Vrouwen moeten tellen,
meten en voelen
Paus maakt pas op de plaats
I
Wereldraad schreef onder
druk brief over dissidenten
R.K. kerk wil 'natuurlijke' geboortenregeling
Trouw
riKB-SI
S PP
SL1
ti
y
HET
NIEUWE
TESTAMENT
VAN DAij-g
S ÏE
S
VOORBIJGA)
Drukkerij Namihj^
kerk geheel verw
VRIJDAG 21 NOVEMBER 1980
TROUW/KWARTET
IDAG
door Cisca Dresselhuys
UTRECHT Wanneer rooms-katholieke vrouwen zich keurig zouden houden aan de
voorschriften van hun kerk op het gebied van geboortenregeling (geen pil, maar alleen
periodieke onthouding) zouden er de komende tijd wel eens heel wat ongewenste kinderen
kunnen worden geboren. Of de abortusklinieken zouden veel extra werk krijgen
schap hebben) is nu verfijnd met een
zogenaamd slijmonderzoek. Tijdens
de synode kregen de bisschoppen een
boekje waarin deze methode werd
uitgelegd.
Uit cijfermateriaal, dat jarenlang
verzameld is. blijkt namelijk dat pe
riodieke onthouding een van de
meest onbetrouwbare manieren van
anti-conceptie is per 100 vrouwjaren
ontstaan er maar liefst 15 tot 38 onge
wenste zwangerschappen (ter verge
lijking: bij de pil is dat risico 0,02 tot
2.7 ongewenste zwangerschappen).
Ruim twintig procent van de cliënten
van de abortusklinieken in ons land
is ongewenst zwanger geworden als
gevolg van het toepassen van de me
thode van periodieke onthouding.
Nu heeft de bisschoppensynode on
langs weer benadrukt dat voor de
rooms-katholieke kerk alleen perio
dieke onthouding een aanvaardbaar
middel tot geboortenregeling is. De
van oudsher bekende temperatuur-
methode (elke ochtend neemt de
vrouw de temperatuur in haar vagina
op; tegen de tijd dat er een eitje
loskomt stijgt de temperatuur. In de
buurt van deze ovulatie is de vrouw
het vruchtbaarst. Wanneer er geen
zwangerschap gewenst is. moeten de
partners in deze tijd geen gemeen
te komen wat de (weinige) dagen zijn.
waarop men zonder risico gemeen
schap kan hebben.
Mislukking
Elke ochtend
De vrouw moet elke ochtend het
slijm, dat wordt afgescheiden door de
baarmoeder nauwkeurig onderzoe
ken Is het slijm draderig en ondoor
zichtig. dan is zij in haar vruchtbare
periode, is het waterig en helder, dan
is zij onvruchtbaar. Verder moet de
vrouw een soort inwendig onderzoek
doen: zij moet voelen of haar baar
moeder stevig en gesloten is (on
vruchtbaar) of open, slap en moeilijk
te bereiken (vruchtbaar)
Gemeenschap mag nooit plaats heb
ben voordat het slijm onderzocht is.
voordat de temperatuur opgenomen
en juist bevonden is. nooit tijdens de
menstruatie, nooit vlak na een vorige
gemeenschap, omdat het slijm dan
niet te meten is. Kortom, het vergt
een heidense inspanning om er achter
Wij spraken met de Utrechtse hoogle
raar gynaecologie en verloskunde,
prof. dr. A. A. Haspels over de ver
nieuwde methode, zoals die door de
katholieke kerk wordt aanbevolen.
„Een volkomen onwetenschappelij
ke. omslachtige en onbetrouwbare
methode, die zeker zal leiden tot veel
ongewenste zwangerschappen'' is
zijn mening.
„Misschien is zo'n methode haalbaar
voor een zeer klein geselecteerd intel
lectueel groepje rooms-katholieken.
dat streng in de leer is en dus erg
gemotiveerd om zo'n methode uit te
voeren. Voor de grote massa ver
wacht ik geen enkel heil van deze
methode, integendeel, ik verwacht er
zelfs veel onheil van. Hoe kun Je grote
groepen vrouwen bijvoorbeeld in ont
wikkelingslanden nu met zo'n uiterst
omslachtige en ingewikkelde manier
aan boord komen? Dat wordt naar
mijn idee een volslagen mislukking.''
Professor Haspels heeft zelf als zen
dingsarts in ontwikkelingslanden ge
werkt. Uit die tijd weet hij. dat een
methode, waarbij vrouwen zelf in
wendig onderzoek moeten doen, so
wieso taboe is. omdat er een soort
verbod bestaat op het aanraken van
de eigen geslachtsorganen
Overigens denkt hij niet. dat de door
de kerk aangeprezen methode in Ne
derland veel opgang zal maken. Uit
een onlangs gehouden NIPO-enquête
blijkt, dat ruim tachtig procent van
de katholieken in ons land de uitspra
ken van de kerk over geboortenrege
ling naast zich neerlegt Erger vindt
hij het, dat met name katholieke lan
den. ook ontwikkelingslanden, wel de
verplichting zullen voelen aan deze
voorschriften te voldoen.
„Kijk naar landen als Italië. Ierland
en Bolivia. Allemaal katholieke lan
den, waar de regeringen kerkelijke
uitspraken hoog opnemen. In die lan
den zijn de aantallen illegaal uitge
voerde abortussen het hoogst. Anti
conceptie-middelen zijn er niet of
nauwelijks te krijgen, dan krijg je
dat. Wanneer je principieel van me
ning bent. dat abortus verkeerd is (en
dat is de rooms-katholieke kerk) dan
is het enige alternatief toch, dat je
zorgt voor verantwoorde geboorten
regeling?"
In het boekje „Natural family plan-
ning-nature's way-Gods way" (na
tuurlijke geboortenregeling-natuur-
lijke methode is Gods methode) dat
in Rome werd uitgedeeld tijdens de
recente bissoppenmethode. schrijft
de „ontdekker" van de verfijnde tem-
peratuur-methode de arts John Bil
lings, dat deze manier alleen voorge
schreven kan worden door artsen en
priesters, die nog nooit met andere
methoden van geboortenregeling
hebben gewerkt. Hiermee bevestigt
hij de overtuiging van professor Has
pels. dat Je zeer gemotiveerd en
streng gelovig moet zijn, wil je met
succes met deze methode kunnen
werken.
Overtuiging
„Mensen, die andere methoden heb
ben voorgeschreven, zullen niet de
overtuiging en doorzetting kunnen
opbrengen deze manier te propage
ren; die zullen vrij snel weer op hun
oude makkelijker methoden terug
vallen". Haspels herinnert zich uit
zijn eigen zendingsverleden hoe non
nen inlandse vrouwen naar zijn zie
kenhuis toestuurden voor het plaat
sen van een spiraaltje. Zelf deden ze
dat niet „uit overtuiging", maar ze
vonden het toch eigenlijk de beste
anti-conceptie voor „hun" vrouwen.
Het stemt professor Haspels eigenlijk
door Pieter van der Ven
De reis van de paus langs zes Duitse steden en een dorp is zeker geen flop geworden, zoals
sommigen hadden voorspeld in hoop of vrees. Nergens was een miljoenenpubliek, maar
niemand in onze streken weet een fractie op de been te krijgen van de toch tot grote
opluchting van de bisschoppen samengestroomde massa's.
Paus Johannes Paulus II
Andere kerkgenootschappen, politie
ke partijen, of ideële organisaUes lij
den zelfs op hun topmanlfestaties
maar een kommervol bestaan als Je
het vergelijkt met wat de „Witte
Reus" presteert. „We zouden niet wil
len", zegt de een, „de druiven zijn
zuur", smaalt de ander. En iedereen
heeft dan gelukkig gelijk.
Ook wat betreft de boodschap van de
paus kan ledereen zijn vooroordeel
bevestigd zien: ademloze bewonde
ring, uitzinnig Juichen, onverschillig
heid. afgrijzen. Toch is er aanleiding
om te analyseren wat dan wel precies
ongenoegen wekt en wat voor instem
ming in aanmerking komt. Zo'n ana
lyse zou er vanuit moeten gaan dat de
paus niet de zuivere „Goede Herder"
is en evenmin de verkapte „despoot",
zoals Küng hem noemde; men zou er
vanuit moeten gaan dat zijn bood
schap noch Gods onversneden woord
is, noch een grote berg volksbedrog,
reactionaire onzin, door rechtse be
langen gefinancierd stuntwerk of
geesteloze bangmakerij en onder
drukking. Analyse moet aan het licht
brengen wat wat is.
De paus heeft ook op deze reis weer
heel wat verstandigs gezegd over
maatschappelijk uiterst belangrijke
zaken. Misschien niet allemaal bijster
origineel, maar wel met grote indrin
gendheid en overtuigingskracht. De
lrritaUe komt natuurlijk ook van alle
omringende pompa, de vorstelijke
grootschaligheid. Maar een belangrij
kere bron van erge nis lijkt het vol
gende.
Naadloos
Jn de toespraken worden voortdu
rend naadloos overgangen geweven
van maatschappelijke zere plekken,
naar conservaUeve rooms-katholieke
belangen. Het onvermogen en de
angst van mensen om bindingen aan
te gaan is een aansporing tot religieu
zen om toch vooral ln het klooster te
blijven. Het is als wordt er telkens
van de ene naar de andere toonsoort
overgesprongen en Je weet niet waar
de overgang zit. Dat eist een uiterst
strenge harmonie die geen onvoorzie
ne kritische noten verdraagt Worden
deze plotseling gespeeld, zoals in
MQnchen. dan worden ze even zo
hard genegeerd.
In zo'n opzet past geen echte discus
sie, geen confrontatie met andere op
vattingen. Ogenschijnlijk gaat de
paus steeds recht op de mensen af
met hun problemen, privé en op we
reldschaal. Maar ook in Duitsland,
kan men zeggen, stond de reis van de
paus in het teken van het grote ont
lopen
De r-k. kerk en haar opvattingen ble
ven zorgvuldig bulten geding. Daar
om kon er geen gesprek zijn met
kritische groepen binnen of aan de
rand van de r-k. kerk. De ergernis
over het bezoek komt niet voort uit
de idee dat de boodschap geen waar
de heeft, maar omdat de katholieke
kerk er zelf niet naar hoeft te luis
teren.
De vraag is of een kerk ook zichzelf en
haar standpunten op het spel durft te
zetten. In de oecumene moet het om
de waarheid gaan en niet om de kort
ste. gemakkelijke weg, meent de
paus. Maar wat als overal al bij voor
baat een bordje „onveranderlijk" op
hangt? Schuld bekennen aan iets van
lang geleden en besef uitspreken van
eigen zondigheid is ruimschoots on
voldoende.
weertn oppenomen: Do Rotter
dammer, met Oordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leid se Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel 020-5629444
tele* 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekamngnr 23 00 12 574
REGIO ROTTE ROAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westbiaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus tOi"
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
fel 070-469445 (redactie)
tel. 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel. 05200-17030
Melkmarkt 58 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
- -- Per kwartaal f 50.95
Per hal» jaar 101.90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop-
d'achten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
- van maandag t/m vri|dag Op
zondag van 18-20 uur telef 020-
5622797
Opgave mmi-advertenties tel
020-5626262 of schr.ttel.|k aan
Mini-Adv afdeling, postbus 433
)000 AK AMSTERDAM
Adreswijzigingen uitsluitend
schriftelijk aan onze Amsterdam
se adressen
door dr. J. A. Hebly
Er heerste verslagenheid in de
kringen van hen die zich be
zighouden met de religieuze
dissidenten in de Sowjet-
Unie. De priester-buiten
dienst Oleb Jakoenin, vooral
bekend geworden door zijn
brief over de situatie van de
kerk in zijn land, aan de as
semblee van de Wereldraad
van Kerken in Nairobi in 1975,
werd op 28 augustus 1980, ver
oordeeld tot vijf Jaren straf
kamp met streng regime en
vijf jaren verbanning. En de
Wereldraad wilde in eerste in
stantie niets doen.
Michael Bourdeaux, directeur van
het Engelse instituut voor de studie
van religie en communisme, had di
rect na het bekend worden van dit
bijzonder strenge vonnis, de Wereld
raad gevraagd welke actie hij in dit
verband zou ondernemen. Het ant
woord van Leopoldo N111 us, directeur
van de commissie voor internationale
zaken, luidde: Er wordt nu geen direc
te actie overwogen; contacten met de
betreffende leden-kerken worden on
derhouden.
Toch leek Juist ln dit geval een direc
te stap van de Wereldraad zeer voor
de hand liggend. Jakoenin werd im
mers veroordeeld op grond van arti
kel 70 van het Wetboek van Straf
recht, dat handelt over antl-sowjet-
agitatle en propaganda. Zijn brief
aan de assemblee van Nairobi, die
daar aanleiding werd tot een brede
discussie, speelde ln het proces een
belangrijke rol. In een document van
de Moskouse Helsinki-groep van 29
augustus 1980 over de rechtszitting
wordt gezegd; „In het gerechtelijk
vooronderzoek werd vader Oleb
hoofdzakelijk beschuldigd vanwege
zijn tirieven en oproepen o.a. aan het
wereldcongres van kerken ln Nairobi.
Onder de getuigen waren mensen die
enkele malen de Russisch-orthodoxe
kerk ln het buitenland vertegenwoor
digden. Deze beide getuigen bena
drukten dat de brief van vader Gleb
aan het congres sterk het aanzien van
de Russisch-orthodoxe kerk had on
dermijnd en het werk van de Sowjet-
delegatie in Nairobi had bemoei
lijkt."
Nota bene; de reactie van de kerken
in Nairobi vijf Jaren geleden, op een
brief van een Ud van de Russisch-
orthodoxe kerk, bleek een fatale rol
te spelen bij een proces in de Sowjet-
Unie. Mag de Wereldraad dan zo koel
en afstandelijk reageren? Het blijkt
dat het beleid van de staf ln Oenève
om geen directe acties te overwegen,
door vele lidkerken niet werd aan
vaard en er is druk uitgeoefend om
deze zaak openlijk aan de orde te
ADVERTENTIE
Omwille van de kwaliteit van ons
ONS GEESTELIJK LEVEN
tijdschrift voor bezinning en gesprek.
Eerbied, gerechtigheid en vrede waren de onderwerpen van het afgelopen
jaar. Voor 1981 zijn in voorbereiding: een aflevering over „vrijheid en
bevrijding" (nr. 1), over „onafhankelijkheid en verbondenheid" en over
„macht en onmacht".
Verder kunt U gevarieerde bijdragen verwachten over christelijke levenestijl
In deze tijd, met Inbreng van gegevens uit de Bijbel, uit de Rabbijnse traditie
en uit het verre Oosten; boekbesprekingen. Zesmaal 56 Mz. per jeer voor 28
plue 2 verzendkosten.
Voor proefnummers en êbonnmunt: Administratie, BmJmemmg 204, 503B
NK Tilburg.
stellen Een goede ontwikkeling,
want niet de staf, maar de kerken met
elkaar behoren het beleid van de We
reldraad te bepalen
Officieel schrijven
Op 1 oktober 1980 werd een brief
verzonden aan de kerkleiding ln Mos
kou, ondertekend door Konrad Rai
ser, optredend als secretaris-gene
raal. De contacten die er met de lei
ding van de Russisch-orthodoxe kerk
zijn geweest over de processen tegen
religieuze dissidenten worden erin
opgesomd. Daarin werd duidelijk dat
ook de Russische kerk deze gebeurte
nissen betreurde en niet zelf bij de
processen was betrokken. Verder
wordt ln twijfel getrokken of men ln
en bulten de 8owjet-Unle begrip kan
opbrengen voor de bewering dat deze
processen niets te maken hebben met
de uitoefening van geloofsvrijheid ln
de 8owjet-Unie Men acht de hoogte
van de straf niet evenredig met de
„misdaden" waarvan de beklaagden
zijn beschuldigd en men waarschuwt
voor het negatieve effect dat dergelij
ke processen hebben op vrede en ont
spanning ln Europa
Op 13 november werd het antwoord
bekend van metropollet JoevenaliJ
aan de wereldraad. Een Interessante
brief waarin opvalt:
Ie. Dat de processen nergens worden
goedgepraat of verdedigd. De metro
poliet probeert de veroordelingen
niet te rechtvaardigen en beweert
ook niet dat deze niets te maken
hebben met de godsdienstige overtui
ging van de veroordeelden. Wel wijst
hij erop dat men mild is geweest voor
hen die hun fouten ter rechtzitting
toegaven. HIJ vermeldt dat hijzelf
aan vader Dlmltri Doedko een nieu
we parochie heeft toegewezen ln zijn
diocees vlak bij Moskou, hoewel het
gerechtelijk onderzoek tegen deze
priester nog niet is afgesloten.
2e. In de Sowjet-Unie hebben, vol
gens de brief, deze processen geen
negatieve reacties tegen de kerk ver
oorzaakt. In de reactie van de pers in
het Westen ziet de metropoliet een
aspect van de .zogenaamde psycho
logische oorlogsvoering". HIJ vindt
dat men in het Westen deze processen
misbruikt om een antl-Sowjet hou
ding op te roepen. Een bekend ver
wijt, waarbij niet zij die de mensen
rechten schenden, maar zij die daar
tegen protesteren, als de onruststo
kers worden aangemerkt. Zijn brief
wordt natuurlijk door de autoriteiten
ln eigen land gelezen en hij moet dus
wel een negatieve Interpretatie geven
van reacties in het buitenland De
brief van de Wereldraad beoordeelt
hij, daarentegen, positief. Hij ziet in
de samenwerking van de Russisch-
orthodoxe kerk met de Wereldraad
op het gebied van de mensenrechten
een positieve ontwikkeling.
3e. Hij acht deze processen en de
wijze waarop de Wereldraad deze aan
de orde stelt niet schadelijk voor het
proces van ontspanning en voor het
werk dat de kerken doen om tot een
creatieve toepassing te komen van de
principes van het Helslnkl-akkoord
Het is duidelijk, gezien de positie van
de kerk ln de 8owjet-8amenleving.
dat een brief als deze een positief
patriottische toon moet hebben en
van loyaliteit tegenover de eigen
overheid moet getuigen. De aan
klacht van anti-8owjet-agltatie
wordt sr el naar voren gebracht. Maar
deze brlttf ls toch zeer opmerkelijk. In
het bljzmder zien wij dat hier niet
een houding wordt aangenomen van
volstrekte afwijzing van kritische
vragen vanuit de kerken over gebeur
tenissen in de 8owjet-Unle. Het goed
recht van de Wereldraad om zich met
de vragen over de toepassing van de
mensenrechten ook ln het 8owjet-
biok bezig te houden wordt hier niet
fundamenteel betwist. Dat is een op
vallende ontwikkeling. De Russisch-
orthodoxe kerk schijnt zich toch iets
zelfstandiger op te stellen. Het lijkt
alsof men gaat aanvaarden dat de
Wereldraad niet een forum ls waar
men kan wijzen op de feilen van an
deren. maar dat men ook zelf erop
aangesproken kan worden vanuit de
broederschap van kerken hoe men
zijn kritische ;t>l in de eigen samenle
ving vervult. WIJ zijn gewend om van
Russische kerkelijke afgevaardigden,
telkens wanneer zich kritische stem
men ten aanzien van hun land verhef
fen, te horen dat dat Inmenging is in
binnenlandse aangelegenheden, en
daarom moet worden afgewezen.
Daarvan ls in deze brief geen sprake
en dat is een belangrijke stap vooruit.
Dr. Hebly, de auteur van dexe bijdra
ge, la verbonden aan het Interuniver
sitair Institunt voor Missiologie en
Oecnmenlca te Utrecht. Hij schreef
o.m. The Russians and the World
Coancll of Chnrchea, Belfast/Kok,
1978).
ADVERTENTIE
Pocketuitgave
Willibrordvertaling
Met Inleidingen
en aantekeningen
Voor iedereen die het
Nieuwe Testament voor
weinig geld altijd bij zich v
hebben.
348 biz., I 5,50
KATHOLIEKE
BIJBELSTICHTING
Poetbue 27,5280 AA
BOXTEL
telefoon 04118-73537
Ook verkrijgbaar in da
boekhandel
nogal triest, dat ln 1980 een in 1968
door hem geschreven stuk nog steeds
actueel ls. HIJ reageerde toen op de
encycliek Humanae Vitea. van paus
Paulus VI, die veel van de goede
dingen uit zijn voorgaande encycliek
Populorum Progressio leek terug te
draaien.
Volgens hem is de Nederlandse cate
chismus in tegenspraak met de uit
spraken van Paus Paulus VI. In deze
catechismus staat o.a „Menselijke
voortplanting is geen lot dat ongeor
dend over een gezin komt"Er
bestaan zoals iedereen vandaag
weten kan meerdere methoden om
tot geboortenregeling te komen. Zij
komen alle hierin overeen, dat zij de
liefdesomgang tussen man en vrouw
willen mogelijk maken zonder kans
op ontvangenis".
„Wij kunnen in onze dagen meer we
ten over alle processen, die zich bij de
ontvangenis van een mens afspelen.
Daardoor kan de mens zijn vrucht
baarheid meer ln vrije beheersing be
leven" De vraag of alle methoden tot
geboortenregeling gelijk moeten wor
den gewaardeerd, beantwoordt de
Nieuwe Katechlsmus door te verwij
zen naar een arts. die in elke situatie
maar de meest geëigende methode
moet voorschrijven. „Noch arts. noch
zielzorger spreken hierbij het laatste
gewetensoordeel uit."
Bijbel-lezen
K <*r
iljnma
nding
alsttl
n«n
ItS
■ster
De paus heeft andere kerken en ge
loofsgroepen uitgenodigd om met
zijn allen de strijd aan te binden
tegen ongeloof en atheïsme. Maar ligt
de grens uiteindelijk wel tussen Ja-
God of nee-God? Als het streven naar
vrede, gerechtigheid, menselijke ver
houdingen en respect voor de per
soonlijke waardigheid Je ernst is, dan
valt de allesbeslissende grens ergens
anders. Dwars door alle geloof en
ongeloof, kerkelijke, politieke en so
ciale verbanden heen zijn er mensen
bezig de bewoonbaarheid van de aar
de te behoeden en anderen bezig die
te vernietigen.
Het bezoek waa als het ware een pas
op de plaats.
Juist ln een geseculariseerd land als
West-Dultsland was er een kans ge
weest om een begin te nfaken met een
soort oecumene van alle mensen van
goede wil. Juist in het christelijke
Duitsland had de paus erop kunnen
wijzen dat kerken paradijzen van ver
burgerlijking zijn. waar militarisme
gedijt, waar mensen worden veracht
om hun sekse, hun geaardheid, hun
kritische opvattingen, hun linkse op
stelling. hun huidskleur of afkomst.
„Atheïsten bestrijden?" Veel gelovi
gen zouden van sommigen van hen
veel kunnen opsteken.
Veel van wat de paus gezegd heeft
getuigt van wijsheid en zorg. maar
ook van weinig vordering ln begrip en
erg weinig moed.
Er zou een geschiedenis te sd
zijn over de wijze waarop de;
de bijbel hebben gelezen. En
de laatste fase van die gesel
betreft: hebben gelezen en i
meer lezen. Dit laatste geldt
velen Je kunt het nu horen'
bij mij thuis werd er minstew
driemaal per dag uit de b;jb«
gelezen. Nog zie ik m'nvade:
dikke boek met de gehaakte E
(in schuine letters: b ij b e lij JJPK
en het aan tafel voor zich ne? 101
De bladwijzer wees aan waai
gebleven was. Pas later bega
geslachtsregisters óver te s
waarschijnlijk met een gen
geweten. Dat was eens allei
Het had iets goeds en het had
dat vragen kan oproepen. H«
was dat Je vertrouwd raakte i
bijbelse verhalen, met de sf<
bijbe> Bepaalde woorden ra
alleen daarom al nooit meert
Maar het riep ook vragen op
een goede gewoonte, maar di
een gewoonte. Dat kwam uit
zinnetjes als: eerst nog evenl
neem maar een korte psalm!
toch wel Iets dat blij maakt a j Hj
dat er vandaag weer over ges j.»,
wordt. We hebben 't dan wel l
liggen, maar kan dat zo bh
Zouden we niet naar een weg TN(
zoeken waarlangs opnieuw dt
woorden van God bij ons biru a
komen? En dan liefst met eet
regel maat. Volgens een orde 1*112
Oelukkig zijn daar tegenwoa igsel
weer voldoende handleidinge He
En niet alleen voldoende. raai
heel goede en bruikbare, waa: ry
wijzer van wordt. Waardoor )r WH
werkelijk een beetje „niet bijl
alleen" gaat leven. En dat la« «PP*1
willen we toch !*n si
I Jstoff
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Vinkev(
N. P. J. Kleiberg kand te L
Intrede: op 23 nov. te Uithui»*1*
F. A. Oijzel uit Groningen; I bra
(Andreaskerk) A. N. Langl ^orxi
Drogeham
onde
GEREF. KERKEN «taa
Beroepen: te Mijdrecht (voc
naire dienst Semarang. Inflo "4°
Belntema te Rottevalle, te 'oor
gen-Noord/Oost kand. A. Ge de
veste in te Groningen )fnz
Intrede: te 8assenheim Th. I 8®"
uit Amsterdam SlotervaartX
GEREF. KERKEN (VRUQ
Beroepen: te Launceston (7
K. Jonker, kand. te Zwolle.
Afaeheld: van Mussel A. te I
te Harderwijk.
Intrede: te Oegstgeest ('s i
en te Lisse ('s avonds) C d U
kand. te Kampen.
GEREF. GEMEENTEN
Afscheid: op 27 nov. van Dir
Blok ber te Capelle a/d IJl
Ds. J.A Alberts
ide
ion
on
In de leeftijd van 79 Jaar ls
ds. J. A. Alberts uit Amersfc
ritus predikant van de Gert
de Kerken. Ds. Alberts wai itre
eenvolgens predikant t
Amsterdam (voor de et
Oosterend en Zetten. In
met emeritaat.
Jan Bonda, De vrouw en hl
een uitleg van de hoofdstutfl
nesls 3 en 4 in het verband va O
Bijbel. Kok, Kampen z.j 200:
Leo Prijs, Inleiding ln d<
godsdienst, een uitleg van M
doxe Jodendom voor Chri
Kok. Kampen 1980, 140 blz.*
Ernst Feil/Ilse Tödt, Kon:
een bundel van
gezichtspunten uit ges<
kelen over de theologie van
fer. met o.a. een artikel vao
over Bonhoeffer en de Jodea
München 1980, 243 bis .jq,
El*
WINDHOEK (LWI) Opr,
drukkerij van de evangelisch!
ovambokavangokerk in
door een bomexplosie getrofli
maal ls de verwoesting vrljwe ER'
dig. De eerste aanslag op de dn nt v:
was in mei 1973. De politie hed n
de daderts) weten op te spon^J"
Kort na de laatste aanslag, i
woensdag in alle vroegte, tri
kerkleiding de politie te bel)
politie bleek echter onbere Isell
Toen de politie ten slotte ver wd
was duurde het negen uur vooi tor
kwam opdagen. Btei
Bisschop Dumenl van de Kerf
gezegd dat de avond voor de
veel militaire auto's ln de bu«
de drukkerij waren Ook had
wapende personen in de r
11
gezien, hoewel er een uitgaw^t,
geldt van zonsondergang tol
i*
De evangelisch lutherse ova-
vangokerk is de grootste Kerf ti h
mibië. Zij is geconcentreerd'
noorden van het land en hetf
tengevolge veel te lijden var'
vechtshandelingen tussen R
kaanse troepen en guerrilla-F1
van de Swapo. De drukker,
ceert het kerkblad Omukv*
kritisch staat tegenover dee
kaanse bezetting van hetlj UJ
verschillende malen de erffraj!^
de Zuidafrikanen heeft gev#
dit 1
ls c
en
hi
