een leuk geschenk!
Aardig boek over
^Volksgeneeskunst
exicon wekt wantrouwen
Denkwereld meisje
scherp geobserveerd
IM
REN AAN
IE HEMEL
Belangrijke Veiling
van kunst en antiek
2december1980e.v. dagen
Bon
OLLANDIA
Jan
Huyghen-
Serie
Goed overzicht van kapingen
Minutieus verslag van Doris Lessing
Kruidenboek:
goed en
betaalbaar
Bord hachee
tegen hoest
IDAG 21 NOVEMBER 1980
P 2ÖÜ1,—
BOEKEN
TROUW/KWARTET
P 21/RHS 25
Rensm
im 500
mdat ik me de boektitels „Uit
ootmooders kruidenkast" en
iRia weet het beter" herinnerde
jest ik wel iets wegslikken bij het
piemen van de titel „Oma's ge-
ndheidsgids" (oorspronkelijke
«lse en veel betere titel: Natural
-ilk Remedies) Bij het woord
Wjnia" moeten wij als lezers natuur-
Ic niet denken aan een echte oma,
Jaar aan de tijd van vroeger toen
4 als bekend alles beter was dan
PK fenwoorclig 6135 was p*060»
I lucht schoon en omdat de natuur
■C Bi zoals dat dan heet de enige
"I ikter was van de mens at men een
troen ter bestrijding van kink
iest of een knoflookbol tegen pljn-
Se gewrichten. „Weg met de pil-
I, terug naar de natuur", dat is de
!er waarin helaas de oma-titels
boeken over de natuurgenees-
n het ijze ons moeten brengen.
ADVERTENTIE
flJUIST VERSCHENEN:
DEEL 2
VOOR
SLECHTS
39,50
h boeiende verteltrant sleept de
3 r Ab A. Jansen u mee in de lucht-
rlog van 1943-1945. zoals die boven
ikrland werd uitgevochten. De
rijver van de eerder gepubliceerde
Cesvolle trilogie 'Wespennest
o» arden' geeft opnieuw in 'Sporen
dc Hemel' blijk \an zijn grote gave
rurtenissen realistisch weer te
cn. Delen I en nu ook 2 zijn ver
ghaar bij iedere goede boekhandel.
gave van
thus70.374(1 AB Bnarn. Tel. 02154-18941
Jammer, die sfeer, want zo wordt
een kunstmatige tegenstelling tus
sen de geneeskunde van nu (tref
woorden: farmaceutische industrie,
techniek, pillen, straling) en van
toen (natuur, oma. zuiver, onschul
dig) geschapen. En die tegenstelling
maakt het bijna onmogelijk om op
een verstandige manier de waarde
van zowel de normale als de alterna
tieve geneeskunst tegen elkaar af te
wegen.
Dit moest ik dus even wegslikken;
kijk ik vervolgens in Oma's gezond-
heidsgids (ik krijg het bijna niet uit
mijn pen) dan moet ik toegeven, dat
het een aardig boek is. Het bevat
zo'n 23 hoofdstukken waarin allerlei
middeltjes uit de volksgeneeskunst
van de hele wereld door de auteur
op vlotte wijze worden beschreven.
Sommige hoofdstukken bevatten
Informatie betreffende bepaalde
kwalen, andere zijn geheel gewijd
aan bepaalde huismiddeltjes
(„Knoflook het natuurlijke anti
bioticum").
Het boek houdt het midden tussen
een leesboek en een encyclopedie.
Zelf geef ik de voorkeur aan een van
beide, maar voor wie in het alge
meen geïnteresseerd is in deze ma
terie valt er toch op een goed lees
bare manier veel te leren.
L. Kondel: Oma's gezondheidsgids.
Uitg.: Tieboscb, Amsterdam. Prijs
29.59.
J-J.K.
ADVERTENTIE
l!iiH
UITGEGEVEN VOOR OE
LINSCHOTEN-VERENIGINO
Deel 1
EEN ZESTIENDE-EEUWSE
HOLLANDER IN HET
VERRE OOSTEN EN HET
HOGE NOORDEN
Leven, werken, reizen en
avonturen van Jan Huyghen van
Linschottn (1563-1611).
Uitgegeven door A. van dar Moer
260 Nz.. geill., geb. fl. 59,50
Deel 2
WAT LIJDT DEN ZEEMAN
AL VERDRIET
Hat Nederlandse iBtmaiilltü in
de zeiltijd (1600-1900).
Door CA. Davids mat medewer
king ven B.H. Aaibars voor de
muzieknotaties.
168 biz., fl. 38.-
Vraag uw boak handel ernaar!
i poatbut 566 2501 CM den k
i tai. 070-469460
De Engelse Journalist en schrijver
Ralph Barker heeft er voor gezorgd
dat de gijzelingsacties van Moluk-
kers in Nederland alsnog in boek
vorm zijn verschenen. Als onderti
tel gaf hij zijn boek mee: „Een waar
verhaal van kapers en gijzelaars."
Nieuws treft men in het boek niet
aan. maar dat neemt niet weg dat
Barker een documentair werk heeft
gemaakt dat nog boeiend is om te
lezen ook. Hij laat de gebeurtenis
sen van de dubbelkapingen in 1975
(de trein bij Wijster en het consu
laat in Amsterdam) en 1977 (de trein
bij De Punt en de school te Boven-
smllde) herleven Gedurende een
verblijf van verscheidene maanden'
sprak hij in Nederland met talloze
Nederlanders en Molukkers. Ook de
historische achtergrond wordt in
zijn boek toegelicht. De hoofmoot
vormt echter toch wel de gebeurte
nissen tijdens de gijzelingen. Aan
de hand van Interviews reconstru
eert hij de ervaringen van de gegij
zelden, de spanningen waaronder ze
leefden, de psychiatrische begelei
ding. Hij tekent ook de tegenstrij
digheid van de kapers, die aan de
éne kant zeggen hun ideaal van een
vrij Zuid-Molukken na te streven en
aan de andere kant een gruwelijke
methode daartoe hanteren, waarbij
ze er niet voor terugdeinzen mensen
dood te schieten. Verder in het boek
de bekende foto's van op afstand
gefotografeerde trein, geblinddoek
te gegijzelden en onder meer ook
portretten van Kapers, gegijzelden
en autoriteiten (Van Agt en Den
Uyl).
Ralph Baker: „Not here but la mou
ther place".
Uitg. St. Martin's Pres», New York
(vla Feffer en Simons, Weesp)
Prijs 31,50.
„Lexicon der Natuurgeneeswij-
van Dr. Ernst Meyer-Camberg is
i echte encyclopaedie. In strikt
hbetische volgorde wordt de lezer
n zeer afwisselend mengsel van
tkten en kwalen, lichaamsdelen,
ganen. therapieën en beroemde
nezers voorgezet. Wie een aantal
reien in het lexicon probeert op te
Kken merkt al spoedig dat een
rntal ervan niet behandeld wor-
:n. Hoe er in dit opzicht is geselec-
erd blijft Jammer genoeg ondui-
elijk. en daarom kan ik mijn ver-
loeden dat de natuurgeneeswij-
f over de niet behandelde kwalen
iets te zeggen heeft dan ook niet
estaafd krijgen
en kleine steekproef uit de inhoud
ik kan natuurlijk niet alle 324
aglna's gaan nalopen maakt me
ndertussen bepaald wantrouwig.
Zo staat onder de K van kanker de
achteloze zin: „K. is ook niet direct
besmettelijk." Daaruit maak ik op
dat de auteur bedoelt dat kanker
eigenlijk indirect wel besmettelijk
is. En dat is onzin.
Even verderop staat: „De veronder
stelling dat aardstralen van bepaal
de frequenties verantwoordelijk
zijn voor kanker, zijn (sic!) niet zon
der meer in tegenspraak met de
kennis van de gewone wetenschap."
Dit vind ik echte pseudo-taal: iets
willen bewijzen door onbewezen
ideeën door middel van dubbele
ontkenningen te verbinden met de
gewone wetenschap
In dezelfde paragraaf over kanker
staat nog een kanjer van een fout:
omdat men er van uitgaat dat K.
een homogeen gebeuren is," wordt
over het moderne kankeronderzoek
gezegd. De auteur van het lexicon is
kennelijk niet op de hoogte van het
feit. dat dit onderzoek juist niet van
deze veronderstelling uitgaat.
Het is natuurlijk maar een kleine
steekproef, maar nogmaals, ik
wordt er bepaald wantrouwig van.
En de prijs van het boek. maar liefst
75,- voor 324 pagina's niet glan
zend papier, nog afgezien van de
kwaliteit van de inhoud) maakt me
nog véél wantrouwiger.
Dr. Ernst Meyer-Camberg: Lexicon
der Natuurgeneeskunde. Uitg.: De
Driehoek, Amsterdam (324 p) Prijs
ƒ75.-.
ADVERTENTIE
Schilderijen
Gillis Claesz. d'Hondecoeter,
Antwerpen 1575 - Amsterdam
1638.
Egbert van Heemskerk de Jonge,
Haarlem 1634 - Londen 1704.
J. Vollaen. Leipzig 1708 -
Dresden 1769.
J. Blommers, J.W. Pieneman.
Jacoba Surie, e.a.
Zilverwerk
Een antieke brandewijnskom,
ovaal, waarvan de bak verdeeld in
acht gedreven lobben en de voet
voorzien van een knorrenrand.
De grepen hebben een
reliëfdecor van putti binnen
bloemranken, door Frederikus
Jarigs van der Lely - Leeuwarden
anno 1704, Zie Friese Voet nr.
424
Zilveren koektrommels, Den
Bosch 1822, J. van Gemert.
Boekillustraties
oa. Rie Cramer. Joh. Braakensiek.
Nel Heyligers.
Klokken
Amsterdams staand horloge,
adres Samuel Walker, tweede
helft 180 eeuw.
Stoel klokken, waarbij
.Schippertje".
Etnografica
Porselein
Europees. Chinees- en Japans
porselein, Wan Li Kom, Arita
flessen, Delfts. E.a. aardewerk
Muziekinstrumenten
Steinway concert vleugel.
Kijkdagen
28.29 en 30 november van 10-16
uur. Kunstcatalogus verkrijgbaar
v.a. 21 november a f. 10,50, incl.
verzendkosten.
fa. L Gijselman Zn.
Kunst- en Antiekveilingen sedert 1823.
Singel 118,1015 AE Amsterdam, 020-240432 en 233558.
door Rudi Wester
Het goede Initiatief vorig Jaar om
„The Golden Notebook" van Doris
Lessing ln Nederlandse vertaling
uit te brengen, la gelukkig door an
dere gevolgd. Een paar maanden
geleden verscheen de vertaling van
het eerste deel in de vljf-delige ro
mancyclus „Kinderen van het ge
weld." namelijk „Martha Quest"
(1964) en het tweede deel zal een
dezer dagen uitkomen.
Over deze cyclus zegt Lessing zelf ln
„A small personal voice": „Ik denk
dat de titel verklaart wat lk ln we
zen wil zeggen. Ik wil uitleggen hoe.
het ls mens te zijn ln een bepaalde
tijd wanneer je oog krijgt voor oor
log en mensen die andere mensen
haten. Hierover gaat deze cy
clus: dit hele scala van discrimina
tie en tirannie en geweld." Hoewel
In .Martha Quest" deze drie zaken
zeker uitvoerig aan bod komen, vor
men ze m.L toch niet het belangrijk
ste onderwerp in dit eerste deel. al
zijn ze er zeer mee verweven. Want
Lessing beschrijft hierin zeer sub
tiel en op de haar eigen, meedogen-
loos-scherpe, afstandelijke manier
de ontwikkeling van het vijftienja
rige meisje Martha tot wat ze aan
het eind ls: een getrouwde vrouw
(hetgeen niet wil zeggen: vol
wassen).
Martha Quest vertoont enkele over
eenkomsten met Do ris Lessing zelf:
ze groeide ook op ln het voormalige
Zuid-Rhodesië (al wordt ln het boek
dit land niet bij name genoemd,
alleen ln uitbundige, opvallende
'kleuren beschreven en met veel
heimwee), haar moeder was ook ver
pleegster. haar vader was ook ge
wond geraakt ln de Eerste Wereld
oorlog en daarna steeds ziekelijk
gebleven, ze werkte ook op een ad
vocatenkantoor en trouwde volgens
haar zeggen ook veel te vroeg. Maar
daarmee zijn de feitelijkheden zo
ongeveer afgelopen en bovendien
vormen ze natuurlijk op z'n hoogst
het raamwerk. De invulling is het
zeer boeiende en ln de literatuur
zelden zo minutieus uitgevoerde
verslag van de levensloop en ge-
dachtenwereld van een opgroeiend
meisje waarin alle door elkaar lo
pende gevoelens van woede en haat,
liefde en onmacht onontkomelljk
beschreven worden.
„Martha Quest" is in vier delen ge
splitst. De scheiding tussen het eer
ste en tweede gedeelte is duidelijk.
In het eerste deel woont Martha nog
thuis, op de boerderij, met haar
Engelse ouders. Hoewel de boer
derij afgelegen ligt. hebben ze toch
wel contact met het mengelmoes
van blanken dat er woont: Neder
landers, Schotten, Ieren. Martha
observeert met verbittering de hy
pocrisie waarmee deze volwassenen
met elkaar omgaan en de minach
ting die ze voor de inlanders, de
Afrikaanders, tonen. In gesprekken
met haar intellectuele vrienden Sol
ly en Joss Cohen spreekt ze zich
duidelijk uit tegen rassenvooroor
deel en antisemitisme, noemt ze
zich athelste en socialist* maar ze
voelt zelf wel dat het nog papieren
woorden zijn, dat de werkelijkheid
eigenlijk niet zo duidelijk voor haar
is. En daarom vindt ze deze periode
gruwelijk: ze heeft het gevoel te
worden meegesleurd, ze begrijpt
niet waarom ze de dingen tegen
haar verstand in, toch doet
Martha bekijkt haar bedillerige,
praatzieke, bemoeizieke moeder
met afgrijzen, haar vader die alleen
maar over ziekte en oorlog, oorlog
en ziekte praat, met meedogen. Een
huwelijk zoals dat van haar ouders
„dat als basis dat ironische weder
zijdse medelijden had" wijst ze vol
strekt af. Over seks wordt niet ge
praat tenzij op gekscherende of ge
heimzinnige toon. Maar ln het twee
de. derde en vierde deel van het
Bij uitgeverij Zomer en Keuning te
Ede verscheen „Het grote Kruiden
boek", geschreven door prof. dr R.
Evans Schultes. Het ls een van de
betere uitgaven die de laatste tijd
op dit terrein zijn verschenen: rijk
aan informatie, fraai uitgevoerd en
niet ln de laatste plaats zeer
betaalbaar.
Na een korte Inleiding over achter
gronden van het denken over ge
neeskruiden volgt een hoofdstuk
met beschrijvingen van planten
met veronderstelde geneeskrachti
ge werking. Dank zij de mooie Illu
straties levert dit voor degenen die
verder niet in genezen zijn geïnte
resseerd ln elk geval een kleine flora
op van 80 bladzijden. Mooi meege
nomen! De wel geïnteresseerde le
zer kan doorgaan ln het volgende
hoofdstuk, waarin klachten en ziek
ten aan de orde komen (alfabetisch,
dit maal van Aambeien tot Wonden,
traag genezende -). Vervolgens een
kort hoofdstuk met gegevens over
volksgeneeskunst ln andere cultu
ren en een laatste wat langer hoofd
stuk over de grondbeginselen van
de kruldenbereiding. Mijn ervaring
dat een hoofdstuk met deze inhoud
meestal als sluitpost fungeert,
wordt deze keer gelukkig niet be
vestigd: het bevat een duidelijke en
omvangrijke beschrijving. Kortom:
een goedkoop en prima geschreven
en ingedeeld boek over genees
krachtige planten en hun bereiding.
R. Evans Schultes e.a.: Het grote
Kruidenboek. Uitg.: Zomer en Keu
ning, Ede (208 p). Prijs: t.e.m. 31
december 29,90, daarna 37.50.
JJ.K.
boek maakt ze zich bewust van dit
leven los. Ze vertrekt naar de stad
om daar te gaan werken. En de ln
zichzelf gekeerde, wat knorrige
Martha uit het eerste deel stort zich
nu volledig en intensief ln Het Gro
te Leven.
Maar en dit is de leidraad het hele
boek door ook nu heeft ze nog
steeds het gevoel meegesleurd te
worden ln dingen die ze in wezen
niet wil en toch doet, terwijl haar
objectieve tweede ,4k" dit koel re
gistreert. Een mooie scène is bij
voorbeeld die waarin Martha, ge
hoorzamend aan het Idee dat ze
toch iets aan politiek moet doen. bij
de Linkse Boeken Club vetzeild
raakt en daar met verbazing gade
slaat boe vrouwen, boewei ze in een
hevige discussie verwikkeld zijn.
onmiddellijk het gesprek afbreken
als er een kind krijst, ook al zitten
hun mannen ernaast op hun gemak
Iets te drinken. 256 zal lk niet wor
den, denkt zij. Maar de werkelijk
heid ls wel even andere. Ook Martha
is nog één en al inschikkelijkheid,
één en al aanpassing. Dit gaat zelfs
zover dat ze ln het laatste deel van
het boek gaat trouwen met iemand
van wie ze eigenlijk al vrij snel een
afkeer heeft „maar het zou vast
allemaal in orde komen als ze ge
trouwd waren".
Het tweede deel van de cyclus heet
dan ook „Een goed huwelijk" en de
oplettende lezer kan al raden hoe
goed dat zal zijn. Deze constatering
ls tevens een bewijs van het vak
manschap waarmee Doris Lessing
deze puberteitsperiode van een
meisje beschreven heeft. Ze maakt
Je nieuwsgierig naar de verdere ont
wikkeling van Martha, naar het ge
vecht tussen de rollen die de maat
schappij haar oplegt en haar werke
lijke ideeën over hoe Je met elkaar
omgaat. Zeer van toepassing is dan
ook het citaat van Proust: „De
meeste vrouwen herleiden alles in
hun leven, zelfs het grootste ver-
idriet. tot een kwestie van 'aan-pas-
isen'."
„Martha Quest" van Doris Lessing
(Uitg. Bert Bakker. 280 p., 34,50)
„Het gouden boek" van Doris Les
sing (Uitg. Bert Bakker, 591 p.,
ƒ39,—) „A small personal voice,"
essays, reviews, interviews van
Doris Lessing (Vintage Books).
Wat gebeurt er als je veel uien eet?
Juist, en dank zij het boekje „De
geneeskracht van ons dagelijks
voedsel geschreven door Hans van
Cuijlenborg, weet ik nu dat dat te
danken ls aan de spijsverteringsbe-
vorderende werking die de ui ont
plooit. Bovendien, zo schrijft Hans
verder, stimuleert de ui overal ih
het lichaam de slljmklieren. wat
hem onder andere ook zo nuttig
maakt bij aandoeningen op de
borst. Bij een hardnekkige hoest
voortaan dus maar eens een stevige
portie hachee of hutspot naar bin
nen gewerkt. Het boekje beschrijft
van nog veel meer onderdelen van
ons dagelijks voedsel de voor mij
vaak onbekende werkingen in het
lichaam. Van aardappelen tot wa
terkers in de groentehoek, en van
aalbessen tot vossebessen in de
fruitafdeling Zo maakt dit boekje
me weer een beetje optimistisch
over mijn mogelijkheden om door
een verstandige keuze van mijn ge
wone dagelijkse voedsel gezond te
blijven. Zonder geheimzinnigdoene
rij en zonder dat ik zoiets moet doen
als ik noem maar wat in de
lente bij volle maan de wortel vap
de gevlekte dovenetel op de graven.
Kroketten, frikadellen en patat
sommige lezers zal ik hiermee te
leurstellen komen in de index
van deze aardige uitgave niet voor
En terecht natuurlijk.
Hans van Cuijlenborg: De genees
kracht van ons dagelijks voedsel.
Uitg. Hollandia (91 p.)
jj.k
ADVERTENTIE
Een boek dat niet
door een paar geleerden is
gemaakt, maar door
nonderden kinderen
n.a.v. een vorig jaar
gehouden internationale
tekenactie.
Op hun manier ver
tellen ze hoe God met dc
mensen omgaat: tekenin
gen en teksten die ont
roeren, vragen oproepen,
antwoorden geven,
gedurfde humor bevatten.
De begeleidende
teksten maken dit boek
zeergeschikt om kinde
ren èn volwassenen
nader te bepalen bij dc
boodschap van dc Bijbel.
„Goais toch
sterker'': een boek voor
het hele gezin! Geheel in
kleur, 120 pag., 20 x 27.5 cm,
f 19,90.
Deze bon zenden aan:
EO-Uitgaven, Antwoordnummer 80,
1200 VB Hilversum
U kunt ook telefonisch bestellen:
(035) K5264L tst. 240.
Betaling na ontvangst van accept girokaart.
Stuurmii...cx.„God is toch sterker" a f 19,90
rechtstrceks/via boekhandel;
Naam:
A dies:
Postcode /plaats:
ISBN: 907010034 7
Dit is een uitgave van dc Evangelische Omroep.
