liljoenenorder voor Volvo Wetsartikel prostitutie wordt misschien herzien Zeulen met het 'orakel van Dodoens' Mr. Harm van Riel: een grommende anti-socialist ïgering bestelt honderd auto's ezoct IA beslist nog k* it over lagere 'Nauwelijks controle op vervoer van gevaarlijk stoffen' De Ruiter over Rotterdamse seksschepen: 'Cruydt-boeck' van Mechelaar bij herdenking herdrukt %tslag voor twee O irpleegkundigen Rita g Clans heeft zaterdag ter gelegenheid van het 315-jarig bestaan van het Korps Mariniers op de Rotterdamse Coolsingel een défilé vr nomen. Hier passeert een compagnie van in Noorwegen gestationeerde Nederlandse mariniers in pooluitrusting, inclusief ski's. tijd aag als i «er Van Aardenne (economische die dit dit weekeinde via de bekend maakte, hoopt dat van een onzer verslaggevers VERSUM De Nederlandse overheid ls in onderhandeling met het in ernstige moeilijkhe- verkerende autobedrijf Volvo-Car over de plaatsing van een miljoenenorder. De overheid honderd personenauto's uit de Volvo 343-serie willen aankopen voor de rijkspolitie. 55 procent is in handen van Volvo in Zweden. Zie, laatsen van deze order een „sig- Levensvatbaar optrtt uitgaat -naar andere overheids- ch ai Jven. Ir. H. van Bussel, lid van n va ifld van bestuur van Volvo-Car. en .tigde desgevraagd dat er ge- ïet el ücen gaande zijn rpét de over- stlcl over de levering van persone- blip's. Concrete afspraken zijn er Van Bussel nog niet ge- Van Aardenne wüde nog ingaan op het plan van Volvo. Llid jaar twaalfhonderd van de zesduizend arbeidsplaatsen in land te laten vervallen. Driehon- daarvan zullen verdwijnen door Blijk verloop, maar voor negen- erd medewerkers (voor het me- •1 werkzaam bij Volvo in het urgse Bom) zal ontslag worden evraagd. rwindsman wil eerst het oordeel Ie raad van commissarissen van die overmorgen bijeenkomt, iver de inkrimpingsplannen, raad zit ook een waarnemer ministerie van ecopomische De Nederlandse overheid i» voor 45 procent aandee^ In Volvo-Car. De resterende' m he - even ursubsidie ,®h 0 onze parlementsredactie J HAAG De fractie van het kan nog geen oordeel vellen 'i plannen van staatssecretaris om de huursubsidie te verla- fet CDA zal morgen, wanneer de Ie opnieuw in de Kamér komt, "iljplijk pleiten voor uitstel beslissing tot bejjln Volgend Minister Van Aardenne gaat er voor alsnog vanuit, dat Volvo levensvat baar is. Hij baseert dit op de „lang niet slechte ontwikkelingen bij Volvo van de laatste tijd". Vergeleken bij andere automerken doet Volvo het beslist niet slechter, merkte de minister op. Er worden overal veel minder auto's verkocht, maar vergeleken bij de internationale autohandel kun je niet stellen dat het Aardenne. met Volvo erg slecht gaat, meende de minister. in ons land. „Als Volvo weg is, is er niets meer". Met de brief van de ondernemings raad van Volvo waarin gepleit wordt voor beschermende maatregelen, met name wat betreft de invoer van Ja panse auto's, is minister Van Aarden ne het niet eens. Protectionistische maatregelen maken volgens hem de situatie alleen maar ernstiger. Als er al sprake zou zijn van remmende maatregelen, dan zou dat beperkt blijven tot een verzoek aan Japan zich tijdelijk te matigen en dan nog alleen op vrijwillige basis, aldus Van Of een eventuele nieuwe steunaan vraag van het bedrijf gehonoreerd zou worden, wilde Van Aardenne niet zeggen. De overheid heeft tot nu toe al zo een 350 miljoen gulden in het bedrijf gestoken Wel verklaarde de bewindsman, dat het overheidsbeleid er niet op gericht is bedrijven of sec toren te steunen, die geen toekomst hebben. Volvo heeft die wel naar zijn mening. Bovendien moeten we er re kening mee houden, zo zei de minis ter dat Volvo het enige autobedrijf ls Rampsituatie De commissaris van de koningin in Limburg, dr. J. Kremers, voorziet een rampsituatie voor deze provincie. Door de klap bij Volvo zal, zo zei hij voor de televisie, de werkloosheid on der de mannelijke beroepsbevolking in Limburg met een half procent stij gen tot negen. Van de „motorfunc tie". die volvo moest vervullen voor de industrie in Limburg (na de slui ting van de mijnen) komt niets te recht, zei Kremers. De commissaris van de koningin betwijfelde, in tegen- ADVERTENTIE en subsidiebeleid van de xetaris speelde al een. be- rol bij de begroting voor ^vesting half november. Het wenste toen geen beslissing té m over het voornemen om men- met een minimuminkomen in Jaar één procent minder huur- Kidie te geven. Het CDA wilde «te weten of de minima daardoor 't gd a koopkrachtverlies zouden lij- opdn De bedoeling was in het debat i hun de loonmaatregel en het soclaal- issea lomlsch beleid van vorige week rover meer duidelijkheid te Ben. t h« Ige week verwees het CDA-Ka- »nda lid Weljers de discussie over de iet Bubsidie echter naar februari, als neml éuw de koopkracht van de mlni- t mol in de Kamer aan de orde komt. irgh" CDA is vooralsnog verdeeld over moeti Jlannen van Brokx. De PvdA i& n, terwijl de WD de staatssecre- steunt. 1 duidelijk is of morgen de elnd- aming over de begroting van huivesting kan plaatsvinden, it de verlaging van de huursubsi- i de begroting wordt genoemd. is dat niet wordt gestemd over "groting van verkeer en water- Daarbij is een tussentijdse ver van de tarieven van het open- vervoer aan de orde. Dat plan minister Tuijnman stuit op grote ren van de Kamer. Het CDA, 'k over deze kwestie, verdeeld is, it eerst, opnieuw daarover te pra- voordat een beslissing kan val- De Kameragenda van deze week daar geen ruimte voor, zodat de na het kerstreces (eind januari) uuuf< aan de orde kan komen. stelling tot minister Van Aardenne, de levensvatbaarheid van Volvo. „Dit is zo'n enorme amputatie." Volgens Kremers komt de order van de Nederlandse overheid bij Volvo veel te laat. „In het verleden heeft de overheid kansen laten liggen, door massa's auto's in het buitenland te bestellen en niet bij Volvo." Kritiek had de heer Kremers ook op het feit dat hij niet gewaarschuwd is door economische zaken voor het massa ontslag bij Volvo. „Ik heb ailes in de krant moeten lezen." aldus Kremers. Van een onzer verslaggevers ROTTERDAM Er ia geen enkele zekerheid dat het vervoer van gevaar lijke stoffen per trein op een veilige manier gebeurt. De informatie op de treinwagons over de aard van de la ding ls niet altijd Juist, controle is er nauwelijks en de verantwoordelijk heid voor fouten is onvoldoende gere geld. Deze kritiek uitten de commandant van de Rotterdamse brandweer, B. Vossenaar en de dienst Centraal Mili eubeheer Rijnmond naar aanleiding van drie incidenten, die kort na el-, kaar in Rotterdam zijn gebeurd en waarbij de brandweer moest ingrij pen. Tot nu toe zijn er geen ernstige ongelukken gebeurd, maar volgens Vossenaar ls dat voor de toekomst allerminst uitgesloten. Daarom wil hij deze kwestie aan de orde stellen. Op 1 september stond op het rangeer terrein in Rotterdam een lekkende tank met thlonylchlorlde. Voor de afsluiter bleken bouten te zijn ge bruik van een metaal dat door het chloride was aangetast. Een dag later bleken de afsluiters van een lekkende wagon met propaan niet goed beves tigd. BIJ het derde ongeval bleken dertig vaten met insecticide niet goed geladen te zijn, waardoor ze waren losgetrild en waren gaan lekken.. De controle op het vervoer van ge vaarlijke stoffen per trein blijft be perkt tot steekproeven. Alleen bij het vervoer van explosieven wordt er per manent toezicht gehouden. Volgens Vossenaar moet niet alleen de contro- door Willem Breedveld DEN HAAG De markante WD-senator mr. Harm van Riel (73) was vooral een onvermoeibare strijder voor het vrije westen of negatief geformuleerd een anti socialistische kampvechter. De PvdA in Nederland zag hij als een voorhoede van het communisme. Hij heeft zelfs serieus overwogen te emigreren toen een verkiezingsuit slag eens al te gunstig uitpakte voor Drees. Zijn donderspeeches in de Eerste Kamer waren dan ook doorspekt met waarschuwingen voor de ge varen van verzwakkingen van het NAVO-bondgenootschap en zijn aversie tegen de PvdA maakte hij zelfs zichtbaar door tijdens de al gemene beschouwingen zijn stoel tje achterstevoren tot vlak voor de regeringstafel te plaatsen. Daarop gezeten de ene hand op de leu ning geklemd en de andere als een schelp achter zijn oren dronk hij de woorden van regeringsleider Den Uyl in, als voedingssap voor zijn gepeperde kritiek op de ramp spoed die het socialisme in ons goede vaderland aanrichtte. Dit anti-soclalisme was in ieder geval een constant kenmerk van de liberale senator. Voor het overi ge was hij een grillig mens; buiten gewoon erudiet (wie kent niet het beeld Harm van Riel omringd met stapels boeken) en met een bijna onvoorstelbare grote belangstel lingssfeer. Wellicht daarom ook was de senator enigszins onvoor spelbaar. Want als de eeuwige vrij gezel ergens de dampen over in had, dan was het wel onkundig heid. onlogisch denken, zwevende praat of gewoon domheid. En dank zij zijn enorme belezenheid zag hij altijd wel kans de vinger in fraaie gebeeldhouwde zinnen op de zere plek te leggen. Alleen men kon nooit van te voren voorspellen wie of wat hij op de korrel zou nemen. Excentriek Het is vermoedelijk ook deze com binatie van eigenschappen ge weest die hem door de Jaren heen tot een excentrieke liberaal heb ben bestempeld. Harm van Riel werd op 8 februari 1907 geboren in het oude postkantoor van Hoofd dorp. Zijn vader was postdirec teur, een functie die hem tijd te over liet om veel te lezen en zijn zoon heeft daarvan ongetwijfeld een graantje meegepikt. Als ne genjarige knaap kende hij alle honderd Tweede Kamerleden al uit zijn hoofd en omstreeks zijn tiende verbaasde hij zijn vriendjes door de nauwkeurigheid waarmee hij de Slag aan de Marne wist na te spelen. Op het gymnasium later ging er bijna geen dag voorbij of hij bracht wel een bezoek aan het rijks- of gemeentelijk museum, ylk ben," zo verklaarde de heer Van Riel, in zijn door de journalist Joop van Tijn opgetekende bio grafie, „opgevoed in de lijn van de survival of the fittest en in het idee dat de mens verantwoorde lijkheid heeft naar capaciteiten, mede in verband met zijn af komst, die hij tot het uiterste moet trachten waar te maken in zijn leven". Deze instelling stem pelde hem tot een conservatief, die tegelijkertijd vol zat met kri tiek op de eigen liberale partij. Want het is een conservatisme wat niets te maken wil hebben wat ook maar zweemt naar middelmatig heid en gezapigheid. In zekere zin is het een conservatisme dat de krachten van de vooruitgang wil mobiliseren. De mens moet ster ker worden. Dynamiek van Stikker Deze houding verklaart hoe Van Riel in de politiek is terecht geko men. Zoals zovelen in zijn tijd voelde hij zich vooral aangetrok ken door de dynamiek van Stik ker. Zonder aarzelen gaf hij daar om zijn comfortabele positie prijs bij de bank Mees en Hope om zich geheel aan de politiek te wijden. Jarenlang was hij lid van Gedepu teerde Staten van de provincie Zuid-Holland. Al gauw in combi natie met het lidmaatschap van de Eerste Kamer. Deze hang naar dynamiek ver klaart ook waarom hij in de WD nooit de eerste viool heeft ge speeld. Hoewel hij meestal nogal spaarzaam was in zijn kritiek op zijn eigen partij, heeft hij toch niet kunnen verhelen dat de middel matigheid in deze club hem tegen stond. Van Riel heeft dat nooit op kunnen brengen. Op de vraag of hij nooit de ambitie heeft gehad om Oud op te volgen zei Van Riel; „Nee ik zou het niet uithouden. Ik had er wel de verstandelijke capa citeiten. maar niet de liefhebberij en geschiktheid voor. Het is mij constitutioneel onmogelijk om, zoals Oud, een klein beetje met de mensen mee te praten" Idealen Afgezien van deze middelmatig heid was Van Riel ook teleurge steld over de geringe toekomstge richtheid van zijn partij. Oud vond hij een knap man, maar zijn idealen reikten volgens Van Riel niet verder dan de burgermans- vrijheden van de vorige eeuw. „Het is mij vijftien jaar lang on mogelijk geweest ooit een gesprek aan te knopen over de toekomst van Nederland, de toekomst van de WD, de achtergronden in de wereldpolitiek of noemt u maar op." Zo bezien was Van Riels keuze er eigenlijk een van gebrek aan be ter. Want van de andere partijen en met name van het socialisme moest hij al helemaal niets heb ben. Wat hij precies tegen de soci alisten had bracht hij enkele jaren geleden tijdens de verkiezings- campgane trefzeker als volgt on der woorden: „Het westen blijft alleen eigen meester door zo groot moglijke persoonlijke en economi sche vrijheid en mededinging te bevorderen, en te aanvaarden dat de een capabeler is dan de andere. De "WD werkt in wezen voor de hogere arbeider die naar boven wil en kan en er dus voor zorgt dat zijn minder capabele collega weer aan de slag komt. Die hogere ar beider wordt door de PvdA nog sterker bedreigd dan zijn direc teur." Van Riel streed dus voor de survi val of the fittest en hij nam het de CDA kwalijk dit grote goed onvol doende te verdedigen: „Het ver schil tussen het CDA en de WD ligt daarin, dat het. CDA in een reconstructie van de samenleving gelooft door het socialisme voed zame brokken toe te werpen uit het lijf der vrije samenleving ge sneden. Daartegenover weten wij dat zien eten doet eten. Den Uyl wordt steeds vraatzuchtiger wan neer anderen opstandige geesten voeden". Achtergrond Van Riel moge dan op de achter grond hebben gewerkt. Het zijn deze en andere ideeën geweest die in belangrijke mate het aanzien van de WD in de jaren zeventig hebben bepaald. Harm van Riel was niet voor niets de grote man achter Wiegel en achter de Inmid dels overleden Haya van Someren. We zullen hem echter missen, want karakteristieke mensen als Van Riel die hun gedachten bo vendien zo boeiend onder woor den kunnen brengen zijn zeld zaam. Van een onzer verslaggevers HILVERSUM/ROTTERDAM Minister De Ruiter (justi tie) sluit niet uit dat het wets artikel 250bis In het wetboek van strafrecht, waarin staat dat het gelegenheid geven tot prostitutie strafbaar is, zou worden heizien. De bewindsman zei dit zaterdag voor gevende prostitutie te concentreren op seksschepen mee aan „het opzet telijk teweeg brengen of bevorderen van ontucht" en dit Is in strijd met artikel 250bls, aldus de Raad van State. De gemeente Rotterdam vindt dit artikel sterk verouderd en overweegt druk uit te oefenen op het parlement om het gewraakte artikel uit het wet boek van strafrecht te schrappen. Volgens De Ruiter ls het zonder meer ving goede en redelijke plannen van de lokale overheden niet in de weg mag staan. Maar handhaving van ar tikel 250bis met daarbij de toevoe ging dat dit artikel niet geldt voor gemeentebesturen is natuurlijk ook geen gezicht, merkte de bewindsman op. „De vraag voor ons is dan ook hoe een redelijke opzet van nieuwe wetge ving gevonden kan worden op dit punt," aldus de minister, die zei zich hierop te zullen beraden vossenaar moet met aueen ae coniro- ue oewinasman zei au zaïeraag voor «rhrannen van artikel 9snhi« nnt vr le worden verbeterd, maar moet ook Vaxa-radio. Hij reageerde hiermee op omdat dim geen en- Vuurwapens kele vorm van gelegenheid geven tot Met een Groene Betaalcheque en de Groene Betaalpas. Gegarandeerd tot f 100,- per cheque. Zonder kosten verkrijgbaar bij alle banken en spaarbanken van Nederland. aan de Invulling van de ladingspapie ren strenger de hand worden gehou den. Op grond van verkeerde gege vens zouden bij ongelukken namelijk middelen ingezet kunnen worden die Juist een averechts effect hebben. het besluit van de voorzitter van de afdeling rechtspraak van de Raad van State om het Rotterdamse seks- botenplan op grond van dit wetsarti kel te schorsen. De gemeente Rotter dam werkt met haar plan om overlast meer bestreden kan prostitutie worden. Overigens deelt de bewindsman de mening van Rotterdam dat de wetge- Van een onzer verslaggevers LEIDEN Zeulende mensen op het Rapenburg in Leiden afgelopen zater dag. Geen verhuizende studenten of kerstboom-sjouwende Leijenaars, maar apothekers, biologen en natuurliefhebbers. Ze hadden het „Cruydt-boeck" van Rembert Dodoens onder de arm, een elf kilo zware facsimillie-uitgave volgens Dodoens' levenswerk uit 1644. _=3 DDELBURG (ANP) De directie 7p het ziekenhuis Gasthuis Middel- heeft de verpleegkundigen Jan- Hoek en Joianda Lindenburg per Bnuari ontslag aangezegd. Het *tal heeft principiële bezwaren te-. 1 het onderbreken van zwanger- «Ppen, ook al gebeurt dat op me- fche indicatie. verpleegkundigen, die op de afde- J verloskunde-gynaecologie wer- weigeren dergelijke patiënten te indelen. Volgens de directie van •ziekenhuis komt de dienstverle- aan patiënten hiermee ernstig in Kedrang. De als „Dodoens-herdenking" aangekondigde bijeenkomst in het Leldse Academie-ge bouw bestond voor een groot deel uit de presentatie van de herdruk, die het kruidenboek had ondergaan. Bijna vijfhon derd gulden moesten de kan didaat-kópers ter plekke neer tellen om de genummerde en op naam gedrukte „pil" mee te kunnen nemen. Zo'n vier honderd zijn of worden afge handeld. een kleine honderd is nog via het uitgevende duo SPD (een grafische studio uit Delft) en de Haagse uitgeverij Paul Rijperman te verkrijgen Het ziet er naar uit dat de initiatiefneménrs van dit prestige-project niet lang met deze exemplaren in hun maag zullen zitten. Dat apothekers, biologen en natuurliefhebbers de voor naamste liefhebbers van het lijvige en prijzige werk zijn. vindt zijn oorzaak in de bete- kenis van Dodoens' werk. Mo gen we de aanwezigen en in het bijzonder de Mechelse ge schiedenisvorser Guldo Thijs geloven, dan ls Dodoens „ln één woord onsterfelijk" en „gedenken wij hem na vier eeuwen samen met alle geleer den van de wereld". Stavoren Rembert Dodoens (1517-1585) moet worden beschouwd als een van de eerste botanici of kruidkundigen, die voor de medische wetenschap een be langrijke rol heeft gespeeld. Hij is van Friese adel (Stavo ren) afkomstig, maar werd ge boren ln Mechelen als zoon van de stadsgeneesheer. Van jongsaf had hij grote interesse voor de natuur en op 16-jarige leeftijd werd zijn eerste herba rium gepubliceerd. Geen plakboek van gedroogde tul pebladen, herfstbladeren of plaatjes uit bloemencatalogi, zoals tegenwoordig onder een herbarium verstaan wordt. Dodoens beschreef de krulden die hij kende, vertelde over hun krachten en hield verder een verhandeling over urine, over pokken en andere ziek ten. Op zijn 21-ste was hij al doctor ln de medicijnen, een titel die ln die tijd vrijwel uit sluitend aan professoren was voorbehouden. Een immense lijst van publi caties staan op naam van de man, die 33 jaar lang stadsme- dlcijn van Mechelen was, lijf arts werd van Maxlmiliaan en Rudolf n van Oostenrijk en op 65-Jarige leeftijd een leerstoel aan de Jonge univer siteit van Lelden kreeg. Een professoraat in Leuven en een baan als lijfarts van Philips II van Spanje had hij verschil lende keren geweigerd. Lijkschouwing Van de 25 werken over plant kunde, acht over geneeskun de. twee over aardrijks- en Rembert Dodoens, grond legger van de kruidenge- neeskunde. sterrekunde en tal van alma nakken met raadgevingen over gezondheidsleer is het Groot Cruydtboeck (dat in 1554 voor het eerst verscheen), het grootste werk van Do doens. Volgens zijn grootste fan, Guido Thijs, is Dodoens' grootste verdienste het feit dat hij de werkwijze van grote voorgangers als Plinius en Dloscorldes totaal omkeerde. Onder invloed van zijn tijdge noot Erasmus wierp hij de eeuwenoude theorieën omver en durfde hij achter uitspra ken van de oude leermeesters vragen te stellen. In plaats van theoretische beschouwin gen gaf hij meer om nauwge zet en fijn onderzoek van plant en ziekte. Hij waar schuwde tegen de vaak rare geneesmiddelen die toen in zwang waren, beschreef min stens honderd tot dan toe on bekende planten en ging als een der eersten over tot lijk schouwing in bijzonder moei lijke of duistere gevallen. Bloemkool Het meesterwerk van Do doens was ln de zestiende en zeventiende eeuw na de bijbel het meest vertaalde boek. Tot en met Japan introduceerde de naspeuringen van Do doens, die van elke plant de onderdelen, de groeiplaatsen, bloeitijd, tijd van vruchten afzetting en de geneeskrachti ge waarde beschreef. Hij ver meldde de naam in het Neder lands, Duits, Boheems. Frans, Engels, Italiaans, Spaans. Arabisch, Latijn, Grieks en in de volkstaal. Hij maakt een indeling van soorten en sprak zowel over geneeskundige krachten als óver het gebruik ln de keuken. Dodoens was de eerste die de bloemkool en de aardpeer beschreef en die nauwkeurig onderzoek naar In hetzelfde radioprogramma deelde De Ruiter mee dat binnenkort de vuurwapeninstructies voor agenten bijgesteld zullen worden. Een werk groep is bijna klaar met het scherper formuleren van de richtlijnen die aangeven wanneer een agent zijn wa pen mag trekken. Nu staat in de Instructie dat er sprake moet zijn „van een ernstig misdrijf die een gro ve aantasting van de rechtsorde tot gevolg kan hebben". Volgens minis ter De Ruiter zal tegemoet worden gekomen aan de bezwaren tegen de algemeenheid van deze richtlijnen. Aan de hand van duidelijke voorbeel den zal de politieman en de politie vrouw duidelijk gemaakt moeten worden dat alleen in het uiterste ge val een wapen gebruikt mag worden, aldus de bewindsman Het gebruik van vuurwapens door de politie is de laatste tijd vaak in het nieuws geweest. Vorige week kwam het onderwerp naar voren bij de rechtszaak tegen een wachtmeester van de rijkspolitie uit Rhoon. De uitspraak in deze zaak is op 23 december. Een prentje uit Dodoens' kruidenboek uit 1644. bvukvliesontsteking deed. In een boek over de wijngaard publiceerde Dodoens gege vens over de druif en de wijn en over het Mechels bier De botanicus, patholoog en medicus stierf op 68-jarige leeftijd in Leiden. Tal van kruidentuinen zijn naar hem vernoemd. „En er is geen apo theker, die geen Dodoens be zit," aldus Guido Thijs, die de Mechelaar „het orakel van de wereld" noemt. Met dat ora kel sjouwden tientallen zater dag het Rapenburg af. „Toen ik van huis ging, was ik echt nog helemaal schoon

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 3