Riaad wil Jordanië
Sen Syrië kalmeren
iGeld Suriname verdeeld, nu accent op uitvoering
Kerk El Salvador
veroordeelt moord
Zeestrijd om oliehaven Irak
s -
Arrestaties onder
oppositie in Haïti
'Maputo' en de rol
van de boodschapper
fieuw Arabisch conflict dreigt
Japan neemt maatregelen
na dood Kim
Betogen tegen
werkloosheid
Zwitsers gaan weer
autogordel dragen
Moskou verhindert
Joodse bijeenkomst
Communisten in
Portugal gaan
Eanes steunen
en<\
i/IAANDAG 1 DECEMBER 1980
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
lei
zijn
a de
tten.
op
be-
IMMAN (Reuter, AP, AFP) Saoedi-Arabië is gisteren begonnen met de bemiddeling tussen
Syrië en Jordanië, die steeds duidelijker aankoersen op een oorlog. Beide landen hebben
roepen samengetrokken langs de gemeenschappelijke grens en Jordanië heeft reservisten en
,Uw» iviele verdedigingsgroepen opgeroepen,
tools
heden uit Libanon naar de grens heb
ben gedirigeerd.
In de Syrische pers worden de aanval-
;root taoedi-Arabië vi.ce-premier prins Ab-
itste ioella Bin Abdoel-Aziz hield gisteren
ders, i de Syrische hoofdstad Damascus
oeg: en drie uren durende bespreking
t ge- net president Assad. Syrische woord-
i zijn oerders wilden na afloop van het ten op Jordanië scherper. De kranten
een esprek geen mededelingen doen hameren vooral op twee thema's: Jor-
veel ïaar zeiden wel dat de prins had danië zou de PLO willen laten vaUen.
tpar- lesloten zijn bezoek aan Damascus mede door toedoen van de Verenigde
uit- net, een dag te verlengen voor een Staten; en Jordanië zou rechtstreeks
van weede gesprek met de Syrische pre- steun geven aan oppositionele groe-
tanu ident Pen Syrië. met name aan de funda
mentalistische Moslembroederschap.
>e Saoedische staatsradio riep bood-
lappen om van koning Khaled. De betrekkingen tussen Jordanië en
ïaarin dese Assad en koning Hoes- Syrië zijn sterk verkoeld sinds het
ein van Jordanië oproept zich kalm uitbreken van de oorlog tussen Iran
e houden en via onderhandelingen Jordanië steunt Irak, terwijl
w ie onderlinge geschilpunten op te de Syrische sympathie bij Iran ligt.
ossen. De Saoedische vice-premier Tegenover de_ Syrische kritiek stelt
;al vandaag nog van Damascus naar Jordanië dat het zich altijd heeft ge-
imman reizen voor een onderhoud houden aan de Arabische besluiten
met de koning van Jordanië. Assad ?vfr,de Patestijnse kwestie, en dat
leeft na het gesprek met de vice- het zijn grondgebied nooit heeft laten
iremier overlegd met Jasser Arafat, pruiken voor opleiding van terro-
le leider van de overkoepelende Pa
estijnse organisatie PLO.
de grens met Jordanië, en uit voor
zorg ook langs de grens met Irak,
terwijl het leger ook een belangrijke
rol speelt bij de binnenlandse orde
handhaving.
Degenen die in Nederland
twijfelen aan de uitlating van
de minister van financiën van
Botswana. Mmusi, hebben
dan toch nog gelijk gekregen.
Hij heeft zijn oproep „namens zuide
lijk Afrika" tégen economische sanc
ties tegen Zuid-Afrika teruggenomen,
en gezegd dat hij niet had gesproken
namens al die landen en eigenlijk had
bedoeld dat de conferentie in Maputo
(Mozambique) ging over ontwikke
lingssamenwerking binnen zuidelijk
Afrika en niet over economische
sancties.
Het was bijna gênant om te zien hoe
Mmusi in het bijzijn van en duidelijk
onder druk van zijn eigen Botswana
en van de Mozambiquaanse minister
van buitenlandse zaken op zijn schre
den moest terugkeren. Dat neemt
echter niet weg dat hij een teer onder
werp heeft aangesneden. De .zwarte
negen" zijn economisch volslagen af
hankelijk van Zuid-Afrika zoals de
door Nico Kussendrager
ministers van financiën en economi
sche zaken (na Mmusi met name ook
minister Chidzero van Zimbabwe) be
nadrukken. Zij houden meer reke
ning met de realiteit, de gevolgen
voor hun eigen landen, terwijl hun
collega's van buitenlandse zaken
meer politieke factoren, het onder
druk zetten van het apartheidsregi
me in Zuid-Afrika, in hun overwegin
gen betrekken.
Men kan van landen als de „zwarte
negen" niet verwachten dat zij om
hun eigen gezicht te redden, zich de
keel laten afsnijden. Dat hoeft voor
Nederlandse parlementariërs geen re
den te zijn niet op te roepen tot een
economische boycot van Zuid-Afrika,
maar het is wel een onmiskenbaar
element in de discussie.
Mmussi heeft overigens geen seconde
gezegd dat zijn opmerkingen eerder
deze week verkeerd waren weergege
ven. Hij praatte met Nederlandse
journalisten na een ontmoeting met
minister Van der Klaauw, die stra
lend aan zijn zijde zat. Maar dat bete
kent niet dat de Nederlandse pers
zich heeft laten inpakken. De uitla
tingen van Mmusi. op dat moment de
voorzitter van de conferentie nota
bene, waren nieuws, hoe zeer ze mo
gelijk ook kunnen worden betreurd
Journalisten zijn er onder meer om
nieuws te registreren en door te ge
ven. De boodschapper kan niet de
boodschap worden verweten.
Nieuwe impuls
Noch heeft de Nederlandse pers zich
laten opjutten om naar Maputo te
komen, ten einde minister Van der
Klaauw zijn gelijk te geven. Er waren
meer journalisten uit Nederland dan
uit welk ander land dan ook maar
allemaal op eigen initiatief. Juist om
dat sancties mogelijk zijdelings aan
de orde zouden komen, op een confe
rentie, die daar eigenlijk niet over
ging. Sancties tegen Zuid-Afrika zijn
in Nederland een politieke zaak van
belang en daarom wordt er door de
pers aandacht aan besteed. De hele
gang van zaken tijdens de conferen
tie in Maputo moet aan die discussie
over sancties in Nederland een nieu
we impuls geven.
teizigers uit Amman meldden gis te
en dat aan de Jordaanse kant van de
pens met Syrië een pantserdivisie en
ten gemechaniseerde divisie staan.
Iroederschap
Een tweede gemechaniseerde is on
derweg. Het Jordaanse leger heeft
versterkingen aangebracht bij de
grensplaats Ramtha en het belang
rijkste verkeersknooppunt Mafraq.
lyrië zou twee pantserdivisies bij de
rens hebben staan en Syrische een-
risten.
De Jordaanse haven Akaba is met die
van Koeweit, van vitaal belang voor
Irak. Het verkeer vanuit Akaba naar
Irak volgt een route die slechts op
enkele tientallen kilometers afstand
van de Jordaanse grens met Syrië
loopt.
Arabische diplomatieke kringen ln
Beiroet zien deze ontwikkeling met
lede ogen aan omdat vooral Israël
voordeel heeft bij deze Arabische
broedertwisten. Het Jordaanse leger
wordt nu beziggehouden bij de grens
met Syrië. En Syrië, de sterkste mili
taire macht aan Arabische kant,
moet nu troepen handhaven in Liba
non. op de hoogvlakte van Golan, aan
SAN SALVADOR (AP, Reuter, AFP) De katholieke kerk in
El Salvador heeft de moord op zes leiders van linkse bewegin
gen scherp veroordeeld. De situatie in dit Middenamerikaanse
land is op het ogenblik zeer gespannen na de moord door de
uiterst rechtse groepering, de „anti-communistische brigade
generaal Maximiliano Hernandez Martinez".
De groepering heeft in een verklaring
verder de priesters bedreigd met
„hetzelfde lot als de communisten
van de oppositie, als ze niet ophou
den de jeugd van El Salvador te ver
giftigen".
Een voormalig lid van de junta, Guil-
lermo Ungo, zei in New York dat de
regering van El Salvador direct be- GpvprhtPfl
trokken was bij de moord en de ont-
voering. Volgens Ungo werd de ont
voering van de zes en tientallen aan
hangers met behulp van het leger
uitgevoerd. Het Amerikaanse mini
sterie van buitenlandse zaken zag in
het dragen van uniformen bij de ont
voering geen bewijs voor de betrok
kenheid van de regering. Zoals be
kend steunen de Verenigde Staten de
junta met grote sommen gelds.
De Socialistische Internationale
heeft gisteren Washington gevraagd
de steun aan El Salvador te staken en
geadviseerd de democratische krach
ten in dat gebied te ondersteunen.
EHERAN (Reuter, AP, AFP) Iraanse en Iraakse troepen hebben gisteren een zeegevecht
eleverd om Al-Bakr. Iraks belangrijkste oliehaven in het noorden van de Golf. Volgens het
taakse persbureau RJA is hierbij een Iraans fregat tot zinken gebracht.
•C ,er:
een communiqué van de Iraakse
irleiding werd gezegd dat Iran als
wanhoopsdaad in de vier dagen
strijd met marine en lucht-
nacht van Irak het fregat hadden
(ngezet. „Onze zegevierende strijd
machten hebben het volledig ver
hoest,aldus het communiqué. Iran
lad eerder gemeld dat Al Bakr was
i. Zfffroverd maar het Iraakse ministerie
propaganda ontkende dat giste-
De Irakezen maakten overigens
gistermiddag melding van de ge-
5 eifcchten om de oliehaven. De acties
ebben volgens Irak aan zeventien
an haar militairen het leven gekost
fgen 24 aan de kant van Iran. Radio-
'eheran meldde gisteren dat het bij
gevechten elf Iraakse oorlogssche-
tot zinken had gebracht. Al Bakr
ft ernstige schade opgelopen bij
acties.
•"«ft pro-Syrische Libanese dagblad
ls-Safir heeft gisteren gemeld dat
goef lamascus Irak toestemming heeft
weer egeven olie uit te voeren via een
menl lijna duizend kilometer lange pijplei-
'il j( Hng naar havens aan de Middelland-
eld?' ie Zeekust van Syrië en Libanon. Als
roco Ut nog niet door Damascus bevestig-
igerv le bericht juist is houdt het in dat
ïstof rak weer de helft van zijn olie voor
oem iet uitbreken van de Golfoorlog 3,2
oiljoen vaten per dag kan exporte
en. As-Safir zegt dat steeds dwingen-
waa dér economische belangen Syrië heb-
jker ten genoodzaakt dit gebaar naar het
seka Uar vijandige Irak te maken. Vorige
loghaeek hervatten de Irakezen al de
tvoer van bijna 400.000 vaten per
via het buurland Turkiie.
Een bomexplosie in de heilige Iraan
se stad Qom heeft gisteren vier men
sen. onder wie drie kinderen, ver
wond. Dit zegt het Iraanse ministerie
van buitenlandse zaken. De bom was
in een auto geplaatst en ging af op
een open plek waar de kinderen
speelden. Tweehonderd meter van de
plaats van de explosie kwamen in
april bij een ontploffing drie mensen
Duizenden aanhangers van de twee
machtsblokken in Iran, de Islamiti
sche Revolutionaire Partij en de cen-
tristen rond president Bani-Sadr heb
ben de afgelopen dagen in de stad
Masjad tegen elkaar lopen betogen.
Er werd veel gescholden maar
gewelddadigheden deden zich vol
gens de autoriteiten niet voor.
TOKIO, 8EOEL (Reuter. UPI) De
Japanse regering zal alles in het werk
stellen om de executie van de Zuidko-
reaanse oppositieleider Kim Dae
Jung te voorkomen. Dit heeft de Ja
panse minister-president Zenzo Su
zuki zaterdag verklaard.
Japan heeft volgens Suzuki recht van
spreken, omdat Kim in 1973 door
Koreaans sprekende mensen werd
ontvoerd uit een hotel in Tokio. Ja
pan heeft al eerder te kennen gegeven
dat de betrekkingen worden vermin
derd als de doodstraf tegen Kim
wordt uitgevoerd. De zaak van Kim
bevindt zich op het ogenblik in een
hoger beroep procedure. Het eerste
beroep van Kim werd afgewezen.
Twaalf Zuidkoreaanse politici heb
ben zaterdag aangekondigd dat zij
een democratisch socialistische par
tij willen oprichten die zich verzet
tegen het communisme, maar wel wil
spreken namens de arbeiders en mid
dengroepen. De vorming van de par
tij volgt na de oprichting eerder deze
week van een regeringsgezinde partij,
die voorlopig de partij van het demo
cratisch recht gaat heten, en van een
oppositie partij met de naam demo
cratische partij van Korea.
Kort tevoren was door het regime in
Seoel een verbod op politieke activi
teiten gedeeltelijk opgeheven, waar
door het mogelijk werd een klein aan
tal politieke partijen op te richten.
Het verbod op politiek handelen van
bijna tweehonderd voormalige politi
ci blijft overigens gehandhaafd.
Ruim vijftigduizend mensen hebben
het afgelopen weekeinde meegedaan
aan een demonstratie in de noord-
Engelse stad Liverpool tegen de
werkloosheid, veroorzaakt door het
economische beleid van de regering
van Margaret Thatcher. De betoging
in de havenstad was georganiseeerd
door de belangrijkste oppositiepar
tij, de Labourpartij. Haar nieuwe
leider Michael Foot (rechts op de
voorgrond) noemde de conservatie
ven „de werkloosheidspartij". Hij
zei dat de jaren dertig niet terug
mogen keren. De werkloosheid in
Groot-Brittannië Is momenteel 8,9
procent en in Liverpool zelfs 15 pro
cent.
BERN (Reuter, AFP) De Zwitsers
hebben zich uitgesproken voor het
verplicht gebruik van autogordels. In
een referendum stemden 841.946
Zwitsers voor herinvoering van de
autogordel en 791.144 tegen. De op
komst bij de volksstemming die op
woensdag begon was 41 procent.
In het Duitstalige deel van Zwitser
land was men overwegend voor herin
voering van de gordel en in het wes
ten en in Tessin voor het merendeel
tegen.
Het dragen van de autogordel is al
twee Jaar verplicht geweest in Zwit
serland, maar na een uitspraak van
een rechtbank werd de gordel niet
meer verplicht gesteld.
PORT AU PRINCE (AP, AFP, Reuter) Het leger van het
eiland Haïti heeft een groot aantal tegenstanders van de
regering Duvalier gearresteerd. Onder hen zijn bekende politi
ci, journalisten en strijders voor de mensenrechten.
Het leger van El Salvador is in ver
hoogde paraatheid gebracht in ver
band met verwachte vergeldingsac
ties van links. Het leger en linkse
groeperingen raakten slaags in delen
van de hoofdstad San Salvador. Ih
het plaatsje Mecapan bij de grens
met Guatemala werden acht mensen
uit één gezin doodgeschoten.
In het portaal van de kathedraal van
San Salvador, waar de lichamen van
de vermoorde linkse leiders opge
baard liggen, werd zaterdag een bom
gegooid tussen de wachtende men
sen. Tientallen mensen raakten ge
wond en de voorkant van de kerk
werd beschadigd.
De begrafenis van de zes werd giste
ren gehouden. Alle linkse groeperin
gen hadden een manifestatie van een
heid aangekondigd.
De Amerikaanse regering heeft ge
protesteerd tegen de arrestaties. Vol
gens Washington zijn de arrestaties
„een poging van de Haïtiaanse auto
riteiten om de vrije meningsuiting
van de politieke oppositie tot zwijgen
te brengen" en zijn zij „in strijd met
de beloften een meer liberaal stelsel
in te voeren".
Een woordvoerder van de Haïtiaanse
regering verklaarde dat onder meer
de leider van de sociaal-christelijke
partij, Gregoire Eugene gevangen is
genomen. Bovendien zijn Joseph
l'Enfantin, één van de oprichters van
de liga voor de rechten van de mens,
en journalisten van Radio-Progres,
Radio Metropole en Radio Haiti-In
ter opgepakt. Hoeveel personen zijn
gearresteerd wilde de zegsman niet
meedelen. Naar verluidt gaat het om
ongeveer vijftig personen
Enkele radiostations zouden door de
regeringspolitie zijn vernield en de
radiomedewerkers zouden zijn gear
resteerd, zo verklaarde in Washing
ton de organisatie die hulp geeft aan
vluchtelingen uit Haïti. Volgens de
bewering houden de arrestaties ver-
bandanet de kwestie van de Haïtiaan
se vluchtelingen, die al meer dan een
maand gevangen zitten op het eiland
Cayo Lobos in de Bahama's, nadat zij
door militairen van hun bootjes wa
ren gehaald.
Gisteravond maakte de regering van
Haiti bekend dat de arrestanten zul
len worden verbannen. Naar landen
die bereid zijn hen gastvrijheid te
verlenen wordt gezocht. Haïti zou al
met Argentinië en Brazilië over deze
zaak hebben gesproken.
MOSKOU (UPI) De Russische poli
tie heeft gisteren een bijeenkomst
van Russische Joden verhinderd, die
hun wekelijkse wetenschappelijke
bijeenkomst wilden houden in een
huis in Moskou. Politie in burger gaf
de aanwezigen, onder wie ook buiten
landse journalisten, opdracht te ver
trekken omdat het huis „gedesinfec
teerd" moest worden. Vorige week
zondag werd de bijeenkomst, die
sinds 1972 wekelijks wordt gehouden,
ook al verhinderd.
De vergaderingen worden belegd
door Joodse wetenschapsmensen, die
zijn ontslagen nadat ze een uitreisvi
sum hadden aangevraagd. Ze komen
informeel bijeen om elkaar op de
hoogte te houden van de wetenschap
pelijke ontwikkelingen op ieders vak
gebied.
LISSABON (AFP) Carlos Brito, de
communistische kandidaat voor het
Portugese presidentschap zal zich te
rugtrekken en de huidige president,
generaal Antonio Ramalho Eanes
steunen. Brito maakte dit zaterdag
bekend tijdens een verkiezingsrede in
Covilha (midden Portugal).
De terugtrekking zal officieel zijn na
een vergadering van het centraal Co
mité van de Portugese communisti
sche partij, aldus Brito. Sinds Brito
kandidaat werd gesteld, eind okto
ber, lieten de communisten steeds de
mogelijkheid open dat deze zich zou
terugtrekken ten gunste van Eanes.
Ondanks de scherpe kritiek die ze
leverden geloven de communisten
dat Eanes' staat van dienst over het
geheel „positief" is en ze willen voor
komen dat door verdeeldheid de kan
didaat van de „reactie", generaal An
tonio Soares Carneiro, de verkiezin
gen zal winnen. De Portugezen gaan 7
december naar de stembus.
wen
ïUJlB
iop loor Wlm Jansen
ni
Pal
'ARAMARIBO De pot met Nederlands ontwikkelingsgeld voor
■ui luriname is vrijwel leeg. Dat wil niet zeggen dat er geen geld meer naar
weiïfuriname zou gaan. Integendeel, slechts een klein deel van de 2.7 miljard
[den hulpgelden is ook werkelijk uitgegeven. Maar in principe zijn de
iten verdeeld en is er nog slechts veertig miljoen gulden waarvoor nog
riefteen bestemming is gevonden.
ieker geen dramatische ontwikkeling,
idt prof Ferdinand van Dam, voorzitter
an de Nederlandse sectie van de CONS, de
lurinaams-Nederlandse commissie die
waakt over de besteding van de ontwikke-
ingsgelden. „Ik ben er zelfs blij mee. omdat
re niet al onze tijd meer hoeven te verdoen
net het beoordelen van projecten. We kun-
>n ons nu bezighouden met de uitvoering
van. We hadden de verdeling van het geld
ik op de eerste dag van de Surinaamse
(afhankelijkheid kunnen vastleggen, dan
ïadden we ons naar mijn gevoel vijf jaar
[eharrewar kunnen besparea"
)p de laatste veertig miljoen gulden na is
"ie verdeling de afgelopen week in Parama-
lbo afgerond op de zestiende vergadering
uivefan de CONS. Een van de agendapunten
^as de controle op de voortgang van het
Dbitieuze urgentieprogram van president
lin A Sen, waarvoor de CONS in septem-
tr vijfhonderd miljoen gulden beschik-
lar stelde. Door de regering van premier
rron zijn vele projecten goedgekeurd,
aar weinige ook echt uitgevoerd. Ook nu
)rdt in Suriname alweer gemopperd dat er
)g niets te zien is van de uitvoering van
it urgentieprogramma. Van Dam: „Het
tl onredelijk zijn te verwachten dat deze
öjecten al in uitvoering zijn. Het duurt
laanden voordat je de papieren rond hebt
en een aannemer hebt gevonden. We heb
ben alle projecten nu opnieuw bekeken en
ik heb de indruk dat dé meeste goed op
gang komen."
Adviseren
De CONS, die zich in het verleden hoofdza
kelijk bezighield met het goed- of afkeuren'
van de voorgestelde projecten, zal zich nu
ook bezighouden met het adviseren van de
Surinaamse regering. Er zal een aantal pro
jecten moeten worden bijgesteld en de com
missie wil daarvoor eerst weten welk beleid
de regering van president Chin A Sen gaat
voeren. Vroeger kon men zich min of meer
baseren op de jaarplannen van de regeling,
het team van Chin A Sen is nog bezig met
de formulering van het sociaal-economi
sche beleid.
Om die formulering op het gebied van de
besteding van het ontwikkelingsgeld te ver
gemakkelijken, zal de CONS in januari een
nota aan de regering aanbieden met daarin
een inventarisatie en een aantal beleidsad
viezen. Van Dam: „Om misverstanden te
voorkomen: het is niet zo dat de CONS het
regeringsbeleid gaat bepalen. Maar de rege
ring doet zelf haar keuze uit de adviezen
In dat verslag zal ook worden bekeken of
oude projecten, die in het verleden zijn
goedgekeurd maar nooit zijn uitgevoerd,
nog wel zin hebben. Mogelijk komt er zo
geld vrij voor eventuele nieuwe voorstellen.
Dergelijke „snoeilljn" werd ook al gemaakt
bij de financiering van het urgentiepro
gramma van de na de staatsgreep aan de
macht gekomen regering. Overigens is er
voor de volkswoningbouw en voor de educa
tieve sector in principe een som geld be
schikbaar gesteld, zodat ook daar nog ruim
te is voor nieuwe projecten.
Investeringen
In het toetsingsverslag dat de CONS zater
dag aanbood aan de Surinaamse president
wordt met nadruk gesteld dat het noodza
kelijk is Nederlandse particuliere investe
ringen in Suriname te bevorderen, evenals
de export van Surinaamse produkten naar
Nederland. De Nederlandse en de Suri
naamse afgevaardigden zullen onderzoeken
of het mogelijk is, een handels- en investe
ringsverdrag tussen de twee landen af te
sluiten. Volgens prof. Van Dam hebben deze
bepalingen altijd in het in 1975 getekende
verdrag gezeten, maar ls er nooit veel aan
dacht aan besteed.
„De handel tussen de twee landen is zeer
eenzijdig. Je ziet een enorme stroom con
sumptiegoederen van Nederland naar Suri
name. Andersom is er niet veel. Er ontstaan
nu wel een paar handelsprodukten en er is
op het moment een behoorlijke stroom
groenten en fruit naar Nederland. We zou
den kunnen onderzoeken of dat gestimu
leerd kan worden. Zo kan ik me ook voor
stellen dat Suriname garnalen en andere
vissoorten gaat exporteren."
De constatering dat de hulpmiddelen in
middels verdeeld zijn. betekent ook dat het
omstreden West-Surinameplan niet is opge
geven. Tegen de ontginning van bauxiet en
de aanleg van een enorme stuwdam in
West-Suriname zijn in het verleden nogal
wat bezwaren gerezen. Niet alleen vroeg
men zich af of een dergelijk grootschalig
project, dat een groot deel van het ontwik
kelingsgeld opslokt, wel wenselijk is. maar
ook of de winning van de moeilijk bereikba
re bauxiet economisch haalbaar is. Dat
laatste is nog steeds in onderzoek en voor
uitlopend op de uitslag heeft men daar
alvast een tweehonderd miljoen gulden kos
tende spoorlijn aangelegd. Op het ministe
rie van ontwikkelingssamenwerking in Den
Haag geeft men inmiddels toe dat hier
sprake is geweest van een „planningsfout".
Prof. Van Dam reageert een beetje geïrri
teerd als het onderwerp wordt aangesne
den: „Die discussie moet nu eindelijk eens
uit de sfeer komen van ,ben je voor of tegen
West-Suriname'. We moeten naar een killle
zakelijke overweging: wat levert het op als
je hier hulpgeld insteekt. We moeten eerst
die zakelijke afweging afwachten, niet al
van tevoren voor of tegen zijn."
Haalbaarheid
Die afweging ligt bij de Wereldbank, die een<
onderzoek instelt naar de economische
haalbaarheid van het project. In de eerste
plaats kijkt men naar de bouw van de
Kabalebodam, een stuwdam die in de eer
ste fase een capaciteit krijgt van 250 mega
watt, anderhalf maal zoveel als de dam in
het Brokopondomeer Het advies hierover
komt waarschijnlijk binnen anderhalf jaar.
als de Surinaamse zijde meewerkt. Want de
Wereldbank heeft de Surinaamse regering
gevraagd alvast een aantal netelige kwes
ties te regelen. Zo zal er een verdrag geslo
ten moeten worden met het buurland Guya
na, omdat het water afkomstig is uit de
(omstreden) grensrivier de Corantijn. Presi-
zilië zijn te ver weg om transport van deze
energie rendabel te maken. Elektriciteit
kun je eenmaal niet inblikken.
De enige gegadigden die overblijven en
daar mikt men natuurlijk op zijn de
buitenlandse bedrijven Suralco en Billiton,
die zich in Suriname bezighouden met de
winning en verwerking van bauxiet. Voor
het omsmelten van de uit bauxiet verkre
gen aluinaarde tot zuiver aluminium zijn
enorme hoeveelheden energie nodig. Meer
dan 90 procent van de energie van de Bro-
kopondodam gaat op dit moment naar de
smelter van de Suralco, de Surinaamse ves
tiging van het Amerikaanse bedrijf Alcoa.
Billiton heeft zelf geen smelter
Afhankelijker
Prof. Ferdinand van Dam
dent Burnham van Guyana, die nooit erg
hartelijke relaties met Suriname heeft ge
had. heeft de kwestie van de omstreden
grensrivier in het verleden in zijn eigen land
hoog gespeeld en zal een verdrag met Suri
name moeilijk aan zijn kiezers kunnen ver
kopen.
Een andere kwestie is natuurlijk: aan wie
verkoop je die enorme hoeveelheid energie.
Slechts een fractie ervan is nodig om het
hele land van stroom te voorzien. Verkopen
aan de buurlanden gaat ook niet. Het Guya
na van Burnham bouwt zelf aan een enorme
stuwdam en in Frans-Guyana woont bijna
niemand. De dichtbevolkte centra van Bra
Dit betekent op het eerste gezicht dat Suri
name met de bouw van de dam nog afhan
kelijker wordt van het buitenlandse be
drijfsleven dan het al was. Als enige serieu
ze gegadigde voor de stroom hebben deze
bedrijven een sterke onderhandelingsposi
tie. Sommige Surinaamse ontwikkelings-
deskundigen zien het echter niet zo somber
in. Voor het maken van aluminium is zo veel J
elektriciteit nodig, dat dit en niet de
bauxiet de eigenlijke grondstof vormt. Je
kunt dus zeggen dat wij hier een produkt
maken dat wij via de bauxietbedrijven naar
het buitenland transporteren. En dat kan
heel gunstig zijn voor onze economie, zo
redeneren zij.
Het is overigens nog maar de vraag of
Suralco of Billiton daar iets voelen voor de
bouw van een nieuwe smelter, die al gauw
een half miljard gulden gaat kosten. De
bauxietgebieden die midden in ontginning
zijn, raken tegen het einde van deze eeuw 51
uitgeput en in West-Suriname kan de win-
ning ervan wel eens te duur blijken.
