Wat Duitschers roofden komt terug
HERDENKINGS-
WEEK
STICHTING
1940-1945
Export uit Duitschland
Ook andere Duitsche hulpbronnen
beschikbaar gesteld voor bet gebruik
der vereenigde volken
OLIE VOOR DE
LAMPEN
VAN TWENTE
Isolement
Zaterdag 25 Augustus 1945
No. 57
Begin Sept. aanvang
der cursussen
MIDDENSTANDS
DIPLOMA
en 1790
PRAKTIJEDIPLOMA
BOEKHOUDEN
J. Naber Jr.
Steenschuni 11
V\\\\\\\\\\\\\\\\\\V\\\\\\\\\\\U
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
ftlKCHT
Hoofdredacteuren Hector H i_ j m Sonuaai en Mi. Dt c, o A van Haren; Redacteuren: Prol. Dr. W.
Asselbergs (Anton van Duinkerken» en Joop Slebelt: Directeur: Q G van Elburg.
BUREAUX REDACTIE EN ADMINISTRATIE: OUDE RIJN L TELEFOON 22777.
Abonnementsprllzen: t- 0.26 oer week 1.1.70 Der maand, t 3 20 per kwartaal Franco bei oost t. 4.20.
25 Aug31 Aug.
AFSPRAAK
TE FRANKFORT.
GEBASEERD OP POTSDAM.
Dit programma is het resultaat van
de politiek zooals die is vastgelegd op
een conferentie over de Duitsche ex
port. gehouden op het hoofdkwartier
van de strijdkrachten van de Ver. Sta
ten op het Europeesche oorlogstooneel
te Frankfort. Deze politiek is gebaseerd
op de overeenkomst van Potsdam,
waarin werd verklaard, dat alle Duit
sche hulpbronnen boven het minimum
dat noodig is om het economische
leven in Duitschland op de been te
houden, beschikbaar gesteld zijn voor
het gebruik der vereenigde volken.
De conferentie te Frankfort werd
bijgewoond door een vertegenwoordi
ger van de British and United States
Missions to the Netherlands, die naar
Duitschland werd gezonden om met de
autoriteiten van de Engelsche 21ste
legergroep en van de strijdkrachten der
Vereenigde Staten te beraadslagen
over de teruggave aan Nederland van
door de Duitschers geroofde eigendom
men. Terwijl eischen van deze soort in
hooge mate voorrang zouden moeten
hebben, is de beslissende factor bij de
vraag of een artikel al dan niet ge
ëxporteerd kan worden de behoefte
voor dat artikel in het land dat daar
om vraagt. De teruggave van geroofd
eigendom en materiaal benoodigd voor
herstelwerkzaamheden zal op een glo
bale basis behandeld worden.
Men heeft er eveneens den nadruk
op gelegd, dat Duitschland be
schouwd moet worden als een insol
vente debiteur en dat het slechts
weinig waarschijnlijk is dat de Duit
schers voor de volle honderd procent
de schade, die zij aangericht heb
ben, zullen vergoeden. De vereenig
de volken zijn overeengekomen, dat
de Russen de volledige controle zul
len hebben over de beschikking over
over eigendommen in de Russische
zone in Duitschland. Dit beteekent
in feite, dat ook een groot gedeelte
van het Amerikaansche en Britsche
bezit overhandigd is aan den Russi-
schen bondgenoot.
Men heeft verder besloten, dat alle
Nederlandsche verzoeken om export
van goederen en materialen behandeld
zullen worden door de beide militaire
Nederlandsche autoriteiten en vertegenwoordigers van de British and United
States Missions to the Netherlands hebben op 17 Augustus te Den Haag een
bespreking gehad over het geallieerde programma betreffende de teruggave van
door de Duitschers gestolen eigendommen en andere eigendommen en materialen
van Duitschland aan de bevrijde landen. De Nederlandsche eischen ten aan
zien van Duitschland behoeven niet beperkt te blijven tot de geroofde goederen.
Zij kunnen eveneens betrekking hebben op andere zaken. De geallieerde legers
zijn bereid voorzieningen in overweging te nemen voor het overbrengen zoowel
van geheele industrieën als van materialen van Duitschland naar Nederland.
missies te Den Haag en dat deze door
hen aan de betrokken geallieerde le
gers zullen worden voorgelegd. Aan al
deze verzoeken zal voldaan moeten
worden uit het bezit in de westelijke
bezettingszones.
Zij zullen trachten een overeenkomst
te sluiten met de geallieerde autoritei
ten in Duitschland ten aanzien van de
bezoeken van Nederlandsch personeel
om, wanneer het noodig is, de goede
ren na te gaan ten aanzien waarvan
de Nederlandsche regeering verzoeken
tot export heeft ingediend.
BOEKEN, DOCUMENTEN,
SCHILDERSTUKKEN.
Een zeer groote verzameling Jood-
sche boeken en ceremorfieele voorwer
pen, gestolen door de Nazis in een half
dozijn landen, welke o.a. 1.250.000 boe
ken omvat een enorme bibliotheek
op zich zelf is in veiligheid ge
bracht, geïnspecteerd en gecatalogi
seerd door de experts van het
„Military Government detachment" in
Frankfurt. Deze verzameling is eerst
gedurende de laatste weken ontdekt in
verborgen opslagplaatsen in de Ameri
kaansche zone, aldus schrijft Jan Go-
derie, ANP-Aneta's oorlogscorrespon
dent.
De boeken, die opgestapeld lagen In
kelders of weggesloten in houten kis
ten, zijn er vele van groote artistieke
of historische waarde. Er zijn o.a.
130.000 deelen Hebreeuwsche literatuur
gevonden. Onder de omvangbare reli
gieuze voorwerpen die door het be
ruchte Rosenberg Institut zur For-
schung der Judenfrage, dat zijn hoofd
kwartier in Frankfurt had, zijn gesto
len uit synagogen, particuliere collec
ties en Hebreeuwsche instellingen, be-
Tegen den einder rijzen de slanke
contouren van boortorens Texas of
Venezuela? Neen, Drente. Drente, waar
de Bataafsche Petroleum Maatschappij
in het kader van proefnemingen naar
petroleum in Nederland de mogelijk
heid tot een bescheiden exploitatie
aanwezig vond tusschen Coevorden en
Nieuw Schoonebeek. En inderdaad
waant men zich in deze streek temid
den van rijke olievelden, want be
halve het viertal torens op Neder
landsch gebied, staan er nog een zestal
op Duitschen bodem, die nu echter
buiten werking en verlaten zijn, omdat
zij onder de strook „niemandsland"
aan de rijksgrenzen vallen.
Men stelle zich van dit olieveld ech
ter niet te veel voor, want elke toren
Is nog geen bron. Sommige zgn. „put
ten" hebben geen, andere wel een toren
en de opbrengst is dermate ongelijk,
dat een hoeveelheid van 30 ton per
dag ruwe olie een hoeveelheid, die
wel eens genoemd is nooit ineer dan
de opbrengst van één bepaalden dag
genoemd mag worden. De volgende dag
kan weer totaal andere resultaten
geven.
In ieder geval geeft het veld „Coe-
vorden-Oost" gemiddeld zulk een op
brengst, dat een pijpleiding naar het
Stieltjeskanaal in aanleg is om een
vlot transport van de ruwe olie naar
Twente te verzekeren. Een klein tank
schip voert de olie naar de electrici-
teitsfabriek van Enschedé. Onverwerkt
is de olie niet voor gebruik in motoren
geschikt, maar de B.P.M. werkt mee
aan de bestrijding van het brandstof
tekort in Nederland door de ruwe olie
ter beschikking t» stellen van de
Twentsche electriciteitsvoorziening.
Deze oliewinning brengt op het
oogenblik nog geen groote veranderin
gen in het Schoonebeeksche dorpsleven
tot stand. „Oilrushes" als in Amerika
of fantastisch stijgende grondprijzen
neen, daarvoor zijn de Drentenaren te
verstandig. Maar wel zien zij, dat de
vestiging van de B.P.M.-menschen en
hun installaties ongekende mogelijk
heden voor hen openen al is dan de
huisvesting nu een moeilijk probleem.
Maar de Mij. streeft er naar zooveel
mogelijk inheemschen aan het werk te
zetten en voor jonge arbeiders, die
voor techniek voelen is dit ongetwijfeld
een mooie kans.
vinden zich rijk verluchte documen
ten, teruggaande tot de veertiende
eeuw, rijk geborduurde ceremonieele
kleederen en kostbare kandelaars.
Voorzoover thans gecontroleerd
stammen de boeken en voorwerpen uit
64 verschillende Joodsche gemeenten
en particuliere collecties in Rusland,
Frankrijk, België. Nederland en
Duitschland.
Onder de wereldberoemde centra van
Joodsche cultuur die in de collectie
vertegenwoordigd zijn, bevinden zich
o.a. de Rosenthalia collectie van de
Amsterdamsche gemeentelijke Univer
siteit, een van de mooiste collecties
van HebreeuwscTié literatuur In
wereld. Verder zeer vele werken uit de
antiquariaten Ginsberg te Leiden,
Gottschalk te Den Haag en Himmel-
reich te Amsterdam.
Zeker staat vast, dat de verzameling,
die thans in Frankfurt aanwezig is, of
er althans zeer binnenkort zal zijn, de
grootste verzameling van Joodsche
literatuur is, die de vereld ooit bijeen
heeft gezien. Zeker is het de belang
rijkste.
Is momenteel in Frankfurt de groot
ste verzameling Joodsche literatuur
bijeengebracht, in Marburg en Laufen
kan men zich in een museum wanen
van grootmeesters der schilderkunst,
Rembrandt, Rubens, Michel Angelo,
Velasquez enz. enz.
De gevonden schilderijen, beelden,
meubelen en wat dies meer zij, worden
met zeer veel zorg behandeld en niets
wordt nagelaten om de oorspronkelijke
eigenaars op te sporen. Het overbren
gen van de gevonden werken vanuit de
ongeveer 100 depots in het gebied
rondom Marburg, is nog in vollen
gang, maar reeds zijn er een kleine
duizend schilderijen en honderden
prachtige gothische beelden onderge
bracht.
Er zijn ongeveer 500 schilderijen en
honderden gotische beelden onderge
bracht en in het gebouw van het
Kunsthistorisch Instituut nog ongeveer
vier a vijfhonderd. Tezamen voor mil-
lioenen. Er zijn o.a. drie Rembrandts,
twee zelfportretten, waarbij het laatste
dat hij maakte en een portret van
Titus. Van Rubens is er een zeer groot
schilderij, Juno en Algus.
In Laufen, een klein plaatsje aan de
Oostenrijksche grens, is een bergplaats
van belangrijke Weensche kunstschat
ten. Kort voor de capitulatie, toen de
omgeving reeds hevig gebombardeerd
werd en onder artillerievuur lag, ver
scheen er plotseling een Duitsche offi
cier met twee vrachtwagens en laadde
tientallen kisten met de allermooiste
schilderijen op.
Toen de Amerikanen korten tijd
later Laufen bezetten en de officieren
van de sectie Kunst hiervan hoorden,
werd er dadelijk door het geheele Salz-
karnmergut een klopjacht georgani
seerd op de twee vrachtwagens met
hun kostbaren last. Toen bleek dat in
de kisten die door den Duitschen offi
cier in de gauwigheid op de vracht
wagens waren geladen, tientallen schil
derijen zaten n.l. van Velasquez, Mi
chael Angelo, Leonardo da Vinci, en
vele andere groote meesters. Het was
de creme de la creme van het rijke
Weensche kunstbezit.
Isoleeren is een term en een begrip
dat bij vele menschen op de zwarte lijst
staat.
Ze denken aan hokjes en schotjes en:
je mag dit niet en je mag dat niet. Je
moet vrij zijn, je gang kunnen gaan. Ik
kan er best tegen. In kan heusch wel
op mijn eigen heenen staan. Ik ben ont
wikkeld genoeg. Ik ben de kinderschoe
nen ontgroeid. Ik kan wel voor mezelf
zorgen, enz. enz.
Isoleeren is soms en zelfs dikwijls
nuttig en noodig. U kreeg geen licht
in uw huis en geen stroom voor uw
strijkijzer als er geen isolement was. In
dat isolement ligt de kracht verborgen
en blijft de kracht bewaard.
Ditzelfde kan men toepassen in het
openbare leven, in het politieke, in het
godsdienstige leven.
Isolement beteekent niet: geen con
tact.
Isolement beteekent niet: afzondering.
Isolement beteekent niet: leven-op-
zichzelf zonder te denken aan anderen.
Wanneer wij als katholieken, spreken
over isolement, dan doen we verkeerd
als we daarmee zouden bedoelen ons op-
"sluiten in de Nederlandsche gemeen
schap zonder in aanraking te komen met
die gemeenschap. Ons Isolement betee
kent volstrekt niet; alle verkeer met
niet-katholieken vermijden: beteekent
niet, dat wij ons overal afzijdig houden
en overal bulten blijven. Integendeel!
Wanneer wij spreken over isolement
dan bedoelen wij, dat wij het éérst als
katholieken over de groote vraagstukken
van nu in groote trekken eens willen
zijn; dat wij goed weten wat wij als
Katholieken gaan doene *welke verant
woordelijkheid wij gaan-ïlra.gen en eerst
dan treden we uit dat isolement en zeg
gen: zie, hier zijn wij. Ge weet thans
wat ge aan ons hebt, wat wij willen en\-X.
kunnen.
w.yi aitec.-, v, ni.-e bt msmr wij be
ginnen met bij elkaar te komen én in
eigen kring te peilen en te fundeeren,
en dan stellen wij onze katholieke k:acht
en invloed in dienst van volk en land.
Wie lioht wil doen schijnen en moto
ren wil doen draaien, moet beginnen
met te isoleeren, opdat daarna overal
het licht kan stralen en overal de arbeid
beginnen.
Eerst als katholieken tezamen en ver
eend, dan daarna het lioht op den kan
delaar en de kracht ter besohikking van
de Nederlandsohe samenleving.
Dén is er zekerheid ep vastheid,
dèn weet men waar men met ons aan
toe is.
Dit is. dunkt ons, de juiste opvatting
over isolement en samenwerking.
BINNENLAND
OP KONINGINNEDAG VRIJ.
Overal in den lande bestaan plan
nen om den aanstaanden verjaardag
van HM. de Koningin den eersten na
de volledige bevrijding van het rijk in
Europa, en na de capitulatie van Ja
pan, bijzonder feestelijk te vieren.
In overleg met de Stichting van den
Arbeid doet de regeering daarom een
beroep op de werkgevers om, voor zoo
ver dat mogelijk is, 31 Augustus a.s.
vrij te geven met behoud van loon.
BUITENLAND
NIEUWS UIT JAPAN.
In een alhier opgevangen Japansch
radio-bericht wordt medegedeeld, dat
Moskou aangekondigd heeft, dat de
Sowjet-unie voornemens is luchtlan
dingstroepen naar 't Japansche eiland
Hokkaido te zenden. Het bericht, dat
afkomstig was van het Keizerlijk Ja
pansche Hoofdkwartier en bestemd
was voor generaal Macarthur luidde
verder als volgt: „Indien deze aankon
diging van de Sowjet-unie op waar
heid zou berusten, zou zij door de Ja
pansche regeering ten zeerste worden
betreurd, door deze laatste haar best
doet teneinde aan al Uw (Macarthurs)
verlangens te voldoen door leger- en
vlootstrijdkrachten en de burgers on
der de meest strenge controle te stel
len".
De Japansche regeering heeft be
kend gemaakt, dat de ontscheping
van Geallieerde bezettingstroepen oji
Kioesjoe op 1 Sept. a.s. begint.
