'Tijd voor terugkeer Dalai Lama nog niet rijp'
3laffende honden bijten elkaar
jeen steun voor
confectiebedrijven
Dal in autoverkoop
dit kwartaal verwacht
Delegatie Tibetaanse regering in ballingschap op bezoek in Rotterdam
ïDA-werkgroep gaat stoethaspelig ten onder
Stichting van de
Arbeid verdeeld
over viering 5 mei
Slachtoffers
van gladheid
MET HET VOORDELIGSTE RETOURTJE BUITENLAND
HOEFT U NIET EENS DE DEUR UIT.
RH! ONDEHDAG 4 DECEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET PU- RHS 13
Van een onzer verslaggevers.
BOTTERDAM - De tijd
voor de terugkeer van de Da-
Lama als geestelijk leider
van Tibet is nog niet rijp. Na
de vlucht van deze god-ko
ning met honderdduizend
jan zijn onderdanen in 1959
laar India is de toekomst
an de Tibetanen onder de
Chinese overheersing er niet
rooskleuriger op geworden."
Dit is de conclusie van Tsering Dor-
jee. leider van de delegatie van de
Tibetaanse regering in balling-
schap, die op uitnodiging van de
Volksrepubliek China van augus
tus tot half oktober een bezoek
bracht aan zijn geboorteland. Tse
ring Dorjee, de persoonlijke verte
genwoordiger van zijne heiligheid
de Dalai Lama in Europa, bracht
gisteren in Rotterdam verslag uit
van de ervaringen die hij op zijn reis
door Tibet heeft opgedaan. Zijn be
zoek was het derue van een reeks
„fact finding missions" ter voorbe
reiding van de eventuele terugkeer
van de Dalai Lama naar Tibet.
Tijdens de culturele revolutie ont
namen de Chinezen in 1950 de Dalai
Lama zijn wereldlijke macht. Tibet
vormt een belangrijk strategisch
grensgebied dat zonder Chinese be
zetting open zou komen te liggen
voor Indiase of Russische penetra
tie. In 1959 trachtten de Tibetanen
zich tevergeefs van het juk van hun
overheersers te ontdoen. Doel van
de reizen van het afgelopen jaar was
om er achter te komen hoe de Tibe
tanen het 21 jaar na de mislukte
staatsgreep maken.
Goede wegen
Volgens de Chinese regering zijn er
onder haar voogdijschap in Tibet
duizenden kilomters goede wegen
aangelegd, talloze scholen gebouwd
en is de economie tot bloei geko
men. China spreekt van een gunsti
ge ontwikkeling.
De bevindingen van Tsering Dorjee
en zijn reisgenoten onder wie de zus
van de Daila Lama. mevrouw Pema
Oyalpo, zijn anders: „Het land
wordt geplunderd en uitgebuit. De
bevolking is uitgemergeld en ont
luisterd. De mensen worden als sla
ven gebruikt. Alles is er op gericht
de banden met het verleden, waarin
de godsdienst een grote rol speelt,
te vernietigen en de Tibetaanse
identiteit uit te roeien."
Volgens Tsering Dorjee zijn er in
derdaad wegen aangelegd, maar de
ze worden uitsluitend gebruikt door
militaire colonnes en konvooien
trucks, die Tibetaanse produkten
naar China vervoeren. Het onder
wijs is er slechts op gericht de kin
deren een afkeer bij te brengen van
de eigen taal, cultuur en ras. De
onderwijzers hebben in de regel niet
meer dan één of twee jaar lagere
school achter de rug. De betere
scholen die met name in Lbasa be
staan zijn in hoofdzaak bestemd
voor de Chinese zaakgelastigden,
militairen en technici. De onderwij
zers, die in staat zijn kinderen in het
Tibetaans les te geven, zitten in de
gevangenis of in werkkampen
De Tibetanen delen niet mee in de
relatieve economische vooruitgang
die is geboekt. De produkten die het
land en de fabrieken voortbrengen,
zijn voor de export bestemd. Voed
sel, kleding en huisvesting zijn
streng gerantsoeneerd. Mevrouw
Pema Gyalpo: „De situatie waarin
het Tibetaanse volk verkeert is een
tragische getuigenis van armoede
en lijden. Ik geloof niet dat ik in
mijn hele leven zoveel en zo vaak
gehuild heb als tijdens deze reis
door mijn vaderland. Het was on
mogelijk onze emoties te baas te
blijven bij het zien van de uitgeteer
de lichamen en het luisteren naar
het verloop van hun ellendige le
vens." Volgens Tsering Dorjee zijn
alle leidinggevende functies in han
den van de Chinezen. Als een Tibe-
taan geen Chinees spreekt krijgt hij
geen werk.
Officieel bestaat er godsdienstvrij
heid. maar van de vierduizend
kloosters die er in 1959 waren staan
er nog geen dertig meer overeind.
Eén van de oudste kloosters, het
Gadenklooster, dat tot ver over de
Tibetaanse grenzen beroemd was, is
leeggeroofd en platgebombardeerd.
Volgens verklaringen van de Chine
se regering stijgt het aantal Tibeta
nen nog steeds. Men kent voor deze
bevolkingsgroep, in tegenstelling
iot de Chinezen, geen gedwongen
geboortebeperking. Tsering Dorjee
trekt de Chinese bewering sterk in
twijfel. De laatst twintig jaar zijn
vele duizenden Tibetanen door hon
ger omgekomen.
Onder de duim
Tsering Dorjee ziet de toenadering
van de Chinezen als een poging de
Tibetanen definitief onder de druim
te krijgen. „Het geloof onder de zes
miljoen Tibetanen in de Dalai La
ma is onstuimig. Ondanks ruim
twintig jaar van hun geestelijk lei
der geïsoleerd te zijn geweest voe
len de Tibetanen een ongekend
sterke band met hun landgenoten
in ballingschap. Men verlangt hef
tig naar een weerzien met de Dalai
Lama. Toch heeft men hem ge
vraagd weg te blijven. De bevolking
is bang dat hij in de macht van de
Chinezen komt."
De Chinee regering heeft enkele
maanden geleden erkend dat de si
tuatie voor de autochtone bevol
king van Tibet verre van ideaal is.
Volgens China zijn de gemaakte
fouten te wijten aan de bende van
vier, radicale leiders uit de tijd van
de culturele revolutie, die momen
teel in Peking terecht staan.
gor Hans Gosllnga
ek:
iEN HAAG Na een kort
naar voorspoedig bestaan
aat de werkgroep Niet bij
rood alleen (NBBA) stoet-
aspelig ten onder. Een breuk
onafwendbaar geworden en
lij deze deerniswekkende af-
ang zijn de lachende derden
machtspolitici in het CDA
Dp wie de groep het in eerste
anleg gemunt had. Hoe kon
et zover komen dat de blat
ende honden, waar het CDA
io beducht voor was, elkaar
laar de keel zijn gevlogen.
verklaring moet in de eerste
laats gezocht worden in het politie-
e amateurisme van de aanvoerders,
ader en zoon Weststrate. Zij stonden
tan de wieg van de werkgroep en
Mlichaamden het basisidee van de
snel groeiende beweging, een van de
die haar zo bedreigend
makte voor degenen die het CDA
vooral willen gebruiken als een bol-
*eit tegen hervorming en vernieu
wing.
i De andere factor was de sympathie
Jen de steun van de loyalisten in de
ICDA-fractie, alsook de ideologische
ilggesteun van mensen als Goud-
waard, Von Meyenfeldt. Van Ruller,
erkuyl, Fiolet en Aantjes In de
ombinatie van deze factoren lag de
racht en betekenis van de werk-
roep
andaar dat de groep zich van het
Doment af dat zij uit de anonimiteit
Professor Goudzwaard
trad in een grote belangstelling van
de media mocht verheugen. Het ging
hier niet om een goedwillende, maar
onbeduidende splinter, maar om een
bijkans volwassen poliUeke bewe
ging met een georganiseerde achter
ban. een bruggehoofd in het parle
ment en een ideologische grondslag.
Rillingen
Geen wonder dat het demonstratieve
congres in maart van dit jaar in Dron-
ten CDA-bonzen als Steenkamp. Van
Zeil, Van Leijenhorst en Van Leeu
wen de rillingen over de rug joeg. Met
de smartelijk verbeide fusie van
KVP, ARP en CHTJ in het vooruit
zicht zagen zij hier zoiets als een
schaduw-ARP verrijzen die het een-
wordingsfeest nog lelijk kon be
derven.
Die vrees leek niet zonder grond, zo
lang de werkgroep haar meest gehar
naste bestrijders in datzelfde CDA
vond. Men hield echter de blik op
deze partij gericht en werkte in de
binnenkamer aan een politiek mani
fest dat het CDA mettertijd als spie
gel zou worden voorgehouden tn de
loyalisten als handvat kon dienen.
Een peiling onder de leden aan het
begin van de zomer wees uit, dat de
meerderheid aan het CDA wilde vast
houden, zij het kritisch. Een minder
heid bleek weliswaar voor afhaken,
maar op de voorwaarde dat de loya
listen deze stap zouden volgen. De
spanningsboog stond strak en dat is
alleen maar nuttig in politieke pro
cessen.
Aan de ene kant stond Goudzwaard
die had besloten niet mee te gaan in
het CDA, aan de andere kant de loya
listenaanvoerder Hans de Boer die.
voor zover een boer met kiespijn dat
kan, hartstochtelijk de aarzelaars op
roep hem in het grote verband te
volgen. Het paadje dat hen beide
verbond was smal, maar dit te bewan
delen beschouwt men in deze kringen
als uitdaging en opdracht.
Te smal
Toch is het mis gegaan. Het paadje
bleek te smal voor de bevlogenheid,
het idealisme, wellicht de politieke
ambities en zeker de amateuristische
bokkesprongen van de NBBA-leiders.
De politieke beperkingen van de
sjouwers Westerstrate en de studeer-
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG Minister Van Aardenne (economische zaken)
blijft bij zijn weigering steun te verlenen aan de drie confectie-
drijven van de „Stijlgroep Groningen" en aan de papierfa-
iek Hens in Eerbeek. Een Kamerdebatje gisteravond, aan-
spannen door de PvdA, kon de minister niet tot andere
gedachten brengen. De PvdA kwam met drie moties,maar het
ziet er naar uit dat die door de Tweede Kamer verworpen
zullen worden.
eer
Steunverlenging aan de betrokken
bedrijven is alleen nog mogelijk in
het kader van de meer algemene
laan «teunregelingen voor de betrokken
72||| sectoren, confectie-industrie en pa
pierindustrie. Hens Papier is in moei-
ijkheden gekomen door twee jaar
geleden een grote, nieuwe papierma
chine aan te schaffen. Daarvoor kun
nen nu onvoldoende klanten worden
gevonden, terwijl ook de aanloopkos
ten flink tegenvielen. Er is al uitstel
van betaling verleend. De oplossing
lijkt te liggen in overname door een
andere, voldoende sterke papierfa
briek. Een Nederlandse gegadigde
daarvoor heefte echter al afgehaakt,
en Van Aardenne had geruchten ge-
aal boord dat nu een Duitse gegadigde
^belangstelling heeft getoond
De PvdA wil dat de minister het zeer
moderne papierbedrijf op de been
houdt met een boedelkrediet van vijf
Hljoen gulden, zodat in rust naar een
Partner kan worden uitgekeken. Van
Aardenne weigert dit. Volgens de gel
dende normen voor individuele steun
aan bedrijven valt Hens buiten de
boot. en de minister wil zich hieraan
bouden. Steun zal alleen mogelijk
ÖJn als samen met een overname
Partner een plan wordt ingediend dat
valt onder de normen van de algeme
ne steunverlening voor de papier-
sector
Leus
>.8ector-aanpak is hier de enige weg",
*ldus de minister. „Nu-in het gat
springen onder de leus: misschien
komt er nog een partner, is geen
goede besteding van overheidsgel
den. Bovendien zou het de druk van
oe ketel halen bij het snel zoeken van
een partner."
Nog somberder staan de zaken er
voor voor de drie confectiebedrijven
ff»* ..stijlgroep Groningen", Levie,
Muller en Union. De bedrijven wilden
zien specialiseren in de sjiekere con-
fectiekleding. Een fusieplan zou al
leiden tot terugbrengen van het geza
menlijke aantal arbeidsplaatsen van
450 naar tweehonderd. Maar bij na
der onderzoek bleek, aldus de minis
ter, dat ook dan het plan geen uit
zicht biedt op voortbestaan. De toe
gezegde steun zou alleen zijn doorge
gaan als dat uitzicht er wel was ge
weest.
Kamervoorzitter Dolman liet tij
dens het debatje over de „Stijlgroep
Groningen" en papierfabriek Hens
een toehoorder van de tribune van
de Tweede Kamer verwijderen.
Toen het PvdA-Kamerlld Rlenks een
motie voor stenn aan de „Stijlgroep"
indiende, kwam er applans van de
tribune. Dolman hamerde dat af, en
zei tot de bezoekers dat applaus of
andere tekenen van goed- of afkeu
ring niet gebruikelijk en niet toege
staan zijn. Eén bezoeker begon daar
op luidkeels een discussie. Toen Dol
man ondanks luid hameren en een
krachtig uitgeroepen „nee, afgelo
pen" er niet in slaagde de bezoeker
tot stilte te brengen, gaf hij opdracht
de bezoeker te verwijderen. Nadat
dit was gebeurd, werd het debat
voortgezet.
Samenwerking
De samenwerking is nu van de baan.
Union heeft al faillissement aange
vraagd,en Levie wil de eigen produk-
tle stoppen en alleen als handelson
derneming blijven bestaan. Ontslag
is al aangevraagd voor een deel van
het personeel. Muller, dat vroeger al
fors is gesteund door het ministerie,
zal nu proberen alleen verder te gaan,
aldus Van Aardenne. Muller krijgt
geen verdere individuele steun meer
erbij. Steun zal alleen mogelijk zijn in
het kader van de algemene steunre
geling voor de confectie-industrie, al
dus de minister.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De centrale werkge
versorganisaties vinden een jaarlijk
se vrije dag voor de viering van 5 mei
ongewenst. Gezien de magere econo
mische situatie kan het gebeuren dat
bedrijven door invoering van een vas
te vrije dag langere tijd komen stil te
liggen. De werkgevers hebben in de
Stichting van de Arbeid die vrees
uitgesproken. Koninginnedag is al
een vaste vrije dag. Wanneer hemel
vaartsdag ook binnen dat bestek
valt, zullen veel werknemers de tus
senliggende dagen vrij nemen. Daar
door komt de produktie op grote
schaal stil te liggen.
De werknemersorganisaties zijn ver
deeld. De FNV meent dat een zinvolle
viering van de bevrijdingsdag alleen
kan gebeuren als werknemers ook
echt vrij zijn. Het CNV meent dat ook
in de huidige situatie een zinvolle
bevrijdingsdag kan worden gevierd
zonder dat die dag vrij is. Qp het
ogenblik is die vrije dag er slecbts een
keer in de vijf jaar.
De regering heeft al eerder onder
meer aan de Stichting van de Arbeid
advies gevraagd over het al dan niet
vast invoeren van een vrije dag op 5
mei. Bij een debat in het voorjaar
over oorlogsslachtoffers nam de Ka
mer een motie aan van Wolff (CPN),
waarin de regering werd verzocht een
vrije vijfde mei weer „structureel" te
maken
LICHTENVOORDE (ANP) Twee
inwoners van Neede zijn in Lichten
voorde omgekomen toen hun auto
door de gladheid in een slip raakte.
De slachtoffers zijn de 73-Jarige H. B.
Pleekenpol en de 63-jarige F. G. Vel-
tink.
EINDHOVEN - De 22-jarige D
Blank uit Veldhoven verongelukte in
Eindhoven door de gladheid. Zijn au
to botste tegen een boom en het voer
tuig brak in tweeën. De man kwam
om het leven
DEN HAAG De 47-jarige J. F.
Lander kwam om toen een 22-jarige
automobilist, die hem geen voorrang
gaf, hem in Den Haag aanreed.
KERKDRIEL - De 21-jarige A. Vis
sers uit Kerkdriel kwam in haar
woonplaats om toen zij met haar fiets
tegen een auto botste.
kamerpoliticus Goudzwaard hebben
zich in elk geval danig gewroken. Zij
hebben geleid tot een aantal blunders
met als resultaat een proces van ver
brokkeling dat pijnlijk afsteekt bij de
demonstratie van eendracht in
maart.
Over de keuze van het moment en het
punt van breken kunnen de menin
gen verschillen. Bij het gegeven dat
in de politiek slechts kleine stappen
mogelijk zijn, kan men het onver
standig noemen dat de NBBA-leiders
van de loyalisten het onderste uit de
kan verlangden. Ook kan men het cru
vinden, dat men het vertrouwen op
zegt in mensen die alles geven, maar
op één punt een slag om de arm
willen houden.
Het ontegenzeglijk geblunder begon
echter bij de wijze waarop de West-
strate's de kwestie verder hebben be
handeld Hun optreden vertoonde al
le trekken van een overval. Men wilde
de werkgroep meesleuren, zonder dat
deze nauwkeurig op de hoogte was
van de afwegingen van zowel de lei
ders als de loyalisten. Informatie is de
eerste vereiste voor democratische
besluitvorming. Over machtspolitiek
gesproken.
Dankzij het feit dat een aantal leden
het hoofd op dat chaotische congres
begin november koel hield, kon een
geforceerde beslissing worden voor
komen. Besloten werd een schriftelij
ke stemming onder de leden te hou
den. De uitslag daarvan is nu bekend
en laat geen uitgesproken keuze zien.
De NBBA-leiding heeft er de conclu
sie uit getrokken dat men kan voort
gaan met het streven naar een eigen
partij. De indieners van het pro-CDA-
voorstel, dat niet de absolute meer
derheid maar wel de meeste stemmen
kreeg, zijn daarover weer boos gewor
den. Zij vinden, dat de leiding een
democratisch genomen besluit aan
haar laars lapt.
Twee groepen
Zo gaat de werkgroep in gekrakeel
naar het onvermijdelijke einde toe
met als voorland twee NBBA-groe-
pen in hersteld verband. De ene als
kritische bezinningsgroep opererend
binnen het CDA, de andere in de rij
van goedwillende, maar onbeduiden
de splinters.
Merken en modellen zijn te kust en te keur te koop, maar de meeste autofabrikanten kampen met een
teruglopende omzet
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De Nederlandse garagebedrijven zullen aan
het eind van dit jaar niet de voorspelde zesduizend arbeids
plaatsen zijn kwijtgeraakt, maar ongeveer vierduizend. Deze
gelukkige omstandigheid neemt niet weg dat het met de
verkoop van nieuwe auto's bedroevend slecht gaat, en dat
hierin voorshands geen verbetering wordt verwacht.
In april van dit jaar voorspelde de
Bovag dat er dit jaar 100.000 nieuwe
auto's minder zouden worden ver
kocht; een berekening die hier en
daar met hoongelach werd begroet.
Tegen het eind van dit jaar zal blij
ken dat die voorspelling nog iets be
zijden de waarheid ligt: in september
al, bleek het aantal verkochte auto's
met bijna 96.000 te zijn gedaald, en
het getal honderdduizend is inmid
dels gepasseerd. De Industriebond
FNV verwacht dat er in de laatste
drie maanden van dit jaar een abso
luut dieptepunt zal zijn bereikt. Een
woordvoerder van de Bovag kan zich
niet herinneren, ooit zo'n slecht jaar
te hebben meegemaakt.
Op grond van de teruglopende ver
koop voorspelde de Bovag dat er dit
jaar 6000 arbeidsplaatsen zouden ko
men te vervallen. Tot nog toe zijn dat
er vierduizend. Daar zal nog wel iets
bij komen, verwacht de Bovag maar
niet veeL
De verkopen van Peugeot daalden
tussen september vorig jaar en sep
tember dit jaar met veertig procent,
die van Fiat met ruim dertig. Hier en
daar valt te beluisteren dat ook de
verkopen van Fiat inmiddels een da-
ADVERTENTIE
nmmmmwmmkmmm
Hieronder enkele voorbeelden en wat het kost
I Europa:
Per minuut: I
SÜ&QÜSijfl
Denemarken
0,95
Duitsland (Bondsrepubliek)
0,95
Frankrijk
0,95
I Groot Brittannië:
werkdagen van 8.00 tot 18.00 uur.
0,95
overige uren en op zaterdag en zondag:
Italië
OHHESSH
Luxemburg
0,90
Noorwegen
1,45
Oostenrijk
1,45
Portugal
2,10
Spanje
2,10
Zweden
1,45
Zwitserland
0,95
Australië
9,30
Canada en Verenigde Staten:
mmiRanM.iisennB
FffiiTtP'l'fffl
I overige uren en op zondag:
4,85 I
De volledige landenlijst vindt u samen met de lees
aanwijzingen voorin uw telefoongids.
ling van veertig procent hebben door
gemaakt. Ford daalde ruim 43 pro
cent, Renault ruim 22. Opvallend is.
dat zelfs de sterke Japanse merken
zich dit jaar nauwelijks of niet heb
ben kunnen handhaven: in voor
noemde periode daalden de verkopen
van Toyota met bijna tien procent,
die van Datsun met meer dan tien
procent, Honda met 26 procent en
Mitsubishi zelfs met 33,11 procent.
Stunten
Het vervelende voor de verkopers van
auto's, is dat hun handelswaar zo
ruim van te voren moet worden be
steld. Bestellingen gebeuren in deze
branche niet per week of per maand.
Het gevolg daarvan is een flinke over
schotvorming.
De Bovag merkt op dat er opvallend
veel wordt gestunt. Kortingen van
drie d vierduizend gulden zijn be
paald geen uitzondering. Gewoonlijk
vernet de Bovag zich tegen dit soort
zware prijsonderbiedingen, maar in
dit geval niet. De handelaars hebben
namelijk weinig keus. Het garagebe
drijf werkt gemiddeld met een rende
ment van anderhalf procent. Wordt er
aan dat rendement geknabbeld door
flinke kortingen te geven, dan blijft
er helemaal niets meer over. Niet
stunten heeft echter een ander na
deel: Al die nieuwe auto's heeft de
handelaar met geleend geld gekocht.
De rentestand ligt ver boven de tien
procent, dus die auto's moeten zo
snel mogelijk de deur uit. „In beide
gevallen maakt de garagehouder
zichzelf in," aldus een woordvoerder
van de Bovag. Dit jaar zijn er al
tussen de veertig en de vijftig garage
bedrijven failliet gegaan; drie a vier
keer zoveel als in andere jaren.
Een exact cijfer van het aantal be
drijfssluitingen kan de Bovag nog
niet geven. „Dat kunnen we begin
volgend jaar, als de contributie-aan
slagen onbestelbaar terugkomen."
DE TELEFOON BRENGT DE WERELD
VOORDELIG.BINNEN OORAFSTAND.
ptt telecommunicatie
Overheid
Toch geven de garagebedrijven vol
gens de Bovag blijk van vertrouwen
in de toekomst. Verwacht wordt dat
de verkoop op een goed moment weer
aantrekt. Wanneer dat gebeurt is niet
te voorspellen. Vraag is. hoeveel gara
gebedrijven het huidige dieptepunt
kunnen overleven. Inderdaad zijn de
jaren 1978/1979 topjaren voor het ga
ragebedrijf geweest, maar dan nog:
met een rendement van 1,5 procent
leg je niet zoveel opzij voor de magere
jaren. Het huidige dieptepunt kwam
bovendien volkomen onverwacht.
Normaal is, dat de verkoop na een
goed jaar weer wat terugloopt.
Schommelingen van 20 30.000 zijn
gebruikelijk in zo'n geval. Maar van
honderdduizend niet.
Waar de Bovag in de huidige situatie
nogal wat moeite mee heeft, is het
gedrag van de overheid, die in tegen
stelling tot een helpende hand, het
garagebedrijf de pet voorhoudt. De
Bovag is van mening dat het steeds
zwaarder belasten van de auto en
benzine een averechts effect heeft, en
zowel overheid als garagebedrijf be
nadeelt. Zo zal de overheid, ondanks
nieuwe belastingen, dit jaar 800 mil
joen gulden minder uit deze sector
halen dan was geraamd. Het voorstel
om de accijns op benzine in januari te
verhogen, wordt door de Bovag dan
ook met klem van de hand gewezen.
