CHURCHILL in het LAGERHUIS
Tragedie in Oost-Europa
HAVENSTAKING TEN EINDE
Het beleid der Loiidensclie Régeeriiigen
Maandag 20 Augustus 1945
No. 52
Katholiek Dagblad voor Leiden ën OmstrekeS
Begin Sept. aanvang
der cussussen.
MIDDENSTANDS
DIPLOMA
en 1790
PRAKTIJKDIPLOMA
BOEKHOUDEN
J. Naber Jr.
Steensclxuur 11
BVItCHT
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren: Prof. Dr. W.
Asselbergs (Anton van Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. van Elburg.
BUREAUX REDACTIE EN ADMINISTRATIE: OUDE RIJN 1, TELEFOON 22777.
Abonnementsprijzen: f. 0.26 per week. f. 1.10 per maand, f. 3.20 per kwartaal. Franco per post f. 4.20.
Mille Pericul'ls Supersum
Gangetje 14
HET PROBLEEM.
WINSTON CHURCHILL, de man
die meer dan eenig ander tot
de overwinning in Europa
heeft bijgedragen, heeft na het ver
vullen van zijn schier bovenmen-
schelijke taak, zjjn welverdiende rust
niet geaccepteerd. Strijdvaardig als
altijd leidt Churchill thans de oppo
sitie in het Lagerhuis. De rollen zijn
omgekeerd. De ex-premier, die vroe
ger getraind was in het spitsrocden-
loopen tusschen netelige vragen en
opmerkingen der oppositie, maakt
thans op zijn beurt gebruik van de
vrijheid, die de functie van opposi
tieleider hem schenkt. Wat Chur
chill tot voor kort slechts kon den
ken en waarover hij als verantwoor
delijk minister-president moest zwij
gen, spreekt hij thans vrij-uit.
Churchill's samenwerking met Sov
jet-Rusland en in het bijzonder met
maarschalk Stalin, heeft steeds ge
staan in het teeken van goede, vriend
schappelijke verstandhouding, op de
basis van wederzij dsch belang. Thans
echter is de oorlog achter den rug, de
wapens zijn gestrekt en het is alleszins
denkbaar, dat voor het verwerven van
den vrede andere normen moeten wor
den aangelegd. Moesten, toen de strijd
nog werd gestreden, zekere gevoelighe
den om redenen van militaire en po
litieke opportuniteit worden ontzien,
deze reserve geldt thans niet meer, nu
de vrije wereld in gemeenschappelijke
samenwerking moet worden opge
bouwd.
De vijand luistert thans niet meer
mee en dus kunnen, ook onder bond-
genooten en vrienden, zekere dingen
worden gezegd, die voor de ontwikke
ling van den politieken toestand in
Europa van de grootste beteekenis zijn.
Churchill heeft zeer vrijmoedig ge
sproken over Sovjet-Rusland. Niemand
beter dan Churchill kent en waardeert
de enorme bijdrage die het Russische
volk geleverd heeft in dezen oorlog en
daarom juist hebben deze woorden
van critiek, gesproken door dezen man
meer dan oppervlakkige beteekenis.
Churchill wees nog eens zooals
Amerikaansche commentators reeds
vrijmoedig deden op het stalen gor
dijn dat gevallen is tusschen Centraal
Europa en de rest van de wereld.
Churchill wees bovendien op het groote
gevaar van „dictatoriale communisti
sche krachten", die met „terroristische
methoden" trachten te regeeren.
Deze critiek van Churchill op het
beleid der Sovjet-Unie in de bezette
Europeesehe gebieden is niet nieuw en
houdt zeker geen openbaring in, doch
zij wordt voor het eerst door een man
van gezag uitgesproken. Indien deze
woorden gesproken waren door een
zekeren leider der oppositie, kon men
aan Churchill's rede mogelijk geringe
beteekenis toekennen, doch de man,
die den oorlog in Europa won, die meer
dan eenig ander gedurende de laatste
jaren achter de schermen gekeken
heeft, die zich bovendien steeds be
wust was van zijn ontzaglijke verant-
LONDEN. Als leider van de oppositie en vrij van zijn vroegere re-
geeringsverantwoordelijkheid heeft Churchill een scherpen aanval ge
daan op de Oost-Europeesche toestanden, waar door de Russen ge
controleerde besturen optreden. Er is een stalen gordijn gevallen tus
schen Centraal Europa en de rest van de wereld, aldus Churchill.
Daarachter trachten dictatoriale, communistische krachten met ter
roristische methoden te regeeren. Churchill waarschuwde ervoor,
dat oneenigheid tusschen Rusland en de bondgenooten opnieuw tot
een conflict in Europa aanleiding zou kunnen geven, indien een of
andere mogendheid zou trachten zonder overleg een politieke oplos
sing te dicteeren. De ex-premier zeide, dat wellicht een groote tra
gedie aan den gang is in Oost-Europa, waar de vrees voor het
politieregime millioenen in haar greep houdt. Churchill sprak in
het bijzonder over Polen, TsjechoSlowakije en Joegoslavië, die alle
onder sterken Russischen invloed staan. Churchill verklaarde, dat de
westelijke grens van Polen te Potsdam is vastgesteld op hét aan
dringen van Rusland. De gedwongen emigratie van bevolkingen
veroorzaakt groote ellende. Enorme aantallen menschen worden
vermist. - Ofschoon Churchill's rede slechts die van den leider der
oppositie was, overschaduwde zij geheel de speech van den premier
Atlee, die in algemeene bewoordingen over den binnenlandschen
(Volkskrant - De Tijd).
toestand uitweidde.
woordelijkheid, lanceert thans geen
beweringen op losse gronden.
De waarheid is, dat na dezen oorlog,
gestreden voor de vrijheid der volke
ren, de vrijheid van een groot aantal
kleine volkeren in Oost-Europa prac-
tisch vernietigd is. Letland, Estland
en Litauen, zonder meer gevoegd bij
de Russische levensruimte, zijn een
stille dood gestorven. Roemenië, Bul
garije en Hongarije zijn van satelliet
staten van Hiiier-Duitschiand, op riet
oogenblik weinig meer dan satelliet
staten van Sovjet-Rusland. Polen, in
1939 door Engeland gegarandeerd, werd
in hetzelfde jaar tusschen Duitschland
en Sovjet-Rusland verpletterd en En
geland ook Churchill moest goed
vinden, dat Moskou vrijwel de geheele
buit van 1939 behield.
Zeker, Polen is royaal schadeloos ge
steld met een flinke hap van Duitsch
land, maar de politieke constellatie in
Polen is nog steeds zóó, dat het groot
ste deel van het kwart millioen Pool-
söhe strijders, die in Afrika, Frankrijk,
België, Nederland en Duitschland voor
de vrijheid van alle volkeren vochten,
liever in ballingschap blijft dan na zes
jaren wreede scheiding naar het va
derland terug te keeren.
Men kan zich van Churchill's waar
schuwing makkelijk afmaken, door
haar als „politieke propaganda" voor
te stellen, de boven gesignaleerde fei
ten echter die ondanks alle politieke
propaganda onweerlegbaar zijn ge
ven voldoende reden tot bezorgdheid.
Het mag,, na een oorlog in naam der
vrijheid gestreden, niet mogelijk zijn,
dat ergens ter wereld „het politie-
regiem millioenen in haar greep
houdt'" Gezamenlijk is er geleden en
gestreden; het volk van de Sovjet-
Unie heeft offers gebracht, grooter dan
welk ander volk ook, maar gezamenlijk
ook moeten de problemen van den
vrede worden opgelost. Het is een on-
houdbaren en onmogelijken toestand
als Europa, door een scheidslijn, die
als een moderne Chineesche muur
dwars door Duitschland en Oostenrijk
loopt, in twee afzonderlijke helften
verdeeld wordt, die ieder hun eigen
weg gaan.
Sovjet-Rusland heeft rechten, groote
Het conflict in de Rotterdamsche haven is, toen het tot gen crisis dreigde
te komen, eindelijk opgelost. In een Zaterdag gehouden vergadering- van
de Eenheidsvakbeweging is, met bijna algemeene stemmen, besloten de sta
king op te heffen. Vrijdag was een van de werkgevers in het havenbedrijf, zij
het zonder machtiging van de Scheepvaartvereeniging „Zuid", als bemidde
laar opgetreden. Na onderhandelingen met de E.V.B. heeft deze werkgever
een onderhoud met minister Drees gehad, welk onderhoud gunstig is ver-
loopen. Bij deze besprekingen met den bemiddelaar had het bestuur toege
zegd, zijn leden te zullen adviseeren den arbeid te hervatten, mede omdat
gebleken is, dat de geheele bevolking nog altijd sterke antipathieën tegen
deze staking koestert. Bovendien waren er troepen in Rotterdam aangekomen
en wanneer Maandagmorgen het werk niet zou worden hervat, kon het wel
eens gebeuren, verklaarde hij, „dat de hel over ons losbreekt".
rechten zelfs, maar als overwinnaar
ook plichten en verplichtingen jegens
overwonnen volkeren en kleine staten,
die bukten, niet voor de argumenten
van het recht maar voor de overmacht.
De toekomst van de Oost-Europeesche
volkeren is geen zaak van Sovjet-Rus
land alleen. Ook voor de millioenen
menschen, die hier leven, moet een
plaats ingeruimd worden in de vrije
wereld van morgen. Er moet in vele
opzichten begrip l omer, voor de Sov
jet-Unie, maar wij mogen ook ver
wachten, dat dit land begrip toont
voor de opvattingen waarvoor millioe-
Hoe oordeelt U ©vei
de staking?
Eigen landgenooten weigeren in dr
haven van Rotterdam schepen te
lossen.
31 schepen liggen in Rotterdam's
haven en kunnen niet gelost worden.
Ze brengen ons hout denk aan
de verwoestingen in ons land.
Ze brengen ons wol denk aan de
menschen die snakken naar kleeding.
Ze brengen ons levertraan hadden
onze kinderen die ooit meer noodig?
Ze brengen.... één Deensch schip,
800.000 kilo boter, eieren en spek
Vier Liberty-schepen met graan en
meel zijn weer vertrokken en naar
Antwerpen gegaan. De lading is voor
ons volk verloren, dat wil zeggen voor
iederen inwoner van ons land gingen
5 brooden verloren!
Dat is het gevolg van de Rotterdam
sche staking.
Wie er schuld heeft is een misdadi
ger tegenover het Nederlandsche volk.
Of het werkgevers zijn of werk
nemers.
Of het de werkgeversvereniging is
of de eenheidsvakbeweging: zij die de
oorzaak zijn van deze staking zijn mis
dadige elementen.
Ze is verbijsterend deze staking en
het oordeel over de staking is vernie
tigend voor allen, die er aan debet zijn.
O het is zoo gemakelijk praten ever
„voor'het volk", maar er offers voor
brengen, ho maar
Dat de staking thans is opgeheven
doet aan ons oordeel niets af.
nen burgers van vrijwel alle naties ter
wereld hun leven gegeven hebben, in
den strijd tegen onderdrukking en ont
voogding.
De ministerraad heeft besloten het verzoek tot Prof. Mr. P. Gerbrandy te
richten cm een uitvoerig memorandum samen te stellen, omtrent het beleid
van de opeenvolgende Nederlandsche regeeringen te Londen, tijdens de be
zettingsjaren. Ook de periode de Geer zou hierin dus begrepen zijn.
Het is de bedoeling, de behandeling van dit stuk in handen te stellen van
de nationale adivies-commissie. Deze zou voorts de bevoegdheid krijgen ook
zelfstandig onderzoek te doen en inlichtingen te vragen aan allen, wier
getuigenis gewenscht wordt, opdat zij zich een zoo klaar mogelijk beeld ter
zake kan vormen.
Prof. Gerbrandy heeft bereids verklaard, dat hij volgaarne wil medewerken
tot het afleggen van rekening en verantwoording door de Londensche re
geeringen en heeft met de samenstelling van het memorandum reeds een
aanvang gemaakt.
GOUVERNEUR-GENERAAL UIT
MANSJOERIJE GEËVACUEERD.
Naar Luit.-Generaal Wedemeyer, de
Amerikaansche comandant in China
bekend heeft gemaakt, is een medische
eenheid per parachute neergelaten in
een krijgsgevangenkamp 100 mijl ten
noorden van Moekden in Mansjoerije.
Onder de vele hooge geallieerde of
ficieren en bestuursambtenaren be
vond zich ook de gouverneur-generaal
Jhr. Tjarda v. Starkenborch Stachou-
wer, die, naar Reuter meldt, op spe
ciaal verzoek van Koningin Wilhel-
mina uit Mansjoerije geëvacueerd
wordt.
De medici ondervonden geen tegen
stand van de Japanneezen en vonden
de omstandigheden veel beter dan zij
hadden verwacht.
PATER L. BLEYS DOODELIJK
VERONGELUKT.
Na aldaar een spreekbeurt te hebben
vervuld, is Vrijdagavond nabij Gorkum
pater Louis Bleys C.S.S.R., kapelaan
van de kapel 't Zand, ten gevolge van
een auto-ongeluk om het leven geko
men. Pater Bleys, thans ook bekend
als majoor Bleys, was tijdens de Duit-
sche bezetting in de verzetswereld be
kend als „Lodewijk". In deji zomer van
1944 werd hjj maJoor en als verbin
dingsofficier vertoonden aan den staf
van Z.K.H. Prins Bernhard. In deze
functie en als hoofdaalmoezenier bij
de B.S. kwam hij in de September
dagen - van 1944 met de geallieerde
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
Z.H.Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft belast met de zielzorg in Hotel
„Rembrandt" te Noordwijk aan Zee,
waar de Vrouw. Jeugdbeweging voor
Kath. Actie kampen houdt en in de
Hotels: „Belvédère", „Clarenwijck" en
„Roozen" te Noordwijk aan Zee, waar
de Bisschoppelijke Hulpactie de her
stellingsoorden heeft, den Weleerw.
Heer P. J. van Steijn, die Kapelaan
was te 's-Gravenhage (H. Willibr.)
ZlH.Exc. heeft verder benoemd tot
Rector te 's-Gravenhage (Mater Dei)
den Weleerw. Heer N. de Rooy, Gods
dienstleeraar aldaar.
Vervolgens tot Kapelaan te 's-Gra
venhage (H. Familie) den Weleerw.
Heer B. A. Emmeikamp; tot Kapelaan
te Beverwijk (O. L. Vr. v. G. Raad)
den Weleerw. Heer Th. A. Tulen, die
Kapelaan was te Zierikzee.
Tenslotte tot Kapelaan te Ovezande
den Weleerw. Heer J. J. Loerakker, die
Kapelaan was te Kethel.
AUDIËNTIE.
Z.H.Exc. de Bisschop van Haarlem
zal Dinsdag 21 Augustus geen audiën
tie verleenen.
strijdkrachten naar Zuid-Nederland.
Sedert zijn terugkeer in ons land legde
hij in en buiten legerverband een
groote activiteit aan den dag.
Door gebrek aan plaatsruimte komen
wij hierop morgen nader terns.
i
