egeringstroepen emen N'djamena in ^Milton Obote beëdigd als president van Oeganda )ntwikkelingslanden bieden ons meer werk Afghaanse soldaten lopen massaal over Soeharto roept Irak en Iran op tot vrede Poolse boeren willen hervorming landbouw n jbië blijft Tsjaad steunen 'Tsjechische troepen niet bij inval Polen' mgerstaking öord-Ierland tl eidt zich uit Verklaring van Charta 77: ;pAG 16 DECEMBER 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET [8SERI (Kameroen) (AFP, ANP, AP) De hoofdstad van het Mlddenafrlkaanse land ad, N'djamena, Is heroverd door regeringstroepen van president Goukounl Weddye. De ;en« indelingen onder leiding van minister van defensie Hissene Habre hadden gisternacht de deluf^ heimelijk verlaten. i vernomen In Kousseri, een staakt-het-vuren dat vorige maand In hankelljkheld van in Noord-Kameroen dat te- Lomé, de hoofdstad van Togo, ls steun een rol spelen. er N'djamena aan de rivier de 'liegt ligt. comn iolla os Afrikaanse bronnen ln Parijs de o sterke druk uitgeoefend op Ha- i het cb alsnog neer te leggen bij het anwe bezo, pAST (AFP. Reuter) Nog eens guerrillastrijders zijn glste- Phongerstaking gegaan. ZIJ wil- rt als hun zeven makkers die al ij dagen vasten behandeld wor- I politieke gevangenen en niet rorlsten. De Britse premier ret Thatcher weigert dit. Ierse politici hebben de 23 hongerstakers niet eerst over bad met de andere zeven, of Iers van het Ierse republikeln- t (IRA), dat zich verzet tegen e bestuur van Noord-Ierland. rs verwachten dat de nieu- ude hongerstaking onderhandelingen DA'e tot verbeteren van de leefom- vaji Ugheden voor alle gevangenen iteic oord-Ierland kan bemoeilijken. n(je «nnlng in het noordelijk deel -vej Ierland ls te snijden. De hele dag laten a overal betogingen, en hier en >n g komt het tot relletjes in geble ven die worden bewoond door de rveIj hkatholleke minderheid. Alle lafl «verloven zijn Ingetrokken, laak CDi| tussen gaat het met een van de dl stakers, de 26 Jarige Sean ,lns nna steeds slechter. Hij lijdt ren Itamlnegebrek en heeft zijn ge- vermogen verloren. Er wordt wsd voor zijn leven. overeengekomen. Tsjaad is een vroe gere Franse kolonie; Parijs heeft er altijd veel Invloed behouden. Habre zou zich op het ogenblik ln Kousseri bevinden, en bereid zijn vre de te sluiten omdat zijn gewapende strijdmacht van het noorden (FAN) het voortdurend moet afleggen tegen die van de Nationale overgangsrege ring (OUNT) van Weddye. Deze krijgt steun van Liblé, dat pro beert een voet aan de grond te krijgen in het grondstoffenrljke Tsjaad. Aan- 1 vankelijk steunde Tripoli Habre, maar later bleek het meer vertrouwen te hebben ln Weddeye om zijn doel einden te bereiken. Een woordvoerder van het Libische ministerie van buitenlandse zaken heeft gisteren laten weten dat zijn land zal doorgaan met het geven van „technische steun". Hij beschuldigde Frankrijk van Inmenging ln Afri kaanse aangelegenheden. Parijs heeft ln het weekeinde gewaar schuwd dat het actie zal ondernemen als het daarom door Afrikaanse lan den wordt gevraagd, teneinde de „on afhankelijkheid en eenheid van Tsjaad" te waarborgen. Interventiemacht Frankrijk beschikt over een perma nente Interventiemacht, die bij Tou louse gelegerd ls. De Libische woordvoerder weigerde te antwoorden op een vraag of Libi sche troepen daadwerkelijk deelne men aan de oorlog ln Tsjaad. Er zijn aanwijzingen dat in N'djamena Libi sche parachutisten zijn ingezet. Zo'n drie- tot vierduizend militairen zou den zich op een basis zestig kilometer ten noorden van N'djamena bevin den, ondersteund door Mirage-straal- Jagers, helikopters en ln de Sowjet- Unie gebouwde tanks. De zegsman uit Tripoll beriep zich op een oud verdrag tussen Liblé en Tsjaad over wederzijdse steun. De Franse minister voor ontwikke lingssamenwerking Galley heeft de aanwezigheid van een „islamitisch le gioen" ln Tsjaad bevestigd. President Goukounl Weddeye ontkende dat gis teren op zijn beurt weer, en zei dat slechts Libische „technici" de rege ring behulpzaam zijn bij het onder drukken van een opstand. Volgens sommige berichten zouden van het „islamitisch legioen" strijders uit Ma li, Niger, Tunesië en de Centraal Afri- Republiek deel uitmaken. Nomadenvolkeren De burgeroorlog ln Tsjaad woedt ei genlijk al sinds 1965. De traditionele tegenstellingen lopen tussen de Isla mitische nomadenvolkeren in het woestijnachtige noorden en de zwar te (christelijke en animistische) be volking ln het zuiden. De strijd wordt echter steeds meer gekenmerkt door steeds wisselende coalities, jvaarin behalve de traditionele rivaftteiten persoonlijke tegenstellingen en af- Van onze redactie buitenland AMSTERDAM De mensenrech tenbeweging Charta 77 heeft In een verklaring de vrees uitgesproken dat Tsjechoslowaakse troepen zul len worden gebruikt bij een inval in Polen. Het is voor het eerst dat een groep burgers van een Oosteuropees land zijn regering vraagt zich te onthou den van bemoeienis met de binnen landse aangelegenheden van een bondgenoot, aldus Charta. Zij beschuldigt de Tsjechoslo waakse media ervan bewust feiten te verdraaien, lezers te misleiden en verzet tegen het Poolse volk uit te lokken. De verklaring, die is verspreid door het Palach-pers- agentschap in Londen genoemd naar de student die omkwam door zelfverbranding uit protest tegen de Russische invasie in 1968 valt samen met de oproep van de Poolse vakbeweging Solidariteit tot her denking van de arbeiders die tien Jaar geleden zijn gevallen bij de ongeregeldheden in de havenstad Gdansk. Verandering Charta verwelkomt het proces van verandering dat zich op het ogen blik afspeelt in Polen. De beweging benadrukt dat de veranderingen op een „vreedzame, democratische en opbouwende manier" verlopen. De aanvallen van de Tsjechoslowaak se pers op de arbeiders en de rege ringsorganen in Polen die proberen „de beste oplossingen" te vinden worden door Charta „schandalig" genoemd. „Deze benadering brengt het volk in verwarring en schaadt de vriendschappelijke betrekkin gen tussen buurlanden en is in strijd met de ethische principes in de internationale betrekkingen". De beweging riskeert met deze frontale aanval op de Tsjechoslo waakse pers nieuwe problemen in eigen land. Zij zegt dat de bevolking bezorgd is door de duidelijke aanwijzingen dat Tsjechoslowaakse militairen zich zeer dicht in de buurt van de Poolse grens bevinden. De Tsje chen en Slowaken riskeren daar mee het vergieten van hun eigen bloed, en dat van de Poolse broe ders, aldus Charta. Er wordt gewezen op de akkoorden van Helsinki, waarbij alle onderte kenaars zich hebben vastgelegd dat zij eikaars soevereiniteit en in dividualiteit zullen respecteren, en dat er geen rechtvaardiging is voor het gebruik van geweld. Boven dien, zo meent Charta, leert de ge schiedenis dat gewelddadige in menging van buitenaf nimmer de binnenlandse problemen van een land oplost. KAMPALA (AFP, Reute) Negen jaar nadat Idi Amin hem verdreef, is Milton Obote gisteren opnieuw beëdigd als president van Oeganda. Dat gebeurde na verkiezingen waarvan de geldigheid wordt aangevochten door de partij van zijn tegenstander Paul Ssmogerere. In een emotionele redevoering riep Obote uit: „Vandaag wordt opnieuw de vlag van de democratie gehesen. Er zal weer gerechtigheid heersen in Oeganda". De president zei te willen vergeten wie Amins bloedige dicta tuur hebben gesteund. „Het verleden is voorbij. Er moet geen wraak zijn maar verzoening". Hij zei dat zijn land veel kon leren van .het vertrouwen op eigen kracht" (self-reliance) van het buurland Tan zania, van het „humanisme" van Zambia en het idee van „Harambee" (eenheid) van Kenia. Obote beloofde Ssmogerere, wiens partij veel steun kreeg in het Bagan- da-gebied rondom Kampala, heeft op nieuwe verkie- aangedrongen zingen. De nieuwe president werd op weg naar de beëdiging geëscorteerd door motorrijders. Tot nu toe liet hij zich, uit vrees voor aanslagen, begeleiden door Landrovers, uitgerust met lucht afweergeschut. Het portret van de Iraanse olieminister Mohammed Tondguyan prijkt op een lege stoel bij de opening van de OPEC-conferentie op het Indonesische Bali. BALI (Reuter, AFP, AP) De Indonesische president Soehar to heeft gisteren de conferentie van olieproducerende landen (OPEC) op Ball officieel geopend en een beroep gedaan op Iran en Irak hun conflict in de geest van de islamitische Vrijlating eenheid te beëindigen. Het beroep volgde op een verhitte discussie tussen de delegaties van de oorlogvoerende landen, die belde tot de oprichters van de OPEC behoren. Gisteren werd nog gevreesd dat de conferentie helemaal ln het honderd zou lopen omdat Iran het conflict op de agenda wilde hebben en Irak daar niets van wilde weten. Er schijnt een compromis gevonden te zijn volgens welk een commissie van vijf OPEC- landen de zaak Iran-Irak zal behan delen. De Iraanse delegatie zorgde bij de opening voor enige opschudding door in de lege stoel van de Iraanse olieminister Mohammed Tondgyan een levensgroot portret van de man neer te zetten. Ook waren er onenig heden toen de lijfwachten van beide delegaties weigerden hun wapens in te leveren. Normaal zitten de OPEC-landen bij conferenties altijd ln alfabetische volgorde naast elkaar, maar dat moest deze keer anders omdat de Iraanse en Iraakse delegaties elkaar niet verdroegen. De Indonesische mi nister van olie-zaken Soebroto bracht de oplossing door tussen de twee de legatieleiders in te gaan zitten. Volgens Iran hebben Iraakse troepen de Iraanse minister van oliezaken op 31 oktober ontvoerd toen hij een be zoek aan het front bracht en Teheran vindt dat hij ln strijd met de Interna tionale wetten wordt vastgehouden. Teheran eist zijn onmiddellijke vrij lating. De Iraanse delegatie herhaal de gisteren deze els. Volgens Irak ls de minister eenvoudig een krijgsge vangene en wordt hij als zodanig be handeld. De oorlog tussen Irak en Iran duurt voort en belde partijen maakten mel ding van gevechten bij Abadah, Ah- waz, Dezfoel en Soesangerd, de vier belangrijkste steden in de zuidweste lijke Iraanse olleprovlncle Khoeze- stan. Veel uitzicht op een spoedig einde van de oorlog bestaat er niet. De Iraakse minister van buitenlandse zaken, Saadoen Hammadi, herhaalde dat de oorlog pas beëindigd kon wor den als Iran „redelijk werd. een staakt-het-vuren accepteerde en on derhandelingen wilde beginnen". Iran eist dat eerst alle Iraakse troe pen van Iraans grondgebied worden teruggetrokken. Naast de oorlog met Irak heeft Iran het ook nog steeds moeilijk met de gijzellngskwestie. De Iraanse presi dent Abolhassan Bani Sadr zei giste ren daarover dat de Verenigde Staten zelf de schuld zijn dat die zaak zo lang duurt. Een van de eerste verzoenende daden van Obote was de vrijlating van ex- presldent Godfrey Binaisa. Binaisa moest het veld ruimen toen Obote- gezlnde militairen in mei de macht overnamen in Oeganda. Binaisa be hoort tot de Baganda-stam. De Ba- ganda zijn nog steeds niet vergeten hoe Obote ln de jaren zestig hun koninkrijkjes ophief. Obote voorspelde moeilijke tijden voor Oeganda, dat nog steeds be heerst wordt door chaos en geweld. Banditisme viert hoogtij, in het noor den heerst hongersnood. Niemand is er tot nu toe in geslaagd de toestand enigszins onder controle te krijgen. „Ik zal mijn best doen, maar ik heb uw steun nodig", hield Obote de me nigte voor, die voor het parlements gebouw in Kampala was samenge stroomd. Onder de aanwezigen was de Tanza- niaanse minister van buitenlandse zaken Salim Ahmed Salim. Obote heeft verklaard dat hij de Tanzani- aanse troepen die Amin hebben ver dreven voorlopig in Oeganda wil houden. WARSCHAU (AFP, AP, Reuter) Behalve erkenning van hun vakbond eisen Poolse boeren met meer nadruk hervor mingen in de Poolse landbouw. De geringe produktiviteit in de agrarische sector is een van de belangrijkste oorzaken van de economische crisis in het land. De boeren willen zelf de verkoop van hun produkten regelen. Dat mag niet langer ln handen zijn van de over heid. Een van de leiders van de boe ren, Keclk, rekende gisteren aan de hand van officiële cijfers voor dat ongeveer dertig procent van de pro- duktie verloren gaat door ondoelma tigheid van het staatsapparaat. De meer dan 3,5 miljoen kleine boeren in Polen, die 80 procent van het land bewerken, klagen dat ze worden be nadeeld ten opzichte van de grote WENEN, NEW DELHI (AFP, AP) Russische generaals in Afghanistan hebben het vertrouwen in het Afghaanse regeringsleger, dat geacht wordt tegen de islamitische opstandelingenbewegingen te vechten vrijwel geheel verloren. Volgens berichten uit de Indiase hoofdstad New Delhi sijn 60.000 militairen van het eens 90.000 man tellende regeringsleger al overgelopen naar de vijand of gedood of gewond in gevechten met de „heilige strijders". In de provincie Wardak, in centraal Afghanistan zon een strijdmacht van enkele duizenden soldaten, bestaande uit Russen en Afghanen, tegen de opstandelingen zijn ingezet. Binnen de kortste keren waren ruim vijfhon derd Afghaanse militairen overgelopen naar de andere kant staatsboerderijen, die veel minder ef ficiënt werken. Het verzoek voor een eigen vakbond van de boeren werd door de recht bank verworpen. Zij gingen echter ln beroep en het hof zal uiterlijk 30 december een uitspraak doen. De boeren hebben gedreigd met staking als hun bond niet wordt erkend. De Poolse partijleider Kania heeft het idee van een onafhankelijke boe renbond volstrekt van de hand gewe zen. Hij sprak tijdens een vergade ring van pro-communistische boeren ln Warschau, waarbij hij overigens wel aandrong op meer zelfstandig heid voor de boeren. De vergadering en de rede van Kania kregen veel aandacht in de Poolse pers. terwijl een bijeenkomst van andere boeren, die een eigen bond willen werd dood gezwegen. Vandaag wordt een spannende dag in Polen door de inwijding van een mo nument ter nagedachtenis van de sta kers die tien jaar geleden in Gdansk vielen onder de kogelregens van poli tie en militairen. Hoewel alom is op geroepen de inwijding rustig te laten verlopen, wordt gevreesd dat de plechtigheid oude wonden zal open rijten. Er worden honderdduizenden mensen verwacht in de noordelijke havenstad. idertj BURG Een Amerikaanse werknemer bij een autofabriek wordt >ffiq Nico Kussendrager voorbeeld kwam CNV-medewerker vorige week tijdens een studiebijeen- over werkgelegenheid en de Noord- verhouding. Het gaf naar zijn idee in Hand totedop het probleem weer, waar op het blik de vakbeweging mee geconfron- wordt: vrijhandel, ln het voordeel van tttwikkelingslanden. maar ten nadele Ito werkgelegenheid hier, of belemme- n"»i 5 °P werpen tegen invoer uit de derde ,ft go om arbeidsplaatsen te behouden, 4agfl ^r-o-n wegens de Invoer van Japanse auto's. Hij komt thuis, en zegt JaJJ ïuw, ik heb geen werk meer, ik kom waarschijnlijk ook niet gauw aan t otj^g, volgende week is het geld op, maar het principe van de idel hebben we tenminste weten te handhaven". Textiel, kleding, leer en schoenen, en elek tronica worden naar verhouding hard ge troffen door invoer uit de derde wereld, hoewel die altijd nog achter blijft bij die uit de westerse landen. De ontwikkelingslan den hebben weinig kansen op onze markten. Dat bleek vorige maand nog eens tijdens een bijeenkomst voor de leerindustrie, geor ganiseerd door het Centrum tot bevorde ring van de import uit ontwikkelingslanden (CBI) in Rottedam. Tijdens een tocht aan boord van een Rijnschip. waar een tentoon stelling en lezingen werden gehouden, door een aantal Westeuropese landen moesten vertegenwoordigers van de leerindustrie uit de derde wereld een indruk krijgen van de mogelijkheden hun produkten aan de klan ten hier kwijt te raken. Ze kwamen niet bijster optimistisch terug. De leermarkt is op het ogenblik op een dieptepunt door een overproduktie, maar bovendien en dat ls ingrijpender kun nen ontwikkelingslanden veelal niet aan westerse kwaliteitseisen voldoen. Het leer is vaak afkomstig van over grote, schaars begroeide oppervlakten rondtrekkende koeien en schapen, in plaats van goed geor ganiseerde ranches zoals bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. Die zijn dan ook goed voor zeventig procent van de wereldhandel in leer. „In deze markt is geen plaats voor produkten die niet perfect zijn," stelde een van de deelnemers aan het seminar aan boord van het Rijnschip somber vast. ereaf^to 660 scheve voorstelling van zaken, telnemers aan het tweedaags symposi on het er over eens dat de werklooi [ngjj hier niet te wijten is aan de ontwikke ld landen. „Werd de werknemer van ijk ontslagen door de concurrentie van Japan, of door een slechte bedrijfslei- —f ln de Amerikaanse autofabriek?", zc 8 een ander zich af. Den i ntf elijl agfl org« Dr Koning (ontwikkelingssamen- klng) rekende in zijn openingsrede al de suggestie dat „de achteruitlopende gelegenheid in ons land wordt veroor- t door toegenomen concurrentie in ons I wordt veroorzaakt door toegenomen jOTentlc uit ontwikkelingslanden. Het «el van ontwikkelingslanden in fabri- •n bedraagt nog geen tien procent. Het Wel van importen uit ontwikkelingslan- de Nederlandse invoer beloopt mis- en iets meer dan 4 procent. We kunnen "ptig stellen dat de werkloosheid in wand in ondergeschikte mate wordt "taakt door de concurrentie uit de aldus de minister. Rotterdamse hoogleraar Mennes viel 'daarin bij. HIJ rekende voor 1978-1986 ton werkgelegenheidsverlies van een J Pttcent door minder concurrentiever- tWjES Van de Nederlandse industrie. voor- Ijk ten opzichte van de ontwikkelde Als argument vóór protectionisme wordt wel aangevoerd dat de arbeidsomstandig heden in de derde wereld zo slecht zijn. Kleine kinderen knopen in Noord-Afrika tapijten, vrouwen doen tegen hongerlonen werk in de elektronische industrie in Zuid- Oost-Azië. Alleen als daaraan wat wordt gedaan, zouden ontwikkelingslanden hier hun produkten mogen verkopen. „Onjuist, onlogisch en absurd," noemde prof. Mennes dat idee. „Het is hetzelfde alsof ontwikkelingslanden van een Neder lands bedrijf zouden eisen dat het de pensi oen van buitenlandse werknemers ver hoogt, en meebetaalt aan de weerbaarheid van de NAVO." Beperking Textielarbeiders aan het werk in India er verschillende per bedrijfstak. Belemmeringen Naast deze zogeheten „non-tariffaire" be lemmeringen is er een toenemende druk onder meer vanuit de vakbewegingook daadwerkelijk barrières op te werpen tegen invoer uit de derde wereld hoe onbelangrijk die naar verhouding ook is. Dat kan bijvoor beeld door heffingen in te stellen aan de grens. „Heel onverstandig," zei prof. Men nes vorige week in Tilburg. Hij somde een aantal nadelen op van dergelijk protectio nisme. „Ten eerste worden produkten hier door het tegenhouden van de invoer duur der. Bedrijven hebben geen concurrentie te duchten, klanten betalen meer dan nodig is. De inflatie wordt door het hoge prijspeil aangewakkerd en de doelmatigheid (effi ciency) van het bedrijfsleven komt in het gedrang. Bovendien dreigt het gevaar van 'vergeldingsmaatregelen vanuit de ontwik- kelinslanden. Prof. Mennes vertelde dat In donesië de bouw van een grote fabriek door een Brits bedrijf tegenhoudt omdat Groot- Brittannië de invoer van textiel uit Indone sië tegenhoudt". Protectionisme is ook om heel andere rede nen erg onverstandig. Ontwikkelingslan den, aldus minister De Koning, blijken meer te kopen dan te verkopen. „In feite is de vraag vanuit de derde wereld een van de kurken waarop het Westen drijft." Als ont wikkelingslanden niet de kans krijgen hun produkten hier af te zetten, hebben ze ook geen geld produkten in de westerse indus trielanden te kopen. Juist dan zou de werk loosheid groter worden. En zouden de ban ken in problemen kunnen komen, omdat ontwikkelingslanden minder inkomsten hebben en dus ook minder geld om hun schulden af te lossen. Voor minister De Koning is er maar één oplossing mogelijk, vrije toegang van pro dukten uit ontwikkelingslanden en vergro ting van de koopkracht van de derde we reld. „Want in tegenstelling tot de verzadi ging ln het geïndustrialiseerde Westen, zijn er nog reusachtige behoeften in de arme landen. Bevrediging daarvan is niet alleen op menselijke (humanitaire) gronden gebo den, maar ook op economische," aldus de minister. In hoeverre er verband bestaat tussen woor den en daden zal moeten blijken uit de komende onderhandelingen over een nieuw multi-vezelakkoord voor de textielhandel. De ontwikkelingslanden klagen dat de afge lopen jaren steeds meer hindernissen zijn opgeworpen tegen hun textielexport. Ook Nederland heeft zich destijds onder mi nister Pronk neergelegd bij het multi- vezelakkoord. Over de vraag of er nu wel of niet opnieuw een dergelijk verdrag moet komen bleken de deelnemers in Tilburg verdeeld. Textiel „Er moet een akkoord komen dat meer mogelijkheden biedt aan Afrikaanse landen die textiel willen uitvoeren, en dat invoer vanuit .nieuwe industrielanden' in Zuid oost-Azië wat afremt", meende een van de sprekers. „De voordelen moeten terechtko men bij de echte sloebers in de wereldeco nomie." „U hebt het dan wel over een heel andere multi-vezelakkoord dan het huidi ge," wierp prof. Van Dam hem tegen. Textielarbeiders in de EG dreigen met sta king uit protest tegen de goedkope import van textiel uit de derde wereld. „De vakbé- weging verliest de greep op de ontwikkelin gen, en doet daarom een beroep op protec tionisme," stelde drs. Evers vast. Hij is directeur van het Instituut voor ontwikke lingsvraagstukken (IVO) in Tilburg, dat het symposium organiseerde. De ondernemers verweet hij een gebrek aan visie, en het onvoldoende inspelen op cfe opkomst van de bedrijvigheid in de derde wereld. Hoe zou dat alsnog moeten gebeuren? De tendens is dat arbeidsintensieve activitei ten (assemblage-bedrijven die veel werkge legenheid bieden) en procesindustrieën (voor de verwerking van grondstoffen; het ter plekke branden van de koffie) steeds meer in de derde wereld plaatsvinden. Ne derland zou daar met zijn deskundigheid een rol kunnen spelen. „Deskundigheid" zou het nieuwe export- produkt van het Westen moeten worden, bepleitte onlangs ook al in Tilburg prof. Tinbergen. De onderzoekwerkzaamhe den zouden moeten verdubbelen. Er zijn nog steeds veel vragen waarop geen ant woord bestaat (kernenergie, gezondheid, klimaat, grondstoffenschaarste). De techni sche en wetenschappelijke ontwikkelingen moeten bijdragen aan een opleving van de economie. De werklozen in de Amerikaanse autofa briek en in Tilburg schieten vooralsnog daar echter weinig mee op.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7