindheid, die ik ondervonden
heb, heeft mijn terugkeer na
zooveel jaren geplaatst in een
sfeer waarvoor ik nimmer vol
doende waardeering uiten kan.
Dat Nederland in Mei 1940
ontrukt werd aan het proces
van zijn vreedzame ontwikke-
'ling en mee gesleept in den
maalstroom van het geweld
dadig wereldgebeuren, gaf een
schok in lndië, dien niemand,
die dezen mee beleefd heeft,
vergeten zaL Op geen oogenblik
in de geschiedenis van Neder
lands en Indië's samengaan,
werd zoo krachtig de eenheid
van het koninkrijk beleden;
spontaan was het verlangen
naar hulpverleening zooals en
zoodra die mogelijk zijn zou.
lndië zal thans ervaren hoezeer
voor zijn besef van saamhoo-
righeid van toen, in Nederland
wederkeerigheid bestaat. Voor
den Lt. G.G., die zijn. uitnemen
de gaven onbeperkt ten dienste
stelt, kan het niet anders dan
sterkend en bemoedigend zijn
uw aller oogen op het gebied
gericht te weten, dat hij bin
nenkort opnieuw betreden zal.
Zoodra ook uit lndië de be
zetter verwijderd is, zijn alle
gebiedsdeelen vrij tot gezamen-
lijken wederopbouw van het
Koninkrijk. Hetzelve staat op
de startbaan voor nieuwe vluch
ten. Moge het hooge hoogten
bereiken.
DE CONFERENTIE
TE LONDEN.
Het officieele communiqué
van de conferentie van minis
ters vam buiteniandseiTe-zafeen,
die thans te Londen gehouden
wordt, meldt, dat gisteren de
besprekingen over het vredes
verdrag met Italië begonnen
ziin. Men is overeengekomen,
dat alle vereenigde volken, die
in oorlog met Italië zijn ge
weest, uitgenoodigd zullen
worden om, indien zij dit wen-
schen, schriftelijk hun meening
over dit onderwerp aan de con
ferentie voor te leggen.
Men heeft tevens besloten,
Joego-Slavië, Italië, Australië,
Canada, Britsch-Indië, Nieuw-
Zeeland en Zuid-Afrika uit te
Dóór, waar in Oude en Nieuwe Rijn
De groote stroom vergaat
Dóór, waar aan 't Oude Rapénburg
De Alma Mater staat.
Dóór, waar 't stadhuis verrijst
En zich de Brecstraat buigt.
Dóór, waar het hart van Leiden klopt
En *t carillon weer juicht
DAAR troont in gulden eenzaamheid,
Ver van de menschenschaar,
Gezeten in een gulden fries
Een groote Leidenaar.
Ruim driehonderd jaren zit hij daaf
En ziet het rustig aan,
Hoe in zijn groot en gastvrij huif
De menschen binnengaan.
Weer nieuwe gasten ieder jaar
Tot ouden keer op keer,
Want ieder die daar eenmaal kwam,
Keert vroeg of later weer.
Dóór in DEN TURK is d'oude spheer,
Wanneer ge wederkomt,
Zijn mond spreekt steeds een welkomstwoord
Wat nimmer meer verstomt.
noodigen, indien zij dit wen-
schen, vertegenwoordigers te
benoemen die de vergadering
van ministers van buitenland-
sche zaken op Maandag 17 Sep
tember zullen bijwonen en de
zienswijze van hun regeeringen
duidelijk te maken ten aan
zien van het yraagstuk van de
Joego-Slavisoh-Italiaansohe
grenzen.
Er werden twee zittingen ge
houden: de ochtendzitting werd
gepresideerd door den Chinee-
schen minister van buitenland-
sche zaken Wang Si Tsjie en de
middagzitting door den Ameri-
kaanschen minister van buiten-
landsche zaken Byrnes.
In verband met de Lus
trumfeesten zal „De
Burcht" as. Maandag niet
verschijnen.
KONOJE WERPT SCHULD
VAN OORLOG OP TOJO.
Prins Konoje, die driemaal
eerste minister van Japan is
geweest, en thans wederom
optreedt als een van 's kei
zers raadslieden, is te Tokio
geinterviewd. Volgens den
New Yorkschen correspondent
van de Times heefthij ver
klaard, dat de keizerlijke re
geering er thans naar streef
de den invloed van het leger
uit te bannen uit het politieke
en sociale leven van Japan.
Volgens Konoje had het bui
tenland nooit vertrouwen ge
had in Japan, omdat de Ja
pansche regeering beloofde
het eene te doen terwijl door
het leger tot het andere bevel
werd gegeven. Konoje zeide,
dat hij voortdurend bedreigd
was geworden door de Japan
sche geheime politie, de Kem-
pei, en dat deze hem o. a. ver
hinderd had uitvoering te ge
ven aan zijn plan om voor
het voeren Van vredes-onder-
■handelingen een bezoek te
brengen aan Tsjang-kai-sjek.
Tojo, zeide hij. was altijd het
struikelblok geweest. Deze
had zich, geruggesteund door
het leger, steeds tegen terug
trekking uit China verzet,
terwijl „de keizer en ik, en
het meerendeel van het ka
binet, er voor waren om de
Amerikaansche voorwaarden,
dat wij zouden terugtrekken
uit China, te aanvaarden."
MAC ARTHUR OVER JAPAN.
Generaal MacArthur heeft
een commentaar gegeven op
„de ongeduldigheid die in de
pers getoond wordt ten aan
zien van de zoogenaamde
zachte politiek jegens de Ja-
paneezen". Hij zeide: „de voor
waarden voor de overgave
zijn niet zoo zacht en zij zul
len niet met handschoenen
aan worden toegepast. De mi
litaire fase van de bezetting
gaat volkomen bevredigend
voort. Meer dan de helft van
de vijandelijke strijdkrachten
in Japan zelf zijn nu gedemo
biliseerd en in het midden van
October zal het geheele pro
gramma zijn uitgevoerd. Zoo
wel economisch als industrieel
is Japan uitgeput. Het is vol
komen ineengestort. Het is
soms buitengewoon moeilijk
voor mij om die mate van
geduld te oefenen die onte
genzeggelijk noodig is wan
neer de politiek op langen ter
mijn, waartoe besloten is, suc
cesvol zal worden uitgevoerd
zonder dat een terugslag plaats
vindt die nadeelig. zou zijn
voor het welzijn van de we
reld." MacArthur besloot: „ik
doe mijn uiterste best en ik
ben over het algemeen tevre
den met den vooruitgang die
gemaakt wordt."
De geldvernieuwing
Het Nederlandsche volk on
derwerpt zich vrijwillig aan de
ingrijpende operatie. Men is
van de noodzakelijkheid over
tuigd en men is blij, dat de
oorlogswinstmakers worden ge
grepen. Men zal nu spoedig we
ten waar we aan toe zijn. De
werkelijkheidszin van ons volk
dat de gevolgen van vijf jaar
oorlog en plundering zich aan
ons allen zullen moeten mani
festeeren. Bij minder wel
vaart past minder geld en wij
hadden juist ontzettend veel
méér geld. Dat camoufleerde
de armoede. Dat stelde de wer
ker achter bij den ongeregel-
den handelaar in ongeregelde
goederen. Nu zullen wij zoo
aanstonds te hooren krijgen
wat ons te wachten staat. Het
moet eerst slechter worden
voordat het weer beter wordt.
Ons wachten: een gestegen,
maar beheerscht, prijspeil, ver
hoogde inkomsten- resp. loon
belasting, een vermogensver-
meerderingsbelasting en een
vermogensheffing. De perso-
neele belasting zal er ook wel
niet minder op worden. Voeg
daarbij de-omstandigheid, dat
elk huishouden een achter
stand heeft in te halen op het
gebied van kleeding enz. en
men weet meteen, dat wij elk
dubbeltje gaan omdraaien.
Boontje komt om zijn
loontje.
De kopstukken der N. S. B.
verschijnen thans voor hun
rechters. Blokzijl en De Block
van Scheltinga hebben de dood
straf tegen zich hooren eischen.
De jodenhater Van Genechten
en ten slotte het mannetje uit
Utrecht zélf, zullen binnen en
kele weken terecht staan. Hun
lot is niet twijfelachtig. De
processen worden in de juiste
sfeer gevoerd. Men put zich
niet uit in juridische spitsvon
digheden en voert geen meters
lange debatten.
Welk een miserabel figuur
slaan de verdachten die zich
opwierpen als de redders van
ons volk. Welk een karakter
loosheid spreiden zij bij hun
armzalige verdediging ten
toon. Wat zochten deze uitge-
worpenen anders dan voldoe
ning van eigen ijdelheid en
machtswaan? Ware het anders
dan zouden zij ook nu getuige
nis kunnen afleggen van hun
geloof, van het ideaal waar-
voor zij beweerden te strijden.
Elke fierheid is hun vreemd.
Hun verdediging is niet een.
beroep op hun ideaal maar is
ingesteld op het zoeken naar
uitvluchten in de hoop daar
mede het veege lijf te redden.
En ten slotte missen deze laf
aards eiken moed om een woord
van schuld en boete te kunnen
stamelen.
De mogelijkheid om N. S.
B.'ers naar een overzeesch ge
bied te deporteeren wordt on
derzocht, maar het probleem
van tienduizenden lichte geval
len blijft als een donkere wolk
hangen.
De P. O B. blijkt niet de ge
schikte organisatie te zijn of
niet over de juiste menschen te
beschikken om de weegschaal
van Vrouwe Justitia op de juis
te wijze te bedienen. Men ver
staat zijn vak of men verstaat
het niet. Een vak moet men
eerst leeren.
Meisjes in uniform.
Is het vrouwelijke gedeelte
van Nederland psychisch ster
ker door den oorlog en de oor
logsomstandigheden aangetast
dan het mannelijke gedeelte?
Voor de onvrouwelijke Marva
■meldden zich 60.000 meisjes,
maar voor het zeer vrouwelijk
en daarom zeer schoon beroep
van'' verpleegster passen ze.
Voor dienstbode halen ze de
neus op (of zóu ook hier het
söhijngeld schuld hebben?). En
door hun houding tegenover de
Oanadeezen hebben ze nu niet
bepaald hun goeden naam be
vorderd.
Een volk dat leeft.
Wij zijn nauwelijks vier
maanden bevrijd en men proeft
weer de hoopvoller stemming
die in de "periode, welke onmid
dellijk op de bevrijdingsroes
volgde, zoo uitermate somber
was. O, wij zijn er nog lang
niet. Doch de cijfers spreken
van toenemenden aanvoer van
overzee, van heropbouw in het
land.
Er komen weer millioenen
schoenen, er komen weer fiet
sen en fietsbanden, de kolen-
productie is stijgende.
Reeds vallen de herfstblade
ren. Een moeilijke winter staat
voor de deur. Maar wij komen
er. Zorgen wij dat ook zij er
komen, die in kippenhokken
en schuren den winter tege
moet moeten zien.
LITURGIE
Zondag 16 September: 17e Z.
na Pinkst. Mis. v. d. Zondag.
2e geto. H. Cornelius, 3e geb. H.
Euphemia.
Maandag 17 September: Stig-
matisatie v d. H. Franciscus.
Gl.
Dinsdag 18 September: H.
Joseph a Cupertino. Gl.
Woensdag 19 September:
Quatertemperdag. II. Mis óf
van H. Januarius. 2e geb.
Quat., of H. Mis van Quat., 2e
geb. H. Januarius.
Donderdag 20 September:
Vigilie H. Mattheus. H. Mis cf
van Vigilie, 2e geto H. Eusta-
chius, óf H. Mis v .d. H. Eusta-
chius, 2e geb. v. d. Vigilie.
Laatste Ev. v. d. Vigilie.
Vrijdag 21 September: Qua
tertemperdag. H. Mattheus. 2e
geb. v. d. Quat. Credo. Pref v.
d. Apostelen. Laatste Ev. v. d.
Quatertemperdag.
Zaterdag 22 September:
Quatertemperdag. H. Thomas
v. Villanova H. Mis óf v. H.
Thomas, 2e geb. Quat.. 3e geb.
H. Mauritius, Laatste Ev. Quat.,
of Mis v. Quat., 2e geb. H.
Thomas, 3e gebed H. Mauritius.
Franciskaansche Kalender.
Zondag 16 Sept.: H. Mis van
den XVTI Zondag na Pinkst. 6
uur vergadering van de 3e
Orde.
Maandag 17 Sept.: H.H.
Wonditeekenen van onezn H.
Vader Franciscus. Generale
Atosolutie voor Derde Orde.
Dinsdag 18 Sept.: H. Joseph
a Cupertino. Bel. v. d. Ie Orde.
Woensdag 19 Sept.: H.H. Ja-
zenuarius en Gezellen. Mart.
Donderdag 20 Sept. H.H.
nuarius en Gezellen. Mart.
Vrijdag 21 Sept.: H. Mattheus
Apost. en Evang.
Zaterdag 22 Sept.: H. Tho
mas van Villanova. Bissch. en
Bel.
gezocht door net R.K. Heer. Brieven
bureau van dit blad onder no. 299S