'Na de confectie-industrie raken we nu ook de aardappelmeel kwijt' t rouw J$ij AVEBE misschien abriek minder dicht oorsmeer op gesprongen lippen Commentaar NVB en Uruguay Wim Berghoef: bij AVEBE eerste fase van afbouwproces NOU EENS GEEN HAPJE FRUIT MAAR EEN SAPJE FRUIT. n kerstlied achtergelaten vrouw gezocht »DAG 2 DECEMBER 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET itaire dictaturen maken graag Aruik van referenda om hun beer s'' c appij een schijn van legitimiteit sta 6cvcn Meestal zijn dergelijke^ iranda zo georganiseerd, dat er massaal „ja" voor de bestaande ifdséje uitrolt. Het is daarom verras- "u d dat de uitslag van het referen- n in Uruguay over een voorstel ir een nieuwe grondwet een erderheid aan nee-stemmers ft opgeleverd. De regerende mi- iren leggen het resultaat van de ksraadpleging weliswaar uit als voorkeur bij de bevolking voor ^bestaande orde. maar het is aan n enkele twijfel onderhevig dat bevolking van Uruguay van de cgenheid gebruik heeft gemaakt afkeuring en afkeer van de J.ruJ itaire dictatuur tot uitdrukking l di brengen ie weinig een militaire dictatuur in Uruguay rekent met het ver zen van een referendum, blijkt I uit de organisatie van de mini- rcldkampioenschappen voetbal idom dc komende jaarwisseling de hoofdstad Montevideo. Dit Jetbalfcstijn is bedoeld om het F bieuze prestige van de regering 'inen- en buitenslands wat op te zelen Een positieve uitslag van referendum was daarbij een LÜe lkom steuntje in de rug geweest. t is duidelijk dat de generaals aa :h verkeken hebben op dc diep wortelde democratische tradities n Uruguay. Zeven jaar militaire ttatuur. vergezeld van haast on- i vc nkbaar wrede martelpraktijken, n enorm aantal politieke gevan- en honderdduizenden Uru-> lyanen die naar het buitenland n gevlucht, hebben die traditie. ondergesneeuwd. Als het aan bevolking ligt. kunnen de mili- al tairen beter vandaag dan morgen vertrekken. De bevolking van Uruguay verdient steun bij haar streven een eind te maken aan de dictatuur. De voor de hand liggende manier om dat te doen is het boycotten van het mini- wereldkampioenschap voetbal in december en januari, dat is georga niseerd om een positieve uitslag van het referendum te bewerkstelligen en te versterken. Regeringsgezinde kranten legden de afgelopen week zelfs zeer openlijk een band tussen ..ja" stemmen bij het referendum en het houden van het mini-wereld kampioenschap, wat gezien de enorme populariteit die voetballen in Uruguay geniet, een uiterst slim me zet was. Men treft de militaire junta dan ook in de kern van haar propagandacampagne door nu be kend te maken, dat Nederland niet zal deelnemen aan dit festijn, dat alleen maar bedoeld is tot meerdere glorie van de huidige machtheb bers. Tegen een boycot van het wereld kampioenschap in Argentinië kon de KNVB nog het argument aan voeren dat een dergelijke stap hem op internationale sancties zou ko men te staan. De kampioenschap pen in Uruguay zijn een volledig vrijblijvende gebeurtenis. Boycot van dit gebeuren kan praktisch zon der gevolgen blijven, terwijl de voetbalorganisatie zich voor een dergelijke stap nog kan beroepen op steun van een belangrijk deel van haar leden. Een dankbaarder gelegenheid om eens blijk te geven van zijn afkeuring van verwerpelij ke regimes, die de sport aanwenden voor hun politieke doeleinden, is de KNVB niet eerder geboden. nin tm( N een onzer verslaggevers OLLE De kans bestaat dat niet zes, maar vijf AVEBE irieken worden gesloten. Er hoeft dan geen keus te worden 'aU naakt tussen sluiting van de DWM-labrlek te Veendam en m" ns Belang" ln het Overijsselse De Krlm. Belde fabrieken nnen dan in leder geval voorlopig open blijven. Op 1 cember van volgend Jaar zal dan zonodig worden bekeken, r alsnog tot sluiting van een zesde fabriek moet worden crU wrgegaan. n ,lge bezettende werknemers van drie er* rEBE-kantoren putten nieuwe ®a op uit een driehoeksgesprek, dat teren tn Zwolle werd gehouden or vakbonden, directie en ambte- oml ren van de ministeries van land- ho uw en sociale zaken. Het sanerings ave in voor AVEBE waarvan mlnls- én Braks vrijdag nog geen dulm- kt ted wilde afwijken bleek glste- ndi toch nog „bespreekbaar". Ambte- ren van beide ministeries houden ndaag ruggespraak met hun be- ndslleden. Vanavond zal het drie- *P eksgesprek dan weer worden |0 ortgezet. it open houden van vijf ln plaats n vier fabrieken ls vooral van be- 1 ig. omdat het dan mogelijk blijft produktle van 500.000 ton zet- n i el te handhaven. Minister Braks ls 1 steeds van uitgegaan, dat de markt n arvoor geen ruimte laat. Vakbon- v® n en boeren vinden echter, dat niet *lUl 1 voorbaat elke mogelijkheid moet lela arden afgesneden. Nieuw systeem de ministers Braks en Albeda koord gaan met het akkoord op nbtelljk niveau, wordt eventuele liting van de zesde fabriek afhan- bei lijk gesteld van de werkelijke ont- t S kkeling op de markt. Het bedrag vee n 243 miljoen gulden dat minister 5 aks voor de sanering beschikbaar in l stellen, mag niet worden over- ilan hreden. Dan zou men ln strijd ko- blj en met de EG-bepalingen. CU aod ger led door Jan Sloothaak VEENDAM „Ons land ls zijn confectie-industrie al zo goed als kwijt, de aardappel zetmeel gaat erachteraan." Dit zegt Wim Berghoef, lid van de centrale onderne mingsraad bij de AVEBE, waarvan drie panden door de werknemers zijn bezet om ge dwongen ontslagen te voorko men. Berghoef wijst er op dat net als bij de confectie ook in de zetmeelsector pro jecten op gang worden ge bracht in de derde wereld; ook AVEBE-zelf is daarbij be trokken. Wim Berghoef (35) heeft het allemaal al eens eerder meegemaakt. HIJ werk te bij Koninklijke Scholten Honig (KSH), toen dit concern enkele Jaren geleden ten onder ging. De aardap pelsector werd overgeheveld naar AVEBE. Berghoef ging mee. Inder tijd vertelde hij „Trouw" het relaas van zijn komst naar het noorden, toen hij was verleid door de fraaie advertentie-leus: „Vast werk. schone omgeving". Na de onzekere tijden bij KSH leek hij bij AVEBE ln rustiger vaarwater te komen. Niet voor lang echter. „Ik heb het gevoel of lk op herhalingsoefening ben," zegt hij. „Het ls weer hetzelfde, al verwerk Je het emoUoneel wat gemakkelijker." Op de wat langere duur vreest hij voor de toekomst van AVEBE. „Wat er nu gebeurt, zie lk ajs de eerste fase van het afbouwproces." Als kaderlld van het CNV ls Berghoef nauw be trokken bij de bezetting, die FNV en CNV samen bij AVEBE-vestiglngen op touw hebben gezet De moeilijkhe den bij het concern zijn bekend; het bedrijf, met zijn drieduizend werkne mers en zevenduizend aardappelen leverende boeren-aandeelhouders, lijdt miljoenen verliezen. In de strijd met de ln Europa opdringende Ame rikaanse malsreus Cargail heeft AVE BE een forse handicap. Aardappelen kunnen namelijk slechts ln een korte periode (de herfstcampagne) worden, gerooid en aan de fabriek geleverd. Bovendien komen er bij de verwer king van deze hoeveelheden vuil los. Wim Berghoef waarvoor kostbare oplossingen nodig zijn. Mals kan het gehele jaar door worden verwerkt en wordt bovendien „schoon" geproduceerd. In de visie van Berghoef komt er naast de Europese perikelen nog een extra moeilijkheid bij. HIJ trekt een vergelijking met de confectie-indus trie. In landen met goedkope lonen kan ook goedkoper worden geprodu ceerd. De westerse inclusief de Nederlandse confectlefabrikanten zagen zich gedwongen om op die ont wikkelingen ln te haken, zelf acUef te worden ln de derde wereld. Iets derge lijks komt volgens Berghoef ook op gang ln de zetmeelsector. Als lid van een CNV-werkgroep ls hij betrokken geweest bij een project over de land bouw en de wereldvoedselsituatie. BIJ het onderzoek viel de aandacht onder meer op de Agri Business Oroup Holland (ABQH). In deze groep zitten Nederlandse bedrijven, die gezamenlijk agrarische ontwikke lingsprojecten ln de derde wereld aanpakken. Deelnemer ls onder meer de AVEBE. Verder doen mee HES- Beheer te Rotterdam, de verenigde HVA-maatschapplJ te Amsterdam, de Centrale Rabobank en Wessanen Nederland ln Amstelveen. De Indus triebond CNV heeft Inmiddels een verzoek gericht tot het oecumenisch studie- en actiecentrum voor lnveste- Bet bezette kantoor van AVEBE in Veendam ringen om een onderzoek ln te stellen naar de handel en wandel van de agrarische Indus trlegroep Thailand De groep stelt op het ogenblik onder meer een onderzoek ln ln Thailand. Doel ls na te gaan of er een zetmeel- Open houden van vijf fabrieken maakt ook de inwilliging van andere vakbondselsen gemakkelijker. Het totale aantal ontslagen kan wellicht worden teruggedrongen en handha ving van de vijfploegendienst wordt minder problematisch. Verder ls ge elst. dat er geen gedwongen ontsla gen mogen vallen. Wordt dit niet ge garandeerd, dan moet er een aparte afvloeiingsregeling komen voor 210 werknemers die ouder zijn dan 57'/ijaar. Inmiddels ls door twee ingenieursbu reaus gisteren een plan aan de AVE- BE-directle aangeboden om volgens •een nieuw systeem aardappelen te verwerken. Kem ervan ls, dat de aardappelen op het land worden ver werkt ln een groot aantal verplaats bare aardappelmeelfabrlekjes tot halffabrikaten. Die kunnen dan ver der worden verwerkt ln de bestaande fabrieken. Het milieuprobleem ls dan meteen ook van de baan (het vuil blijft grotendeels op het land achter) en de werkgelegenheid zou kunnen worden gehandhaafd. Als nieuw ex tra produkt wordt ook alcohol gepro duceerd. Het idee is opgedaan door het opzetten van zetmeelprojecten ln landen in de derde wereld. De inves tering wordt geraamd op driehonderd miljoen gulden. Het plan zou op korte termijn realiseerbaar zijn. Werknemers van AVEBE blokkeerden gistermorgen uit protest tegen het regeringsbeleid inzake de moeilijkheden met het bedrijf een verkeersplein bij Gieten. project op basis van de maniok-wor- tel op poten kan worden gezet. „Als we ln de ondernemingsraad vragen stellen krijgen we nooit afdoende ant woord," aldus Berghoef. „Het blijft altijd ln het vage Zo heeft HVA één van de deelnemers ln de agrari sche Indus trlegroep een zetmeel- project opgebouwd ln Kameroen op basis van de cassave-wortel. De ma chinefabriek Nlvoba uit Veendam die door zijn relatie met de AVEBE veel ervaring heeft ln de zetmeelsector, heeft machines voor het project in Kameroen geleverd. „We hebben daarover ln de onderne mingsraad indertijd wel eens ge stoeld met Roelofs, één van onze di recteuren. Die merkte op dat op deze manier een stuk kennis van AVEBE aan het buitenland ls geleverd. Vraag je dan of AVEBE vla de ABOH ln feite niet zijdelings mede-verant woordelijk ls, dan wordt dat ont kend," aldus Berghoef. Volgens hem ls er nog een aantal andere zetmeelprojecten ln de derde wereld-landen aan de orde. Zijn vrees is dat de concurrentiepositie van de AVEBE op deze manier steeds meer wordt ondergraven. „Kameroen kan zich zelf nu al bedruipen en naar mate er meer projecten in de derde wereld worden opgezet, neemt de kans toe dat ze AVEBE steeds meer gaan beconcurreren, straks tot ln Eu ropa toe." .Behalve de ABOH zijn er ook nog andere agrarische Industriegroepen actief en bovendien bestaan er ver schillende onderlinge relaties via per sonen. Een belangrijke rol speelt bij voorbeeld mr. B. W. Biesheuvel, be stuurslid van de AVEBE en tevens commissaris van bij voorbeeld Unile ver en de sulkermaatschappij CSM. Tussen AVEBE en CSM bestaan nau we banden, die te maken hebben met het feit dat een deel van de AVEBE- boeren suikerbieten levert aan de Centrale Sulkermlj. Na het bekend worden van de moeilijkheden bij AVEBE ls daar op aandrang van de regering de heer J. Nieuwenhuijse als gedelegeerd bestuurslid benoemd. Nieuwenhuijse ls tevens algemeen di recteur van CSM. Ook andere namen spelen een rol. zoals die van bij voor beeld oud-minister van landbouw Lardinols. Projecten in de derde we reld worden vaak voorbereid door de landbouwcommissie ontwikkelings samenwerking. waarin het agrarische bedrijfsleven en de Nederlandse over heid samenwerken. Voorzitter ls mr. Biesheuvel. Graantje meepikken Berghoef: „Ik zeg niet dat er opzette lijk ln de richting van derde-wereld- projecten wordt gestuurd. Ik consta teer wel dat die ontwikkeling gaande is." De Nederlandse agrarische indus trie onderkent de opkomende concur rentie vanuit de derde wereld en wil daar een graantje van meepikken. Het Nederlandse bedrijfsleven stimu leert ontwikkelingsprojecten maar probeert zich bovendien langs die weg ln de ontwikkelingslanden te nestelen en financiële belangen veilig te stellen. Vragen waarmee de CNV-werkgroep Indertijd ls blijven zitten, betroffen in .de eerste plaats ln hoeverre de bevol king van de derde wereld daarvan zelf profiteert. In eigen land zitten we nu met de vraag hoe het allemaal in zijn werk gaat, wiens hand door wie wordt geleld en wie er van profiteert. Ver hoef: „Ook bij KSH zaten we inder tijd met allerlei vragen. Het ging alle maal over onze ruggen heen en dat gebeurt nu weer." Dat AVEBE belangstelling heeft voor andere projecten ls ook al gebleken tijdens de KSH-affaire. Onder de werknemers circuleert een Interne notitie uit 1978 van AVEBE-directeur drs. W. C. Bus aan hoofddirecteur mr. J. H. Doornbos, voorzitter J. Renke- ma en mr. Blesheuvel. Er blijkt uit dat de AVEBE wel oren had naar internationalisatie. Bus zag er wel iets ln om, behalve de aardappelsec tor van KSH, ook een vinger ln de pap te krijgen in de maissector. „We moeten ons niet alleen vastbinden op de aardappel." Ook Van der S. (be doeld wordt minister Van der Stee) zou er zo over denken. Uiteindelijk heeft AVEBE toch alleen de aardappelsector overgenomen. „Maar de drang naar internationaü- •satie ls er blijkbaar." concludeert Berghoef. Hij vraagt zich af of AVE BE in de toekomst dan zijn coöpera tieve ondernemingsvorm kan behou den. Een andere vorm zou meer bewe gingsvrijheid op de internationale markt geven, maar tegelijk de greep van de mensen, die ervan bestaan (de Nederlandse werknemers en boeren), verzwakken. ADVERTENTIE 'n Mera moet regelmatig verse groente, rauwkost en frmt eten Maar drinken mag ook. Daarvoor is nou die sapcentrifuge van it Philips (HR 2277. bruto- adviesprijs f 149.-). Proost! it betekent gezondheid. HAAL ER UIT WAT ER INZIT MET DE PHIUPS SAPCENTRIFUGE PHILIPS doo pvi Ui den om naH an inn erai Jaa r h man viei T Natte doeken die een tijdje op de rieten zittingen van stoelen lig gen trekken slappe en doorgezak te zittingen weer strak. Klinkt erg aannemelijk. Een verbrande tong steek je in azijn en de zaak ls (bijna) weer gezond. Zou kun nen. Te veel ogen en kringetjes vet op de soep kun Je verwijderen door een tissue-papiertje snel door de soep te halen. Ook lo gisch. Maar wat te denken van 'sinaasappelhulp', een negentien- de-eeuwse remedie tegen ver koudheid: snijd de schil van een sinaasappel ln heel fijne, korte reepjes, rol ze binnenstebuiten op en doe ln elk neusgat een rolletje. Het zijn allemaal tips van vroe ger, huismiddeltjes, verzameld door Isha Mellor. „Oma zei al tijd" heet het. wat nog niet wil zeggen dat oma altijd gelijk had. Er zijn de laatste tijd meer van dit soort 'oma-boeken' versche nen (dit ls van De Kern ln Baarn en kost 17,50), waarin andere oma's of hun kleindochters tips (door-)geven over planten, vlek ken, middelen tegen huls-, tuin en keukenkwaaltjes en zo meer. Vaak kom je in zulke boekjes ideeën tegen die op hetzelfde neerkomen en dat ls ook met 'Oma zei altijd' ln veel gevallen zo. Dit boekje ls wel wat persoon lijker dan de voorgaande. De schrijfster heeft het regelmatig over haar eigen oma en moeder, steeds ln heel korte stukjes, want het blijft om tips gaan. Zoals die van die zigeunerin aan de deur, die de moeder adviseert om elke avond één druppel wonderolie op haar hoofd te doen, „en u krijgt haar zo dik als struikgewas tot aan uw knieën". Dat dikke, lange ls tegengevallen, maar wel bleef moeders haar mooi donker, ter wijl haar vriendinnen steeds ka ler en grijzer werden. En die heel oude oma die gesprongen lippen altijd genas met oorsmeer zal wel niet zoveel navolging krijgen als die andere, die de groene blade ren van aardperen drie uur in een beetje water kookte en het resul taat twee drie keer per week op haar hoofd smeerde om van haar kaalheid af te komen. Of het helpt moet iedereen zelf ervaren, want ook bakerpraatjes zijn met kwistige hand ln het boekje uit gestrooid. Zelf proberen ls ook het hoofdbe standdeel van 'Magisch allerlei' van de Engelsman John Fisher, een boek met 114 proeven, kunst jes en trucs dat eveneens bij De Kern verschenen is. Hier hoeft de lezer niet meer 'voor te proeven' om na te gaan of het om een trucje of lets echters gaat: dat heeft Fisher al gedaan. Veel 'to verij' prikt hij door. Hij laat zien dat het meestal om verklaarbare verschijnselen of trucs gaat, waarvan er vele door mensen met een beetje handigheid nagedaan kunnen worden. Wat Je alleen al met gezichtsbedrog kunt bewer ken. beschrijft hij in het hoofd stuk 'het raadselachtige oog'. Wie dat dóór heeft, kan er heel wat mee doen. 'Lljfproeven' noemt Fisher zijn doe-het-zelf-proefjes. „Het lichaam van leder van ons ls als het ware een onafhankelijke, op zichzelf staande goochel- show", licht hij in zijn Inleiding toe. Hoewel hij niet' alles als on zin afdoet, toont hij zich wel een fel tegenstander van wat hij noemt 'elke twijfelachtige lepel- bulger, geestenbezweerder of be oefenaar van de psychokinese' zonder verwijzing naar wat of wie hij bedoelt overigens en een warm voorstander van de 'bona fide geleerden' die voor elk ver schijnsel een wetenschappelijke verklaring willen vinden. „Magisch allerlei" kost 22,50. gekomen is. Vermoed wordt dat ze er na haar redding zo slecht aan toe was. dat iemand gedacht heeft dat ze al overleden was en haar in de kist gelegd heeft, die vervolgens per ongeluk is achter gelaten. Dat schiettuig uitsluitend ge bruikt zou worden om mensen te beschermen, wordt te pas en te onpas beweerd. Maar in Bulga rije is het nou eens echt waar: daar schieten ze striemende ha gelbuien uit elkaar om de schade aan de oogst zo klein mogelijk te houden, een methode die overi gens in meer landen toegepast wordt. De zware hagelbuien slaan de veldgewassen in grote delen van het land kapot, maar sinds men de buien met hagelka- nonnen te lijf gaat kan de bogst en daarmee het voedsel voor het volk grotendeels behouden blij ven. De om onduidelijke redenen in beschermende pakken gesto ken mannen bedienen hier het grootste hagelstation van het land dat uit achttien stukken geschut bestaat en opgesteld is bij het weerstation van Brezovo. Drie weken was ze al buiten be wustzijn, maar toen door kinde ren gezongen kerstliedjes tot de kleine Jenny Powell begonnen door te dringen, kwam ze lang zaamaan bij. Negenjarige Jenny was na een auto-ongeluk in coma geraakt. De dokters die haar in het ziekenhuis van de Engelse stad Plymouth behandelen, draaiden zondag bij wijze van experiment een bandje naast het zieke kind af, waarop haar klasgenootjes kerstliederen zin gen. Jenny kapte er zienderogen van op en zat korte tijd later zelfs al zachtjes mee te neuriën. Ergens buiten het Italiaanse dorp San Gregorio Magno. mid denin het rampgebied, heeft een politiepatrouille een week na de aardbeving een 79-jarige vrouw in een open doodkist gevonden. De vrouw leefde nog en is in kritieke toestand in een zieken huis opgenomen. Ze kan nog lang niet gehoord worden, zodat ieder een zich voorlopig zal bijven af vragen hoe ze in die kist terecht- Harry BidweU, net in zijn woon plaats Brighton in Engeland na negen jaar huwelijk gescheiden, zoekt een nieuwe vrouw. „Op mijn leeftijd heb Je geborgenheid nodig", zegt hij. BidweU is 101 jaar oud. Tot zijn 92ste was hij een verstokt vrijgezel, maar werd zo verüefd op een toen 56-jarige vrouw dat hij zijn vrijgezellen bestaan eraan gaf Hij liet zich weer scheiden, omdat zij volgens hem niet huiselijk genoeg was. Zijn volgende echtgenote zal die kwaliteit dus in ruime mate moe ten bezitten. BidweU heeft zich bij Guinness aangemeld om als oudste gescheiden man van Oroot-Brittannië een plaatsje in het recordboek te krijgen. Guin ness gaat nu na of de oude man inderdaad op 5 mei 1879 is gebo ren, zoals de uitgevers sinds de verschijning van de eerste editie in oktober 1955 al zo veel gege vens nagetrokken hebben. Sinds 1955 zijn er veertig miljoen exem plaren van het recordboek ver kocht. Vijflinf Een MUanees zieken huis heeft de geboorte van een vijfling gemeld: drie jongens en twee meisjes. De moeder maakt het goed, maar of de kinderen het halen is lang niet zeker. Ze zijn drie maanden te vroeg geboren en hun gewicht varieert van maar 870 tot 1370 gram. Schorpioen In een hotel in Cobham ln het Zuidengelse graafschap Surrey staat een ont vangst van belangrijke persona ges op het programma, reden waarom de hotelhouder een vitri ne met diamanten ter versiering heeft neergezet. Omdat de dia manten een waarde van zeker twee miljoen gulden vertegen woordigen, laat hij er bijzondere bewakers tussen wandelen: zes levensgevaarlijke, uit Afrika in gevoerde vrouwtjesschorpi oenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5