CARMEN SYLVA
Roemenie s
beroemde Koningin
door Drs A. B. W. M. Kok
CAHMEN SYLVA heeft haar roem vooral te
danken aan haar geschriften in proza en
Zij whs dichtere» en prozaschrijfster.
Bij de jongeren zijn haar gedichten en talrijke
•werken in proza zoo goed als vergeten.
Zij wordt o'oor bet tegenwoordig ges'acht weinig
meer gelezen.
Een twintig tot vijf en twintig jaar geleden
stond zij echter in het middelpunt der belang
stelling.
Zij vond vurige bewonderaars-
Nu het deze maand vijf en twintig jaar geleden
is, dat ze stierf, willen we in een kort artikel
deze edelo vrouw herdenken en haar beteekenis
in het licht stellen.
Vroeg reeds voelde Carmen Sylva den drang in
zich haar gevoelens in poëzie te uiten.
Het duurde lang eer zij iet» durfde publicecren.
Nog op dertig-jarigen leeftijo' klaagt ze „Wan
neer men mij bij den arbeid verraste, wierp ik de
pen weg gelijk een kind, dat op een overtreding
wordt betrapt";
In later jaren heeft ze haar natuurlijke schuch
terheid overwonnen en het noodige zelfvertrou
wen verkregen.
Zij voelt zich dichteres en karakteriseert o'e be
teekenis van hert echte lied in de gevoelvolle
woorden:
Wie heeft nog nooit een lied bedacht
Een lied bedenkt men niet
Het ie alsof een warme straal
Door ncvelwo'ken schiet I
Het ie als gloorde uit donk'ren nacht
Opeens een held're dag,
AJs werd een lijder, dood'lijk ziek,
Genezen met één slag I
Het Hed is al» een vuur'ge bee
Het is een kreet van «nart.
Een echo van het hoogst geluk
Een kus van 't brandend hart.
Carmen Sylva
Uit eigen archief)
Het i» een kreet van 6mart ja, dat is "t lied
bij deze vrouw van smarten geweest, die on
noemelijk veel geleden heeft en eens gezegd
heeft„Slechts de smartelijke aandoeningen
van mijn ziel doen mij de pen in o'e hand nemen".
Niet in één taal 6lechtg schreef ze haar poëzie
en proza, doch in meerdere ta'en o'rukte ze haar
diepste gevoelens en gedachten uit- Zij had *on
enorme talenkennis en sprak niet minder dan
zeven talen, terwijl ze er veertien las.
Haar eigen voordracht begeleidde ze op de harp,
want ook haar muzikale gaven waren niet go-
ring, evenmin als haar talenten voor ot schil
derkunst. Het pensee' hantperde ze op niet on
verdienstelijke wijze. En hoe veelzijdig haar
gaven waren blijkt wel daaruit dat ze haar ar-
tistieken zin eveneens toonde in do weef- en bor
duurkunst.
directeur op haar toe, „u hebt voortreffelijk ge
speeld maar nu moet u zich haasten, ik heb
zoneven in het spoorboekje gekeken. U hebt nog
twintig minuten".
„Ikik kan niet gaanik heb geen geld.."
stamelde Marjorie. Maar hij scheen baar opmer
king niet te hooren.
„Er staat buiten al een taxi op u te wachten en
in de hall van het station vindt n de piccolo,
die een kaartje voor u heeft genomen. Alleg is
in orde en van harte het beste". Weg was hij
Alleen een paar klasgenooten zagen o'en dank
baren blik ia haar oogen. Ze kon niet spreken,
in haar keel kropten de tranen. Ze nam haar
vioolkist en ging.
De reis scheen eindeloos in den duisteren nacht
Vaag drong het tot haar door, dat *e gespeeld
had, zooals ze nooit gea'acht had het te kunnen,
maar ze kon er nauwelijks aan denken. Alleen
hoopte ze, bijna tegen alle hoop in, dat Frits
haar gehoord zou hebben, dat ze rn ataat mocht
geweest zijn hem te doen voelen, dat ze met baar
gansche wezen bij hem was en bad voor zijn ge
luk
Met kloppend hart volgo'e ze een uur later de
jonge verpleegster, wier vlugge gestalte in de
ritselende japon haar voorging door de stille
gangen van het groote gebouw, waar hier en
daar een spaarzame verlichting de nachtelijke
rust accentueero'e.
„Ik geloof dat de patiënt slaapt...." fluisterde
het kwieke zustertje. „Het is over het algemeen
nog al meegevallen, een gekneusde schouder en
een ontwrichte arm- Daar zal hij best overheen
komen. Maar in den beginne vreesden we, tfat
z'n zenuwen wat in de war waren. Zoodra hij
binnenkwam, vroeg hij onmiddellijk aan den dok-
ter ii te waarschuwen en toen wilde hij met
alle geweld de radio hooren, ondank* het feit,
dat hij toch erge pijn moest hebben. Tenslotte
hebben we. hem z'n zin maar gegeven en met do
koptelefoon aan z'n ooren is hij later rustig in
geslapen".
De verlichting dat Frits nog leefde en haar bood
schap gehoord moest hebben, deed de spanning
jn Marjories broze lichaam plaats maken voor
teen gevoel van ongekend groote vermoeiends. In
o'e kamer waar Frits lag, zonk ze bijna in el
kaar op de stoel naast z'n bed. Ze keek naar het
bleeke intelligente gezicht, dat nu zoo vredig
ü*p het kussen lag, als kende het geen strijd of
92
teleurstelling in hot leven en baar hart Hep
vol van dankbaarheid en medeleven.
Zachtjes begonnen ook haar oogen toe te vallen
en de zuster die de ronde deed vond hen beide
slapende.
Eerst tegen den ochtend werd Frit» wakker-
„Marjorie fluisterde hij en z'n stem trilde van
vreugde.
„Frits prevelde Marjorie, die bij het noemen
van haar naam eveneens ontwaakte.
„Marjo, ik ben je zoo dankbaarfluisterde
hij weer en wilde z'n hand opheffen om de hare
te grijpen, maar een fe'le pijn hield hein ervan
terug.
„Kom dicht bij me Marjo, want ik heb je veel
te zeggen", zei hij zachtjes. Voorzichtig boog ze
zich tot hem over.
„Vertel het maar jongen...."
„Je weet niet hoe wanhopig en zwaarmoedig Ik
was voor me dit overkwam", begon hij zacht en
ontroerd. „Ik voelde rne als de man die aan den
kant van den weg lag, In de gelijkenis van den
barrnhartigen Samaritaan, je weet wel, en had
alle vertrouwen in God en de menschen ver'oren.
Gisteravond wilde ik Jou nog hooren spelen. Ik
had voor mezelf al zoowat uitgemaakt dat het
voor het laatst zou zijn. Ik durfde jouw leven
niet langer aan het mijne te binden. Voortaan
wi'de ik mezelf beschouwen als een paria, een
uitge»tootene
Even hield hij op- Een streep licht van den
nieuwen dag viel juist op Marjorie'g handen,
die gevouwen op het dek lagen. Stil wachtte ze
tot hij verder zou gaan.
„Toen hoorde ik je vertrouwend gebed om hulp
in een wereld van leed", zei hij zachtjes.
„Je bad voor mij nietwaar Marjorie 7"
Ze knikte stom.
„Het klonk zoo eenvoudig", ging hij venier, „en
misschien juist daardoor zoo ontroerend mooi.
Je bad met hee' je hart jouw hart dat het ver
trouwen in Gods hulp nog niet verloren had. Ik
verstond het en tegelijk wist ik dat ik geduld
moest hebben om te wachten tot de barmhartige
Samaritaan mij zou vinden en helpen
„Vertrouw er op, Frits", zei Marjorie -vast, „zoo
als Hij. mij geholpen heieft om je de«c boodschap
tc zenden zal Hij ook jou helpen...."
„En durf jij met mij te wachten tot Hij komt T"
k'onk het gespannen.
antwoordde ze zacht maar overtuigend,
vei we Ie kennis en van groote kunstzinnigheid.
Maar ook en niet minder een vrouw vol goedheid
en liefde, een echte moeder deg vaderlands, ole
weldoende het land doorging en a'len philan-
tropisohen arbeid mild en krachtig steuno'e.
Hoe e«iel en fijnbesneden is haar gelaal: 't is
alsof ze uit een hoog ere, reinere wereld tot ons
neerkomt
Wie zal z«ggen hoe veel 't haar gekost heeft
liaar zonnige vaderland, haar Hijn en haarro-
mantieke wouden te ver'aten- Ze heeft haar
heimwee uitgedrukt in haar schuilnaam Carmen
(lied), Sylva (woud)
't Lied beduidt Carmen, en Sylva het woud,
X Woudlied weerklinkt, frlsch,
oorspronkelijk en stout;
En dacht ik niet steeds aan mijn wouo' van
weleer,
Dan zong ik reeds lang mijn liederen niet
meer.
In Roemenië, haar nieuwe vaderland met zijn
vreemde gewoonten en vreemde zeden wachten
haar moeilijke tijden, maar alle vooroordeelen
bij het volk weet ze door haar hoogen karaktcr-
an'el en nobele goedheid te overwinnen. Zij is
de landsmoeder en kleedt zich niet alleen in
het Roemeensche coetuum, maar wordt ook in
nerlijk den Roemenen een Roemeensche.
Hoe hoog ze haar taak al6 landemoedcr opvat,
blijkt ui; haar eigen woorden:
Wanneer millioenen u moeder heeten
Tot u zich wenden in angst en pijn,
Al moet ge van smart en ellend' o'an ook
weten,
Toch moogt ge nimmer troosteloos zijn.
Meen niet, u zelf meer ooit te behooren
Wie voor een volk spreekt, i» niet meer vrij.
Reed» op jeugdigen leeftijd had ze in haar dag
boek geschreven: „Ik wil zoo goed mogelijk mijn
plicht vervullen en het leven niet verlaten zon
der althans iets te hebben gedaan".
In haar latere leven ie ze aan dit ideaal trouw
gebleven.
Koningin Elisabeth van Roemenië was een ge
boren Prinses von Wied. Zij wa» het oudste kind
geboren 23 December 1843 van Hermann
voi) Wied en Marie, Prinses van Nassau.
De fumilie von Wied behoorde tot een oud
Duitsch geslacht en Hermann wa» e«?n van do
edelste vertegenwoordigers van dit geslacht,
een aristocraat van geboorte en van karakter,
een fijnzinnig kunstenaar en verdienstelijk filo
soof, die ook eenige wijsgeerige werken hcoft
geschreven. Reeds vroeg besprak hij met zli
o'ochter de systemen der groote filosofen en
leerde haar teekenen en schilderen.
Haar moeder werd vanwege haar weldoen „de
fee van de Rijn" genoemd. Zij nam haar kind
mee, wanneer zn zieken en armen bezocht en
gaf haar godsdienstonderwijs.
Toch waren Elizabeth's kinderjaren weinig
vreugdevol, omdat haar opvoeding voor een
groot deel aan gouvernantes werd opgedragen,
die overmatig streng waren. Door deze harde
behandeling werd haar zelfvertrouwen geschaad
en kwain er een zekere schuchterheid over haar,
die ze in haar latere leven slechts met moeite
overwonnen heeft.
Of» twaalf-jarigen leeftijd was ze reeds buiten
gewoon ontwikkeld. Naast haar eigen taal sprak
ze vloeiend F ranse li en Engelsch. Literatuur «Q
geschiedenis waren haar lievelingsvakken- Op
aandrang van haar moeder besteeo'de ze ook
aan wis-, natuur- en scheikunde haar aandacht
Haar moeder stelde op die studie» prijs, omdat
zij dnnrin een tegenwicht wjlde geven voor (k
De dichteres in Roemeensche kleederdracht
(Uit eigen archief)
TatëlreZril
Al die zu aan mijnen disch,
Drinkt zooveel als noodig is
Eet naar uwes hongers eisch,
Maar en eet geen menschenvleisch;
Weet gij niet, wat dat beduidt
Hoort, ik zal 't u leggen uit:
Spreekt niet kwalijk van een vriend
Die dat niet en heeft verdiend;
Spreekt niet kwalijk van een man
Die zich niet verweren kan;
Neemt hem niet met uwen mond>
't Geen gij hem niet geven kondt,
Zijt gij anders van manier,
Mijnenthalve blijft van hier;
't Zij u eens voor al gezegd
Dat is hier het Tafélrecht.
J. REV1US.
Het graf van Carmen Sylva
toen reco's groote liefde van haar dochter, voor
alles wat de verbeelding betrof. „Ik heb"
schrijft Carmen Sylva zeJf trouw en ijverig
den val van een lichaam berekend en ik heb
schriften vol met cijfers geklad, doch door alles
heen en vóór alle» hebben mij steeds de talen
aangetrokken, zonder dat ik toen nog kon ver
moeden, o'at ik eens in drie of vier talen zou
schrijven".
Zoo weet zij met haar scherpe verstand, op
groeiend in een kring, waar veel over literatuur
en wijsbegeerte wordt gesproken, zich al jong een
uitgebreide kennis eigen te maken. De vele rei-
aen in het buitenland verruimen haar blik en
verrijken haar geest
Zij wa» echter niet een dartel, levenslustig
meisje, dat schitterde op vorstelijke feesten en
een kring van bewonderaar» trok.
Vroeg kwam ze met het lijden fn aanraking.
Het ouderlijk hui» te Neuwied was geen vroo-
lijk tehuis. Haar vader werd een chronisch-
lichamelijk lijder, haar eertijds elegante en lief
tallige moeder moest jarenlang in een rolstoel
worden rondgereden-
Maar vooral het vreeselijke lijden van haar
broertje Otto heeft op haar jeugd een stempel ge-
geihmkt Wegens zijn steeds verergerd* verlam
ming had hij veel verzorging noodig en voor een
groot deel kwam die verpleging op Elisabeth
neer. Hoe sterk de onderlinge gehechtheid was,
blijkt uit het boekje, dat ze 'atcr schreef „Das
Leben meines Bruders Otto".
In 1861 was er een hoffeest te Berlijn. Ook Elisa
beth behoorde onn'er de genoodlgden.
Op een trap van het Koninklijk paleis struikelt
i* echter en zou gevallen zijn, indien ze niet
opgenomen wa» in de armen van hem, die acht
jaar later met haar in het huwelijk zou treden:
Prins Karei van Hohenzo'lern-Sigmaringen.
Uh October 1869 vroeg Karei, die sind» 1866
vorst van Roemenië was, Elisabeth ten huwelijk
Zijn aanzoek was niet, zooals zoovaak bij vor
sten aMeen het gevolg van diplomatieke be
rekening. Hij haa' Elisabeth harie'ijk lief, zoo
dat den 16den October officieel de verloving kon
gevierd worden. Hoezeer het jonge paar het wel
met elkander een» geworden was, blijkt uit het
geen Karei in haar dagboek schreef op den ver-
lovingso'ag „Liefde wordt alleen door 'iefdc be
loond Kom tot mijn volk met dezelfde liefde en
hetzelfde vertrouwen, dat ge mij hebt getoond;
dan zal het niet een enke' hart zijn, dat voor je
zal kloppen, doch a'uizenden en millioenen, dio
zich één met je zullen rekenen; en ik, ik zal
mij gelukkig achten, dat je mij niet al'een toebe
hoort, dat een goliGc) volk rechten op je heeft,
je aanziet met vertrouwen en met hoopvolle ver
wachting, en je liefde zal bclooiicn met waar
achtige wederliefde".
Den 15den November werd reeds met grooten
praa' het vorstelijk huwelijk te Neuwied vol
trokken.
Van Neuwied reisde het jeugdige paar via Wcc-
nen en Boedapest naar de hoofdstad van het
Roemeensche rijk Boekarest-
De eerste jaren zijn voor Elisabeth zeer moeilijk
geweest-
Het verschil met haar vaderland was zoo groot
en de zeden vnn het nieuwe volk waren zoo
vreemd. Dan ondermijnt het heimwee naar haar
Rijn en Westerwoud haar levensgeluk en ver
langt de jonge vorstin hartstochie'ijk terug naar
haar vroolijk vaderland. De bevolking wa» niet
toeschietelijk, doch beschouwde haar als een
vreemde en bezorgde haar bittere ontgoocheling
en teleuretelling.
Uit eigen archief)
Ze kende ze'.fs oogen blikken van vertwijfeling,
waarin ze zucht: „Jezus gekruisigd, Socrates ver
giftigd, Phidias beschuldigd van diefstalHet
is bijna een eer door zijn tijo'genooten te worden
vertrapt".
Maar Elisabeth houdt voj en wint tenslotte door
haar nobel karakter en opofferende liefde dc ge
negenheid en het vertrouwen van het volk.
Mei haar aangeboren gave om tnlen te leeren
va't het haar niet moeilijk de Roemeensche taal
eigen te maken Daardoor voelt het vojk zich
nauwer aan haar verbonden en leert 't haar
meer waardeeren.
Vooral door haar teea'ere zorg voor zieken en
gewonden gedurende den Russisch-Turkschen
oorlog, waarin ook Roemenië werd betrokken,
heeft ze zich de sympathie weten te verwerven.
Zij, die eerst met achterdocht werd ontvangen en
tegen een muur van vooroordeelen stond, heeft
alle hino'erpalen overwonnen en wordt als de
moeder van haar nieuwe vader'and beschouwd
en geëerd-
Het huwelijk tusschen Karei en Elisabeth blééf
een gelukkig huwelijk. Den Ssten September 1870
verkondigden 21 kanonschoten den inwoners van
Boekarest de geboorte van een prinses.
Vader en moeder waren innig gelukkig en het
kind fecheen oen nieuwen bano' te zullen vormen
tusschen de vorstin en haar volk. De k.'oine Ma
ria groeide voorspoeo'ig op en was een verstan
dig en geduldig kind.
Hoe teer de band was tusschen moeder en kind
blijkt uit hbtgeen Elisnbeth aan haar moeo'er
schreef „Gij kunt u niet voorstellen hoe lief
zij is, als ze iemand omhelst, zegt ze dadelijk:
iedereen moet b'ijde zijnen ze omhelst ook
de anderen. Haar opvoeding' koet ong bijna geen
moeite, zij zelve betreurt het meest dc fouten, die
ze begaat en eigenlijk moeten we haar daar
over troosten. Men behoeft slechts op haar goed
hart een beroep te o'oen om allen onwil te over
winnen; voor een kind is zij zeldzaam begrijpe
lijk en geduldig, en haar blauwe oogen hebben
zu'k een diepen blik
De lieve Maria is geen vier jaar geworden. De
roodvonk maakte binnen een paar dagen een
einde aan haar leven.
De deelneming van heel het land wa» buiten
gewoon groot-
De ouder» waren bijna ontroostbaar. Wie kan
het leeo' beschrijven dat de moeder door dit ver
lies te dragen had 1
Zij berustte echter in Gods wil en schreef «aan
haar moeder kort na het heengaan van haar
dochtertje: „Er wa» mij te veel gegeven; zulke
ouders, zu'k een echtgenoot en zulk een 'eind. Ik
mag niet treuren, want Mnrietje is nu geluk
kig, en mijn liefde ig sterker dan het graf, want
Vrees niet
Vrees niet, o mijn ziele, wacht op den Heer
Wat U ook ontviele) toch blijft U veel meer.
Wees onversaagd, zie, de morgen daagt
En een nieuwe lente brengt al wat gij vraagt.
In alle stormen, in allen nood,
Zal Hij u beschermen, God goed en groot
Vrees niet, o mijn ziele, wacht op den Heer
Wat U ook ontviele, toch blijft U veel meer.
Wat u ook verliet, God begeeft u niet.
Grooter dan de Helper is de nood toch niet.
Eeuwig Getrouwe, Redder in nood,
Red ook onze ziele. God goed en groot
j. F. RaDER.
mij blijven de herinneringen, die niemand mij
kan ontnemen".
De grafkapel ui-aagt het inschrift: Schreit niet,
zij is niet gestorven, maar zij slaapt.
Marietje is het eenige kind gebleven.
Elizabeth's gezondheid i6 steeds wankel ge
weest
Het leed verzwakte haar dermate, dat ze telkens
in het buiten'and herstel moest zoeken. Zij
vertoefde ook te Scheveningen en te Domburg.
Stetsls eenzamer werd het om haar heen-
In 1914 verliest ze haar man.
Den 2den Maart 1916 6laat haar eigen stervens
uur en gaat haar eenmaal uitgesproken begeerte
in vervulling „Ik hoop, o'at alle armen eens
mijn doodkist zullen volgen".
Het is a' jaren geleden, dat ik eenige kern
achtige uitspraken uit de geschriften van Carinen
Sylva opteekemlc, omdat deze mij troffen van
wege hun juistheid.
Tenslotte laat ik er hier een paar volgen:
Uw Achilles-hiel ontdekken uw ondergeschik
ten veel eerder o'an uw gelijken.
Een huis zonder kinderen is een klok zonder
ktopel.
Met den onopgevoeden mensch te rcdenocren
is hetzelfde als met een wilde over moderne
talen spreken. Hij houdt u voor een vijand en
staat gereeo' tot den aanval.
Men kan den menschen naar hot aantal hun
ner vijanden wegen. Weldra zal men ontdekken,
dat zij die er geen hebben weinig gewicht he-
zitten-
Schrijf niet, wanneer ge 't laten kunt
De Ruilbeurs
CORRESPONDENTIE
N.T. den O. te R'dnm-W. 117 D.E. genoteerd.
C. Sp. te R'dam 68 D. E. genoteerd.
C. G. S. De door U gevraagde Verk,ade werden U
reeds toegezonden, de ontbrekende plaatjes zul
len wij U binnenkort zenden, daar wij deze
momenteel niet voorhanden hebben. Droste wer
den genoteerd.
Mej. M. B. te Den Haag Thans hebben wij ge
noteerd voor U 170 D.E.
J. O. te Leio'schendam 25 Droste genoteerd
Mej. N. V. te R'dam De door U gezonden honk
hebben wij ontvangen en danken U hartelijk-
voor de toezending.
J. W. te 's-Grevelduin-Cape'le: Uw aanvraug vnn
Kwntta-soklaatjes is nog niet aan de beurt. U
moet nog even geduld hebben, daar deze zeer
zeldzaam binnenkomen.
J. W. de K. te Eindhoven: Wij ontvingen Uw
zending bons, waarvoor wij U hartelijk bedan
ken.
E. R. te R'dam Wijbert gezonden, de gevraagde
plaatjes zullen wij binnenkort laten volgen, of
wenecht U enkel groote
K. o'e K. te Don Haag Wij ontvingen Uw aan
vraag. doch hierbij waren zeer veel waardeloze
bon», welke wij U retour zonden.
WIE KAN ONS HELPEN AAN
K wat t a-sol daa t j es, D.E.. Paula. Quaker Oats
Lepelbons. Plaatjes Fl. Finnen uitgave Ringer»,'
Arks, Niomeyer, Haas en Brero, het album van
Vcrkadc 1933.
Wij hebben momenteel voorradig Verkade Apen
en hoefdieren in Artis, en andere uilgaven. Meer
malen komt het voor, dat wij aanvragen ontvan
gen, welke wij niet direct kunnen behandelen
daar de gevraagde bons niet voorradig zijn, doch
hiervoor verwijzen wij u naar dc rubriek welke
wij geregeld plaatsen.
Verkade bons worden niet meer aangenomen.
Wio een ruil formulier wenecht zende ons even
zijn naam en adres, waarna wij U een ruilfor-
rmilier zullen toezenden.
„DE RUILBEURS", H. I. AMBACHT (Z.-H.),
