Visueel theatraal avontuur verhult zielloze bewerking Lukas Passie verpletterend Zimmermann's tafelmuziei noodsein van wanhopige Zuid-Afrika verbiedt boekje over boycot Spaarpandbiljetten (5 jaar) Pandbriefbiljetten (5jaar) Ro Theater speelt Pinocchio ^Westland Utrecht Hypotheekbank Poolse ensembles te gast in Concertgebouw Gerard Oskamp voor Residentie Orkest ïQj Westland Utrecht Hypotheekbank En dan nog Drugprobleem snel in studie Ui] MAANDAG 8 DECEMBER 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE door Dirkje Houtman ROTTERDAM Voor het eerst dit seizoen heeft het Ro Theater een kindervoorstelling op het repertoire genomen. Het is Pinocchio in de bewerking van Wolf-Dietrich Sprenger, dat zaterdagmiddag onder enthousiaste meegaandheid van een Rotterdamse kinderschaar in de schouwburg in première ging. Dat enthousiasme is niet verwonderlijk gezien de thea trale vormuitspattingen van decor-ontwerper Jean-Marie Fié- vez, waaraan het publiek zijn hart kon ophalen. Kindertheater speelt zich nog voor namelijk af in kleine zalen en daar zijn de ontwerpmogelijkheden voor decor minder uitgelezen dan op het enorme toneel in Rotterdam. Die vormgeving maakte deze keer veel goed in een voorstelling die leed on der de zielloze bewerking van dit be roemde avonturenverhaal van de Ita liaan Carlo Collodi. Pinocchio is niet het anarchistische Jongetje dat op geheel eigen wijze de wereld tege moet treedt, zich niets van conven ties aantrekt en wordt gefascineerd door theater en verdacht gezelschap, eoals in het Rotterdamse tijdschrift Magazijn wordt gesignaleerd. Het is in deze voorstelling eerder een lief, naïef ventje, een doorsnee-Jongen door meester Zepetto uit het goede hout gesneden. Pinocchio maakt wel avonturen mee. maar die zijn in de bewerking van Sprenger niet drama tisch spannend ingevuld of wezenlijk eigenzinnig getint. Op weg naar school, samen met buur meisje Pauline, haakt Pinocchio bij voorbeeld af om bij een reizend ma rionettengezelschap te blijven kij ken. Maar die aantrekkingskracht is lang niet zo groot als de verdrietige meester Zepetto, die hij met vier ge kregen goudstukken moet gaan ver blijden. Het duo kat en vos, dat elk ultgestlp- peld plan van wie dan ook dwars boomt, is mij sympathieker. Het drijft veeleer de spot met het gezag en 's burgers gehoorzaamheid, waar- mee dit koppel passender aan lijkt te sluiten bij Collodi's bedoelingen dan de brave Pinocchio. Het aardige van dit vals-komlsche duo is dat kat slim en vos traag-dom blijkt. Jammer is wel dat die domheid onomwonden tot uitdrukking komt. Misschien was het beter geweest er een alert lijkend beest van te maken of hem uit te rusten met een quasl-diepzlnnlgheld waartegen zijn domeheld des te spre kender zou afsteken. Nu was zijn ge drag eenduidig, wat toch altijd een stuk minder interessant en verrras- send is. Datzelfde gold voor de veldwachter, die uit een geslaagde Jacht op deze ADVERTENTIE gB Sfuirpandbiljcttcn, looptijd 5 jaar. m Het huidige rente percentile is 10,6%. Groeit I m 7fi0/ in een vaste looptijd v;in 5 j;uir naar f1:000,-, ■iVl/u/0 rcsp. f5.000,-. Aan toonder. Het huidige aankoopbedrag is f600,- rcsp. f 3.(XX),- (door afronding op f 5,- rcsp. f 25,- naar beneden wordt liet effectief rendement ca. 10.76%). Dagelijks ingaande rente, „.«hwkn H(>oftlk;int(x>r: Amsterdam, S.irph.itistr.ut 1,020-2631 3| misdadigers de bevordering tot In specteur wenste te slepen. Zijn uiter lijk en motoriek kwamen overeen met die van een veldwachter uit een poppenkast Nadrukkelijk roodge- schminkte konen, een snor en in plaats van een knuppel speelgoedpis tolen, die hij onvakkundig en op de verkeerde momenten gebruikte. Doorzichtig tot en met en net zo naïef als Pinocchio. Uitgaande van hun overeenkomstige poppenulterlljk en geplaatst in de gesuggereerde anarchistische opvat ting was het misschien Interessanter geweest Pinocchio en de veldwachter eikaars tegenpolen te laten zijn. In deze bewerking kruisen hun strevin gen elkaar in het achter slot en gren del krijgen van de boeven. Goed en kwaad zijn flink gescheiden, wat de voorstelling een moralistische onder toon geeft. Jammer aan de voorstel ling als geheel is dat de gebeurtenis sen die Pinocchio en zijn vrienden meemaken uitlopen op fragmentari sche avontuurtjes waarvan de span ning slechts gesuggereerd maar niet theatraal navoelbaar wordt. De wal vis die hen inslikt is van binnen prachtig imposant maar blijft als ef fect bijna op zichzelf staan omdat de handeling zo weinig dramatische ont wikkeling met zich meedraagt. Maar als visueel theatraal avontuur is de voorstelling zeker de moeite waard; een uitgelezen kans voor kinderen om met die kant van het theater, waar voor bij kindertheater meestal de fi nanciële middelen ontbreken, kennis te maken. v.l.n.r. Peter Tuinman als directeur Vuurvreter en Paul Röttger als Pinocchio ln het gelijknamige dat het Ro Theater ln de regie van Franz Marijnen voor kinderen speelt v®»» u» ,u door Ralph Degens door Franz Straatman AMSTERDAM Vreemde ervaring: het Concertgebouw vol met folders en affiches over komende uitvoeringen van Messiah, Weinachtsorato- rium en andere typische Kerstuziek en dan neer te zit ten in de Grote zaal waar het lijden en sterven van de ko mende Heiland wordt ver haald op teksten van het Lu- kas-evangelie, fragmenten uit psalmen en de getijden voor Goede Vrijdag. Dat alles in een zeer expressieve muzikale verbeelding van de Poolse componist Krystof Pende- recki. Ook een verpletterende ervaring om dit sinds de wereldpremière in 1966 (Münster, West-Duitsland als op drachtsstuk bij het zevende eeuw feest van de Dom) bejubelde werk in het echt te horen. Uitgevoerd door hetzelfde vocale en instrumentale ap paraat dat deze moderne visie op en verwerking van het passieverhaal ook op de plaat (een schitterend do cument) vastlegde: het Filharmo nisch koor en orkest van Krakau, een jongenskoor uit die stad. vier Poolse solisten, het geheel geleid door Jerey Katlewicz (de plaat werd gemaakt onder Henryk Czyz). Penderecki's Lukas Passie is vooral een koorstuk, met flinke gedeelten onbegeleid. Destijds luisterde de mu zikale wereld verrast en verbijsterd toe over ongewone effecten als glis- sandi, sissen, schreeuwen; misschien nog meer over buitengewoon lastig in het gehoor liggende inzetten en sa menklanken. De Krakause koren zongen dit alles met een natuurlijk trefzekerheid. Sommige effecten klin ken nu achterhaald (weergave van volksrumoer bijvoorbeeld als Chris tus naar Pilatus wordt gesleurd) maar als geheel heeft deze passiemu ziek niets ingeboet aan zeggings kracht, aan uitdrukking van mense lijke wanhoop en verdriet. Wat betreft tekstkeuze is het even- Speciaal vandaag eens een zeer aansprekende composi tie: geen lijdensverhaal in Journalis tieke stijl met emotionele uitingen van aria's en koren ertussen, maar een dramatische ordening van men selijk lijden. Treffend ook die titel: Passio et mors dominl nostri etc., dus lijden èn dood.Na het hoogstdra- matische, Consummatum est (het is volbracht)" door het jongenskoor (dat een componist een situatie zo ln de kem kan treffen, is verbijsterend) volgen fragmenten uit psalm 30 en 31, een beroep op Jahweh dat HIJ zal redden. Een beroep dat iedere gelovi ge in de mond kan nemen. Kun Je Je bij Bach nog verschuilen achter muzikale schoonheid („even een aria opzetten" om in termen van de grammofoon te spreken) bij Pen- dereckl is deze muziek zuivere ex pressie zonder esthetisch bij genot; bekentenis in zijn eigen woorden. Maar niet exclusief voor een katho liek, of een christen. Het is een harts- schreeuw van ontkrachte menselijk heid, van vertrapt recht. Bij dit werk kun Je er niet onderuit dat het de verklanking is van een Pool, een zoon van een volk dat al eeuwen op het kruishout ligt, en nog ligt Ook al pleiten velen ervoor een kunstwerk autonoom flos van omringende om standigheden) te beoordelen, toch wordt een kunstwerk, zeker als het een bekentenis Inhoudt, door leder persoonlijk ervaren en afgerond. En als een Pools gezelschap dit zeer ex pressieve lijdensverhaal door een Pool uitvoert, dan kan ik de feiten van dit moment rondom Polen niet uit het hoofd bannen. Dan krijgt de felle verklanking van het gebeuren rond Jezus bij zijn ondervraging in het Sanhedrin iets lugubers; zo n zelf de Sanhedrin staat nu in Moskou. Het Poolse gezelschap was hier aan het slot van een veertiendaagse tour nee door West-Duitsland. Ook al zat het wat vreemd in het Jaar, toch moe ten we de artistieke leiding van het Concertgebouw en de NOS-radio dankbaar zijn dat zij Ja hebben ge zegd op de aanbieding ook in Neder land op te treden. Het gaat tenslotte om éen van de muzikale hoogtepun ten uit de twintigste eeuw. Schitte rend vertolkt door deze Poolse en sembles, stuwend geleld door Jerzy Katlewicz. Verpletterend! DEN HAAG Aan veelbelovende Jonge dirigenten heeft ons land de laatste jaren gebrek. Zaterdagavond stond er weer een voor het Residentie Orkest: Gerard Oskamp' studeerde directie bij Edo de Waart, Ferdinand Leitner en Hans Swarowski, en met ee prijzen van diverse dirigentenconcoursen in het buitenland kreeg hij veel uitnodigingen concerten in Engeland en Zweden. Oskamp bleek in het zeer gevarieerde overelkaar „plakken" van citaten uit en veeleisende programma van het 'andermans werken) was in de jaren „Keuzeconcert" slagvaardig en gede tailleerd de essentie van uiteenlopen de partituren naar voren te kunnen brengen. Wat al te gedetailleerd in zijn gebaren misschien, maar het klinkende resultaat mocht er wezen. Te beginnen met de wrang-komische „Muslque pour les soupers du roi", waarin Bemd Alois Zlmmermann ln 1966 een satirische „tafelmuziek" schreef met de titelfiguur van Alfred Jarry's toneelstuk als inspiratiebron De collagetechniek (het naast en door Hans Ester Ook bij het anonieme Jeugdboekje „Stanley Bekker en die boikot april-mei 1980" is de Zuldafrikaanse censor er weer als de kippen bij geweest. Daarom heb ik de droeve plicht, het verbod van dit boekje te noemen, voordat ik iets over zijn inhoud heb gezegd. Het boekje geeft de gebeurtenissen rond de recente schoolboycot door zogeheten kleurling-leerlingen weer. gezien door de ogen en gehoord door de oren van Stanley Bekker. Deze zit in de derde klas van de lagere school Hij woont ln Newclare bij Johannes burg: „By my pa en ma natuurlik. Ek weet my ma wil graag hê ons moet ook soos Ouma en tant Fien 'n nuwe huis koop in Eldoradopark. Maar sy weet my pa sal weier. Hy sê hy bly in g'n tuisland vir Kleurlinge nle. Pa weet waarvan hy praat." (p. 4) Stanley vertelt over de dagelijkse ge beurtenissen in Newclare, zijn gevoe lens, verwachtingen, dagdromen. En hij praat vrijuit over zijn angsten en over de verklaringen, die zijn ouders voor dingen hebben, die hij moeilijk verwerken kan. Het boekje heeft een politieke bood schap, maar die doet nergens gefor ceerd aan. Stanley's vragen zijn, te gen de achtergrond van de dramati sche gebeurtenissen, een vanzelfspre kendheid. De antwoorden van zijn vader zijn allesbehalve berustend. Maar ze vormen geen inleiding tot haat en bloedige strijd. Die mense lijkheid maakt de waarde van dit boekje uit. „Stanley Bekker en die boikot" Is tevens waardevol door de meer dan twintig tekeningen van kinderen uit Newclare, die de gebeurtenissen rond de boycot weergeven. Het is te hopen, dat uitgeverij Taurus uit Johannesburg zich door de recen te tegenslagen niet van de wijs zal laten brengen en door zal gaan met de uitgave van soortgelijke boekjes De swingende kerk van San Francisco. Documentaire over Cecil Williams, predikant in Glide Church, San Francisco. Houdt tijn weinig conventio nele diensten voor een publiek van ex-deliquenten, armen, prostituées, pacifistische hip pies en wat er verder nog aan vreemde vogels kan rondlo pen. Williams gebruikt licht beelden, muziekgroepen, thea ter en artiesten als Roberta Flack, Jane Fonda, maar ook Coretta King om zijn paria's bij het gebeuren in zijn kerk te betrekken. Documentaire van Sipke van der Land en Jaap van den Hurk. Ned. 1/21.55 Nieuws: De verhalen van John Cheever. Serie van drie tv-films naar verhalen van de Amerikaanse schrijver John Cheever. Eerste keer: echtpaar op de ladder naar succes, ver geet het kind; dat wordt later de rekening betalen. Ned. 2/2125 Waarom mag je de een wel, en de andere gewoon niet? Probleem van de week in Plein Publiek. Discussie met een panel. Ook altijd spontaan, iets tegen zo'n krakende stem gehad en nooit geweten' waarom? Hilv. 2/9.30 De Engelse minister van buitenlandse zaken, Lord Carrington, bracht samen met zijn vrouw afgelopen zaterdag een beleefdheids bezoek aan koningin Beatrix. De Engelse minister is in Nederland om met de regering te praten. ADVERTENTIE gB 10/ Pandbricfbiljcttcn, looptijd 5 j.uir g B BAA) Het huidige rentepercentage is 1 (effectief rcndc- mcnt tiL In coupures v;in f l.(XX),- en mm f 10.000,-. Aan toonder. Groeit in 5 jaar naar rcsp. f 1.647,- en f 16.470,-. Na twee jaar reeds inwisselbaar tegen rente-aanpassing. Rente ing;iandc de le of 16e v;in de maand, Ai««k« HtxifilGntuor: Amsurdun, Sjrph.itistr.i.it 1,020-26 31 31 zestig een door velen (met Zlmmer mann als een der eersten) toegepaste werkmethode. Zimmermann gebruik te onder meer deze techniek voor het uitdrukken van zijn zeer pessimisti sche tijdsbeleving, en in deze Ubu- muziek als symbool voor „onze totaal ontwrichte geestelijke en culturele si tuatie." Derhalve geen loos spelletje met mu ziekfragmenten uit onder meer ba rok. romantiek en jazz, maar, als bij na alle muziek van deze op 52-jarige leeftijd vrijwillig uit het leven getre den mens. een noodsein van een wan hopige. Met als dramatisch hoogte punt tot slot een beklemmende ver werking van Wagner's Walkürenrit en Berlioz' Marche au supplice. Even doeltreffend als sober is de instru mentatie gebruikt met hoofdzakelijk blazers, plus een paar bassen, elektri sche gitaren, harp, plano, elektro nisch orgel en slagwerk. Instrumentatie Het belang van een weloverwogen Instrumentatie werd deze avond ook duidelijk in de meesterlijke bewer king voor klein orkest door Rudolf Escher van Debussy's Six é'pigraphes antiques (oorspronkelijk piano-vier handig) Een magnifiek doorzichtig klinkende transcriptie die door De bussy zelf gemaakt had kunnen zijn. en waarin met uiterst beperkte mid delen de sfeer wordt verbeeld van de korte prozagedichten van Pierre Lou?s die eraan ten grondslag liggen. Veel meer mensen en materieel (sop raansoliste. twee orkesten en twee dirigenten) heeft de Amerikaanse componist Jacob Druckman nodit voor zijn „Lamia" (1975) op bezwe ringsformules uit diverse bescha vingsperiodes. Met zijn verrassende orkestrale effecten en de fraai in het geheel passende sopraanpartij (Anne Haenen) Is het een voorbeeld van compositorische bedrevenheid die tot een boeiend resultaat leidde dat niet hoorbaar met het zo nadrukke lijk gekozen onderwerp verband houdt. 'Compositorische bedrevenheid zon der gedrevenheid leidde bij Paul Hin- demith vaak tot stukken die even moeiteloos vergeten worden als zij werden geschreven. Uitgezonderd het middendeel (dat aan zijn meester werk Ma this herinnert) is zijn Cello- Ubu Rol, een houtsnede dl auteur van het stuk Alfred (1896) concert uit 1940 daarvan een beeld. Voor de solist (ditmai fried Hoogeveen) een dankbaü moeilijk stuk met een theo hecht gefundeerde, maar baar-ontwijkende thematiek toch muziek die af en toe we gespeeld moet worden en daardoor uitstekend paste in bijzonder goed samengesteli gramma, waarin dirigent Osk Druckmans Lamia werd bij| door Alexandru Lascae en veel publiek naar de PWA-zi het Congresgebouw was gekoi D, V Aan de Amsterdamse schllA man Gordijn is een prijs ter» van duizend gulden toegekei de Thérèse van Duyl-Scl stichting. Gordijn krijgt de prij zijn gehele oeuvre en in het bijl voor zijn portret van oud-burgi ter van Amsterdam, dr Ivo den. De Thérèse van Duyl-Si stichting, opgericht ter na^ nis van deze Nederlandse schilderes die leefde van IK ren~ 1918, stelt zich onder meer teni r bevordering van de Nederland) nrdl tretkunst. Een van de tekeningen in „Stanley Bekker en die boikot" anoniem gebleven leerling. Vier grote steden DEN HAAG (ANP) - Vier staatsse cretarissen en de burgemeesters van de vier gróte steden hebben afgespro ken dat er nog deze maand een werk groep komt die gaat bekijken hoe de drugproblemen kunnen worden ver minderd. Tijdens het gesprek zeiden de staats secretarissen er niets voor te voelen zwaar verslaafde druggebruikers ge dwongen op te nemen voor een ont wenningskuur. Dit denkbeeld is on- dere andere al eens door burgemees ter Van der Louw van Rotterdam geopperd. Deze pleitte tijdens het gesprek voor een goede 'terugkeer' in de maat schappij van drugverslaagden. Pro bleem daarbij is volgens hem dat velen van hen onbereikbaar zijn, waardoor de problemen blijven be staan. „Ongeveer tachtig procent van de 7500 drugverslaafden in de vier van een grote steden is niet te bereiken", al dus Van der Louw. Set n ■Drt U

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4