tudenten blijven in
erikaanse ambassade
Sfeer in Madrid
wordt wat beter
Nederland goedgeef s in Maputo
Sowjet-Unie lijkt niet vatbaar voor Poolse virus
Italiaanse regering
wankelt na bevingen
ver dracht gijzelaars niet bevestigd
loessein
ekelt
lamascus
Deze maand
vier Fransen
ter dood
veroordeeld
Leiders verzet in
Salvador opgepakt
Anti-Chinese
rellen op
Midden-Java
«DAG 28 NOVEMBER 1980
TROUW/KWARTET
„jonze buitenlandredactie
jilist BTERDAM De Iraanse studenten die de Amerikaanse ambassade in Teheran bezet
den. zullen daar blijven totdat regering of parlement van Iran een beslissing heeft
omen over de bestemming van het ambassadeterrem. De gegijzelde Amerikaanse diplo-
rn verblijven ai sedert geruime tijd op een alleen bij enkele ingewijden bekende
llijfplaats
tussen de regering en vertegenwoor- volgens een vast schema plaats. Er
dlgers van de studenten over een mo- zijn geen redenen te bedenken waar-
gelijke overdracht van de Ameri- om de gijzelaars niet via de luchtha-
kaanse diplomaten Een dergelijke ven zouden kunnen vertrekken
overdracht is bevolen door ayatollah
Khomeini. Premier Rajai en zijn mi-
asseatoch. waarschijnlijk al geruime nister zonder portefeuille Nabawiver-
5 sla* bezettende studenten toonden
de P» gisteravond nogal verbaasd over
eedj iiten van westelijke persbureaus
dat di ouden zij de gijzelaars hebben
d-Hofl jedragen aan de Iraanse rege-
niet wel werd duidelijk dat de gijze-
irtn
lsnog
8 kar.
Uit Turkije kwamen gisteren berich
ten als zouden de Amerikanen in nau-
erklej njet meer in de ambassade be-
lgehoi pn Do veiligheidsmaatregelen
?en a^om het ambassadegebouw zijn
je tijd afgeschaft. De dranghek
ijn weg en ook het slot op het
ingshek is verwijderd. Hoewel
itaat dat de gijzelaars zich elders
jden. Is niet duidelijk door wie ze
et ogenblik bewaakt worden
souden de afgelopen dagen be-
kinngen hebben plaats gevonden
bleven gisteren echter in Ham a dan in we samenwerking met de Turken be-
het zuiden van Iran en konden geen zig zijn aan de uitbreiding van een
commentaar geven op de berichten klein vliegveld om ook grote vllegtui
over een overdracht
Berichten uit Turkije als zouden de
Verenigde Staten bezig zijn met voor
bereidingen voor een evacuatie van
de gijzelaars over land vla Oost-Tur-
kije werden in Teheran voor uiterst
onwaarschijnlijk gehouden De lucht
haven van Teheran is momenteel in
gebruik, al vinden de vluchten niet
ADVERTENTIE
MAN (Reuter, AP. AFP) De
laanse koning Hoessein heeft gls-
n een kat naar Syrië gegeven en
hart onder de riem van de Iraakse
ident Saddam Hoessein gesto-
De Arabische topconferentie, die
eren eindigde in de Jordaanse
[dstad Amman, deed een oproep
de bij de Golfoorlog betrokken
en Iran en Irak het vuren te
;en
(ijn slotrede maakte koning Hoes-
i gewag van „een Arabische hand
Irak In de rug stak", een kennelij-
verwijzlng naar Damascus, dat
gedeeltelijke boycot van de Ara-
ie topconferentie wist te bewerk-
h so fligen. Behalve Syrië namen ook
inon, Libië. Algerije. Zuid-Jemen
ïaarf) |de Palestijnse Bovrijcflngsorgani-
le PLO niet deel aan de bijeen-
ist in Amman.
verwijten aan het adera van Syrië
ten samen met berichten over
-overplaatsingen in de richting
de Syriach-Jordaanse grens. Vol-
Amerikaanse deskundigen heb-
de Syriërs het afgelopen weekein-
10.000 man en 250 tanks naar de
is met Jordanië gestuurd, wat
de tot soortgelijke maatregelen
Jordaanse zijde De Syrische ma-
uvres gaan gepaard met een in
:ht toenemende propagandacam-
ne tegen de Jordaanse koning
i\. die ervan wordt beschul-
d samen te spannen tegen Pales
Bevrijdingsorganisatie PLO
tfigens verklaarde Hoessein na
os alle Arabische landen die wel
iwezig waren niet te willen tornen
de positie van de PLO als enige
tegenwoordigcr van het Palestijn
volk Ook in dat verband kritiseer
Hoessein het regime in Damascus
tde woorden: ..Wat ons het meeste
kt is dat de PLO belet is deel te
sen aan deze historische ontnoe-
l die gewijd is aan het Palestijnse
Tet."
verenigde Arabische leiders on
steunden de iraakse aanspraken
- .lijn grondgebied en wateren vol
is de overeenkomst die Iran en
obi« in Algerije ondertekenden
gen te kunnen laten landen. Een deel
van het terrein om dit vliegveld zou
inmiddels tot verboden gebied zijn
verklaard. De Amerikaanse ambassa
deur in Ankara zou op het ogenblik
voor overleg terug zijn naar Was
hington.
Een Algerijnse bemiddelingscommis
sie voerde gisteren in Washington be
sprekingen met de Amerikaanse on
der-minister van buitenlandse zaken
Warren Christopher Aangenomen-
wordt dat de Algerijnse delegatie
vandaag de Verenigde Staten verlaat
om in Teheran uitsluitsel te geven
over de Amerikaanse reactie op de
voorwaarden, die Iran heeft gesteld
voor de vrijlating van de gijzelaars
ROME (AFP, Reuter, AP) De Italiaanse premier Forla-
ni heeft geweigerd het ontslag van zijn minister van
binnenlandse zaken Virginlo Rognoni te aanvaarden. Na
beschuldigingen over het aarzelende optreden na de
zware aardbeving in het zuiden van Italië had Rognoni
zijn aftreden aangekondigd.
De in 79 voor Christus door een vulkaanuitbarsting getroffen
stad Pompei heeft het bij de aardbeving van zondagavond
opnieuw zwaar te verduren gehad. Scheuren ontstonden in
fresco's, tweeduizend vazen zijn gebroken, pilaren, bogen en
muren moesten het ontgeldne. Het oude stadje is voor al het
publiek gesloten.
President Sandro Pertini had on
der meer gezegd dat traag en on
doelmatig was opgetreden bij de
hulpverlening. Rognoni had zich
dit persoonlijk aangetrokken en
verklaard dat hij. zij het met een
zuiver geweten, zijn functie wilde
neerleggen. Hij hoopte op deze
manier de regering die het al
zwaar te verduren heeft vanwege
de economische problemen in Ita
lië te behoeden voor kritiek die
zijn taak zou kunnen bemoeilij
ken. Geruchten deden gisteren al
de ronde in Rome dat het kabinet
Forlani zou gaan aftreden.
Generaal Antonio Taxnburrinó. de
commandant die de leiding heeft
over de hulpoperaties In het door
aardbevingen getroffen gebied
verklaarde gisteren dat „alleen al
in de provincie Avellion het totaal
aantal doden al meer dan tiendui
zend bedraagt Hij voegde eraan
toe dat dit geen officieel cijfer is,
maar zijn „persoonlijke overtui
ging". Volgens de laatste bevestig
de cijfers zijn 2904 mensen omge
komen door de aardschokken van
zondagavond Ongeveer 1900
mensen zijn vermist en 7.751 ge
wond geraakt. Meer dan een kwart
miljoen Italianen zijn dakloos.
Terwijl de hulpverlening eindelijk
wat beter op gang kwam gisteren
maakten regen, storm en zwaar
onweer het zoeken naar overleven
den in de puinhopen nog moeilij
ker. Door het invallen van de kou
werd de kans op bevriezing van
mogelijke overlevenden groter. Zo
stierf in Nocera Inleriore een kind
aan bevriezing dat sedert zondag
avond zich in de auto van haar
ouders in leven kon houden. Gis
teren werden overigens opnieuw
mensen levend uit het puin ge
haald. In Senerhia werden bij
voorbeeld 25 kinderen gered.
De Europese Gemeenschap zal
Italië voor een bedrag van 165
miljoen gulden helpen. Het gaat
vooral om voedselhulp in de vorm
van rundvlees, melk, olijfolie en
meel
Dijk
De Iraakse strijdkrachten zouden be
zig zijn in de Iraanse provincie Khoe-
zestan een grote aarden wal op te
werpen om gevrijwaard te blijven
voor eventuele overstromingen door
de overvloedige regenval in het be
trokken gebied. Door de grote hoe
veelheden water liepen de Iraakse
strijdkrachten de kans welbewust on
der water gezet te worden als de Ira-
niërs daartoe een aantal maatregelen
zouden nemen. Diplomatieke waar
nemers brengen het aanleggen van de
dijk rechtstreeks in verband met het
voornemen van Irak om zich langdu
rig in het betrokken gebied te ves
tigen.
PARIJS (AFP, AP)
Een Franse rechtbank
heeft opnieuw een
Fransman tot de dood
straf veroordeeld. Se
dert eind oktober is de
23-jarige van moord
verdachte Jean Jac
ques Nicolas de vierde
die de guillotine ais
straf krijgt opgelegd.
Een hoger beroep kan
nog tot een lichtere
straf leiden. De valbijl
is in 1977 voor het
laatst in Frankrijk ge
bruikt. Frankrijk is
nog het enige Westeu-
ropese land dat de
doodstraf toepast. Bel
gië en Ierland hebben
weliswaar nog wetten
die de doodstraf moge
lijk maken, maar in de
ze landen wordt deze
straf niet meer uitge
voerd.
Het Europese parle
ment heeft op 21 no
vember met overwel
digende meerderheid
een resolutie aangeno
men waarin wordt ge
vraagd om de guilloti
ne niet meer te gebrui
ken in EG-landen, zo
lang het Europarle
ment daar nog geen of
ficieel standpunt over
heeft ingenomen. In fe
bruari zal een debat
over deze kwestie wor
den gehouden.
De Franse vakbond
van advocaten heeft
de regering gevraagd
„alles te doen om te
voorkomen dat ooit
nog bij mensen hoofd
en worden afgehakt".
Minister van justitie
Peyrefitte heeft aange
kondigd dat de natio
nale assemblee pas na
de presidentsverkie
zingen van april de
doodstraf zal behan
delen.
Het Franse volk denkt
volgens opiniepeilin
gen wel positief over
de doodstraf. De per
centages in verschil
lende peilingen waar
in over de voorkeur
voor de doodstraf
wordt gevraagd liggen
tussen de vijftig en ze
ventig.
MADRID (AFP, Reuter) De atmosfeer bij de besprekingen
in Madrid over Europese veiligheid en samenwerking lijkt iets
te verbeteren. Volgens diplomaten is het bezoek dat de
Amerikaanse senator Percy dezer dagen bracht aan de Russi
sche president Breznjew daar niet vreemd aan.
door jfleo Kussendrager.
cru
MAPUTO Op de conferentie in Maputo over ontwikkelings
samenwerking binnen zuidelijk Afrika is tot nu toe ongeveer
155 miljoen gulden toegezegd. Nederland geeft veruit het
meeste (31 miljoen) en als enig land nog dit jaar. Van andere
donors is niet duidelijk hoe „hard" de toezeggingen zijn.
De .zwarte negen" (ontwikkelings
landen in zuidelijk Afrika) zijn mis
schien wat teleurgesteld over de ge
ringe respons, maar niet echt ver
baasd.
De Zlmbabweaanse minister van eco
nomische ontwikkeling en planning
Bernard Chidzero nam gisteravond
het woord ..bemoedigend" in de
mond. Hij wees erop dat veel projec
ten voor verbetering van transport en
communicatie in zuidelijk Afrika nog
niet goed zijn uitgewerkt. Het is ook
moeilijk er dan nu al geld voor uit te
trekken Er zal zeker nog een vervolg
conferentie moeten komen
Chidzero was er zeer mee ingenomen'
dat de doelstellingen van de confe
rentie het economisch loskoppelen
van zuidelijk Afrika van Zuid-Afrika
door alle deelnemers wordt onder
schreven. Ook van Nederlandse zijde
wordt gezegd dat er politieke redenen
zijn voor de hoge bijdrage uit Den
Haag, namelijk het isoleren van
blank Afrika en economische verzelf
standiging van zwart Afrika. De con
ferentie in de kneuterige Club Militar
in Maputo die meer doet denken
aan een feestzaal In Enkhuizen dan
aan een conferentiegebouw werd
geopend door president Samora Ma
ch el van Mozambique.
Hij sprak van een „nieuwe fase in de
ontwikkeling van zuidelijk Afrika".
Naast de bevrijding van Namibië en
het afschaffen van de apartheid in
Zuid-Afrika is nu de versnelde ont
wikkeling van zuidelijk Afrika essen
tieel. „Onze landen zijn niet arm."
aldus Machel. „Onze rijkdommen
zijn altijd slapend gehouden, verspild
of gebruikt zonder dat ze onze volke
ren ten goede kwamen.
Hinderpalen
Ongeletterdheid en het gebrek aan
technische kennis noemde de Mo
zambiquaanse president de belan-
Op dc conferentie ln Maputo is giste
ren met geen woord gerept over een
economische boycot tegen Zuid-
Afrika. Eerder had de minister van
financiën van Botswana. Mmusi,
verklaard dat de Zuid-Afrika omrin
gende landen tegen een boycot zijn.
Het Nederlandse Komitée Zuidelijk
Afrika en de Werkgroep Kairos be
grijpen niets van deze uitspraak.
„Precies veertien dagen" voor deze
uitspraak „werd in de Algemene
Vergadering van de Verenigde Na
ties gestemd over resolutie 35/28,
waarin economische maatregelen te
gen Zuid-Afrika worden gevraagd".
De negen landen van de conferentie
van Maputo stemden met uitzonde
ring van Swaziland en Lesotho voor
deze resolutie, aldus KZA en Kairos.
„Het is onbegrijpelijk hoe deze front-
lljnstaten in twee weken zo van me
ning kunnen veranderen", schrijven
de twee organisaties. „Is er bijzonde
re druk uitgeoefend?"
grijkste hinderpalen voor economi
sche ontwikkeling van zuidelijk Afri
ka De koloniale uitbuiting heeft ern
stige misvormingen en verstoringen
in de economieën van ewart Afrika
ten gevolge gehad. Zuid-Afrika moest
het aantrekkelijke gebied van de re
gio worden. Alle wegen en spoorlijnen
komen daar samen. Arbeiders moes
ten naar zuid-Afrika tegen hongerlo
nen. Zuid-Afrika werd aangewezen
voor de leveranties van grondstoffen,
en groeide op die manier uit tot een
welvarende metropool, terwijl zwart
Zuid-Afrika in armoede werd onder
gedompeld.
De Nederlandse minister van buiten
landse zaken Van der Klaauw noem
de ln zijn toespraak met nadruk de
270 miljoen gulden die Nederland
jaarlijks aan ontwikkelingssteun
geeft aan zuidelijk Afrika. Daarnaast
wordt nu de 31 miljoen gulden op
tafel gelegd. Van der Klaauw noemde
het een prestatie dat al binnen een
jaar na voorbereidend overleg in
Arusha (Tanzania) de conferentie in
Maputo kon worden gehouden.
In een toelichting later noemde hij de
overige bijdragen ..zeer gering, als je
ziet wat Nederland geeft". Daarbij
moet echter wel worden bedacht, zo
zei de Nederlandse bewindsman ver
der. dat veel projecten nog moeten
worden doorgelicht, en dat ook de
..zwarte negen" het eens moeten wor
den over de prioriteiten. Bij sommige
van die landen bestaat de vrees dat
zij minder van het gigantische trans
port- en communicatieplan voor zui
delijk Afrika —totale waarde vier mil
jard gulden zullen profiteren dan
de anderen.
Alle betrokken landen werden bet
eens over een agenda voor de bespre
kingen in de eerste commissie, die
zich bezig houdt met de principes van
Helsinki. Over de contrale op de nale
ving van de Slotakte van Helsinki
lopen de meningen tussen Oost en
West nogal uiteen.
Israël heeft gisteren bij de 35 aan het
overleg in Madrid deelnemende sta
ten gevraagd om te strijden tegen het
herlevend antisemitisme in Europa.
Meir Rosenne zei dat zijn land ernstig
bezorgd is over de anti-Semitische
aanslagen en over antl-semitische
propaganda. Verder zei de Israëlische
ambassadeur bezorgd te zijn over het
dalende aantal Joden dat uit de Sow
jet-Unle kan emigreren. Israël was de
eerste van vier niet officieel aan het
Madrileense overleg deelnemende
landen uit het Middellandse Zeege
bied dat de conferentie toesprak. Ver
der zullen Egypte, Algerije en Tunis
nog het woord voeren. Het is voor het
eerst dat twee Arabische landen die
niet instemmen met het vredesak
koord tussen Israël en egypte deelne
men aan een overleg, waarbij Israel
het woord voert
SAN SALVADOR (AP) De leiders
van het democratische revolutionaire
front (FDR) in El Salvador, zouden
gisteren zijn opgepakt Dit melden de
autoriteiten in deze Latijns-Ameri
kaanse staat Onder de opgepakten
bevinden zich Ju an Chacon, secreta
ris-generaal van het revolutionaire
blok, Enrique Barrera, van de com
munistische partij, en Humberto
Mendoza van de bevrijdingsbewe
ging. De autoriteten melden ook. dat
een complot om leden van de junta
om het leven te brengen, is ontdekt
door de inlichtingendienst van het
leger.
SEMARANG (Renter) Op
Midden-Java sijn anti-Chinese
onlusten uitgebroken, die ten
minste aan één Chinees het le
ven heeft gekost. Jonge Indone
siërs* hebben stenen gegooid
naar huizen en winkels van Chi
nezen in Madioen en Ngawl. on
danks de aanwezigheid van ex
tra eenheden soldaten. De Indo
nesische overheid heeft de in
terne berichtgeving over de an
ti-Chinese rellen, die vorige
donderdag in Solo begonnen,
verboden. Na een ruzie in Solo
tussen twee Chinezen en een In
donesische student, kwam het
tot plunderingen, waarbij één
Indonesische jongen werd ge
dood. Afgelopen dinsdag breid
den de ongeregeldheden zich uit
naar Semarang. Zowel in Solo
als in Semarang is nu een uit
gaansverbod van kracht In de
hoofdstad Jakarta bewaakten
militairen gisteren de voor
naamste winkelwijken.
De Indonesische televisie en
kranten hebben foto's gepubli
ceerd van een bezoek van minis
ter van defensie, generaal Yusuf
aan Semarang en Solo, overi
gens zonder melding te maken
van de ongeregeldheden die
daar hadden plaats gevonden.
De regering Suharto trekt zich
de zaken wel aan, omdat de pre
sident op het punt staat bezoe
ken te brengen aan Pakistan en
India.
eml
J. den Boef
u oo verrassende gebeurtenissen in Polen hebben in Oost- en West-Europa
vraag doen rijzen, of soortgelijke ontwikkelingen zich kunnen voor-
s u Ti en in de SowjetrUnie of één van de andere Oosteuropese landen. Het
twoord is niet eenvoudig, want men kan geen van de andere staten
het Sowjetblok vergelijken met Polen
liet bijzonder geldt dat voor de Sowjet-
fc zelf Oppervlakkig bekeken lijkt de
tal-economische situatie in dat land
H op die in Polen. Vlees, melkprodukten
n hl andere voor dagelijks leven onmLsba-
w artikelen zijn schaars en de lange rijen
or de staatswinkels ook in Moskou, dat
an»j de bevoorrading een bevoorrechte posi-
K01 zijn een voortdurende aan-
haü "it tegen een al 63 Jaar falend systeem
5 a I
belangrijk verschil met Polen Is echter
i^uhi t dit systeem niet door een buitenlandse
gendheid werd opgelegd. De extra prik-
1 die de Poolse bevolking ook na de
tu>reede Wereldoorlog tot opstandige actlvl-
ten verleidde, ontbreekt in de Sowjet-
yjk ie ten enenmale Daar komt nog bij dat
^bevolking van dit land en vooral die van
- °ude Rusland in tegenstelling tot die
isAT^n Polen haar ziel in lijdzaamheid
of worden in elk geval de mogelijkheden om
tot een georganiseerde stakingsactie in het
gehele land te komen, zeer beperkt. Boven
dien neemt de communistische partij in de
Sowjet-Unie een zeer positie in dank zij het
enorme politie apparaat dat haar ter be
schikking staat
Dit neemt niet weg dat er zich zo nu en dan
ook in de Sowjet-Unie proteststakingen
voordoen. Zulke stakingen waren al begon
nen voordat er na ondertekening van het
slotakkoord van Helsinki in 1975 ook in de
Sowjet-Unie een dissidentenbeweging ont
stond De bekendste incidenten waren de
onlusten van Novotsjerkask in 1961, nadat
de prijzen van vlees en zuivelprodukten met
30 procent waren verhoogd.
Vleesstakingen
nvermijdelijk
n Uitzondering hierop vormen de randge-
d» £d,,n van de Sowjet-Unie zoals de Balti-
ie landen en sommige Aziatische repu-
eken. Voor het overgrote deel geldt ech-
7 dat men het systeem met alle er aan
svende gebreken als iets onvermijdelijks
avaardt De dissidentenbeweging heeft
wortels in de bevolking en ook pogin-
7 om tot de vorming van vrije vakbonden
komen, kunnen nauwelijks op enige
fun rekenen
>8 een belangrijk verschil met Polen is dat
Sowjet-Unie niet uit één grote natie
•wat maar vele nationaliteiten kent.
'•rcloor blijft de arbeidersklasse verdeeld
De autoriteiten besloten toen plotseling
prijssprongen voor vlees te vermijden, met
als gevolg aldus schreef de bekende dissi
dent AndreJ Amalrik nog maar enkele we
ken vóór zijn dood dat er ln vele delen
van de Sowjet-Unie geen vlees meer te
krijgen was. Sindsdien zijn er overal in het
land kleine pproteststakingen geweest.
De laatste en bekendste stakingen waren
die in de autofabrieken van Gorki (waar de
uit Moskou verbannen dissidente atoomge
leerde AndreJ Sacharow thans in ballings
chap leeft) en Togliatti (genoemd naar een
vroegere leider van de Italiaanse commu
nistische partij). Wat deze laatste stad be
treft daar hebben aanvankelijk veel Italia
nen gewerkt, van wie de meesten lid van de
Even mocht de Moskoviet dit jaar ruiken aan „de welvaart". Ter gelegenheid van de
Olympische Spelen waren de winkels in de Sowjet hoofdstad rijk bevoorraad.
vraag te geven. Enerzijds stelde hij vast dat
de Sowjetburgers gewend zijn om elkaar te
wantrouwen en dat zij geen ervaring heb
ben met samenwerking, behalve dan op
inlUaUef van partij en staat. Daardoor is
het erg moeilijk om stakingscomités te vor
men en contacten met andere fabrieken te
leggen. Verder is het vrijwel uitgesloten om
toegang tot de massamedia te krijgen.
In de eerste pogingen om tot de oprichting
van vrije vakbonden ln de Sowjet-Unie te
komen, zag Amalrik anderzijds een hoopvol
begin, ondanks het feit dat de opzet faalde
omdat het nog niet om echte vakverenigin
gen ging. Hij verwachtte dat ondanks het
werk van de stoorzenders de arbeiders ln
de Sowjet-Unle zich een goed beeld kunnen
vormen van wat er ln Polen is gebeurd en
dat zij zich zullen afvragen: waarpm zij wel
en wij niet?
In 1959 schreef Amalrik dat de Sowjet Unie
in het begin van de Jaren tachtig ernstige
arbeidsonrust te zien zal geven En het ligt
voor de hand dat hij in de reactie van de
Sowjet-Unie op de gebeurtenissen in Polen
aanleiding zag om aan te nemen dat hij
alsnog gelijk zou krijgen. „Indien de ar
beidsonrust zich te zijner tijd over het hele
land zal verspreiden, zal er niemand de
Sowjet-Unie 'broederlijke' hulp verlenen",
aldus luidde de conclusie van Amalrik.
communistische partij waren Hun aanwe
zigheid had ongetwijfeld veel met de stakin
gen te maken
Toch waren deze stakingen van plaatselijk
karakter, zodat men er in de rest van de
Sowjet-Unie weinig van merkte. Het verzet
kon eenvoudig worden gebroken, als een
verbetering van de verzorging met levens
middelen niet meer hielp. Ook pogingen om
vrije vakbonden te stichten konden zonder
veel moeite worden onderdrukt. Dat ge
beurde in 1977 met de „vakvereniging van
werklozen" van Wladimir Klebanow en la
ter met de bond van de dit Jaar uitgewezen
Wladimir Borisow.
Amalrik. bekend geworden door zijn boek
„Haalt de Sowjet-Unie 1984?", constateerde
in één van zijn laatste geschriften dat het
bestaan van particuliere boerenbedrijven in
Polen (80 procent) de collectieve boeren in
de Sowjet-Unie nooit tot nadenken heeft
gebracht. Ook was de onafhankelijkheid
van de rooms-katholieke kerk in Polen voor
de Orthodoxe kerk ln de Sowjet-Unie nooit
een voorbeeld. Hij vroeg zich af of de vrije
vakbeweging in Polen als een nieuw virus
nu wèl aanstekelijk kan werken.
Geen samenwerking
Hij probeerde zelf een antwoord op deze
Bewijs leveren
Ongetwijfeld is bij Amalrik in belangrijke
mate de wens de vader van zijn gedachten
geweest, zoals dat ook het geval was in zijn
bekende boek. dat al lang achterhaald leek.
Want voorlopig is het nog de vraag, of het
Poolse voorbeeld op de Sowjet-Unie en an
dere Oosteuropese landen aanstekelijk kan
werken. De Poolse vrije vakbond Solidari
teit moet namelijk nog het bewijs leveren
dat zij ook werkelijk in staat Is, verbetering
te brengen in het lot van de arbeiders.
De mogelijkheid dat het optreden van Soli
dariteit negatief zal uitwerken op de arbei-
in de rest van het Sowjetblok. is niet
uitgesloten. De voortdurende onrust in Po
len en de daaruit voortvloeiende verslechte
ring van de economische positie van dit
land. kan een averechtse uitwerking heb
ben. Vooral wanneer de overtuiging groeit
dat de voedselproblemen van Polen blij
vend een nadelige invloed hebben op de
toch al nijpende veizorgingssituatie in ei
gen land.
Wat de Sowjet-Unie betreft: de economi
sche ontwikkeling stagneert al sinds 1975
en de levensstandaard ondervindt daarvan
meer en meer de gevolgen. De graanoogst,
die voor een belangrijk deel beslissend is
voor de economische mogelijkheden van de
Sowjet-Unie. was dit jaar bijna even slecht
als die van vorig Jaar. Van de geplande 235
miljoen ton graan werd slechts 181 miljoen
ton van de velden gehaald. Het weer was
echter niet de enige boosdoener.
Vier beloften
Over de gehele lijn blijft de produktie in de
8owjet-Unie beneden de (soms tussentijds
teruggedraaide) doelstellingen Vlak vóór
het aftreden van de ziekelijke 76-jarige pre
mier Alexej Kosygin beloofde de evenmin
kerngezonde 73-jarige partijchef en presi
dent Leonid Breznjew fundamentele her
vormingen op het gebied van planning en
leiding van de economie, „die niet aan de
eisen van de tijd werden aangepast, even
min ais onze economische methoden en de
organisatie van de arbeid"
Premier Nikolai Tichonow. opvolger van
Kosygin. beloofde de bevolking later: ver
betering van de levensstandaard, verster
king van de economische kracht, een gega
randeerde veiligheid en behoud van de vre
de. Deze vier elementen zijn voor de bevol
king van de Sowjet-Unie onlosmakelijk met
elkaar verbonden, zelfs al laat de praktijk
een omgekeerde volgorde van belangrijk
heid zien. Ook in de komende jaren lijkt de
verbetering van de levensstandaard op de
laatste plaats te komen.
1
