Dood en graf door de eeuwen
Naar de Nutsspaarbank voor
tips om sfeervol te wonen?
NUTSSPAARBANK
Overijssel tegen
plan Wiegel voor
provincie IJsselland
DEN HAAG De Uithof
rfllice. LrfWónolefzland
Zoetermeer
ADMINISTRATIEVE
KRACHT (V)
4r~
976/7
Van Gils (textiel)
wil driehonderd
werknemers kwijt
WOENSDAG 3 DECEMBER 1980
TROUWKWARTET
h tfOI
door Jac. Lelsz
-
P§£É£liicl
pilfs
Huis des Levens. Een joods graf. Ootmarsum
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Het provinciaal bestuur
van Gelderland vindt dat minister
Wiegel met zijn laatste denkbeelden
over de herindeling van de oostelijke
provincies ..een beetje een karikatuur
heeft gemaakt van het standpunt van
Gelderland". Dat zei de commisaris
der Koningin van Gelderland, mr. W.
J. Geertsema, gisteravond na afloop
van een 's middags gehouden bespre
king tussen de provinciale bestuur
ders van Gelderland en Overijssel
over deze problematiek.
Vandaag vindt in Den Haag over dit
onderwerp een gesprek plaats tussen
vertegenwoordigers van deze provin
cies en de minister van binnenlandse
zaken. De Overijsselse deputatie zal
de mening van de staten van deze
provincie opnieuw onder de aandacht
van de bewindsman brengen: vor
ming van een provincie Twente is
alleen mogelijk als de rest van Over
ijssel voldoende betekenis blijft hou
den. De deputatie zal pleiten voor het
creören van een provincie IJsselland
uit de rest van Overijssel en delen
van de Veluwe.
De nieuwe variant van Wiegel houdt
onder meer in dat Apeldoorn bij de
Veluwe blijft maar dat er delen van
deze provincie langs de IJssel tot de
provincie IJsselland zullen gaan be
horen. Hoewel een definitief oordeel
in dit stadium nog niet gegeven kon
worden werd gisterenavond wel van
Gelderse zijde te kennen gegeven dat
dit plan niet aanvaardbaar is „Wat
de minister nu suggereert, is welis
waar minder versnippering van de
Veluwe dan zijn vorige plan. maar er
blijft sprake van versnippering".
Een paar weken geleden maakte ik nog een begrafenis mee.
Toen de rouwstoet vertrok, zag ik dat een man zijn hoed
afnam. Dat deed weldadig aan en het viel op. Men ziet dat
bijna niet meer. En met je auto stoppen voor een begrafenis?
Ja, als het helemaal niet anders kan De levenden ijlen voort,
zelfs in het aangezicht van de dood. Dr. H. Schelhaas wijst
daar ook op in „Graven en begraven", het tiende themanum
mer van de Overijsselse jaarboeken: „Alles heeft haast. Ook
de doodgraver, want het begraven in de grote steden lijkt op
het afwerken van een overvolle agenda".
Misschien dat sommigen voor een
dergelijke uitgave, toch min of meer
een jubileumboek, wat vrolijkers
hadden verwacht, bij voorbeeld iets
over bruiloften en partijen. Fout ge
dacht. De redactie greep de gelegen
heid juist aan om met extra zorgvul
digheid een onderwerp te kiezen.
Graven en begraven. Een onderwerp
dat wellicht volgens velen nog in een
taboesfeer thuishoort. Intussen een
uiterst zinnig en menselijk gegeven.
Hoe staat het ook al weer in de epi
loog van de middeleeuwse moraliteit
Elkerüjk?: ..Neem 't in danke. klein
ende groot,/Ende ziet hoe Elkerlijk
koomt ter dood!/Gezelschap, vrien
den ende goed/Gaat elkerlijk af, zijt
des vroed /Schoonheid, kracht, vroe-
schap ende vijf zinnen,/'t Es al ver
gankelijk, zijt des te binnen".
Opnieuw een magnifiek door uitge
verij Waanders te Zwolle verzorgd
boek. 164 pagina's kunstdruk. 120'
veelal treffende foto's van Ger Dek
kers, waarvan enkele in kleur, prijs
tot 1 januari '81 ƒ31,50 en daarna
ƒ36,50. Met een zeer leesbaar inlei
dend artikel, zoals meestal, van
Schelhaas, die bijna altijd wel dingen
weet te zeggen waarover valt na te
denken. Zoals zijn opmerkingen over
de haast en de afstand, die de leven
den van de doden scheiden, het hier
en daar nog steeds in klassen begra
ven, en niet te vergeten de relatie die
hij, domineeszoon, legt met de bijbel
se hoop op wederopstanding, reden
waarom de Joden de plek van hun
teraardebestelling Huis des Levens
plegen te noemen. Maar niet ieder
denkt er zo over. Op het graf van
burgemeester Stroink te Steenwij-
Begraafplaats IJsselmuiden
kerwold staat het beeld van een man,
die in de verte tuurt, „Wat een dag
wordt aan de kim verwacht". Op het
graf van de dichter Bloem te Paaslo,
getooid met een eenvoudige steen,
vindt men echter deze woorden:
„Voorbij, voorbij, o en voorgoed
voorbij".
Almelo. Datum onbekend. Terug van de begraafplaats
Bescherming
Schelhaas pleit voor bescherming
van begraafplaatsen, die. zoals hij
zegt, juwelen van rustgevende plek
ken zijn. In een aantal gevallen kan
het goed zijn via een aanwijzing tot
dorpsgezicht in de zin van de Monu
mentenwet zekerheid te verschaffen
tegen aantasting. Geen wonder dat
zo'n geluid van deze kant komt. Over
ijssel bezit relatief, behalve uiteraard
ook minder fraaie, een vrij groot aan
tal karakteristieke kerkhoven. Daar
onder is ook een opvallend groot aan
tal joodse begraafplaatsen. Er blijkt
uit welke grote rol de Joden door de
eeuwen heen in dit gewest hebben
gespeeld.
Drs. J. van Gelderen schrijft speciaal
over deze joodse kerkhoven. Meer in
het algemeen geeft B. Molenaar een
indrukwekkende inventarisatie van
de Overijsselse begraafplaatsen,
waarbij hij ook nog probeert de reeds
geruimde te vermelden.
Dr. C. C. W. J. Hijszeler levert in het
boek „Graven en begraven" een be
schrijving van de voorhistorische
grafmonumenten, vooral in het oude
Twentse land, die tevens een poging
is aan de hand van deze grafmonu
menten iets aan de weet te komen
over de denkbeelden, die verre voor
ouders over leven en dood hadden.
'S WERELDS GROOTSTE IJSSHOW
in
dinsdag 9 tot en met zondag 14 december
iedere avond 20 uur. behalve zondag,
matinees: zaterdag 15.30 uur
zondag 12.30 en 1615 uur
prijzen: f. 12-16-22-26
KINDEREN t/m 15 JAAR HALF GELD
65-PLUSSERS half geld in de matinees
KAARTVERKOOP
DE UITHOF van 10-17.30 uur (niet op zondagen)
TELEFONISCH PLAATSBESPREKEN
299064/65 vanaf 10 30 uur
Voorts bij
Haaasche Courant van 10-17 uur, zat 9-13 uur,
tel. 600494
De Posthoorn, van 9-17 uur, zat. 9.30-13 uur, tel. 469638
Het Vaderland, van 10-13 en 15-17 uur, zat. 10-13 uur,
tel 469311
Bereikbaar met tram 6 of bus 25.
speciaal voor de kinderen
Het bestuur van de Vereniging voor Christelijk Onder
wijs vraagt voor de centrale administratie een
full-time
De te benoemen kracht zal voornamelijk worden
belast met sekretariaatswerkzaamheden van verschil
lende aard.
Van de te benoemen kracht wordt verwacht dat zij:
in het bezit is van een Mavo- en een type-diploma
de Nederlandse taal goed beheerst
zich volledig zal inzetten voor haar taak
een prot. chr. levensovertuiging heeft.
Salarisindicatie: maximaal f 2187,00 bruto per maand
excl. toeslag loonmaatregel 1 juli f980.
Inlichtingen worden verstrekt door onze administra
teur de heer H. J. Kooij, tel. 079-167433.
Sollicitaties te richten aan het bestuur, Postbu^113,
Zoetermeer.
Het woonboek „Van huis tot thuis".
Een lijvig boekwerk, een Nuts-
spaarbankuitgave. 128 pagina's
boordevol praktische tips over
komfortabel en smaakvol wonen.
Met kleurenfoto's en duidelijke
situatie-tekeningen. Iedereen die
woont, of het nou op kamers of in
de boerderij is, heeft er wat I-
Onbetaalbare woonideeën
voor f 7,50.
Voor slechts f 7,50
speelt u als het ware zélf uw
eigen binnenhuisarchitekt en
meubelontwerper tegelijk. Want
„Van huis tot thuis" beperkt zich
niet tot een enkel ideetje. Nee, hef
boek belicht het wonen vanaf de
éénkamer-woning tot aan het
tweede huis.
Vanaf de vestibule tot aan de
kinderkamer en de woon
keuken. Op een prettig
t leesbare manier krijgt u
- '~j|i aller-hande tips over het in-
richten èn zelf maken van
originele meubelstukken.
Naar de Nutsspaarbank
voor sfeervol wonen.
Komt u maar eens langs. Of u
een rekening bij de Nutsspaarbank
hebt of niet, iedereen kan voor
f 7,50 het boek „Van huis tot thuis"
krijgen. Zo lang de voorraad strekt.
En als u toch bij ons bent, we zijn
er niet alleen voor uw woonzaken,
maar natuurlijk ook voor uw geld
zaken!
Kijk maar gerust rond in één
van onze kantoren en vraag wat
we nog meer voor u kunnen doen.
HIJ verschaft een kolossale hoevi
held materiaal. Dat daarbij ook
vergelijking tussen de dood en
slaap, een beeld dat we ook uit
dichtkunst kennen, ruime aanda
krijgt, ligt voor de hand. Gewe
wordt op het dochtertje van Ja!
waarvan Jezus volgens de Sch
zegt: ..het meisje is niet gestor
maar het slaapt". Maar ook in
oud-Babylonische Gilgamesj-«
wordt al gesproken van „De slaper
de dode hoe gelijken zij op
kaar?"
Speciaal over graven in de kerk ei
daaromheen gelegen hof schrijft
P. C. J. van Dael. Buiten de eenvoi
gen, binnen de notabelen. De p
waar de adel rust, werd soms
dekt met een beeldenpartij, besü
de uit obelisken, wapens, inscrip!
conterfeitsels. vrouwengestalten,
gelachtige wezentjes enz. Het m
pompeuze graf van Overijssel mot
Wijhe staan, gewijd aan „Coeni
Willem, vrijgeboren baron van
dem, heer tot den Gelder".
In een bepaalde romantische peri| f
was een buitenbegraafplaats
trek bij sommige aanzienlijke j
nen. Het wordt dan een soort sti
symbool op zijn landgoed een i
kerkhof te hebben, en daar wordtj
van tijd tot tijd heen gewandel<|
er op een zodenbank bij het lich
maan over de dood te meditere
welk verband onder meer de n
van de Zwolse dichter Rhijnvis F
valt. Ingegaan wordt in dit art j* 1
voorts op symbolen als doodsho
zandloper, krans, bazuin enz. en o
ontwikkelingen in de grafkunst
Tenslotte onder de titel ..De laa flor
eer" een exposé door H. L. Kok jg i
de vele gebruiken en rituelen i ei«;
het sterven en begraven, dingen la
regionaal en zelfs plaatselijk no
uiteen konden lopen. Daarin zat wf<
vast patroon, zelfs in de manier wi
op men elkaar na een sterfgeval m
groette. Eén voorbeeld uit tall e ir
Giethoorn. Daar plachten buren, *n
verwittiging, het sterfhuis binnei k>h«
komen met het stereotiepe „Q loet
avond, dat is hier een schielijke 11
andering, jongens!" of „Zo. hef n i
Heere hier zien wil edoan?" ter
Om
Wie meent dat zwart altijd dé roi
kleur is geweest, vergist zich. 1|^
wijst er op dat de oorspronki
rouwkleur in Europa wit was.
geest, die geen rust kan vinden,]
men altijd als een witte vers chijl
Bij de Germanen, de Romeinen
Egyptenaren was wit al de roui
In 1498 nam Anna van Bretagi
de dood van haar gemaal, Karei V
zwart als rouwkleur aan. De i
werd blijkbaar toen ook al
Frankrijk bepaald, want nadien V
elders zwart als rouwkleur snel n
ging Toch ging wit er niet helen|
uit. Nog geldt, bij voorbeeld, in Sr
horst wit bij vrouwen als de dief
OUD GASTEL (ANP) De conl »d
tiefabrikant Van Gils heeft beslo
zijn bedrijf te reorganiseren. Van
750 werknemers in Nederland en B ms
gië zullen er volgens de directie i *se
het bedrijf ongeveer driehondl tol
moeten afvloeien. De vestiging tk
Oud Gastel moet dicht, de reorgi
satie is nodig, aldus een mededel eli
van de directie, omdat ook Van 31
is geconfronteerd met de gevoljfsf
van het Europese en mondiale I
tiel- en confectiebeleid.
De van oorsprong Nederlandse t
fectiefabrikant Van Gils zocht oi
veer tien jaar geleden uitbreiding^
de Nederlandse en Belgische prodi 1 d
tie in het buitenland. Mede
ruim de helft van de produktie
bestemd was voor de export,
de Jaren daarna produktiebe-..,^
opgericht in landen rond de Middi he
landse Zee en later ook in Ameril
In totaal werken er bij het bedil
2.700 mensen, waarvan 750 binnen
Benelux.
Ar
De reorganisatie houdt in dat i
werkzaamheden van de Nederlandf D?
en de Belgische vestiging zullen w
den geconcentreerd in België (Ai
schot* en dat de activiteiten h