Wrede liefde tussen
studente en agent
Raadselachtige keuze van drai
wee
Jeugdconcert met
prijswinnaars
WOOty
Toen nam de hemel ook de vrouw
En dan nog
Centrum speelt Een Moeder van Josine Simons-Mees
ZATERDAG 20 DECEMBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
ROTTERDAM De jonge Duitse acteur-schrijver Klaus Pohl (27) is bij het Ro-theater zijn
eerste stuk komen regisseren, in de vertaling van Karst Woudstra „Toen nam de hemel ook de
vrouw". De schrijver heeft ook samen met de ontwerper Peter de Kimpe het toneelbeeld
ontworpen, een kleine reeks mathematisch-abstracte, vrij lege ruimtes, waarin licht en donker
en een enkel kleur-element een koel-klinische, nachtmerrieachtig-vervreemdende atmosfeer
oproepen.
Voor Je die te zien krijgt kondigt een
uitdagend geklede call girl de hoofd
figuren In de te vertonen liefdesge
schiedenis aan: een studente, een
agent van de binnenlandse veilig
heidsdienst en diens chef.
Het eerst krijg Je de nachtmerrie van DidbOÜSCh
de studente uitgebeeld op een manier
die een nieuwe versie lijkt van het
vroegere expressionisme: een zwarte
ruimte met een paarsopllchtende dia
gonaal, met daarop in de hoogte een
vrouwenmasker en daaronder het
omlaaghangende hoofd van de stu
dente. In zich zeil pratend over haar
al tot 8000 mark opgelopen schulden,
geen geld om eten te kopen en het
examen nabij.
In de volgende scène Is zij ln een
nachtclub gaan werken ook zo'n
mathematisch Ingerichte, lichtdon
kere ruimte waar zij, becommenta
rieerd door twee statisch aan weers-
door Adr. Hager
DEN HAAG De meeste
symfonieorkesten ln ons land
houden zich niet bezig met
concerten voor de Jeugd öf ze
hebben deze activiteiten om
welke reden dan ook ge
staakt. Zoniet het Residentie
orkest, dat per seizoen een
serie van vijf Jeugdconcerten
geeft en dat steeds met veel
succes voor een talrijk pu
bliek!
Concerten die niet alleen bestemd
zijn voor scholleren, maar voor alle
Jongeren van 12 Vm 25 Jaar. Deze
concerten worden door het orkest
niet beschouwd als generale repeti
ties voor de abonnementsconcerten,
de programma's van het tweede en
derde concert ln deze serie zijn zelfs
exclusief.
Uit de tijd, dat de bas Ruud van der
Meer nog doceerde op het Haagse
Edlth Steln College kent Den Haag
het naar deze scholengemeenschap
genoemde concours, een Interscho-
lalr concours. Tot dusver was deze
muziek wedstrijd bedoeld voor leer
lingen van het middelbaar onderwijs
ln de Haagse regio. Voor het twaalfde
concours, ln Januari 1981 zijn alle
middelbare scholen plus muziekscho
len en conservatoria ln geheel Zuid-
Holland uitgenodigd.
Ruud van der Meer heeft zelfs plan
nen om ln de naaste toekomst heel
Nederland bij dit concours te betrek
ken. Hoezeer dit evenement bij de
Jeugd aanslaat, blijkt uit het aantal
deelnemers van de afgelopen Jaren:
600 Jeugdige amateurmuslcl werden
Ingeschreven. Het twaalfde concours
wordt gehouden op 27 en 28 Januari,
de finale is op 16 februari.
Winnaars van het Edlth 8teln Con
cours 1979 waren de pianisten Sepp
Orotenhuls (18) en Ellen Corver (16).
ZIJ zijn leerlingen bij de vooroplei
ding van het Koninklijk Conservato
rium en krijgen muzieklessen van El-
se Krijgsman.
Moslims onze nieuwe landgenoten,
door M. Metze. Uitg. Zom, Alphen
a.d. Rijn, ln samenwerking met het
Nederlands Centrum voor buitenlan
ders. Het boek (47 pagina's) kan bij de
uitgever besteld worden. Geen prijs
opgave.
Sleutelen aan je eigen psyche, door
M. Werthman. 35 technieken om over
alledaagse psychologische proble
men heen te komen. Uitg. Elmar,
Rijswijk. 253 blz. - 27.50.
Speciaal vandaag
Kerstmis nadert. Zowel de
Muppets, als Love Boat als Al
le zege komt van boven, ln het
teken van de kerstgedachte.
Goedheid en een gulle lach.
Vier gasten ln Brandpunt
Thuis. Professor Ponlus over
de kwaliteit van liefdesdrank
jes, Ruud Nijhoff (DS'70) over
zijn stemgedrag hij de kamer-
hes lissin g over een van de mo
gelijke gevolgen van liefdes
drankjes, een vertegenwoordi
ger van een grootwinkelbe
drijf over diefstal en ten slotte
de nieuwe commissaris van de
koningin in Groningen, Henk
Vonhofl. Ned. 2/22.20
In Aktua Extra wordt ge
sproken over het grote aantal
geldleningen, de situatie in
Noord-Ierland. bet regerings
beleid ten aanzien van ambte
naren (met ABVA-voorxitter
Dutman). In de rubriek Ka
merbreed, een interview met
PvdA-fractieleider Joop den
DtL HIIt. 2/10.00
Een middagje opera. De
AVRO zendt Ercole Amante
uit van Cavalll. De verliefde
Hercules, heet het hier. Eén
proloog en vijf bedrijven, tra-
ledie' HilT. 4/10.02
Het kerkhof, de 9de van
Bruckner en een bord dampen
de noedels zijn zaken waaraan
de Oostenrijkse schrijver Tho
mas Bernard nooit voorbij zal
gaan. In het portret dat de
Eerste Amsterdamse Filmas
sociatie In de opdracht van de
VPRO van Bernard maakte,
worden dese drie elementen
filmisch in elkaar geschoven,
wat een bizar maar karakteris
tiek beeld oplevert. Het ademt
de ongrijpbare realiteit waar-
In Bernard zich schuil houdt.
HIJ woont alleen in een im
mense boerderij vlak buiten
Salzburg, heeft een afkeer van
interviews en is ervan over
tuigd dat de wereld alleen te
verbeteren is door haar af te
schaffen. Het portret kreeg
dan ook als titel De Wereldver
beteraar, naar het gelijknami
ge toneelstuk van Bernard dat
onlangs bij Baal in première
ging.
Ondanks Bernards afstande
lijke houding posteren de ma
kers zich in een huis tegenover
dat van de schrijver. Drie da
gen valt er geen greintje leven
te bespeuren. Ondertussen
houden zij zich bezig Bernards
autobiografisch spoor na te
trekken zoals hij het beschreef
ln sijn boeken De oorsaak, De
Kelder en De adem. De combi
natie van voorgelezen frag
menten die een absurdistisch
cynisme ademen, gesprekken
met mensen die de schrijver
ooit meemaakten en terugke
rende flitsen van het immens
afgelegen huls scheppen een
beeld, waaruit Bernard als we
reldvreemde gek te voorschijn
komt. Het is des te verrassen
der als de schrijver plotseling
arriveert in een glimmende
Mercedes, breed grijnzend.
Hij heeft niets van het opge
roepen kluizenaarsbeeld en is
zelfs bereid tot een gesprek.
Door bet lange wachten heb
ben de makers hun kruid ver
schoten, en de zinloosheid van
hun vragen Ingezien omdat
Bernard ze In zijn werken be
antwoordt. Het interview
geeft geen enkele Informatie,
toont slechts een glimlachen
de Thomas Bernard en een
onthande interviewer. In die
sin zegt het gefilmde portret
net zoveel over Bernard als
over de filmers. Een persoon
lijke grilligheid die in dit ge
val goed werkte.
D.H. Ned. 2/21.20
zijden opgestelde ervaren animeer-
vrouwen, haar werk doet. En de vei
ligheidsagent ontmoet. Hij ln een
keurig wit colbertkostuum gekleed,
in combinatie met zijn gedrag daar
een toonbeeld van seksuele frustra
ties. die zijn „werk" iets diabolisch
geven. Iets wat haar zeer aantrekt en
tegelijk afstoot. En dat is wederkerig.
De ontwikkeling van hun verhouding
wordt ln een kleine reeks scènes uit
gebouwd tot haar gewelddadige dood
erop volgt.
IK
Kruiswegstaties
terug in Wahlwili
(Van onze kunstredactie)
WAHLWILLER De Kr
ties van Aad de Haas. die
last van het Bisdom RoenAri
den verwijderd uit het kc 1
Wahlwiller. zijn daar 4
avond teruggekeerd. *cir
ifCÜ
Een delegatie uit het best«
Stichting Limburgs Kunst
destijds de Kruisweg van >tc'
Haas kocht, zal maandag men
ber om 11 uur de staties in «ja:
overdragen aan het kerkbe ,iu
Wahlwiller. Op last van de 1
ge bisschop van Roermond C°ml
G. Lemmens moesten de oj eke
geschilderde staties ln 19* njc
kerkje verwijderd worden. 0
gens hem de te moderne vc
niet geschikt was als dev< U'IC
voor de dorpelingen. De op all<
aangebrachte schilderlngei ie v
ver net als over de kruisweg
me rel was ontstaan moch
wel blijven i«l
rics
Aad de Haas kan deze daad mi
herstel niet meer beleven. .1
leed in 1972.
sen:
De eerste prijs verbonden aan het
concours is een optreden met het
Residentieorkest. En het was een
goede gedachte om belde Jeugdige
musici te laten optreden tijdens het
Jeugdconcert van Jongstleden don
derdag.
Onder leiding van de vaste gastdlri-
gent van het Haagse ensemble. Alain
Lombard, speelden zij het concert
voor twee piano's van Poulenc. Uit
stekend weergegeven! Het spel bezat
expressie, werd met kleur en élan
gespeeld, was technisch van een ver
bluffend niveau en ging ln uitsteken
de samenwerking met het orkest. Met
name Sepp Orotenhuls gaf zijn weer
gave veel temperament en glans. El
len Corver bleef daarbij iets achter.
Soliste op het eerstvolgende Jeugd
concert (29 Januari) ls Peppie Wlers-
ma ln het concert voor slagwerk en
orkest van Milhaud onder leiding van
Ferdinand Leitner. BIJ het Edith
8tein Concours in Januari van dit Jaar
overrompelde zij ledereen met haar
formidabele slagwerkspel.
Het Nederlands Studenten Orkest
dat nu voor de 29ste keer is samenge
steld. maakt van 14 tot en met 22
Januari een tournee door ons land.
Het concerteert voor de vierde ach
tereenvolgende keer onder leiding
van L. Stotljn. Het programma ver
meldt werken van Dvorak, Debussy,
De Ruiter en Mahler. Solisten zijn de
harpiste Charlotte Sprenkels en de
sopraan Wendela Bronsgeest.
Speciaal morgen
Trefwoorden
Niet ln normale dialogen, eerder in
een weer aan het expressionisme her
innerende aaneenschakeling van
soms pathetische, soms heel banale
trefwoorden, die samen met de esthe-
tlsch-mathematische beelden meer
proberen op te roepen dan er recht
streeks waarneembaar gaande ls.
Zoiets als de nauwelijks te benoemen
achtergronden van het in de samenle
ving van nu die van de Duitse
bondsrepubliek ln het bijzonder
uitbrekende geweld aan weerszijden.
Klaus Pohl zoekt die achtergrond ln
de mensen zelf, die ln dat geweld
actief zijn. In de witte veiligheidsa
gent vooral, blijkens zijn kleding een
pure estheet, zich wrekend op de vrij
moedige. en dus voor hem links-anar-
chistlsche studente, om de verwar
ring die zij en haar soortgenoten bij
hem veroorzaken. Die wraak uitkra
mend als een zorgvuldige uitoefening
van zijn moeilijke taak. Waarvan ook
zijn chef, zijn zwarte en dus sinistere,
maar minder durvende tegenpool,
het slachtoffer wordt.
De studente (Annelfes van der Bie) en de veiligheidsagent (René
ook de vrouw
van Asten) in En toen nam de hemel
r«U Lm vm Vibn
ïcdc
ERICA (ANP) De 28-j pOl
Blomsma uit Erica is door
keersongeval ln zijn woonpltjm
het leven gekomen. De nr-*
volle vaart met zijn persoi
gen een vrachtauto die d<
weg stond om achteruit eeojtlijl
kunnen oprijden.
dij
mis
bc
!Cg<
door Dirkje Houtman
Verloop
De voorstelling zelf heeft ook een
tamelijk systematisch, zorgvuldig
uitgewerkt verloop, waarin de spelers
hun taken, met een van pathetisch
naar banaal overgaande tekstbehan
deling. precies vervullen: Annelles
van der Ble (studente), René van As
ten (wit), Fred Vaassen (zwart), Marja
Wouters en Ellle Rietveld (de call
girls).
Zeker geen aangename voorstelling.
Integendeel: zij roept intuïtieve weer
standen bij Je op. Deels omdat het
een zo mathematische constructie ls,
deels door de combinatie van pathos
en banaliteiten, deels omdat het per
versiteiten onthult, die Je liever niet
zou aanvaarden als verklaring van
wat er gebeurt. Er ls misschien wel
lets van waar, denk Je, en als het niet
zo onbarmhartig onthuld werd zou Je
het misschien niet eens vermoeden.
HAARLEM Tijdens de
voorstelling van „Een moe
der" die deze week bij de to
neelgroep Centrum ln de
Haarlemse toneelschuur ln
première ging. vraag je je
voortdurend al wat regisseuse
Vonne van der Meer en de
dramaturgle-afdellng van het
gezelschap met dit stuk heb
ben voorgehad. Josine Si-
mons-Mees schreef „Een moe
der" ln 1928 en al vijftig jaar
heeft deze toneeldraak het
zonder opvoering moeten
stellen.
Herwaardering voor de vrouw en
meer nog van de Nederlandse toneel
schrijfkunst hebben mogelijk de
doorslag gegeven om dit stuk even
aan de vergetelheid te ontrukken.
Maar het blijft een raadsel temeer
daar de voorstelling er evenmin een
antwoord op heeft kunnen geven.
Ann Hasekamp van het
Publlekstheater, speelt de titelrol
van de moeder. Een sterke vrouw die
op Jonge leeftijd weduwe werd en ln
haar eentje de opvoeding van haar
kinderen krachtig maar liefdevol ter
hand nam. Met haar kroost heeft ze
altijd het goede voorgehad. Ze koos
de mannen voor haar dochters, de
banen voor haar zonen en haar goede
bedoelingen strekten zich zelfs uit tot
dochter Mien van de huisnaaister.
Die moest haar vurig geliefde koord
danser door toedoen van mevrouw
laten schieten voor een fatsoenlijker
partij.
Zonder het zelf te weten verstikt de
moeder de relatie met haar omgeving
wat ontaardt in een onderhuids gees
telijk gezwel dat tijdens de jaarlijkse
kerstviering openbreekt. Mien ver
drinkt zich en twee van haar kinderen
gaan alsnog de weg die zij eens voor
zichzelf hebben uitgestippeld. Van
die onderhuidse kwelling, de strijd
tussen onderdrukken en openbreken
van gevoelens, die de genadeloze ba
sis zou kunnen zijn van het uiterlijk
quasl-geamuseerd kerstgedrag ls hier
geen sprake.
Gesprekken
Een van de oorzaken ls vast en zeker
de kwaliteit van de dialogen, die de
statische structuur van het stuk niet
konden verlevendigen. Gesprekken
rond de tafel zijn er voortdurend op
gericht de moeder te profileren. Dat
verveelt spoedig omdat haar drijfve
ren al snel onthuld worden en de
dialogen ln stijl en woordgebruik
geen zelfstandige betekenis ln zich
dragen. Ze worden daardoor Illustra
tief voor het gedrag van de moeder en
niet karakteristiek voor de personen
die die taal hanteren. Hinderlijk is
daarbij ook de te vaak gebruikte truc
overbodige personen met een smoes
weg te zenden om tot een vertrouwe
lijk gesprek te kunnen komen. „Help
JIJ even met de kerstverslering" of
„haal JIJ de foto's van mijn kamer"
zijn de stille wenken die een romme-
vlnr Frans Koppers, Thom Hoffman en Jan van Eijndtl
„Een Moeder" van Josine Simons-Mees, uitgevoerd door
groep Centrum in de regie van Vonne van der Meer.
lig komen en gaan van toneelperso
nages tot gevolg heeft.
De regle-opvattlng waaraan de voor
stelling horig heeft moeten zijn en die
bovendien de keuze voor het stuk had
kunnen verantwoorden heeft geen
enkel reliëf gekregen. Het decor, een
grotachtige kerststal van rood flu
weel. Ingericht als een vroeg-twlntlg-
ste-eeuwse hulskamer, suggereert
een opgedrongen en di
stikkende gezelligheid De n.
zijn voortdurend dicht eni
het slot open als de moedi
doordrijverij getrotseerd
komt er een oogverblind
door de ruiten. Maar dat is
UJke suggestie die niet do<
nerUJk sluimerende spam
afkomstig van de acteurs
vuld.
Propaganda
Trots en tam-tam: de actualitei
tenrubriek van de NCRV, Hier en
Nu. had beslag gelegd op een origi
nele Russische „propagandafilm".
Onderwerp: Afghanistan. Dins
dagavond werd de rolprent ver
toond.
(Tussen twee haakjes, woensdag
liet lk de TRO8 ook al op dinsdag
avond uitzenden, moest natuur-
UJk maandagavond zijn. Freud?
Wens, vader van de gedachte? Of
gewoon: gezien het aanbod moet
Je omroepen en dagen wel door
elkaar gaan halen?).
De NCRV had het originele com
mentaar van de Russen letterlijk
laten vertalen, zodat de Neder
landse kijker een Idee kon krijgen,
hoezeer de waarheid verkracht
werd. Vooraf een waarschuwing,
achteraf de veroordeling van René
Eijbersen. Daar tussenin het pro
pagandamateriaal
Dat viel tegen. Propagandafilm ls
een zeer beladen woord. Je denkt
er ln leder geval iets anders bij.
dan bU deze Russische versie van
het hoe en waarom van de Inval ln
Afghanistan. Die versie was al
lang en breed bekend. Iets nieuws
werd er niet aan toegevoegd. Het
gaat over Interpretatieverschillen.
Een echte propagandafilm maakt
gewoon een geheel nieuwe ge
schiedenis. Daar hoort dan vooral
veel narigheid, ellende, beschuldi
ging en fraaie heroïek ln te zitten.
Dat ls pas propaganda.
Nu ontbrak alleen de andere kant,
de uitbreidende macht van de
Russen ln Azië. Zoals ln onze Jour
naalfilms over onze gebiedsdelen
elders, ook altijd onze opbouwen
de werken werden besproken, ter
wijl het echte voordeel voor ons.
werd weggelaten. Ook propagan
dafilms?
Echt propagandistisch, was de
veroordeling van eindredacteur
Eijbersen, na afloop. Met ingehou
den woede, bijkans verstikte
ijn
0
ADVERTENTIE
stem, gaf hij te kennen dat hier
een ernstige misdaad werd ver
huld door leugens en verdraaiin
gen. Zo hoort dat.
Alsof de Nederlandse kijker met
een paar grote woorden even snel
valt ln te pakken, als de Russi
sche. die een paar schimpscheu
ten op de Amerikanen krijgt voor
gezet. Wat overbleef, was het ge
voel niet helemaal voor vol te wor
den aangezien. Wil Je per se ln het
kader van zo'n actualiteitenru
briek iets doen met het Russische
verhaal, dan moet Je gaan kluiven,
ontleden. Wat ls waarheid, wat ls
verdichtsel, wat ls propaganda en
vooral: bereikt zo'n film z'n doel?
Dat ontbrak er echter aan. Het
was gewoon even koude oorlogje
spelen.
Per ongeluk, of ook nog ln dienst
van Iets hogers?
BIJ gebrek aan capabele Jonge Ne
derlandse Journalisten, begint Re
né Eijbersen overigens met een
eigen opleiding voor Hier en Nu-
medewerkers. Je houdt Je hart
vast. Want het huidige Hier en Nu
zal dan wel de standaard zijn voor
de opleiding
Misschien toch iets voor de onder
wijsinspectie?
Chef
Ruud ter Weljden weg, Cees Jans-
ma weg, Theo Reltsma zou wel
een andere baan willen. Studio
Sport raakt toch in de verdruk
king. Begin dit Jaar werd het al
gevreesd.
Toen drukte NOS-baas Carel En
kelaar de benoeming door van
Kees Boerhout als chef van Stu
dio Sport. De redactie had een
nadrukkelijke voorkeur voor Theo
Reltsma uitgesproken, maar werd
terzijde geduwd door Enkelaar en
ook een beetje door het niet al te
handige optreden van redactie-
vertegenwoordiger Herman
Kuiphof.
Boerhout. afkomstig uit de admi
nistratieve sector van de NOS.
werd (en wordt) niet gehinderd
door opvallende kennis van sport
zaken. Zoals hij er ook al blijk van
gaf de Journalistieke kant ook niet
volledig onder controle te hebben.
Om het zacht te zeggen.
Bij de binnenkomst van Boerhout
dreigde even een leegloop, die ech
ter onder het motto, we zien het
nog even aan, voorkomen werd.
Drie man spraken zich hardop uit
over een mogelijk vertrek: Ter
Weljden, Jansma en Reltsma. Ter
Weijden stapte als eerste op. Te
rug naar de AVRO, om documen
taires te gaan maken.
Afgelopen weekeinde hakte Jans
ma de knoop door. Niet langer
bestand tegen de beroerde sfeer
ter redactie. Er waren voortdu
rend ruzietjes, er was altijd wel
ergens ongenoegen, de onderlinge
verhoudingen waren niet opti
maal. Jansma schreef hét op en
stuurde zijn bedankbrief maan
dag aan de baas. Een nieuwe baan
heeft hij nog niet, maar mogelijk
bouwt hij verder op zijn duo-baan
met Hans Kraay. voor Nieuwe Re
vue of Voetbal International.
Reltsma wacht nog even af. Hoe
wel hem dat door de andere twee
ln het verbond niet volledig in
dank wordt afgenomen. Al be
staat er begrip voor zijn situatie.
Inmiddels ls de redactie al weer
Iets aangevuld. Ex-tralner Hans
Kraay. die al enkele veelbeloven
de oefencommentaren heeft gege
ven, komt voor een half jaar naar
Studio 8port. Op proef. Kraay ls
kenner en geen commentator. Hij
zou een uitstekende „bijzit" zijn
voor de echte commentator. Naast
vriend Kees Jansma, bijvoor
beeld. Die was dus net daags voor
Kraay's aanstelling, opgestapt.
Positief (4)
Bij de dopingcontrole.
Dick Pasachler ook al betrapt.
Oeeft onder meer commentaar bij
mini-voetbal. Dit seizoen doet
daaraan een politieteam mee
Zoals verwacht en aangekondigd
(maar niet door de NCRV), stelt
dat weinig voor in vergelijking
met de doorgewinterde voetbal
lers uit de andere ploegen. Maar
de zaak werd doorgedrukt, want
het was zo'n leuk Ideetje van Dlck
van Bommel.
En, och arme. och arme, om dat
politieteam nog een beetje aan
zien te verschaffen, moet Pas-
schier tegelijk voor supporter en
verzamelaar van excuses, spelen.
Als de klabakken weer eens wor
den afgedroogd.
En het gekste van alles, hij doet
het nog ook.
Hoe komt het. dat lk nou ineens
aan die peer onder de arm van
Michel Pollentier, die wielrenner,
moet denken?
hef ANDERE
jongerenblad
Ier
It!
11
In het december
nummer o.a.:
fascisme in
Vlaanderen
baha'i-geloof,
wat is dat?
mijn verhaal,
door Awraham
Soetendorp
reisindrukken uit de
DDR
Elke nieuwe abonné
(jij ook) krijgt gratis c
posterreeks "plaatst
van hoop".
Een jaar lang
Weerwoord kost
moor f 18,50.
Ik word abonnee
op WW
naam:
adres:
handtekening:
Stuur op zonder p
zegel oon ICGJ,
antwoordnummer 9
3970 VB DriebergenJ
tel. 03438-16341.
landeSjk oentrum voor
gerefonreerd jei
