erverdeling van lievoorraden leeft prioriteit Fokker krijgt geen exportvergunning Stijgende behoefte aan intelligentie Geen reden tot wantrouwen eet- en drinkwaren^ |RSV moet het hebben pan bouw marineschepen Rente in VS blijft stijgen Besmetting via grond en lucht Vergadering Energie-agentschap cy 5 Chili en Z-Afrika genoemd in studie Bezetters praten met ministers Weigering minister strop schatkist Schadeclaim Volker tegen RSV Symposium over wereldeconomie Gehalte zware metalen beneden (veilige) norm Wassen en koken scheelt veel Autobranche komt klanten tegemoet Mening over reclame RHS /OENSDAG 3 DECEMBER 1980 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET PHS 11 - R 13 fan onze parlementsredactie >EN HAAG PARIJS De olievoorraden in de westerse lereld zijn, vlak voor de winter, zeer groot. De meeste tanks in industrielanden zitten boordevol, maar lang niet allemaal, i k ut heelt verstrekkende gevolgen. Sommige landen en olie- >01 aatschappijen hebben na het wegvallen van hun aanvoer uit l oorlogvoerende landen Iran en Irak, hun toevlucht gezocht t de „vrije markt", de zogeheten Rotterdamse spotmarkt. •scheiden aankopen op die markt leiden tot forse prijsstij- nk Ingen. Verhoging van de benzineprijs in ons land is er een chtstreeks gevolg van geweest. roo idei IB) om< Ie voortdurende oorlog tussen Irak i Iran heeft sommige landenen en iemaatschappijen niet of nauwe- )ks geraakt, maar andere des te har- De totale olievoorraad in het esten mag dan comfortabel, ruim of «r groot worden genoemd, in som- Ige gebieden zijn of dreigen tekor- „Verschuiving van de olie- iroom," „herverdeling van de voor- iden," daar draait het om op de lende ministersconferentie van International energieagentschap A). Ie 21 aangesloten landen buigen zich ?er de vraag, hoe olietekorten van één kunnen worden aangevuld iet behulp van de overschotten van ander. Het wegwerken van tekor- in door aankopen op de vrije markt ioet zoveel mogelijk voorkomen orden. Dreigementen van de OPEC üe-exporterende) landen zijn aan ie opvatting niet vreemd. )e Saoedische minister van olieza- Jamani heeft kortgeleden ge- ihuwd, dat een verdere OPEC- rijsverhoging in het verschiet ligt Is de voorraden in het Westen onge- '^poeid worden gelaten. irt na het begin van de strijd tussen ak en Iran heeft het IEA de olie- laatschappijen al gemaand tot een jorzichtig beleid. In Nederlandse re- ïringskringen wordt gezegd dat „er t het algemeen geen abnormale ankopen zijn gedaan", dat de olie- latschappljen „wel degelijk aan de roep gehoor hebben gegeven", 'och liep de prijs op de vrije markt tot veertig dollar per vat ruwe olie, 'en dollar bóven de OPEC-prijs. orden ilie-ex; «M rze OF H )e Sac en Ja HHaarscl „Elke aankoop op de vrije markt, hoe klein ook, leidt tot forse prijsstijgin gen," luidt de verklaring. De tijd wordt rijp geacht voor een nieuwe oproep aan olie-maatschap pijen. In die kring wordt echter ook een vermanende vinger opgeheven naar de rijke landen zelf. Shell-direc- teur Benard zei deze week bezorgd te zijn dat zelfs „landen met ruime voor raden" aankopen doen op de vrije markt. De Shell-topman is het er naar hij zegt overigens van harte mee eens. dat olie wordt overgehe veld uit gebieden met overschotten naar gebieden met tekorten. Op de bijeenkomst van IE A-ministers, vol gende week in Parijs, gaat het vooral om de vraag hoe landen en oliemaat schappijen daarover concrete afspra ken kunnen maken. Het ziet er naar uit, dat in Parijs nog nauwelijks een woord vuil wordt ge maakt aan een onderwerp, dat het IEA eerder dit jaar volop bezighield: stellen van grenzên aan de gezamen lijke olie-importen van de rijke lan den. De verklaring die in regerings kringen beluisterd kan worden, is eenvoudig. De olietanks zijn vol, we hebben met z'n allen genoeg, wie wil er nog praten over strikte importver plichtingen? Bovendien lijkt het er op. dat het huidige streven naar lage re importen met enig succes be kroond wordt. Het olleverbruik in het westen daalt. Dit Jaar is het totale verbruik volgens ramingen van de oliemaatschappijen 51 miljoen va ten per dag. volgend jaar 49 miljoen vaten, of zelfs nog minder. Werknemers van het confectiebedrijf Douma en Wolf In het Friese Haulerwijk hebben gisteren een gesprek gehad met de ministers Van Aardenne en Albeda. Het personeel heeft het bedrijf bezet, omdat het zal worden gesloten. NEW YORK (AP) Aan de stijging van de rente in de Verenigde Staten lijkt nog geen einde te komen. De Chase Manhattan Bank, de op twee na grootste bank van het land, heeft de prime rate, de rente die de meest kredietwaardige klanten moeten betalen, verhoogd tot 18,5 procent. Nog slechts zes dagen te voren was Chase Manhattan omhoog gegaan naar 17,75 procent op dat moment de hoogste rente. Twee kleinere banken zaten intussen echter al op 18 procent. De prime rate is hard op weg naar nieuwe records. In april werd een hoogste rente bereikt van 20 procent waarna het tarief in drie maanden kelderde naar 10,75 procent in juli. De rentestijging die daar op volgde ging eerst geleidelijk: tot 14,5 procent begin november en sindsdien is er weer vier procent bijgekomen. Alleen al in de laatste twee en een halve week kwam er 2,5 procent bij. Dat is zelfs in het voorjaar niet voorgekomen. Van onze redactie economie AMSTERDAM De Nederlandse schatkist dreigt een paar miljoen gulden lichter te worden, als gevolg van de weigering van minister Van Aardenne, een exportverunning te verlenen aan Fokker voor leveranties aan Bolivia. De exportvergun ning betreft de laatste twee F-27 toestellen, van de zes die Bolivia bij Fokker had besteld. Fan onze Haagse redactie DEN HAAG/ROTTERDAM Na de teloorgang van de grote tcheepsbouw hoopt het Rijn Schelde Verolme-concern op lieuwe toekomstkansen in de marinebouw. Vooral voor Wil- >n Fijenoord zijn nieuwe orders dringend nodig, maar ook op LAA!le Rotterdamse werf RDM, waar twee schepen voor de hui tederlandse marine hun voltooiing naderen, moet nieuw werk (rerkregen worden. ISV heeft dezer dagen de laatste beslissing van het kabinet over leve nd gelegd aan een studie „naar de ranttes aan Taiwan de afzetmogelijk- wachte vraag naar marinesche- heden in dat land verder zal bestude- i Een groot aantal landen is al in ren. In de marktverkenning wordt al aart J»6?,™ yen?tL, onderzoek opgemerkt dat, naast onderzeeboten, afzetkansen in Afrika is voor- ook de bouw van korvetten voor Tai- debacle met de Rotter- wan „goed zou passen" in de strategie ie off shore-combmatie (ROS), van RSV Wat °nder«*boten betreft meent am, heeft de leiding van het con- Rsv dat Zuid-Afrika en Chili elk een em zich de vraag gesteld, of de mari- ebouw perspectieven biedt. behoefte hebben aan vier schepen, maar, zo beseft het concern, leveran- kt Tr.orirFVOrir-r.«o«^ Ue aan deze tanden zal „politiek Êt ztch gertcM op vcrechUlende voorshands moeilijk" te realiseren lorten schepen, waaronder grote fre- tten, korvetten, onderzeeboten en 'iepen voor kustbewaking. Er is vol- is RSV, geen overleg geweest met regeringen van de landen die in it onderzoek betrokken waren. Er is venmin met regeringen contact op enomen, naar aanleiding van de uit- omsten. Er zijn op dit moment, vol- ens een RSV-woordvoerder wel on- erhandelingen gaande met vier lan en (Portugal, Canada, Nieuw-Zee- ind, Australië), die ook in het onder- nek aan bod komen. Nu de laatste twee vliegtuigen niet mogen worden afgeleverd, dreigt Bo livia ook de afbetaling van de eerste vier vliegtuigen, die Fokker in 1979 al heeft afgeleverd, stop te zetten. De order vertegenwoordigt een totale waarde van ruim 78 miljoen gulden. Fokker heeft zich tegen dit soort ont wikkelingen ingedekt door de order te verzekeren bij de Nederlandse Cre- diet-verzekeringsmaatschappij (NCM), voor de maximale 90 procent. De NCM op zijn beurt, beschikt sinds 1932 over de mogelijkheid, afgesloten verzekeringen waar een politiek risi co aan kleeft, volledig te herverzeke ren. Dat gebeurt bij de Nederlandse staat. De NCM betaalt hiervoor een bepaald bedrag aan premie aan de overheid. Ook de Lloyds Bank of Lon den is op een of andere wijze bij de verzekering van de Fokker-order be trokken. Hierover worden bij Fokker geen nadere mededelingen verstrekt. Had Fokker de laatste twee vliegtui gen een week of twee eerder afgele verd aan Bolivia, dan was er geen vuiltje aan de lucht geweest: Oor spronkelijk mochten namelijk alle zes te leveren toestellen worden geëx porteerd. De levering van de laatste twee liep echter een vertraging van technische aard op, zodat een nieuwe vergunning moest worden aange vraagd. Deze werd door minister Van Aardenne geweigerd, omdat kort daarvóór in Bolivia een militaire staatsgreep had plaatsgevonden. Bo vendien bestaat de mogelijkheid F-27 toestellen om te bouwen voor militai re doeleinden. Fokker heeft de regering laten weten, alsnog prijs te stellen op een export vergunning. Een woordvoerder van economische zaken wijst er echter in een reactie op, dat er sedert septem ber, toen de minister de vergunning weigerde, niets is veranderd dat hem van gedachten zou kunnen verande ren. Minister Van Aardenné was al in september op de-hoogte van het feit, dat. de geweigerde vergunning de Ne derlandse schatkist een behoorlijke strop kan opleveren, aldus de woord voerder. Fokker heeft gisteren meegedeeld, niet enthousiast te zijn over de hou ding van de minister. Volgens een woordvoerder stellen ook andere po tentiële klanten zich terughoudend op als gevolg van het beleid van de Nederlandse overheid. ROTTERDAM Het aannemings concern Volker Stevin heeft bij het scheepsbouwbedrijf Rijn-Schelde- Verolme een eis tot schadevergoe ding ingediend wegens te late opleve ring van het baggereiland Simon Stevin. Dit eiland voor zover bekend het grootste baggerwerktuig dat ooit werd gebouwd had in oktober vorig jaar opgeleverd moeten worden. Tot nu toe is het echter, aldus Volker Stevin, nog niet eens bekend wanneer k verouderde vloot van Taiwan zou e bouw van nog eens zes onderzee- de proefvaart op zee zal plaatsvinden, oten met zich kunnen brengen, De RSV zegt hierop, dat Volker Ste- lijkt uit de RSV-notitie. Aangeno- vin weet, dat dit in januari zal ge nen wordt, dat RSV na de positieve beuren. Volker Stevin eist van RSV voor de te late oplevering een fors bedrag. RSV heeft tegenclaims ingediend en be roept zich op overmacht in verband met technische problemen en sta kingen. Volker Stevin wil de Simon Stevin graag in de vaart hebben, maar zal het vaartuig slechts accepteren als RSV een redelijke schadevergoeding toestaat voor de gevolgen van de te late oplevering. Volker Stevin'zegt door de vertraging alleen al veel meer dan tien miljoen gulden aan rentever lies te hebben geleden. Het baggerei land kost namelijk ongeveer 160 mil joen gulden. Daanaast is er schade door extrapersoneelskosten, gemiste opdrachten en extramarketing kosten. De twee partijen, die over een en pider nu overleg plegen, wilden geen inlichtingen, geven over de bedragen die met de ingediende claims zijn gemoeid. in onze sociaal-economische dactie LBURG „Is de wereld- conomie in opgaande of ïerwaartse lijn? Indien er prake is van een dalende lijn, loe kan dan een opleving tot tand worden gebracht?" De- e vragen stonden gisteren «ntraal tijdens een symposi- im in Tilburg georganiseerd loor de studentenvereniging Itubo van de Tilburgse HTS. let de eerste vraag hadden de panel- fden tijdens het symposium weinig loellijkheden. Het is inderdaad wakkelen geblazen met de wereld- Konomie. Met de tweede vraag had- len de heren deskundigen meer pro llemen, maar toch was in hun ant woorden ook een zekere mate van pnanlmiteit te bespeuren: inspelen op en stimuleren van technologische ontwikkelingen is voor de huidige en toekomstige economie noodzakelijk. Volgens een van de inleiders, profes sor Jan Tinbergen is er in de wereld een duidelijke behoefte aan meer kennis. Om die behoefte te bevredi gen zal de hoeveelheid rcsearchwerk-- zaamheden moeten verdubbelen. „Er zijn nog steeds vraagstukken waarop geen antwoord bestaat", zei Tinber gen. Als voorbeelden noemde hij het probleem van de kernenergie. „De veiligheid van de kernenergie is nog steeds niet gewaarborgd." Ook stelde Tinbergen voor research te plegen naar de langzaam verande rende klimaten in de wereld, waar door steeds meer behoeft zal ont staan naar andere voedselvariëteiten.' De schaarste van grondstoffen en de gezondheidszorg zijn eveneens terrei nen waar nog een groot stuk weten schappelijke research nodig is. He laas wordt er nog te weinig gebruik gemaakt van de huidige technolo- giën," aldus Tinbergen. Memorerend aan het rapport van de commissie Brandt merkte Tinbergen op dat het vraagstuk armoede in de Derde We reld groter is dan het werkeloosheids- vraagstuk in de westerse gelndustria-' liseerde landen. Van de economische problemen In de laatstgenoemde lan den dreigen de derde wereldlanden steeds meer de dupe te worden. Het protectionisme van de rijke landen gaat ten koste van de jonge economi sche markten. Dr. E. F. de Haan, directeur van het natuurkundig laboratorium van Phi lips, betoogde in zijn verhaal dat technologische ontwikkelingen en in novatie van het bedrijfsleven, mits er voed wordt aangepakt en toegepast, bij kunnen dragen tot een hernieuw de opleving van de economie. „Er is een toenemende behoefte aan intelli gentie. De chip zal een methode zijn om die intelligentie verder te ver spreiden." Het is helaas zo, aldus dr. De Haan, dat door de economische recessie in het Nederlandse bedrijfs leven weinig ruimte is voor innovatie. „Door te weinig financiële middelen durft de ondernemer niet het risico te nemen om met iets nieuws te komen. Verwijten CNV-vooizitter Har van der Meulen, een van de discussieforumleden op het symposium, verweet de Philipsdi- recteur dat hij alleen technische as pecten van de automatisering belich-' te. „De ondernemers moet zich afvra gen wat de implicaties van technolo gische vernieuwing zullen zijn. Welke gevaren deze kunnen veroorzaken voor de werkgelegenheid," aldus de CNV-voorzitter. In alle voedingsmiddelen zitten zware me talen, zoals lood, cadmium, kwik, zink, koper en mangaan. Ofschoon van tijd tot tijd alarmerende berichten daarover in de publiciteit komen (zoals onlangs nog het onderzoek van het Konsumenten Kontakt naar het te hoge loodgehalte in blik jes tomatenpuree), bestaat er geen aanlei ding de eet- en drinkwaren om die reden te wantrouwen. als water, zout en brood verbeteraars worden ge bruikt, die naar verhou ding vrij veel lood bevat ten. Uit een recent on derzoek blijkt dat het loodgehalte in brood iets is verminderd, maar of dat een trend is zal uit een nieuw onderzoek moeten blijken; het loodgehalte van koffiemelk in blik is vele keren hoger dan dat van koffiemelk in flessen; de hoogste loodgehal- ten bij groenten zitten in doperwten in blik. Bij kool blijkt boerenkool het hoogste loodgehalte te hebben. Monsters uit streken met veel indus trie en veel verkeer omgeving Rotterdam laten het hoogste loodge halte zien; van tijd tot tijd wor den in rijst monsters Dit blijkt uit een gesprek met drs. A. Broekman, die bij de Keurings dienst van Waren voor het gebied Friesland in Leeuwarden de leiding heeft van het onderzoek naar zware metalen in voedingsmiddelen. Uit de onderzoeken blijkt dat Nederland, wat zware metalen in voedingsmiddelen be treft, beneden de nor men van de Wereldge zondheidsorganisatie zit. De heer Broekman merkt hierbij op, dat het niettemin noodzakelijk is de situatie in de gaten te blijven houden. En hij voegt hieraan toe: „Daar zijn we voor (onderzoek naar zware metalen in voedingsmiddelen is een specialiteit van deze keuringsdienst vl) en dat doen we ook." Het meeste onderzoek gebeurt op verzoek van de hoofdinspectie en op grond van wettelijke voorschriften. Daarnaast wordt ook werk gemaakt van con sumentenklachten en perspublicaties. Zo wordt in het jaarverslag 1979 medegedeeld, dat naar aanleiding van pu blicaties een onderzoek werd ingesteld naar mi neraalwater, dat een te hoog arseengehalte zou hebben. Uit het onder zoek bleek echter, dat er geen reden voor bezorgd heid was. Meer in het algemeen wordt voor het onder zoek, teneinde een goede indruk te krijgen van de situatie van levensmid delen voor zover die niet zijn verpakt, de mede werking gevraagd van de andere keuringsdiensten om monsters op te stu ren uit de verschillende delen van het land. Bij die onderzoeken komen soms opvallende uit komsten voor. Een greep daaruit. de loodgehalten van tarwemeel zijn ongeveer de helft van die van. brood. De oorzaak is waarschijnlijk dat tij dens de bewerking van meel tot brood, stoffen aangetroffen met hoge tot zeer hoge lood- en cadmiumgehalten. Variëren In sommige produkten is het gehalte aan zware metalen dus hoger dan in andere eet- en drink waren. Daarom is het no dig de maaltijden te va riëren. Dan is, zo zegt de heer Broekman, het risi co voor de gezondheid nihil. Van belang is dit variëren ook uit het oog punt van vitamines: mi neralen e.d., die een mens nodig heeft. Zelfs tomatenpuree uit blik is ondanks het feit dat er nauwelijks to matenpuree in blik blijkt te worden verkocht, waarvan het loodgehalte niet te hoog is een te verwaarlozen risico. De consumptie hiervan is in verhouding tot de totale consumptie te gering om gevaar voor de gezond heid op te leveren. Tenzij dag in dag uit toma tensoep en spaghetti met veel ingeblikte to matenpuree wordt be reid en gegeten. Hetzelf de kan worden gezegd voor het consumeren van zeevis (kwik), garna len, mosselen en zeewier (arseen). Het kan geen kwaad, als hiervan maar niet te veel wordt ge geten. Totaal „Als het gehalte aan zware metalen tan één produkt eruit wordt ge licht is het soms alarme rend. In het kader van het totale voedselpakket is er echter geen enkele reden tot paniek," be sluit de heer Broekman. Hij wijst er nog op, dat ons land bepaald niet on gunstig afsteekt bij het buitenland. De in Neder land voorkomende hoe veelheden lood en kwik bedragen ongeveer der tig procent van de door de Wereldgezondheids organisatie toelaatbaar geachte hoeveelheden. Bij cadmium ligt de hoe veelheid echter tegen het kritieke punt aan. Hier bij kan overigens worden opgemerkt, dat in de normen van de Wereld gezondheidsorganisatie een „veiligheidsmarge" zit. Bij levensmiddelen van plantaardige herkomst kunnen de zware meta len in het produkt zijn gekomen uit zowel de grond via de wortels, als uit de lucht door stof deeltjes. Uit ondeizoek is geble ken, dat cadmium vooral door opneming uit de bo dem en dat lood voorna melijk door loodbevat- tende stofdeeltjes uit de lucht op de planten te recht komt, terwijl bij kwik de besmetting van de planten vermoedelijk zowel via de bodem als via de lucht gebeurt. Bij levensmiddelen van dierlijke herkomst zijn zware metalen in het voedsel van dieren de be langrijkste bron. Omdat lood in hoofdzaak op de planten (en het gras) te recht komt, is het lood gehalte van veevoer soms wel tien keer zo hoog als het loodgehalte in het voedsel voor men selijke comsumptie. Ook het gehalte aan cadmi um en kwik is in veevoer in het algemeen veel ho ger dan in het voedsel voor mensen. Dicht bij autowegen en industriegebieden, kun nen mensen en dieren ook via de ademhaling aanzienlijke hoeveelhe den zware metalen in het lichaam krijgen. Vlees Door het eten van vlees en vleeswaren en met name van lever (worst) en nieren, waarin een deel van de door het dier binnengekregen zware metalen achterblijft heeft de mate waarin het dier is blootgesteld ge weest aan zware meta len, duidelijk gevolgen voor de mens. Een soortgelijke situatie geldt voor vis. Door het eten van vis, garnalen en mosselen krijgt de mens de verontreiniging van zeeën en rivieren in feite letterlijk op het bord. Bij produkten van zowel plantaardige als van dierlijke oorsprong kun nen er door het trans port, de fabrieksmatige bewerkingen en het con serveren, nog zware me talen in het voedsel te recht komen. Het meest bekende voor beeld is wel het soms te hoge loodgehalte in inge blikt voedsel, dat veroor zaakt is door lood uit de soldeernaad. Bij het koken of braden van voedingsmiddelen kan zowel een daling als een stijging van de hoe veelheid zware metalen optreden. Dat is afhan kelijk van de gebruikte ingrediënten, zoals wa ter, zout en kruiden, en van de aard van het ge bruikte keukengerei. Bij de Keuringsdienst van Waren voor het ge bied Friesland is bij voorbeeld gevonden, dat het koken van varkens- en runderlever het lood- en cadmiumgehalte met vijfentwintig tot vijftig procent kan doen dalen. Het Rijksinstituut voor de Drinkwatervoorzie ning kwam op basis van onderzoek tot de conclu sie, dat het koken van aardappelen en spaghet ti het lood- en cadmium gehalte eveneens met vijfentwintig tot vijftig procent vermindert. Bij groente en fruit blijkt grondig wassen vaak al voldoende, om het lood gehalte met vijfenzeven tig procent te vermin deren. Roken Wat de consument ook kan doen beter nog, kan laten is het roken. Volgens de heer Broek man Is bij roken een dui delijke stijging van de cadmiumbelasting te zien. En als ter gelegenheid van de feestdagen een paar (extra) flessen wijn worden gekocht, zijn flessen met een alumini um of plastic capsule met het oog op het lood gehalte in de wijn te ver kiezen boven flessen met een loden capsule. De autobranche krijgt meer gevoel voor de au tomobilist. De VACO dat is de vereniging van Bandenspecialisten in Nederland heeft de aangesloten bedrijven zover gekregen, dat zij de automobilist voor taan vooraf een precieze prijsopgave verstrekken en achteraf een gespeci ficeerde rekening geven. Bij de VACO zijn, behal ve gespecialiseerde ban denservicebedrijven, ook gespecialiseerde on dernemingen in rem- menservice, schokdem perservice en uitlaten- service aangesloten. Deze bedrijven zullen het komende jaar nog meer stappen doen om Ruud Bos (componist): Waarom zou reclame alleen „ideëel" mogen zijn als het gaat om ontwikkelings hulp of bejaardenzorg en niet bij zeeppoeder of frisdrank? Afgezien daarvan zijn er nog tè veel recla me-uitingen gespeend van humor en muzikaliteit. (Bijeengebracht door FHV/BBDO) aan de wensen van het publiek tegemoet te ko men. Hierbij wordt met name gedacht aan leve- rings- en betalingsvoor waarden, waarover mo menteel al wordt gepraat binnen de Commissie Consumenten Aangele genheden van de Soci aal-Economische Raad. Aan dit onderwerp zal binnenkort in deze ru briek speciale aandacht worden gegeven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11