De halve bekering van de PvdA
9 tekening van een lezer
m
Trouw
Je moet wel de taal verstaan
Commentaar
alender
,len en NAVO
stuur 'n brief
weer dokter
alimentatie
&a/inicnie en janjaïe
jrÉRDAC
JFRDAG 13 DECEMBER 19B0
TROUW/KWARTET 5
was een goed idee van het
listerie van onderwijs om voor-
ting te geven over de feestdagen
door culturele minderheden
erdTiiden gevierd. Vooral het aantal
einei s|ems in ons land is zo groot,
scholen best mogen weten wan-
n_ bijvoorbeeld de islamitische
sggtlcn worden onderhouden. Op
dehn door het ministerie verspreide
sde *j tnder worden die dagen dan ook
lat" rig vermeld
niet
ring.
t Pet
Nieuw Israëlitisch Weekblad is
k echter over gevallen, dat de
tüdd! dse religieuze en nationale feest-
nuzit en niet genoemd worden. Wel
er> christelijke feestdagen, ook de
ra loestaandse en islamitische.
;{JJ ar niet de Joodse. Het weekblad
uniw mt dat bewuste eenzijdigheid en
jcreert boze opzet. Alsof het
te p 'stcnc dc J°ocisc minderheid in
chtea kon niet uitblijven: de spanmn-
fin* m en rondom Polen zijn een rol
in discussie over de
flni Jte van de uitgaven voor defen-
iden, ;an de NAVO-landen.
ia po
:elea de voorstanders van verho-
van die uitgaven is de gelegen-
werkclijk te mooi om haar
rbij te laten gaan. Als de Sow-
Jnie inderdaad met geweld or-
»p zaken stelt in Polen zal de
lieke opinie in het westen zich
Ier twijfel ontladen in woeden-
eacties aan het adres van de
«hebbers in Moskou. De roep
daden, om krachtige gebaren,
niet van de lucht zijn. Wat ligt
an meer voor de hand de uitga
voor de eigen strijdkrachten
flink op te stuwen?
ons land opzettelijk dood zwijgt.
Het ministerie van onderwijs heeft
erop gewezen, dat het idee om een
kalender te maken is voortgekomen
uit de confrontatie met immigran
ten uit de Middellandse-zeelanden
en (voormalige) rijksdelen. De Jo
den wonen hier al langer en hun
feestdagen worden bekend geacht.
De reactie van het Nieuw Israëli
tisch Weekblad is duidelijk over
trokken. Er is iets voor te zeggen
om bij een volgende uitgave van de
kalender alle religieuze feestdagen
te vermelden, die door (grotere)
groepen in ons land worden ge
vierd. Maar om uit het weglaten
van de Joodse feestdagen meteen te
concluderen dat de Joodse minder
heid in ons land gediscrimineerd
wordt, gaat ons te ver.
ten wereld waar toch al te veel
wapens wordt uitgegeven, is
gulden extra voor bewapening
etreuren. De treunis wordt nog
Ier als die extra guldens aan de
incne middelen worden ont
ken met volstrekt ondeugdelij-
trgumenten.
v-erwijzing naar een Russische
tl in Polen voor verhoging van
de defensie-uitgaven is een ondeug
delijk argument.
Zo'n verhoging zou in twee geval
len te rechtvaardigen zijn. De eerste
rechtvaardiging kan zijn dat met
wapengekletter van de NAVO-lan
den een inval in Polen mogelijk af
te wenden is. Iedereen weet dat dat
niet zo is. Als Russische tanks Po
len binnenrijden, zullen de strijd
krachten van de Navo geen schot
kunnen lossen. De NAVO is er om
het grondgebied van de aangesloten
landen te verdedigen en Polen
hoort daar niet bij.
Een tweede rechtvaardiging zou
kunnen liggen in een wezenlijke
verandering van de machtsverhou
dingen tussen Oost en West. Maar
een inval in Polen verandert niets
aan de bestaande verhoudingen.
Zo'n inval is juist een reactie op een
dreigende verandering, die door de
Sowjet-Unie niet wordt gewenst.
Niet dat op deze wijze een Russisch
militair optreden in Polen moet
worden goedgepraat, zeker niet.
maar het kan aan de andere kant
ook niet worden gebruikt om hier
de uitgaven voor de defensie op te
schroeven.
door Willem Breed veld
DEN HAAG Het is een
vast kenmerk van een soci
alistische partij haar onge
noegen over de bestaande
orde voortdurend op te
voeren tot een spannings
niveau, waarop er stoppen
dreigen door te slaan. Dit
kernmerk is zo domine
rend, dat het er waarschijn
lijk niet eens zoveel toe
doet welke schakel in het
politieke netwerk onder
spanning wordt gezet. Als
er maar ergens een stop
gaat sputteren. Welke dat
is lijkt vooral af te hangen
van het tijdgewricht waar
in men toevallig verkeert.
Een treffender getuigenis van de-
ze stelling heeft het partijbestuur
van de PvdA nauwelijks kunnen
leveren, dan met de publikatie de
ze week van de partij-politieke
stragegie voor de aanstaande ver
kiezingscampagne en de daarop
volgende kabinetsformatie.
Welbeschouwd is het een inder
haast afgeraffeld bekeringsge-
schrift, waarin meer dan tien jaar
van partij-politieke ellende, van
oververhitte discussies over toen-
dertijd alleen-zaligmakende link
se ideeën als onbruikbaar op de
mesthoop van het socialisme wor
den geworpen. En dat alles omdat
de spanning van nieuwe stoppen
moet worden beproefd: de kernbe
wapening. de koopkracht van de
sociale minima, de werkgelegen
heid enzovoorts.
„Het beleid en de beleidsinhoude
lijke verschillen met andere par
tijen dienen centraal te staan," zo
heeft het nu. Weliswaar klinkt ook
nu ruim wantrouwen door tegen
andere partijen, maar behalve dan
voor de WD, zijn er geen deuren
op slot gedaan. Want, zo stelt het
partijbestuur in een fraaie volzin
vast: „Het reageren op dit alles
met een anti-CDA-motie zou een
schitterend excuus opleveren voor
al diegenen ter rechterzijde en
met name in het CDA. die een
inhoudelijke confronatie uit de
weg willen gaan."
Opsomming
Beter dan welke criticus ook van
de PvdA heeft het partijbestuur
hiermee te kennen gegeven dat de
strijd van de afgelopen jaren voor
namelijk bestond uit bellenblaze-
rij. Want de keuze nu voor een
inhoudelijke confronatie kan niet
anders betekenen dan dat de par
tij daar in het verleden met een
grote boog omheen is gelopen. En
inderdaad, uit de opsomming van
de thans onbruikbaar genoemde
instrumenten blijkt wel zo onge
veer dat het toen over alles ging
behalve over inhoudelijke poli
tiek.
Fractieleider Den Uyl en partijvoorzitter Van den Berg
Oa maar na: in de jaren zestig
gold het als onvervalst links om
niets maar dan ook niets met de
KVP te maken te willen hebben.
Deze partij was besmet en een
anti-KVP-resolutie bevestigde die
gevoelen. De partijtop behoefde
het in die dagen zelfs niet in zijn
hoofd te halen om het op een
inhoudelijke confrontatie met de
KVP aan te laten komen. Twee
duizend jaar van christelijke on
betrouwbaarheid waren een af
doende bewijs om ooit iets in deze
geest te willen ondernemen.
Deze afwerende houding in de
daarop volgende jaren zorvuldig
gesublimeerd. De PvdA-fractie
voelde er weinig voor eeuwig in de
oppositie te zitten en omgekeerd
was er bij de ongeduldige PvdA-
achterban toch wel enig besef dat
een linkse meerderheid ook niet in
een handomdraai te realiseren
was. Dit resulteerde in nieuwe,
steeds ingewikkelder strategieën.
De anti-KVP lijn werd vervangen
door de strategie van het mini
mumprogramma: een zorgvuldig
aantal geselcteerde beleidsvoor
nemens. die door hun aard on
onderhandelbaar waren. De te
genpartij had ze te stlikken en
daarmee basta.
PvdA-onderhandelaars konden
hiermee in zoverre leven, dat ze
wensen van andere partijen wil
den zien „in het licht van" het
minimumprogram en als verder
iedereen maar zijn mond zou hou
den, wie weet, zou de PvdA-ach-
terban ook niets in de gaten heb
ben. Nog ingewikkelder werd het
met de zogenaamde meerder
heidsstrategie. Deze drukte de
mate van progressiviteit uit in ge
tallen met als enige correctiemo
gelijkheid de soort van personen
die de tegenpartij in het veld zou
weten te brengen.
Verlost
Anno 1980 blijken we dan ineens
verlost te zijn van dit soort inge
wikkelde partij-politieke magie.
Maar het is nog maar de vraag of
we met de nieuwe strategie zoveel
gelukkiger af zijn. Op zichzelf
klinkt het niet onredelijk dat de
partij zich tijdens de verkiezings
campagne sterk wil maken voor
een zestal strijdpunten. Het is
zelfs niet onredelijk dat de PvdA
deze punten „in essentie geregeld
wil zien in het uiteindelijke onder
handelingsresultaat
Iedere partij heeft haar eigen
grenzen van geloofwaardigheid,
zij het dat die bij de ene partij wat
ruimer zijn getrokken dan bij de
andere. Het is bijvoorbeeld nau
welijks een verrassing dat de WD
in ruil voor regeringsverantwoor
delijkheid bereid is zo ongeveer
haar hele verkiezingsprogramma
te herschrijven. Bij de PvdA luis
tert zoiets nauwer. Het is daarom
allerminst onredelijk wanneer de
ze partij zwaar aan bepaalde pun
ten gaat hangen.
Trouwens, de meeste van de zes
strijdpunten zijn ook zodanig ge
formuleerd, dat daarover een zin
volle onderhandeling met andere
partijen mogelijk is. Twee punten
zijn dat echter niet: Nederland
mag onder geen beding meedoen
aan de modernisering van kernwa
pens of toestaan dat nieuwe kern
raketten op zijn grondgebied wor
den geplaatst en de kerncentrales
van Dodewaard en Borssele moe
ten, zodra dat technisch mogelijk
is, worden gesloten.
Deze strijdpunten verschillen in
een wezenlijk opzicht van de an
dere, namelijk dat er niet over te
praten valt. Te praten is er bij
voorbeeld over „een gefaseerd
program, waarbij vanaf het begin
een controleerbaar en effectief
verband tussen inkomens, werk
gelegenheid en sturingsinstru
menten tot uitdrukking komt". Te
praten valt er ook „over een sa
menhangend emancipatiebeleid
dat tot doel heeft een eerlijker
verdeling van arbeid tussen man
nen en vrouwen en de verzelfstan
diging van een ieders inkomen en
sociale zekerheid." Maar als de
PvdA zegt: „Als we de plaatsing
van nieuwe kernraketten uitslui
ten, bedoelen we dat precies zoals
het er staat," dan valt er natuur
lijk weinig te onderhandelen.
Indringend
Hoe redelijk is zo'n eis? Het valt
dan uit de negatieve reacties van
CDA en D'66 op hoe gemakkelijk
deze partijen om dit punt heenlo
pen. De discussie over de moderni
sering van de kernwapens is zo
indringend, dat politieke partijen
met goed fatsoen niet om dit punt
heen kunnen. Het zou een vorm
van kiezersbedrog zijn om over
eenkomstig het voorstel van het
kabinet de zaak te laten rusten tot
december 1981, als de NAVO zich
andermaal met de kernbewape
ning bezighoudt.
Tegelijkertijd is het niet onge
vaarlijk op dit terrein al te apodic
tische uitspraken te doen. Voor
eerst koppelt de PvdA het moder
nise rings vraagstuk aan de eis van
eenzijdige nationale ontwapening.
Nederland zal in de volgende kabi
netsperiode vier a vijf kerntaken
moeten afstoten. Daarmee geeft
de PvdA de richting aan voor een
marsroute zoals die ook is uitge
stippeld door bijvoorbeeld de her
vormde synode. En er is zeker wat
voor te zeggen om na jaren van
onvruchtbaarheid het middel van
een eenzijdige ontwapening te be
proeven.
De vraag is echter: in welk tempo
wil men van start gaan. Want het
zal, ook overeenkomstig de PvdA,
toch zeker de moeite waard zijn de
effecten van zulke stappen te wil
len toetsen. In hoeverre bijvoor
beeld brengen zij een kernwapen-
vrij Europa dichterbij. Of in hoe
verre is een drastische verminde
ring van het aantal kernwapens in
NAVO-verband de moeite van het
overwgen waard. Het ziet er echter
naar uit dat het PvdA-congres
weinig oog heeft voor zulke bezin
ningsmomenten.
Sterker nog, verwacht mag wor
den dat de oude Adam van het
ongeduld, zich in alle heftigheid
zal manifesteren en die niet toe
staat dat PvdA-leiders over welk
soort van onderhandelingsruimte
beschikken.
Gebonden
Zoals dat in vroeger jaren ook het
geval was. dreigen er weer vele
stoppen door te springen. In zeke
re zin is de nieuw uitgestippelde
PvdA-strategie veeleer een overle-
vingsprogramma met als eerste
opgave: hoe overleven we het
verkiezingscongres van eind fe
bruari. Het partijbestuur hoopt
het met de strak geformuleerde
eisen te kunnen redden. De prijs is
echter een kabinetsformatie,
waarin de PvdA-fractie weer aan
handen en voeten gebonden zal
zijn.
Het verklaart waarom oppositie
leider Den Uyl en partijvoorzitter.
Van den Berg zulke fantastisch
ingewikkelde verhalen houden,
wanneer hun de vraag wordt voor
gelegd: zijn deze PvdA-eisen nu
een dictaat of niet? Overleven valt
niet mee. Het maakt bovendien
een weinig fraaie indruk wanneer
het verhaal uit de mond van Den
Uyl anders klinkt dan uit die van
Van den Berg. Maar ook een zeke
re rolverdeling is nodig om de
stoppen heel te laten.
J. Kousemaker en Drs. P. hebben
één ding gemeen ze spreken bei
den een eigen taal. Wie hun taal
niet verstaat, zal hen nooit be
grijpen en kan dus maar beter
helemaal niet beginnen aan Ie
zei: (ondertitel: de gliekenissen
van den „Eere Jezus) en aan de
„Historische flitsen."
„Ie zei" zijn de gelijkenissen, ver-
zeeuwst door de genoemde J.
Kousemaker, die eerder het boek
Prediker in het Zuidbevelandse
overzette. Zo heten de gelijkenis
sen in het Zeeuws: De vuulte tus
sen de terve Uzen bouwe
Den onbeschaemden kamme-
raod '„Ooge en lage plekken
Bluve' bidde" Verekskuzeerien-
gen. Een paar dus nog maar.
want voor zo ver we in de gauwig
heid kunnen zien staan alle gelij
kenissen er in. Niets van begre
pen? Ze staan toch echt in het
Nieuwe Testament, achtereen
volgens in Mattheus 13, Lucas 6.
Lucas 11. Lucas 14, Lucas 18 en
nogmaals Lucas 14. Het lezen van
de tekst in Florentijns hand
schrift is wat makkelijker. Een
stukje uit 't verlore schaep: „Wat
docht Je? Neem is an dat 'n meins
„onderd schaepen 'eit. As 't 'r één
verlore" lopt, gaet 'n dan nie wig
van die are negennegentig an de
kant van den diek om dat eene
schaep te zoeken dat 'a verlore
geraekt is?". Het boek 29,50) is
geïllustreerd met veel foto's van
Wim Riemens, waarbij je soms
even goed moet nadenken waar
ze op slaan. Zoals dat fraai gekle
de en opgemaakte meisje bij „De
zaoier". waarschijnlijk passend
bij de woorden: ,,'t Zaed gezaoid
tussen de stekels stelt 'n meins
voor die 't woord 'ort, mae wae-
reldlike beslommeringen en valse
schien van de riekdom versmore
't, d'r komt glad niks van terech
te." Fanoy Boeken. Middelburg,
de uitgever dus, belooft volgend
jaar ook de psalmen te laten ver
zeeuwsen. dus wie daar interesse
in heeft, moet maar gauw Zeeuws
leren.
Zoals met het Zeeuws ligt het ook
zo'n beetje met de door Drs. P.
gebezigde taal:, wie die niet
snapt, begrijpt zijn humor niet.
Hij heeft in zijn „Historische flit
sen" gebeurtenissen uit een grijs
verleden beschreven in de vorm
van een ooggetuigeverslag, een
interview of een beschrijving van
de scene. Zo kom je alles (nou Ja)
aan de weet over Lucrezia Bor
gia, Van Speyk, Jan van Schaffe-
laar, Hugo de Groot, het Paard
van Troje en de ontdekking van
het vuur om maar eens wat
van de zestien hoofdstukje te
noemen.
De ontdekking van het vuur vol
trekt zich per ongeluk, op een
voorhistorische vlakte. Er zijn
twee personen bij betrokken: ene
Oek en ene Jan. Oek vraagt be
leefd belet bij Jan, die twee stok
jes tegen elkaar wrijft. Oek
spreekt de ander met Oek aan.
„Zo heet ik niet." Hé! Wat
eigenaardig! Bij ons heet iede
réén Oek. Behalve de vrouwen
natuurlijk, die heten Eupje.
Dan heet jij zeker Oek. Allicht.
Ik heb dan wel een laag voor
hoofd en dicht bij elkaar staande
oogjes en een sterk ontwikkeld
gebit, en ik loop nogal voorover
met primitieve jachtwerktuigen.
maraar jij ziet er ook niet floris
sant uit, hoor. En ieder mens
hoort een naam te hebben. Ik
heet Oek. Iets op tegen?" Het
gesprek kabbelt verder totdat
Oek interesse toont voor de stok
jes die Jan tegen elkaar wrijft.
Om beter fluit te kunnen spelen,
zegt Jan, en wrijft door tot de
stokjes zeer gaan doen. Conclu
sie „Dat is dat bewegende spul
wat er uit omhoog komt. Ik heb
nooit geweten dat er zoiets in
stokjes zat." Een uitvinding dus.
En meteen ook een heidebrand.
Tiebosch in Amsterdam gaf het
boekje 16.50) uit, waarop de
drs. zelf als regent staat afge
beeld, compleet met kanten
kraag en lange krullenpruik.
Viktoras Petkus ut de Sowjet-
Unie, een 52-jarige mede-oprich
ter van de officieuze Litouwse
Helsinki-groep, is een van de 34
Helsinki-activisten die momen
teel gevangen gehouden worden
of verbannen zijn wegens hun
inspanningen voor de mensen
rechten en die door Amnesty I
International als overtuigingsge
vangenen geadopteerd zijn. Pet-
kus dient een straf uit van vijf
tien jaar gevangenschap inclu
sief binnenlandse verbanning.
Negen maanden na de oprichting
van de Helsinki-groep (in 1976)
werd hij gearresteerd. Hem werd
'anti-Sowjet-agitatle en -propa
ganda" ten laste gelegd. In juli
1978 werd hij berecht en veroor
deeld tot tien jaar gevangen
schap plus vijf Jaar binnenlandse
verbanning; zeven strafjaren
moesten worden uitgediend in
een „verbeterings"-werkkolonie
en drie in een gevangenis. Deze
laatste vorm van vrijheidsbero
ving is de zwaarste in de Sowjet-
Unie: zelden wordt iemand ver
oordeeld tot het uitzitten van de
straftijd in een echte gevangenis.
Petkus verblijft momenteel in de
Christopol-gevangenis in de Tar
taarse autonome republiek. Tij
dens de rit daarheen zou hij door
gevangenispersoneel met gum
miknuppels geslagen zijn. Chro
nische ondervoeding, zwaar werk
en onvoldoende medische zorg in
de gevangenis geven aanleiding
tot ernstige zorgen voor zijn ge
zondheid. Sinds zijn arrestatie
Andries Bickerweg 2, 2517 JP 's
Oravenhage. De herdrukte
brochure „Uw brief helpt een po
litieke gevangene" is begin vol
gende maand weer beschikbaar.
Wie deze brochure met voror-
beeldbrieven in vier talen wil
hebben, kan 'm bestellen bij Am
nesty Nederland, Derde Hugo de
Grootstraat 7, Amsterdam.
James Herriots jongste collega,
Tristram, wordt opnieuw „dok
ter" in een t.v.-serie. Ditmaal
krijgt de als dierenarts altijd ver
liefde. gevoelige Peter Davison
een rol. die groot en klein in En
geland al jaren doet griezelen: die
van Dr. Who (weet Televizier).
Eén hand is te klein voor alle
twintig jonkies van de kameleon
van de familie Slingerland in
Arnhem. Een hele overgang van
één naar éénentwintig huisdie
ren, en ook iets heel uitzonder
lijks, maar het schijnt. Een ka
meleon werpt maar zelden jon
gen in gevangenschap, en Als zo'n
gebeurtenis zich al voordoet gaat
het meestal om veel minder Jon
gen, die bovendien na een paar
dagen doodgaan. Het is dus maar
afwachten hoe het met deze twin-
tigling afloopt.
zou hij 25 kilo afgevallen zijn.
Beleefd gestelde brieven in En
gels of Russisch met het ver
zoek om vrijlating van Viktoras
Petkus kunnen gericht worden
aan: The Director of Christopol
Prison. Colonel Malofeyev
SSR g. Moskva P/ya 5110/1-
UE Polkovniku Malofeyevu;
aan The Procurator of the USSR,
R. A. Rudenko SSR g. Mos
kva ul. Pushkinskaya 15a
Prokuratura SSSR Oenralno-
mu Prokuroru, Rudenko R.A.; en
aan de ambassade in Nederland;
Een zestienjarige Engelse scho
lier moet van de rechtbank elke
week vijf penny's alimentatie be
talen aan de nu achttienjarige
moeder van zijn dochtertje dat
anderhalf jaar oud is. De jongen
was dertien toen hij vader werd;
hij weigerde toen het vaderschap
te erkennen. De rechter zat met
een lastige zaak: de jongen was.
toen hij voor het eerst met het
meisje naar bed ging, pas twaalf
jaar. Op grond van dat feit was
het meisje hoewel toen zelf pas
veertien in feite strafbaar we
gens „ontuchtige handelingen
met een minderjarige". Zoiets
gold ook voor de jongen: hij zette
de intieme relatie met zijn vrien
din voort, toen hun dochtertje al
geboren was; de vriendin was
toen nog geen zestien, zodat ook
de jongen zich volgens de wet
schuldig maakte aan ontucht
met een minderjarige. De rechter
heeft in dit geval de strafbare
handelingen voor beiden niet la
ten meetellen.
December
December feestmaand van het jaar,
je moet eraan geloven,
aan Sint, aan kerst, aan ouwejaar,
je loopt je uit te sloven,
een kaart voor hem, een vers voor haar,
je houdt geen tijd meer over,
met eten hier, wat drinken daar
kom ik het te boven?
Geen regelmaat in winkeltijden,
een fialve maand lang vuurwerkpret
en treinen die ontregeld rijden,
jaaroverzichten op elk net.
Het ergste is het eind van het jaar,
met zo vaak zondag achter elkaar.