John Lennon, het gezicht van een hele generatie kreeg lucht van Nasivin Centrum staat voor beslissende periode Andere werkwijze moet kwaliteit verbeteren Veronica: veel kijkers maar lage waardering Nieuwe boeken WOENSDAG 10 DECEMBER 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE door Stan Rijven AMSTERDAM De geruch ten omtrent een eventuele Be atles-reünie zullen voor goed geruchten blijven: John Len non is dood. Maandagavond werd hij in de hal van zijn woning in Manhattan, New York, doodgeschoten. Daar mee verliest de muziekwereld iemand die lange tijd een van de meest getalenteerde en vruchtbaarste songschrijvers is geweest De naam van John Lennon is onlos makelijk met die van The Beatles verbonden. Met Paul McCartney vormde hij de spil van dit Liverpoolse kwartet en samen met hem schreef hij een bijna ontelbare reeks liedjes die stuk voor stuk gouden successen werden: van Love me do tot Let it be. In feite bepaalden Lennon McCart ney niet alleen het beeld van de lichte muziek in de jaren zestig, ook de levenshouding van een hele generatie werd in belangrijke mate door hen beïnvloed. Lang haar, informele kle dij en druggebruik waren enkele ele menten waarmee die door The Beat les geïnspireerde levenshouding ge stalte kreeg. De verbazingwekkende kwaliteit, vi taliteit en produktiviteit die zij ten toon spreidden brachten grote ver schuivingen teweeg in de populaire muziek. In Engeland namen zij tallo ze bands in hun kielzog mee die teza men de ingeslapen Amerikaanse markt overspoelden. Er was immers een gat ontstaan nadat de rock roll het venijn verloor en de populaire muziek bepaald werd door de vele Frankie Avolon's en Bobby Vee's. El- vis. die onder de wapenrok ook de roll verloor, zou pas eind jaren zestig weer op het toneel verschijnen. De Beatles werden het symbool van een nieuwe, tweede naoorlogse generatie. En op een wereldomvattende manier, want nooit eerder werden op zo'n grote schaal miljoenen successen behaald en zoveel records gebroken. Het Guinness Boek of Records, jaar gang '81, vermeldt de volgende cij fers: per 1 januari 1979 hadden zij honderd miljoen singles en honderd miljoen elpees verkocht, daarmee de bestverkopende groep ter wereld, met 42 gouden platen staan zij aan kop, zij hebben de meeste nr. 1 note ringen (twintig) en met Yesterday de compositie die het meest door ande ren op de plaat is gezet (1186 keer). steun aan Nigeria in de strijd tegen Biafra en tegen de Britse steun an Amerika inzake Vietnam. En Lennon was degene die de historische uit spraak deed, dat The BeaUes popu lairder waren dan Jezus. In zijn composlUes kwam zijn sociaal commentaar steeds duidelijker naar voren. Eerst als Beatles-lid (Nowhere man, Revoluüon) later als solo-ar tiest (Give peace a chance, War is over if you want it). Vooral op de plaat Sometimes in New York City (toeval?) die in 1972 verscheen laat hij felle protesten horen naar aanleiding var. gebeurtenissen rondom Angela Davis, de schietpartij in AtUva Pri son en de situatie in Noord-Ierland. Woman is the nigger of the world vormt zijn aanklacht tegen vrouwen discriminatie. Dit alles In schril con trast met McCartney die meer de romantische inhoudloze popsong ver koos. Na het uiteenvallen van The BeaUes valt Lennon zijn ex-collega hierop aan in .How do you sleep? op het al6um Imagine. Eigen weg De Lennon-look van 1965 tot 1980 sche zin was hij de onuitgesproken leider van een groep, die voor velen als het symbool van het anti-esta blishment fungeerde. Als dank voor hun bijdrage aan de Britse muziek en platenindustrie kregen The Beat les in 1965 een MBE (Member of the Britsh Empire). Het was Lennon die zijn lintje aan de koningin retour neerde uit protest tegen de Britse ADVERTENTIE Ideoloog Ondanks dit succes bleven The Beat les zich ontwikkelen. Hun muziek evolueerde naar een complexere süjl (Revolver, Sg. Pepper) waarmee de popmuziek in het algemeen aan kwa liteit en aanzien won. Lennon was met McCartney de motor hierachter, maar ook op een ander niveau zou hij gezichtsbepalend zijn. In ideologi- Neusverkouden? Nasivin neusdruppels of -spray helpen u snel. Uitsluitend verkrijgbaar bij apotheker of drogist. Lees eerst de gebruiksvoorschriften. NASIVIN EEN HELE OPLUCHTING MERCK Na het verschijnen van de plaat en film met de Utels Let it be in 1970, gaan de vier BeaUes hun eigen weg. Linda Eastman en Yoko Ono, de res pectievelijke vriendinnen van Paul en John. zijn geenszins de oorzaak maar wel een versnellende factor hierin geweest. Het jaar daarvoor trouwde Lennon met Ono en verbleef toen een week lang in het Hilton in Amsterdam. „Bedpeace" heette de acUe die veel publiciteit losmaakte. Kort na Let it be verschijnt John's eerste soloplaat John Lennon/PlasUc Ono Band. Daarop wordt duidelijk dat er veel met hem is gebeurd. Na het ondergaan van een speciale the rapie rekent Lennon af met zijn verle den: met zijn ouders (Mother, Re member), met zijn sociale klasse (Working class hero) en met zijn Beat les. In „God" zingt hij „I don't believe In Beatles. I just believe in me, Yoko and me that is reality". Imagine laat een wat algemenere visie van Lennon horen die in Somtimes in New York City nog eenmaal zeer geëngageerd wordt. Daarna raakt hij het spoor bijster om in 1975 bij zijn wortels, de rock roll terug te keren. Dan wordt het stil. Hij leidt een kluizenaarsbe staan. Binnenshuis wijdt hij zich be wust aan de opvoeding van zijn zoon en speelt huisman. In 1979 bedankt hij via een adverten- Ue de wereld dat ze hem met rust gelaten heeft. Begin dit Jaar werden de geruchten sterker als zou Lennon een plaat gaan maken. Double Fanta sy kwam onlangs uit nadat John weer interviews had gegevan en blijk gaf van een kritische zelfbewuste kijk op waar hij mee bezig was. In een Interview met Newsweek zegt hij daarover: „Omdat deze huisvrouw wel een beetje carrière wil maken. Op 9 oktober word lk veerUg en dan zal Sean vijf zijn en dan kan lk het me permitteren te zeggen: pappie doet ook nog Iets anders." De plaat is uit en het eerste nummer heet Starting over. Daaraan is hij niet meer toege komen. Een scène uit Loopbaan en Liefde, de Innchpanzeproduktle die door Centrum dit seizoen is uitgebn en die kan worden beschouwd als een voorloper van de aanpak die het gezelschap de komende drie "1 wil gaan hanteren. F#t® K#r* V,B J* af I door Dirkje Houtman AMSTERDAM Toneelgroep Centrum maakt zich al jaren sterk voor het Nederlandsti repertoire. Het gezelschap speelt naast eigentijdse buitenlandse stukken, het liefst pem vruchten van Nederlandse toneelschrijvers. Zijn die er niet, dan probeert het met opdrachi aan en begeleiding van mogelijk schrijftalent nieuw repertoire te kweken. Maar het aanl blijft gering en de produktledwang, waarmee elk repertoiregezelschap kampt, blijft groo Vtn i»ge lick Ijes ■rh twc: ied( et si 'h tr Het ls een van de oorzaken, die Cen trum in zijn recent verschenen be leidsnota aan zijn subsldiönten aan wijst voor de teruglopende kwaliteit van de voorstellingen. In de nota, die ln gezamenlijk overleg tussen leiding en gezelschap in speciale zondagmor genbijeenkomsten werd samenge steld, ls geen Inhoudelijke koerswijzi ging te bespeuren. Het ls veeleer een poging het gezelschap van een artis tieke frustratie af te brengen door uiterlijke werkomstandigheden ln de toekomst te verbeteren. Toneelfabriek Centrum werd teveel een toneelfa briek, waar aan de lopende band voorstellingen moesten worden ge produceerd. Daar wil het gezelschap van af door minder stukken op het repertoire te nemen (drie in plaats van zes, aangevuld met twee lunch- pauzeproduktles); het aantal te spe len voorstellingen van 500 naar 300 terug te brengen en de produktles ln principe alleen ln het eigen theater aan de Leldsekade ln Amsterdam uit te brengen. Vijf Jaar geleden kreeg Centrum de beschikking over dit the ater, maar kon daar niet mee doen wat de geestelijke vader van deze ruimte. Peter Oosthoek, eens voor ogen moet hebben gestaan. Het was de bedoeling op deze vaste plek vrijer te kunnen werken met vormgevingen die als de voorstelling dat zou eisen desnoods het hele gebouw zouden kunnen beslaan. Maar de toneelgroep heeft naast CRM ook nog vijf andere subsidiën- ten waaronder de provincies Noord- Holland en Utrecht waarmee zij reke ning moet houden. De bewoners ln deze bultenhoofd8tedelijke oorden hebben tenslotte ook recht op toneel De voorstellingen moesten op reis en passen in theaters met totaal ver schillende accommodaties. Het ge beurde veelvuldig dat de eisen van de theaters die van de regie gingen do mineren. „We moesten te vaak de voorstelling aan het theater aanpas sen". zegt zakelijk leider Menso Car- pentier Altlng hierover. „Het kwam zelden voor dat de voorstelling de ruimte waarin zij speelde bepaalde". Van een onzer verslaggevers HILVERSUM - De Veronica Om roep Organisatie heeft in het derde kwartaal van 1980 de hoogste kijk dichtheid gehaald en de op ëén na laagste waarderingscijfers. Veronica passeerde wat de kijkdichtheid be treft, de TROS, die de afgelopen an derhalf jaar steeds de meeste kijkers trok. Dat blijkt uit het continu kij kernonderzoek van de afdeling Kijk- en luisteronderzoek van de NOS. Veronica trok gemiddeld 19 procent Eén procent staat voor 115.000 kij kers. De TROS kwam nu op 18 pro cent. Daarna volgden KRO (14), AVRO (11). NCRV (11), VARA (9), VPRO (9), NOS (9) en EO (4). Wat de waardering betreft, gemeten volgens de schoolcijfers, haalden AVRO, Speciaal vandaag Extra: voetbal om UEFA CUP tussen AZ'67 en Radnicki Nis. Commentaar van Theo Reitsma. De verdere program ma wijziging staat op de servi cepagina. Ned. 1/20.10 In Kenmerk, de vorige week uitgestelde reportage over de bezetting van een con fectiebedrijf in Haulerwijk. Verder bet vervolg van de vo rige week afgebroken reporta ge over de ontruiming van de Grote Wetering, aangevuld met: wat gebeurde er daana met de krakers? Ned. 2/19.25 Henri Remmers ontmoet ge durende een half uur Joop den Uyl. Als er een regeerakkoord zou komen, kan Van Agt wel in zijn eventuele nieuwe ka binet. Ned. 2/21.00 Gerrit-Jan Hoek en Jan Rei ff waren tijdens het tien dagen geleden gehouden refe rendum, in Uruguay. Een reis verslag. Ook gesprekken met kritische burgers en geestelij ken. Verder toespraken van de opperbevelhebber van het le ger en van president Mendes.. Hilv. 2/19.00 KRO, NCRV en TROS 7,1. VARA en EO kwamen op een 7, precies. Daarna volgden NOS (6,9), VOO (6,8), en VPRO (6.7). De gemiddelde waarde ring bedroeg 6.9, ééntiende van een punt lager dan over dezelfde periode ln 1979 en 1978. Onder de 25 meest bekeken program ma's waren er 11 van de TROS, 4 van de NOS, 4 van Veronica. 3 van de KRO. 2 van de VARA en 1 van de AVRO. In de top-25 ontbreken NCRV, EO en VPRO met pro gramma's. De tien meest bekeken programma's van het derde kwartaal (30 juni tot en met 28 september) waren: 1. Derrick (TROS) 5,3 miljoen kijkers waarde ring 7,4; 2. Met de TROS de winter door (TROS) 4.7 6,8; 3. Te land, ter zee en in de lucht (TROS) 4,5-1,7; 4. Voetbal Ierland-Nederland (NOS) 4,3- 7.1; 5. Starsky and Hutch (Veronica) 4,2-7,2; 6. Schlagerfestival (TROS) 4- 7,4; 7. Studio Sport 2 (NOS) 3,9-7,1; 8. Abba ln concert (Veronica) 3,9-7,3; 9. Op volle toeren (TR08) 3,8-7.0; 10. Shoestring (KRO) 3,7-7,1. BIJ uitgeverij Z wij sen te Tilburg zijn vier kinderboekjes verschenen met een tekst van M. Chell en tekeningen van T. Cole: Mevrouw Dunstaart gaat winkelen, Het nieuwe huis, Stipperls avontuur, De picknick. Per deeltje van 42 pagina's 6,50. Groepswerk ln het maatschappelijk werk van N. van Riet. Ultg. Dekker ti Van de Vegt, Nijmegen. 193 blz. - ƒ31,-. De oosterse keuken thuis, van J. Chin en J. Hartley. Uitg. Zomer en Keu- ning. Ede. 150 blz. ƒ29,90. Van uitgeverij Elsevier te Amster dam zijn: Een kwestie van smaak, wetenswaardigheden over proeven en ruiken onder eindredactie van drs C. Titulaer (69 blz. - 15,90). In de serie „jouw wereld" Leeuwen en tijgers en Apen (per deel 29 blz. - 7,90). Zigeu ners, de overleving van een reizend volk, met bijdragen van N. Bogaart, P. van Eeuwijk en J. Rogier (160 blz. - 29,90). Kijk op Rotterdam, tekst K. de Gast, foto's D. Straatemeier en O. v. d. Wijngaard (88 blz. - 22.50). Spel Tijdens de laatste NOS-bestuurs- vergadering merkte mevrouw Strikwerda (kroonlid) op, dat de omroepen tijdens prime-time (best bekeken uren), klanten wil len binden en daardoor aankomen met bijvoorbeeld quiz-achtlge programma's. Waarop NCRV- voorzitter Jensen Interrumpeerde met de kreet: bewijst u dat eens. Mevrouw Strikwerda ging echter onverstoorbaar verder Toch tijd om maar eens te zien wie er eigenlijk de spelletjeskampioen van de televisie is. Nemen we daarvoor de maand no vember van dit Jaar. En voor alle eerlijkheid de eerste vier weken van die maand, want op 29 novem ber begon weer een-nieuwe cyclus van vier weken. In die periode werden ln totaal 26 speUetjesprogramma's uitgezon den' Daarvoor was een zendtijd van 25 uur en 16 minuten gereser veerd. In werkelijkheid werd dat iets meer, bijvoorbeeld door het uitlopen van Teleblngo. Het klassement dan, vanwege de spanning, van achteren naar voren: Vpro en VOO: geen spelprogram- ma's en dus 0 minuten. EO: 1 programma van 40 minuten. VA RA: 3 programma's van ln totaal 2 uur en 18 minuten. TROS: 4 pro gramma's van 3 uur en 18 minu ten. KRO: 4 programma's maar totaal 4 uur, 35 minuten. AVRO: 6 spelletjesprogramma's van 6 uur en 6 minuten. NCRV: 8 spelpro- gramma's, goed voor 8 uur en 21 minuten televisiezendtijd. De acht spelletjesprogramma's van de NCRV: Wat 'n kunst (I uur), Ted Show (1.35), Mini-voet- bal (50 min.), Cum Laude (30 min.), weer Mini-voetbal (50 min.), 8te- denspel (1.31), weer Cum Laude (30 min.), Ja natuurlijk (1.35). In deze opsomming is Mini-voetbal voor sommigen mogelijk wat arbi- door Ruud Verdonck trair, maar bij de TR08 is de Penaltybokaal ook geteld, hoewel dat evenveel met sport te maken heeft. En bij de AVRO ls Sterren slag meegeteld (1 uur, 53 min.), hoewel dat voornamelijk over na velstaren ging. Maar ook zonder Mini-voetbal, Pe naltybokaal en 8terrenslag, houdt de NCRV de eerste plaats van het spelletjesklassement nog stevig ln handen. Zet de uitzendtijden erbij en Inderdaad, prime-time ls spel- letjestljd. (Mijn persoonlijke spelletjes top vijf: 1Twee voor twaalf vanwe ge al die mensen die lk steeds tegenkom en ook vinden dat ze toch eens mee moeten doen, maar niet durven. 2. Voor een briefkaart op de eerste rang vanwege Bob Bouma. 3. Willem Ruis Show vanwege de verbazing, wat men sen allemaal doen om ln een tele visieprogramma te komen. 4. Tele blngo wat mensen allemaal ver zinnen om een televisieprogram ma al te maken. 5. Mini-voetbal ach, als 't maar voetbal ls). Ster Een prima voorbeeld van een to taal non-programma voor televi- siebezitters: Driester van de AVRO. 8preek uit: drie-stër. De naam zegt het al. algelopen zon dag ging het over twee onderwer pen: Famborough 1980 en Toeris me 1981. Alle onderdelen van het stan daard eisenpakket non-program ma's 1979, waren er keurig ln ver werkt. Oeen mens heeft er Iets aan ge mist, als hij/zij op het ander net zat; desnoods ln eigen beheer iets lnteressanters uitvoerde, afwas sen, of zo. Dan was de informatie geheel naar de eisen, minimaal, onbruikbaar, bekend en overbo dig. Desondanks werd natuurlijk net gedaan alsof het hier om we reldschokkende onthullingen ging: Het geheel werd aan elkaar gepraat met gebruik van een handvol cliché's, die regelmatig herhaald werden. En tenslotte duurde het programme drie kwar tier, de voorgeschreven vijfenveer tig minuten te lang. Famborough 1980, was een poging tot verslag van een vliegshow. Daarvoor was een regisseur Inge huurd, die absoluut niet werd ge hinderd door nieuwe invallen. Ideetjes of eigen visie. Hij regis treerde passerende vliegtuigen, punt uit. Hoogtepunt was de piloot van het vertikaal opstijgende toestel die vertelde wanneer de problemen voorbij waren tijdens de landings manoeuvre, maar vergat te zeggen wat die problemen dan waren. Enige sensatie verder. Een toestel datr een paa dagen later was neer gestort, maar hier dus nog fout loos een bulkrol uitvoerde. En de Airbus, die tegen het neluws aanhangt. Want daar is de laatste tijd zoveel over te dóen: hoeveel mensen moeten er ln de cockpit? Wel. hier vliegt dan die Airbus voorbij- Hoogst Interessant. Dan nu iets heel anders. Toerisme 1981. Want. de folders zijn weer klaar voor het komende zomersei zoen. En heel Nederland zit dan thuis met een pakket folders, de nieuwe vakantiebestemming te zoeken. Welaan, met de reisbureau s valt het weer mee. Tenminste, als u bereid bent met ons. oppervlakkig door de hele mik-mak te vliegen. Frankrijk bestaat nog steeds, Spanje ls niet op slot en Oosten rijk ls niet verplaatst. Nederland? In Nederland kan het regenen. U bent er wel uit zo. Volgende keer. meer, in Driester. Zo ziet een non-programma emit. Onderwerpjes gezocht, niks ver der aan gedaan, niks mee gedaan, gewoon met enige fanfare op de buis gegooid. Soms ls het niet zo leuk, als er om meer eigen produk tles wordt geroepen. Positief (1) Bij de dopingcontrole. Positief bevonden: de omroeper van de AVRO. Hans van der Togt. op Sinterklaasavond. HIJ zat tussen de pakketjes die voor hem. de olijke snaak, een beter omschrijving valt er niet te vinden, waren bezorgd. Er zaten ook nog gedichtjes bij. Daardoor rees het vermoeden, dat hier wel eens over nagedacht kon zijn. Rijmpjesmakers worden bij de AVRO gekoesterd, luister maar eens naar hun radioprogramma's. De beste reactie was geweest: gie rend van de pret. langdurig over de grond kronkelen. Maar het werd toch: schaamte, samenge knepen tenen, afgewend hoofd. Pas op. daar is hij weer. De jongeman bewees in ieder ge val volstrekt ongeschikt te zijn om wat voor programma ook te pre senteren. Die gaan we binnenkort bij de AVRO met een eigen show zien. Ook op een ander vlak moest gezelschap volgens hem onartlH water ln de artistieke wijn do«p^ .Anderhalf Jaar van te voren i de schouwburgen ons reperu ten. Wat we aan Nederland! stukken gepland hadden, was nog ln de maak en het gebeu dat een stuk nog niet volg tegen de tijd dat het ultgelL moest worden. Maar om aanf afspraken te voldoen ging toch ln première." De regio een blok aan het beei lijkt ln tegenspraak met de beleidsnota gestelde opvattl het brengen van eigentijds lands repertoire van landelijk Wpn ls. omdat elke samenleving teni" naar eigen cultureel bepaalde men kent, die ln stukken van 4 bodem het meest intensief weei geld worden. Het publiek in de mag daar toch niet van verstalet blijven. Carpentier Altlng dat dit de bedoeling zou zijn. niet zo", zegt hij, „dat we niet reizen. Het gaat ons erom dat wefnd 1 voorstellingen alleen nog in O] staat willen tonen. Daarvoor we ons concentreren op theat^ overeenkomstige speel- en vol gelijkheden als Bellevue waar produkties uitbrengen. We willi meer volstaan met een oors] lijk decor zoals dat ontworpen gaande van een regie-concept er uit de nood geboren relsdecor, d elk theater zou moeten passen.' Irü kt Doordat Centrum minder stu wil uitbrengen zou dat mogell den moeten scheppen op een manier te werken. De afdeling turgie zou zich Intensiever i begeleiding van toneelschrijven nen bemoeien en ook de acteurjt. nen schrijvers helpen bij het c ^QC van stukken bijvoorbeeld door schreven scenes met elkaar ua Jr proberen. Er moet meer collectid werkt worden, luidt het credo. L het doublure- en triplure-systeea L lijktijdie werken aan twee of produkties) in de weg stond. mei ess< Scheidsrechter 1 Carpentier Altlng geeft toe dat gezamenlijke samenwerken niet buitenaf kan worden opgelegd, op een collectief idee stoelt. ls hier toch optimistisch over. zondagmorgenbesprekingen over] toekomst van Centrum hebben re rend gewerkt", zegt hij. „De waarop het lunchpauzefeuf „Loopbaan en liefde" tot kwam. is hier een rechtstreeks van. Huissclirijver Ton Vorsten!) en Peter Römer schreven en beg( den deze serie samen. Niet in d stelling van regisseur, maar ze geerden als een soort scheidsred Je kunt het als een op maat bescl wen voor de wijze waarop we de mende jaren willen gaan werken Door de werkomstandigheden te' A anderen wil Centrum een mof» |jj heid creëeren zich op een anderei nier te manifesteren. „De kon» drie jaar beschouwen wij als een termate belangrijk examen", i h Carpentier Alting. „Als de subsidl|ft? ten dit plan aanvaarden kun: in de periode laten zien wat wej doeld hebben en sluiten zo elke n lijkheid uit een mislukking op U lijke omstandigheden te schuiw Dat het Centrum ernst is blijltf uit de houding van de leiding (JJ seur Peter Oosthoek, dramatur*^ rel Alphenaar en Carpenting die voor de komende drie jaar! opnieuw benoemd wil worden alsj door de subsidiënten niet in wordt gesteld op een andere fi te werken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4