NOS-journaal in het zilver
Van Geel en Barbarber
Als Gitesja in Bangladesj op de fiets
klimt, wordt er vaak"schande"geroepen.
Tot ze afstapt om de allerarmsten
medische hulp te geven,
Ramayana: inspirati
voor vele culturen
Laat Gitesja dóórgaan.
Word lid van Gast aanTafel.
Radio Stad vijf jaar oud
Wegens mist geen buitenlands nieuws'
Een voorbèeld van een Gast aan Tafel-project
Jaar voor poging
tot doodslag
Zanger-componist
Hardin overleden
BON
WOENSDAG 31 DECEMBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Maandag 5
januari aanstaande herdenkt
het NOS-Journaal op beschei
den wijze —voor de kijkers
althans— dat het vijfentwin
tig jaar is geworden. Die dag
wordt slechts aandacht aan
het zilveren jubileum besteed
in het journaal van acht uur
op Nederland 2. Er is dan een
korte terugblik op de eerste
uitzending van 5 januari 1956.
Wat dan niet in de uitzending komt.
is het filmpje over een balletdanseres
die een pirouette maakte. Op speci
aal verzoek van de NCRV werd dat er
toen uitgehaald. Wat de zo vooruit
strevende bezitters van de 35.000 tv-
toestellen en hun vrienden en ver
wanten in het eerste journaal wel te
zien kregen waren negen onderwer
pen: de schaaktweekamp tussen Eu-
we en Donner, de oprichting van het
Westduitse leger, de voorbereiding
voor het Driekoningenfeest, een sta
king van IJmuider vissers, de kerst
boomverbranding in Amsterdam, een
Amerikaanse dame die olie In haar
achtertuin had aangeboord, het stie-
renvechten in Pamplona, een optre
den van het Nederlands studentenor
kest in Bergen <NH) en het weerbe
richt.
Drie per week
De NCRV kon voor zo'n uitzending
tussenbeide komen want het pro
gramma moest een half uur voor de
uitzending bij de zendgemachtigde
van-dienst worden ingeleverd. De uit
zendingen waren driemaal in de
week: op maandag, woensdag en za
terdag en duurden een kwartier. Eens
per week was er een bespreking tus
sen de hoofdredacteur van het jour
naal en vertegenwoordigers van de
Eerste vignet van het NTS-journaal
Huidige vignet van het NOS-journaal
zendgemachtigden over wat er die
week zou worden uitgezonden.
Voor 1956 werden er al journaals uit
gezonden. maar die werden bij toer
beurt verzorgd door de toenmalige
zendgemachtigden die op hun „ei
gen" dag zelf in speciale rubriekjes
actuele filmbeelden vertoonden. In
1954 werd besloten dat de nieuws
voorziening in „gezamenlijkheid"
door de NTS zou worden verricht. De
redactie bestond uit hoofdredacteur
Carel Enkelaar en de twee redacteu
ren Roel Renssen en Coen van Hoe-
wljk
Zoals in het jaarverslag van de NTS
over 1956 met trots werd vastgesteld
„kon de snelheid van de nieuwsvoor
ziening tot een maximum worden op
gevoerd, door gebruikmaking van te
lex en vliegtuig". Via internationale
filmpersbureaus ontving de journaal-
redactie per vliegtuig filmbeelden
van buitenlandse gebeurtenissen, die
vaak „al één of twee dagen lager" op
de Nederlandse televisietoestellen te
zien waren. Maar mistte het. zodat op
Schiphol geen vliegtuig kon landen,
dan moest worden meegedeeld: „He
den wegens mist geen buitenlands
nieuws".
Jeugdjournaal
Uitgerekend op de jubileumdag van
het NOS-journaal. de eerste maandag
van het nieuwe jaar, zal het Jeugd
journaal worden ingevoerd. Dat valt
onder de verantwoordelijkheid van
het NOS-journaal. Maar het Jeugd-,
journaal betekent zeker geen eind
punt voor de wensen van de Journaal-
redactie. De huidige hoofdredactie
(hoofdredacteur Ed van Westerloo en
zijn plaatsvervanger Tom Kamlag)
hebben nog meer wensen voor uit
breiding, namelijk om in plaats van
het huidige Journaal van half tien op
Nederland 1 een vast en uitgebreid
nleuwsjoumaal te brengen op dat
net, rond half elf 's avonds. Dat van
wege het uitgebreide nieuwsaanbod.
Het plan wordt op het ogenblik bin
nen de omroep bestudeerd. En als de
dagtelevisie wordt ingevoerd, dan
staan ook voor de toekomst Journaal-
uitzendingen voor overdag op het
verlanglijstje.
Werd in 1956 begonnen met een team
waarvan de leden op de vingers van
De dichter Chr. J. van Geel heeft,
tussen 1960 en 1972. veel bijgedra
gen aan het „tijdschrift voor tek
sten" Barbarber. Gevonden brief
jes, uitspraken van anderen, teke
ningetjes van schoenen of vogel
tjes, korte losse versregels, kleine
geestige gedichten of ook wel
werk dat later een plaats kreeg in
bundels als „Het Zinrijk"
Barbarber was de plek bij uitstek
voor Van Geel; zijn vindingrijke
literaire bedrijvigheid kon er de
produktie van kleingoed in kwijt,
en kon zonder veel pretentie een
kant blootgeven die in feite nogal
wezenlijk was.
„Het onherkenbaar maken van er
varing tot een nieuwe herken
baarheid". Ontregeling, of: lichten
uit de context, dat is een belang
rijk procédé in Van Geels werk
Talloze vondsten, van hemzelf of
van anderen, zijn hier aangenaam
bijeengebracht. Verlucht door
Van Geels fijne beeldende werk
de schoentjes zijn hier, voor het
eerst in boekvorm, ruim vertegen
woordigd is de bundeling van
alle Barbarber-teksten en -teke
ningen „Dank aan de koekoek'
een verrukkelijke boek.
De koekoek legt z'n eieren in het.
nest van andere vogels; hij parasi
teert. De Barbarber-tekstleveran-
cier is als de koekoek: hij heeft
geluisterd, beter dan wie ook. en
doet alsof wat hij zegt van hém is.
En dat is het ook. ten slotte. De
titel van dit „doordeweekse" werk
van Van Geel is nog door hemzelf
bedacht; de postume uitgave werd
zorgvuldig verantwoord door Elly
de Waard
Chr. J. van Geel. Dank aan de
koekoek. Amsterdam, Van Oor
schot, 1980. 163 bis. 32.50 (fraai
gebonden)
Van een verslaggever
AMSTERDAM Op maandag 5 ja
nuari 1981 is het precies vijf jaar
geleden dat Stad Radio Amsterdam
haar uitzendingen begon. Dat wordt
gevierd met een twaalf uur durende
marathonuitzending, die maandag
om 7 uur 's ochtends begint en om 7
uur 's avonds wordt afgesloten
De studio van Stad is die dag open
huis. De verslaggevers zullen over de
stad uitzwermen om de luisteraars in
directe uitzendingen te verbinden
met de haven, het raadhuis van Am
stelveen. de Oosterparkbuurt. Die-
Speciaal vandaag
men. het Ajaxstadion. de kraakpan
den aan de Vondelstraat, het stad
huis (waar wethouder Wolffensperger
een feestrede zal houden), met Uilen
stede. de Oosterbegraafplaats, met
Suriname, de Bijlmermeer en de laat'
ste bewoners van het Waterlooplein
Tussendoor wordt teruggeblikt op de
voorbije jaren en het uur tussen 12 en
13 Is geheel en al gewijd aan de Am
sterdamse politie. Gediscussieerd
wordt dan aan de hand van een uitge
breid interview dat Stad had met
hoofdcommissaris Valken
Speciaal morgen
Woningnood in Kenmerk.
Wat kan de politiek bijdragen
tot de oplossing? Gesprek
spartners: een kraker, actie
voerder, prof. Primas, hoogle
raar volkshuisvesting en het
PvdA tweede-kamerlid Hans
Kombrink Ned. 2/19.25
Weer een jubileum: 15 jaar
Van gewest tot gewest Op
oudjaar snuffelen in oude pro
gramma's en een trend vinden:
de expansiedrift van na de
oorlog kon natuurlijk nooit zo
doorgaan N«l. 1/18.59
Hoogtepunten uit 30 jaar
Nederlands televisie-amuse
ment. Het gezinnetje Doderer,
Van Ammelrooy, Oster en Co-
rita gaan er eens voor zitten
om er misschien achter te ko
men dat het Nederlandse tele
visie-amusement al lang over
het hoogtepunt heen is. Waar
schijnlijke gasten: Wim Kan,
Toon Hermans, Paul van
Vliet, het Farce Majeur-team.
Ingeblikt dus.
Ned. 1/20.27
Alexander Dumas' roman
„De drie musketiers" heeft al
heel wat filmers verleid. In
1973 was dat regisseur Ri
chard Lester en zijn versie
schijnt de beste te zijn
Ned. 2/22.15
Tegenover alle commercië
le top-honderden de favoriete
keus van bellers naar Theo
Stokkink in „Wat neem je mee
van oud en nieuw"
Hilv. 3/1.02
Funny Girl de musical
speelfilm die Barbra Strei
sand in 1968 wereldberoemd
maakte
Ned.1/19.07
De Vara set een traditie
voort met een nieuwe comedy
serie, geschreven door Alexan
der Pola en Chiem van Houwe-
nlngen. „Zeg 'ns ,aaa' kan niet
anders dan op de dokter slaan.
Ook in io'n gezin schijnen leu
ke dingen te kunnen gebeuren
Ned. 2/20.17
Kees Brusse maakte in 1963
de film „Mensen van morgen"..
Een Vara-team zocht de hoofd-1
figuren op en sprak met hen
over wat van hun toekomst
verwachtingen van toen is te
rechtgekomen
Ned. 2/20.45
Jane Fonda ontving inder
tijd de Oscar voor de thriller
Klute. Jaar 1971.
Ned. 2/22.10
Een dagje stappen is een
vaste NCRV-stunt geworden.
Deze keer is het parcours ech
ter uitgebreid tot ver over de
grenzen. Rik Felderhof wist
zich al koppelend te verzeke
ren van reisgenoten Georgette
Hagedoorn en dra. P. die alle
mogelijke moeite doen de
Franse president te spreken te
krijgen, met koning Boude-
wijn te dineren en bij prinses
Margareth de thee te gebrui
ken. Aan de KLM zal het niet
liggen, maar aan de rest
Hilv. 1/8.03
Ruud Verdonck
Is met vakantie,
daarom vandaag
gaan rubriek
'Naar de knoppen'
één hand konden worden geteld, op
dit moment werken honderddertig
mensen voor het Journaal, van wie de
meesten letterlijk en figuurlijk achter
de schermen. Negentig mensen zijn in
vaste dienst, verdeeld over binnen- en
buitenlandredactie, politieke redac
ties (in Den Haag), sociaal-economi
sche redactie, jeugd- en Journaalre
dactie en verslaggevers. De laatste
jaren beschikt het Journaal over
twaalf vaste correspondenten in be
langrijke steden in het buitenland,
terwijl een beroep kan worden ge
daan op vaste filmcorrespondenten
in het eigen land en op regionale
nieuwscorrespondenten.
Eurovisie
Kon in de beginjaren voor buiten
lands nieuws slechts gebruik worden
gemaakt van vliegtuig en telex, sinds
1962 ls er permanent nleuwsultwlsse-
llng ln Eurovlsleverband. Nieuwscon-
tact met andere werelddelen dateert
van 1965, door middel van de satelliet
Early Bird
Aanvankelijk mochten er in het NTS-
joumaal alleen maar filmbeelden
worden gebracht, sinds 1961 kwam er
een presentator aan te pas. Een aan
tal namen van de nleuwssterren van
toen: Coen van Hoe wijk, Bouke Poel
stra, Henk Teeuw, Pim Reljntjes,
Joop Reljnboud, Jan Gerritsen, Mar
ga van Arnhem, Ed Lautenschlager,
Frits Thors, Eugenie Herlaar, Wlbo
van de Linde, Bob Meijer en Eef
Op verschillende manieren zal aan
dacht worden besteed aan „25 jaar
journaal".
In het voorjaar van 1981 verschijnt
een NOS-brochure over het NOS-
journaal.
In april wordt een televisiedocu
mentaire van de NOS uitgezonden
over televisie-nieuwsvoorziening.
Tegelijkertijd zal een boek ver
schijnen dat Nico Scheepmaker
schreef over een kwart eeuw journaal.
Een internationaal symposium be
sluit de festiviteiten op 14 april in de
RAI te Amsterdam. Thema ls „News
on TV and Reality". De vraag komt
aan de orde in hoeverre het televisie-
nieuwsbeeld de werkelijkheid verte
kent en wat gedaan zou kunnen wor
den om de werkelijkheid van het we
reldgebeuren beter te weerspiegelen.
Het symposium staat onder leiding
van Sean MacBrlde, de Ierse vooralt-
ter van de Unesco-commlssie voor de
bestudering van communicatievraag
stukken.
Inleidingen worden gehouden door:
Walter Cronklte, presentator van het
Amerikaanse CBS-News. prof. James
Halloran uit Engeland en prof. Kaar-
Ie Nordenstreng uit Finland.
Brouwers. Het kwartet van nu: Rien
Huizing, Joop van Zijl, Fred Emmer
en Harmen Siezen.
BIJ Jubilea worden nog wel eens
enthousiasme rekensommetjes ge
maakt. Zo heeft ook het NOS-Jour
naal al bij voorbaat voor wat opmer
kelijke getallen gezorgd. Tussen 5 Ja
nuari 1956 en 5 Januari 1981 zijn er
22.498 journaals uitgezonden. Ze heb
ben elkaar 314.705 minuten geduurd,
dat is ruim 5245 uur ofwel 218 etma
len. Wie dus alle ooit uitgezonden
journaals achter elkaar zou willen
zien zou daar 218 dagen en nachten
onafgebroken voor moeten gaan zit
ten. Zou men voor het bekijken van
alle Journaal-ult2endingen van de af
gelopen 25 jaar een achturige werk
dag willen uittrekken dan zou men
twee en een half Jaar nodig hebben
om de meer dan 115.000 onderwerpen
die aan de orde zijn geweest de revue
te kunnen laten passeren.
Voormalig journaal-team. Achter het bureau hoofdredacteui
Enkelaar. Links: Zijn plaatsvervanger Roel Renssen.
Van onze kunstredactie
DELFT Ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan van de Etnografi
sche Vereniging te Delft zijn er in het
Volkenkundig Museum „Nusantara"
en het Stedelijk Museum „Het Prin
senhof een tweetal exposities te
zien, die beide in het teken van het
Ramayana staan.
Het Ramayana ls een van de grote
heldendichten van het Hindoeïsme
De tentoonstelling in „Nusantara'
met als titel „Ramayana epos, reli
gie. theater" geeft een beeld van de
invloed van het Ramayana op de
culturen van heel Zuid-Aziê.
In „Het Prinsenhof wordt een expo
sitie gehouden van Indiase miniatu
ren, waarvan een aantal episodes uit
het Ramayana ais onderwerp heb
ben. Het Ramayana-epos werd om
streeks de vierde eeuw v. Chr. in India
op schrift gesteld. Het wordt daar nog
steeds als een heilig boek beschouwd,
waaruit bij vele gelegenheden wordt
geciteerd. Het bestaat uit meer dan
24.0000 coupletten, verdeeld over 7
boeken.
Het belangrijkste thema ls de strijd
tussen de goede koning Rama en de
demonenvorat Rawana, die de vrouw
van Rama, Sita heeft ontvoerd. Dank
zij de hulp van de apengeneraal Ha-
numat wordt Rawana tenslotte ver
slagen.
Toen het Hindoeïsme in de eerste
eeuw van onze Jaartelling ver bulten
India werd verspreid, ontstonden ver
schillende versies van het Ramaya
na-verhaal ln Indonesië (wajang!),
Maleisië, Thailand. Cambodja en
Birma.
al e
«er
rich
f v:
ÉS I
De grote indruk, die het verha jn c
in deze landen heeft gemaakt, n
uit de afbeeldingen in de schili g v<
beeldhouwkunst. Zo is het ee
voorkomend thema op tempel
Bovendien zijn de belangrijks ^ver
men van dans en theater in Zul
op het Ramayana gebaseerd.
lit
De tentoonstelling in het Volki
dig Museum „Nusantara" du\ 0
18 mei 1981, die ln „Het Prins )du'
tot 16 februari. Openingstijden £clf
lijks van 13-17 uur. Nieuwja
gesloten
ADVERTENTIE
ASSEN (ANP) Wegens poging tot
doodslag en verboden vuurwapenbe
zit is de Vroomshoper L. E. (39) ver
oordeeld tot een jaar met aftrek. Hij
was in september op bezoek bij zijn
ex-vrouw, vergezeld van een neef. Het
was de bedoeling met haar huidige
man een vete uit te vechten. Daarbij
had E. in het wilde weg met een
zakmes op die man ingestoken.
De officier van justitie had voor de
Asser rechtbank drie jaar met aftrek
geëist. Neef J. G. (37), eveneens uit
Vroomshoop, kreeg vijf maanden met
aftrek voor zijn aandeel in de mishan-
deling.
HOLLYWOOD (UPI) De Ameri
kaanse zanger-componist Tim Har
din, die vooral bekend is géworden
door zijn compositie „If I were a car
penter", is maandagavond dood aan
getroffen in zijn appartement in Hol
lywood. Hij was 39 Jaar.
Volgens de politie waren er geen teke-
nen die op een misdrijf wezen.
Hardln stamde uit een muzikale fa
milie in Eugene, in de staat Oregon.
Hij was een rechtstreekse afstamme
ling van de beruchte John Wesley
Hardln, een bandiet uit de vorige
eeuw. Tim Hardln inspireerde in de
jaren zestig Bob Dylan tot diens
plaat „John Wesley Hardln".
Behalve door de platen die hij zelf als
zanger maakte, werden zijn composi
ties vooral bekend door de vertolking
door anderen.
Zijn succesnummer „If I were a car
penter", werd in 1968 door Bobby
Darin een internationale hit. Twee
jaar later behaalde de groep „The
four tops" succes met dit nummer,
terwijl het Johnny Cash en zijn vrouw
June Carter in die tijd ook een gou
den plaat opleverde.
Andere bekende nummers van zijn
hand waren „The lady came from
Baltimore", „Black sheep boy" en
„Reason to believe", dat Rod Stewart
opnam op zijn lp „Every picture tells
a story"
Gitesja uit Bangladesj
heeft al heel wat kilometer»
afgetrapt als medische hulp
kracht. Nu leidt ze in
6 maanden vooral andere
meisjes daarvoor op.
Die beginnen zoals Gitesja
begon: met leren fietsen!
Want in Bangladesj kan bijna
geen enkele vrouw dat,
omdat fietsende vrouwen
ongehoord zijn in deze
mannenmaatschappij, waar
de meeste vrouwen slechts
als huisslaaf worden
„gehouden". De fiets is echter
wèl het handigste vervoer
middel om over smalle
paadjes bij dorpen te komen
waar de allerarmsten
dringend medische hulp
nodig hebben.
In een land van
85 miljoen inwoners met een
gemiddeld inkomen van
75 gulden per jaar, een
analfabetisme van 80% en
waar 3 van de 10 kinderen
sterven voor ze 5 kunnen
worden. En in dit
Bangladesj is slechts
één dokter voor
elke 30.000
mensen! En dan
nog in de
sreden.
Waaruit bestaat die
medische hulp?
Zes jaar geleden startte
de arts Zafrullah op zijn
eentje een medisch centTum
in de streek Savar. Om, bij
gebrek aan artsen, dorps
meisjes dié beginselen bij te
brengen waardoor zij de aller
armsten in de streek met zeer
eenvoudige middelen de
allernoodzakelijkste eerste
hulp zouden kunnen bieden.
Zoals: vaccinaties tegen
tetanus, tuberculose en
difterie; zwangerschaps
begeleiding en gezinsplanning.
lm
Of het leren klaarmaken van
er eenvoudig drankje (van
water, suiker en zoutj
regen diarree, een op zichzelf
niet ernstige kwaal. Daaraan
is echter - in combinatie met
ondervoeding en besmet
drinkwater - bijna de helft
van de kindersterfte te wijten'
Gitesja is niet de
enige die zich inzet
Inmiddels zijn er zo'n
65 meisjes, die elke dag op de
fiets klimmen. Daarnaast
volgen nog zo'n 160 andere
meisjes een cursus voor
medische hulpkracht op het
gezondheidscentrum van
dokter Zafrullah. Die daar
voor echter hard financiële
steun nodig heeft. Voor meer
lesmateriaal onder andere.
Omdat heel veel allerarmsten
de eerste stap naar een mens
waardig bestaan nog moeten
zetten. Wat niet zonder
medische verzorging kan.
Inderdaad: laat Gitesja
dóórgaan.
r di
in
:n
100
dig1
Een kleine greep uit de tweehonderd
Gast aan Tafel'projecten.
AFRIKA
land/plaats
projectomschrijving
bijdrage
Algerije.
Tindouf
Nt 4467/PG/80
Opzet van een textielatelier zodat
de Sabaraanse vluchtelingen hun
eigen kleding binnen vervaardigen
(25.000,-
Kaap Verte.
Praia
Nr. 3240/PG/
PM/80
Druk- en transportkosten van 60.000
schoolboekjes voor de 2e. 3e en 4e
klassen van 4e lagere school te
Kaap Verte
f75.000.-
Lganda. Entebbe
Nr. 49I1/PG/80
Verzending medicamenten naar het
General Hospital ia Lganda
f 10.000.-
AZIË
land/plaats
projectomschrijving
bijdrage
Cambodia
Nr. 4235/PG/1»
Noodhulp gericht op de wederop
bouw van de landbouwstructuur en
de infrustructnrele voorzieningen
(havens, wegen, bruggen e.d.)
(250.000.-
Hongkong
Nr. 49I4/PG/B0
Ondersteuning voor één jaar van
een organisatie die de aandacht wil
vestigen op de schending van de
mensenrechten op de Filippijnen
i 20.500.-
Indonesië
Jakarta
Nr. 20 70/PG/
80IX
Programma voorde rechtsbijstand
aan kansarmen en bevordering van
rechtsbewustzijn onder de bevolking
en activiteiten ter verbetering vin
rechtszekerheid en mensenrechten
f 21.853.-
Sri Laak*.
Vavuniya
Nr. 4379/PG/80
Aanleg van een irrigatie-systeem op
het land van 50 Tamil-families, die
gevlucht zijn
f 17.000,-
LATIJNS AMERIKA
land/plaats
projectomschrijving
hijdragc
Chili.
Pto. Montt.
Nr. 4780/PG/80
Reactivering van en ondersteuning
aan coöperaties van kleine boeren
o.a. door dienstverlening, cursassea
en begeleiding
f 20.5001-
Colombia,
DptodeCaldas
Nr. 4610/PG/B0
Voedselhulp aan een groep chami-
indianra die door grootgrond
bezitters vaa hun land beroofd
dreigen te worden
(25.000.-
Nicaragua.
Matagalpa
Nr. 4268h/PG/80
Bijdrage aan de aanschaf van trucks
voor de vuilnisophaaldienst en
transport
Stuur de bon op of
stuur een briefje in een
envelop met of zonder
postzegel naar
Novib/Gast aan Tafel,
Antwoordnummer 362,
2500 WB Den Haag.
Ik word lid van Gast aan Tafel.
Stuur mij daarvoor een acceptgirokaart.
Ik vul dan zelf een bedrag in.
Naam:
Adres:
Postcode:
Woonplaats:
Stuur de bon op in een envelop met of zonder postzegel naar:
Novib/Gast aan Tafel. Annvoordnr. 362,2500 WB Den Haag