Vluchtelingen gaan weer boeren
Tekening van een lezer
"ZULLEN WE
NOG EVEN LANGS
OMAATJE GAAN?
"WELJA, WE HEBBEN
ALLE TIJR
vriendelijke actie tegen de wasdag
(roiw
Commentaar
if
adio STAD
'J rang
Hulp voor slachtoffers van de oorlog in Zimbabwe nog gebrekkig
reede Kamer wil bezinning
ier hogere posttarieven
primeur
foutje
edelstenen
1ENSDAG 3 DECEMBER 1980
BINNENLAND/BUITENLAND
TROUW/KWARTET
5
j zeer en irritatie zijn slechte
dgevers bij het maken van mi-
criecl beleid^Toch lijkt het erop
i-
•W J
JQ
ier
in
minister Gardeniers van cul
recreatie en maatschappelijk
vooral het verleden heeft la-
stajspreken. toen zij bepaalde dat
or? |io STAD Amsterdam, geen ex-
zendtijd mocht gebruiken voor
da verslaggeving van de ontruiming
De Grote Wetering.
bJ iet recente verleden heeft STAD
eens zonder voorafgaande toe-
kho iming. zendtijd gebruikt bij ca-
SSBeiten in de hoofdstad. Daarbij
de lokale omroep ook nog
jewreven partijdig en ophitsend
het werk te zijn geweest. Men
kritische kanttekeningen plaat
bij de verslaggeving van Radio
ercAD Objectieve verslaggeving
n a aat niet. participerende journa-
ek roept altijd weerstanden op.
linn
eld
sta
verleden heeft echter voor een
belangrijk deel het oordeel van
istcr Gardeniers bepaald. Zij
pt zich daarbij op de wet. De
ister heeft de macht extra zend-
te onthouden. Maar daarbij
ft, zo liet zij weten, het ondcr-
p van uitzending ook een rol
gespeeld. De minister vond dat on
derwerp. de ontruiming van een
kraakpand, niet zwaarwichtig ge
noeg om extra zendtijd voor te
gebruiken.
Dat nu, mag juist geen overweging
van de minister zijn. De minister
mag met de uiteindelijke inhoud
van de programma's geen bemoeie
nis hebben. Om dan bij protest te
verwijzen naar de afdeling adminis
tratieve rechtspraak van de Raad
van State, doet kinderachtig aan.
Meer dan enig gelijk achteraf, dat
in de toekomst nauwelijks een rol
zal spelen, valt daar niet uit te
halen.
De minister van CRM heeft Radio
STAD willen straffen. Dat is ge
lukt. Met behoorlijk bestuur heeft
dat weinig te maken. Nog afgezien
van dat aspect, balanceert minister
Gardeniers met haar besluit, op het
randje van de persbreidel.
Minstens even triest is het dat Ra
dio STAD gisteren een uur demon
stratief in staking ging. Bij dit soort
conflicten mag de luisteraar nooit
het uiteindelijke slachtoffer
worden.
heeft de regering bezield? Dat
men zich in volle ernst afvra-
;t at bij de fluwelen handschoen,
t zi rmce hel kabinet de medische
keI ialisten en de eigenaren van
ma* riante woningen nu aanpakt.
negatieve effect hiervan op de
n déidheid tot matiging van de rest
de bevolking is immers voor de
liggend. Iedereen, de mini-
ld-loontrekkers, de jeugdlonen,
aut ("ers en noem maar op, wordt
l" 1 It een bijdrage te leveren aan
>r£ lerstel van de economie. Maar
irekend twee bij uitstek bevoor-
te groepen in de samenleving
J"j n de dans vooralsnog te ont-
t n "8™
bel
vi tekenaars van spotprenten heb-
ind er ecn gemakkelijke aan. Dat
het kabinet voorzien. Als een-
eiti lig burger moet men dan wel
>ei nderstellen dat het kabinet
^'ijemin over zeer sterke argumen-
I beschikken om dit beleid te
igen.
>□4
het tegendeel blijkt het ge-
loewel het kabinet het uitein-
k zelf nodig oordeelde de af-
laarheid van hypotheekrente
de eigen woning te beperken,
I het de grens tegelijkertijd zo
gelegd, dat de eigenaar van
huis van achteneenhalve ton
jaar slechts 378 gulden behoeft
/té' 'evcrcn Nader commentaar is
overbodig. Hooguit kan men
afvragen waarom het kabinet
:el energie steekt in een wetge-
Su
10
Ff
d
ving die weinig of geen zoden aan
de dijk zet.
Van de fierheid ook waarmee het
kabinet zei de inkomens van medi
sche specialisten te zullen terug
brengen tot het altijd nog zeer
redelijke norminkomen van
180.000 gulden per jaar (na aftrek
van alle praktijkkosten. plus een
verrekening voor het vrije onderne
mer zijn) is al evenmin iets overge
bleven. De medische stand bleek
altijd nog geharnast en sterk ge
noeg georganiseerd om, nog voor
dat de rechter zich met de zaak had
bemoeid, een heel wat soepeler re
geling af te dwingen.
Het beschamende is eigenlijk dat de
geharnaste weerstand van de medi
ci welbeschouwd ook het enige ar
gument is, waarom het kabinet
overstag is gegaan. De conclusie
ligt voor de hand: als het om mati
ging gaat, zijn er altijd wel wegen te
vinden om die af te dwingen, ten
minste voorzover het om de minde
re goden in de samenleving gaat.
Zodra echter de positie van de bij
uitstek bevoorrechten in het geding
komt, is de fluwelen handschoen de
aangewezen weg.
Een kabinet, dat zo'n beleid voor
zijn rekening neemt, behoeft zich
niet te beklagen over de geringe
bereidheid tot matiging, of dc
poengerichtheid van de mensen,
zoals een minister het eens om
schreef.
door Nico Kussendrager
SALISBURY Een Jaar gele
den werd over de weg naar
Nyanga, tn het noordoosten
van Zimbabwe, alleen ln kon
vooi gereden. Toen was het
nog oorlog. De weg ls opval
lend breed en goed. „Dat ls
gedaan tijdens de guerrilla",
vertelt Carel des Tombe. „Zo
konden de regeringstroepen
snel uit de voeten. Guerrilla
strijders waren ln dit gebied,
tegen de grens met Mozambi
que, zeer actief."
Des Tombe spreekt liever over „terro
risten". „Ze pleegden laffe aanslagen,
schoten door ramen. Heten anderen
het vuile werk opknappen, en knal
den hier bij voorbeeld Iemand neer
die alleen maar het goede voor had
met de Afrikanen". Van wangedrag
van het Rhodeslsche leger wil Des.
Tombe niets weten. „Misschien zijn
er hier en daar wat incidenten ge
weest, maar zeker niet op grote
schaal".
Onafhankelijkheid
Zoals zoveel blanken heeft Des Tom
be tijdens de oorlog ernstig overwo
gen te vertrekken. Zijn gezin was al
naar Zuld-Afrlka gegaan; hijzelf zou
volgen. Maar het werd rustiger en de
Nederlander die vroeger planter ls
geweest ln Indonesië besloot te
blijven.
HIJ houdt zich nu bezig met de op
vang van vluchtelingen die terugke
ren uit de kampen ln Mozambique en
de verhuizing van ontwortelde Zlm-
babweanen ln eigen land. van de zo
geheten beschermde dorpen naar
hun oude stamlanden. Eén miljoen
mensen moeten weer helemaal op
nieuw beginnen ln Zimbabwe. Des
Tombe ls ln dienst bij het hoge com
missariaat voor de vluchtelingen
(UNHCR) van de Verenigde Naties.
UNHCR verzorgt de verdeling van
kunstmest, bestrijdingsmiddelen en
zaaigoed onder de vluchtelingen. Er
ls een beperkt aantal werktuigen be
schikbaar (ploegen, hakken) en enke
le tractoren, vooral voor die gebieden
waar tijdens de oorlog trekvee ls ver
dwenen of de dieren worden bedreigd
door de tse-tsevlleg. Voor andere boe
ren wordt een halve hectare ge
ploegd. In de oorlogsgebieden ls dat
hard nodig. De gTond ls jarenlang
niet bewerkt en ligt er woest bij-
Er ls ongeveer 240 miljoen gulden
beschikbaar voor de uitvoering van
het programma. Volgens zegslieden
van de UNHCR ln Salisbury ls dat te
Zaaigoed voor vluchtelingen wordt opgestapeld bij een verdelingspunt, bij Nyanga, in het noordoos
ten van Zimbabwe.
weinig, en ls de oorlogsschade ln Zim
babwe onderschat. Volgend Jaar
hoopt UNHCR met héir taak de
eerste opvang van vluchtelingen
zover te zijn dat de ontwikkelingsor
ganisaties van de VN (Unicef en
UNDP) het werk kunnen voortzetten.
Des Tombe klaagt over het gebrek
aan coördinatie en de vele organisa
ties die zich met vluchtelingenop
vang bezighouden. „Er zijn te veel
'goeddoeners' die langs elkaar heen
werken. We moeten voorkomen dat
de één dubbel krijgt en de andere
niets". Dat aanhangers van de rege
rende ZANU-partiJ van premier Ro
bert Mugabe meer zouden krijgen
dan anderen bestrijdt Des Tombe.
„Daarvan heb lk nog nooit Iets ge
merkt". HIJ spreekt ook tegen dat er
honger wordt geleden ln delen van
Zimbabwe, zoals door ontwikkelings
werkers is gerapporteerd. „Ondervoe
ding misschien, maar zeker geen
honger".
Uitgestrektheid
De uitgestrektheid van Zimbabwe ls
een probleem bij de hulpverlening.
De brede en verharde weg ls Inmid
dels overgegaan ln een pad, waar de
auto met moeite doorkomt, ln een
leeg en verlaten landschap. Het
bruinrood van de bodem is de over
heersende kleuren. Indrukwekkende
bergen tekenen zich af tegen de ho
rizon.
Des Tombe komt ln dit deel van zijn
werkgebied voor het eerst.
Het ls zoeken naar het punt waar de
hulpgoederen worden verdeeld.
Zwoegende Zimbabweanen die pro
beren zwaarbeladen wagentjes de
heuvel op te krijgen, maken na enig
zoeken duidelijk dat we op de goede
weg zijn.
Rond een wit gebouwtje met een golf
platen dak ls het een drukte van
belang. Op de grond liggen honder
den zakken kunstmest, en zaaigoed
(mals, katoen, sarghum, pinda's). Er
staan enkele kleine ploegen, die door
de Afrikanen met een begerig oog
worden bekeken. Veel van de zakken
kunstmest zijn kapot. Iedereen loopt
rustig door de witgele smurrie die op
de grond ligt. Qaat er op deze manier
niet erg veel verloren? „Zo slecht heb
lk het nog nooit gezien", zegt Des
Tombes. „Maar bedenk wel: dit komt
eerst aan ln Zuld-Afrlka, gaat op de
Lealcy Mclntyre
trein, dan op de grote vrachtwagens
naar een centraal distributiepunt en
dan op kleine auto's naar verdelings
centra zoals hier. Dat spul heeft ont
zettend veel te lijden."
Hulpverlening
Deze vorm van hulpverlening ls onge
twijfeld veel beter dan pure voedsel
hulp, die wel de honger stilt, maar de
mensen geen steek verder helpt. Lang
niet iedereen die een pakket van za
den, kunstmest en bestrijdingsmid
delen krijgt is echter een goede boer.
Daarom wordt afgewacht wat ieder
een ervan terechtbrengt. Wie een re
delijke oogst heeft kan volgend jaar
rekenen op meer steun, zoals lenin
gen en hulp om de produkten te ver
kopen. Dat vraagt echter wel organi
satie die er op het ogenblik nog niet ls
ln Zimbabwe.
Het is een omstreden punt waar de
Afrikaanse landbouw moet plaats
vinden. Alleen op de traditionele,
vaak onvruchtbare gronden, of ook
op de grote landerijen van de Europe
anen, die daartoe onteigend zouden
moeten worden. UNHCR houdt wat
dat betreft de boot af. „Dat is poli
tiek. Daar hebben wij niets mee te
maken", aldus de zegsman van
UNHCR. „Hervestiging is onze taak,
eventuele landhervorming een zaak
van de regering."
Van de kant van de bevolking ls er
een sterke druk de goede grond, die
voor het overgrote deel in blanke
handen ls, te onteigenen. De regering
-aarzelt om de landbouwproduktle
de economische basis van het land
niet ln gevaar te brengen. Zij meent
dat er nog voldoende grond braak ligt
om in cultuur te brengen, terwijl ook
veel landerijen door Europeanen ver
laten zijn.
Tabaksschuren
Een daarvan ls de Kemphavenboer
derij bij Shamva, in het noorden van
Zimbabwe. De blanke boer is vertrok
ken, na eerst zijn huis en tabaksschu
ren grondig vernield te hebben. Er
zijn nu op het terrein 2500 kinderen
ondergebracht. Zij wonen en krijgen
les in dezelfde tenten als waarin ze
tijdens de oorlog in Mozambique
woonden. „Ze hadden ons verteld dat
er een echte school zou zijn", vertelt
een van de kinderen. Veel van hen
zijn wees, of weten niet waar hun
ouders zijn. De kinderen zijn sterk
aan elkaar gehecht. De hoofdonder
wijzer verwacht echter geen proble
men als ze van school komen. „Ze
zullen best weer in hun dorpen kun
nen aarden Hij voelt daarom weinig
voor een meer bescheiden opzet, in
plaats van dit massale project. Het
kwam van de grond dankzij Scandi
navische steun.
Hoogblonde, roodverbrande Jongeren
werken samen met zwarte arbeiders
en de scholleren aan de broodnodige
voorzieningen. Er is nu water en elek
triciteit, enkele slaapzalen zijn vlak
voor de regentijd klaar, en er is onder
meer mals ingezaaid, opdat de school
ln zijn eigen voedsel kan voorzien.
Verder is er aan alles gebrek: van
potloden tot medicijnen, van school
uniformen tot boeken. Het ministerie
van onderwijs in Salisbury zoekt in
Nederland steun voor een gelijksoor
tig project, voor de opvang van terug
komende weeskinderen elders ln
Zimbabwe.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 059, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
N HAAO (ANP) - De Tweede
ler heeft gisteren een motie van
kamerleden Eversdijk. Van Zeil
ori,*en CDA) en Van Rossum (SOP)
rnomen. waarin de regering
t verzocht om bij de begroting
1982 verslag uit te brengen van
onderzoek naar de verhoging van
osttarieven.
of c
rt
tegt motie wordt opgemerkt dat de
'kfl ling post van de PTT weliswaar
exploitatieverliezen oplevert,
de dat aan de tariefsverhoging die
ka tssecretaris Smit-Kroes van ver-
>lan
keer en waterstaat wil doorvoeren,
mede de overweging ten grondslag
heeft gelegen dat de tariefsverhoging
nodig is om de schatkist te spekken.
Met uitzondering van de fracties van
de CPN. de PSP en de Boerenpartij,
onderschreef de Kamer de in de mo
tie geconstateerde noodzaak van be
zinning op de vraag of deze overwe
ging juist ls. Al vanaf 1972 wordt de
tariefsverhoging gedeeltelijk ge
bruikt om het financieringstekort
van de overheid te verlichten. De
Kamer wil nu weten of dit beleid
wenselijk ls.
ADVERTENTIE
n
Steeds vaker zie op zaterdag en
zondag de was bulten hangen.
Balkons vol, zelfs als het regent.
En toch schijnen de meeste huis
vrouwen op maandag te wassen.
Dat kan een praktische reden
hebben de kinderen komen ln
het weekend met hun vuile was
thuis of zo maar de traditie:
maandag-wasdag schijnt toch
ook nog een belangrijke rol te
spelen. Grootmoeder en moeder
deden het zo. dus doe je het zelf
ook.
Last zullen anderen nauwelijks
van die maandagse was hebben.
Behalve de energiebedrijven. Die
krijgen een piek op maandag te
verwerken die steeds meer geld
vergt meer centrales, grotere
elektriciteitsnetten en dus zo
wel het bedrijf als de klanten, de
wassende hulsvrouwen bijvoor
beeld. steeds meer geld gaat kos
ten. De PUEM. de provinciale
Utrechtse elektriciteitsmaat
schappij, ls de eerste die daar iets
tegen probeert te doen. Alle twee
honderdduizend afnemers in de
provincie (alleen de stad Utrecht
zit daar niet bij) krijgen bij hun
rekening een schriftelijk verzoek
om mee te werken aan spreiding
van de wasdagen: de maandag,
woensdag en vrijdag zouden voor
dat doel gebruikt kunnen worden
door mensen van wie de achter
naam begint met A tot en met K,
en de rest zou het natte karwei op
dinsdag en donderdag moeten
klaren.
„We kunnen niet bewijzen dat die
maandagse piek aan het wassen
ligt", zegt PUEM-voorlichter Van
Helden, .maar we hebben wel
een sterk vermoeden. Wat we nu
aan het doen zijn is niet meer dan
een vriendelijk probeersel. Je
kunt natuurlijk niemand dwin
gen zich aan ons schema te hou
den. De mensen hoeven niet.
maar we hopen wel dat ze mee
werken. Misschien dat die piek
dan zakt. Het gaat om de stroom-
sterkte die op een bepaald mo
ment in één keer moet worden
geleverd. Zo'n opeenhoping be
paalt de grootte van het neten de
centrales. Hoe meer vraag tege
lijk, hoe groter de centrales en de
.netten. Dat vergt enorme Inves
teringen. Kunnen we die terug
dringen. dan kunnen we ook de
kosten beter in de hand houden,
al moet Je dan niet direct een
prijsdaling verwachting."
Of de vriendelijke actie Iets uit
haalt kan pas over een tijdje
vastgesteld worden. Een meter
houdt de belasting van de centra
les elke dag ln de gaten, en als het
goed gaat moet die meter dus een
beter over de week verdeeld ge
bruik laten zien Maar kan het
wel goed gaan zolang de STER-
reclame met de regelmaat van de
klok kinderen laat zien die één
vuil truitje schaterend in de was
machine werpen? Eén klein trui
tje in een grote machine. Zonde
van de energie voor zo'n piep
klein wasje. Misschien ligt het op
de weg van een bedrijf als de
PUEM om daar eens tegen te
protesteren? De heer Van Helden
vindt van niet. „Wij vragen de
gebruikers al op alle mogelijke
manleren: als u wast, maak die
wasmachine dan vol. Voor ons is
het al moeite genoeg om steeds
weer de mensen te bereiken met
adviezen als: doe dat nou zus of
zo. Om ook nog bedrijven aan te
vallen die het tegendeel beweren
en doen. is wel erg moeilijk. Wij
kunnen niet alles tegelijk aan
pakken. Bovendien kunnen we
als elektriciteitsbedrijf toch niet
gaan moraliseren. Wij geven wel
voorlichting over huishoudelijke
apparatuur. Veel mensen komen
ons vragen: wat voor vaatwasser,
wasdroger of diepvriezer kan ik
het beste nemen? Dan kunnen
we natuurlijk niet zeggen: koop
zo'n ding toch niet! Oa maar lie
ver met het ouderwetse wasbord
aan de gang. Dat is ook weer
overdreven. We zeggen wel: zo'n
ding kost zoveel stroom, hebt u
dat echt nodig? En als ze volhou
den, raden we ze een bepaald
merk aan. Daar zitten we al mee
op de rand van het moraliseren.
We vinden dat we niet veel verder
kunnen gaan".
We hebben de eer weer veel te
snel aan een ander gegeven. Het
eerste ln Europa gefokte nest
shar-pei-hondjes (waarvan vorige
week een plaatje ln deze hoek te
zien was) ls volgens een Duits
persbureau een primeur van
Hamburgse fokkers. Nu blijkt die
primeur er een van eigen bodem
te zijn: één dag voor de geboorte
van deze Chinese vierling ln
Hamburg blijkt in Brunssum ln
ons eigen Limburg een drieling
van hetzelfde ras geboren te zijn.
Eigenares ls mevrouw Lassing
die nog een paar van deze zeldza
me honden bezit. Een kostbaar
stel, want de prijs van zo'n rimpe
lige hond schijnt om en nabij de
tienduizend gulden te liggen.
Het was in een uurtje bekeken.
Toen was het ln uitstekende
staat verkerende „Monkspath
Hall", een drie verdiepingen hoge
herenboerderij in Solihull, bij de
Engelse stad Birmingham, één
grote puinhoop en kon het acht-
tiende-eeuwse pand gelijk van de
monumentenlijst afgevoerd wor
den. Dat was niet de bedoeling.
De bestuurder van de bulldozer
die de opdracht had een gebouw
In Solihull met de grond gelijk te
maken, had zijn taak weliswaar
grondig vervuld, maar het ver
keerde pand uitgekozen. Had de
sloper de kaart die hem was ver
strekt. iets zorgvuldiger bekeken,
dan had hij gezien dat zijn op
dracht een scheefgezakte schuur
met dito stal betrof, precies aan
de overkant van de weg.
Nog altijd vinden sommigen het
iets uitzonderlijks, als een
vrouw in een „typische mannen
baan" stapt. Zo wordt nu ook de
31-jarige Engelse Sheila Edmun-
ton als iets bijzonders gepresen
teerd, omdat ze in haar land de
eerste vrouwelijke kapitein op
de grote vaart is. Kan worden
tenminste, want ze is nog tweede
stuurman en wacht op de beloof
de promotie. Shella heeft dezelf
de capaciteiten en heeft daar
mee dezelfde bevoegdheid be
haald als haar mannelijke colle
ga's. Niets ongewoons dus, ook
niet dat ze eventueel kapitein op
een supertanker kan worden.
Daar heeft ze gewoon de juiste
diploma's voor.
„Ieder mens zou ln de plantenwe
reld zijn bloem of plant kunnen
vinden die het beeld zou zijn van
zijn ziele-ontwikkeling. De ver
wantschap met de plantenwereld
moet men vooral willen beschou
wen als een verwantschap met de
menselijke ziel. Tot de ge
steenten, de mineralen, is de ver
houding van de mens nog moei
lijker. Het is namelijk een ver
houding die ligt op het terrein
van de geest."
Een citaat uit het (bij Christofoor
in Rotterdam verschenen) boekje
„Edelstenen en mens", dat met
een duidelijk maakt dat het-hier
niet gaat om een populair ge
schreven, dus gemakkelijk lees
baar werkje. Het ls de weerslag
van een aantal lezingen die Max
Stibbe (bekend van de Vrije
Scholen) jaren achtereen hield
over de edelstenen in hun ver
houding tot de mens, waarbij on
der meer eigenschappen, kleur,
het gebruik als medicijn en de
edelstenen in de bijbel aan de
orde komen. Stibbe gaat uit van
de antroposofische gedachte en
verwijst herhaaldelijk naar de
boeken van Rudolf Steiner,
grondlegger van de antroposofie.
De uitgever noemt het 92 pagi
na's tellende boekje een „cahier":
een geschrift dat nog geen boek
ls, nog onaf, maar wel belangwek
kend genoeg om er kennis van te
nemen. De prijs ls vijftien
gulden.