[[rouw moet blijken
Een kat in het nauw
Dan dooft het licht
Hl
ogezegd
•21 NOVEMBER 1980
TROUW/KWARTET
P 15/RHS 16
Okke Jager
U geen kwaad tn Trouw eens
■taan bij het begrip trouw. De
fa Oabrlél Marcel mediteerde
over de vraag of men wel
ouvr kan beloven, aangezien
-itris zijn toekomstige ontwik -
kent Maar het ligt eraan wat
i trouw verstaan.
van mensen kan een weer-
w zijn van de trouw van
een verbond, waarin bijna
;e ls van symmetrie, ver-
Wde sterkste zich vrijwillig tot
IW die nodig ls om de zwakke
len. In de protestantse
beeft de trouw een goede
trouw ls het huwelijk, de
ip, het houden van af-
het nakomen van contac-
vervullen van beloften
een verloving: een experl-
\Idat menens ls, een „Ernst-
- Altijd precies op tijd komen
mag een deugd heten. De
hen die ook als het tegen-
vasthouden aan hun beroep
itlcus. ls veel sympathieker
houding van hen die zich
afvragen of zij wel links ge-
we te nsch a ppe lijk genoeg of
genoeg zijn om door hun
log geaccepteerd te worden.
alle mensen loochenen ln hun
I de visie van Sartre dat leder-
el onbetrouwbaar moet zijn,
.men ln elke minuut weer een
ls, een onberekenbare opvol-
in zichzelf ln de tijd. Vaste
en gewoonten trotseren
iwen. Het hele maatschappe-
>ven berust op (goede) trouw
irouwbaarheld. Vestdijk liet
larom de mensen trouw zijn:
ceo dlep-gewortelde behoefte
tden en verleden te laten sa-
ingen: de trouw gaat de tijd
en verbindt wat men gewor-
k met wat men vroeger was en
hen niet meer kan prijsgeven.
i er ook veel ontrouw, maar
c dfiAr waar men haar niet
dt Bijna nergens neemt de
etd zo hevig toe als ln
tentele trouw. Poll schreef
I dat de sterke stijging van
ilveau de neiging tot
•ntallteit eerder sterker dan
r maakt. Sentimentaliteit ls
jptlment dat niet stevig veran-
V Sentimentele mensen hech-
i aan Cuba of China, maar
|bten zich weer met hetzelfde
ZIJ kunnen altijd wel een
vinden, waarop zij
lelijden en zelfover-
I projecteren. Of dat nu het
e koningshuis ls of de laagste
üasse, dat maakt voor de
teling geen verschil. 8entl-
mensen zijn trouweloze
ni-
O
an
toelopen, die allebei iets belangrijks
doen, dan ls zij belden trouw, want
trouw ls haar karakter". In „Emma
Kwartier" van Poll zegt Peter: „Er
is maar «én weg en dat is de weg die
Je na Je Jeugd bent Ingeslagen." Dat
ls wat velen onder trouw verstaan,
maar het ls gemakzucht. Peter han
teert het principe van de trouw uit
eigenbelang. Al die pseudo-trouw
maakt de ontrouw als reactie bijna
noodzakelijk.
Er ls een trouw aan „onze mannen"
die neerkomt op die vorm van ge
makzucht die naïviteit heet. Ap
plaus als trouwbetoon verdooft niet
alleen de oren. Daarom wordt nuch
tere mensenkennis vaak voor wan
trouwen uitgemaakt. Maar het is
gebrek aan gezond wantrouwen, als
men plotseling al zijn vertrouwen
volledig Investeert ln «én groep of
zelfs één leider. De grondfout achter
veel medeplichtigheid ls daarom zo
moeilijk te vinden, omdat zij eruit
ziet als een deugd. Men meent eer
lijk dat de sportiviteit, dieper: de
loyaliteit, dieper: het christelijk ge
loof het nu eenmaal van ons vergt
om trouw te blijven, als wij eenmaal
gekozen hebben voor een huwelijks
partner. een kerk, een beroep, een
bedrijf, een partij. Wie veertig Jaar
bij dezelfde baas werkt, krijgt een
lintje. Wie de officierseed heeft af
gelegd, mag geen deelwelgeraar
worden.
Nu ls het waar dat wij niet kwaad
mogen spreken over de stillen ln
den lande die gekenmerkt werden
door een vanzelfsprekende trouw,
ook aan een harde meester: er was
van horigheid geen sprake, want zij
aanvaardden de nu eenmaal gege
ven positie in de maatschappij als
een keuze. Maar als het om een
keuze gaat. kan de ware trouw ook
van ons vragen eruit te stappen
uit een huwelijk, een kerk, een be
roep. een bedrijf of een partij-
Trouw ls Iets anders dan een nestge-
voel.
Een mens moet ook trouw zijn aan
zichzelf. Dezulken zijn onmiddellijk
herkenbaar, zoals Ida Gerhardt.
Zo'n trouw heeft niets te maken
met egocentrisme, maar alles met
integriteit Het kan ontrouw tegen
onszelf zijn, als wij trouw blijven
aan onze omgeving. Wie werkelijk
trouw ls, staat vaak alleen tegen
over de anderen. Trouw betekent
niet: vastzitten aan anderen, maar:
voor elkaar de wereld openhouden.
Waarom ls trouw tussen vrienden
een zeer romantisch begrip en hu
welijkstrouw niet, zodat Vondel als
lofzanger van de trouw tussen man
en vrouw minder geliefd werd dan,
schrijvers over ontrouw? Omdat de
huwelijkstrouw geen risico's lijkt in
te houden: geen trouw tot ln de
dood, maar trouw tot de dood erop
volgt. Dat doet eerder denken aan
levenslang dan aan levensmoed.
Maar trouw wil niet zeggen dat
mensen aan elkaar geketend zijn.
Daarom liggen trouw en ontrouw
vaak precies andersom dan men
denkt. Als de ene partner zichzelf
voortdurend vernieuwt en de ander
het wel gelooft, ls het de eerste die
trouw ls. 8cheiden kan trouwer zijn
dan het in-stand-houden van een
lege huls. Trouw wordt dan loyali
teit: de ander een bestaanskans la
ten en toch niet ln vertwijfeling het
eigen belang opgeven. Er ls moed en
beleid voor nodig om op de Juiste
wijze trouw te zijn.
Omdat trouw een gevolg van liefde
ls en niet de vervanging ervan (al
kan trouw de eros over dode punten
heenhelpen of tijdelijk de afwezig
heid van liefde overbruggen) is
trouw een ethische slag ln de lucht,
als er niets ls wat de moeite waard ls
om daaraan trouw te zijn. Losse
trouw ls onderdanigheid. In: „De
keisnijder van Flchtenwald" zegt
een SS'er: „Onze eer mocht dan
trouw heten, het object van deze
leuze werd er niet bij vermeld."
Trouw is niet zozeer een poging
hetzelfde te herhalen en te behou
den als wel een blijvende openheid
voor het andere. In een nieuwe lente
vraagt de trouw om een nieuw ge
luid. De Indonesiërs hadden gelijk,
toen zij het Immoreel noemden dat
wij hen wilden binden aan regels die
ln een dndere situatie waren opge
steld. Vestdijk schreef over A. Ro
land Holst: „Waar de verstarring
ons dwingt tot trouw, die daardoor
meteen ophoudt trouw te zijn, daar
blijft de trouwe zichzelf gelijk in
vrijheid." Dat Ood trouw blijft aan
zijn gemeente, wil niet zeggen dat
Hij de historische kerken niet voor
bij zou kunnen gaan om zijn werk
met anderen voort te zetten. Met
„Door de Eeuwen Trouw" staan wij
buiten de geschiedenis. Niet alleen
ln het leger of bij de politie, maar
binnen elk systeem en elk apparaat
zit de ware trouw op de punt van de
stoel.
door Jeanet Ruiter
Onder de titel ..Een volk kan niet
vergaan" schreef J. W. Schulte
Nordholt op de Podiumpagina van
7 november over het geloof ln een
„volksopstand".
HU trof dat geloof aan ln een rede
van Dorothee Sölle Hij wijt de her
komst aan de Romantiek en aan
Rousseau, die geloofde ln de goed
heid van de mens en z'n meervoud:
het volk. Wat was trouwens de
boodschap van Rousseau aan het
volk? „Jullie kreperen nu wel. maar
Jullie zUn tenminste nog zuiver." En
waarin verschilde dat van de Kerk
van die dagen, die zei: .Jullie zUn nu
wel heel arm, maar Jullie, zéker Jul
lie, komen ln de hemel"!
Schulte Nordholt noemt dit geloof
maar meteen „mythologie". Ik zou
liever van „mythe" spreken. Van de
Franse revolutie fietst hij vla Marx
naar Woodrow Wilson, die hetzelfde
optimisme toonden: „zUn de vor
sten en hun elltes/de geheime diplo
matie van de heren eenmaal opge
ruimd, dan zullen de volkeren vrede
stichten." De slechtheid en het
kwaad ln de wereld komt van ver
dorven heersers en machtswelluste
lingen die door verkeerde sociale
structuren (kapitalisme) hun kans
kregen en samenzweren tegen de
vooruitgang, de harmonie der op-
strevende mensheid.
NatuurlUk is dat allemaal niet
waar, en sinds de ontdekking van
„het menselijk tekort" weten we
wel beter. Tot zover Schulte Nord
holt, die ook nog liever .het goede"
kiest dan „het minste van twee
kwaden". Daarmee bestempelt lüj
zichzelf als absoluut denker.
Olng het stuk van Schulte Nordholt
nou over de rede van Dorothee Sölle
of ging het over de mythe van het
ongerepte volk? Ik besloot tot het
tweede: het ls nog maar helemaal
de vraag, of we Dorothee Sölle een
naïef geloof ln het volk kunnen ver-
wijten. Het lijkt me onjuist om uit
gerekend van héér zoal geen recht
vaardiging, dan toch een verklaring
te eisen van de oorlog tussen Iran
en Irak.
„Een volk vergaat niet" ls geen my
the maar een simpele, doch funda
mentele geschledenlsleer, vanaf
Noach tot en met Nicaragua. Na een
ramp beseffen de overlevenden dat
wat zU hadden kunnen zien als
weeén van het bijbelboek Openba
ringen, niet het definitieve einde
was. En wat gebeurt er dan? Mis
schien zitten we even bij de pakken
neer. als het ware om de boel te
Inventariseren, maar daarna gaan
ze bouwen. Er wordt met alle macht
gewerkt om weer een samenleving
te maken. Deze veerkracht ls een
verbazende eigenschap van het
menselijk ras, die mij steeds op
nieuw fascineert
Hoe zit het dan met de „volksop
stand"? Waar het volk opstaat te
gen het overheersende gezag, ge
beurt dat niet alUJd even handig of
effectief. Dat zien we aan „onze"
krakers, aan de scholieren ln Zuid
Afrika. Waar het beter leek te luk
ken, hoopte lk steeds (Cuba, Mo
zambique, Vietnam, Angola, Nica
ragua) dat het de opstandelingen
zou lukken om de wereld een Iets
humaner aanzien te geven en bij
die hoop blUft het.
Ben lk dan toch een slachtoffer van
de mythe van de „volksopstand"?
Dat weet lk nog zo net niet. Ook al
staan we met één been nog ln het
tijdperk van de Romantiek, het an
dere been is al bijna losgetrokken
uit het Vooruitgangsgeloof. Dat
opent nieuwe wegen in de geschie
denis.
Waarheen? Dat weet lk niet, dat
zullen we wel zien. Ik blijf hopen,
dat volken die opstaan tegen hun
heersers, de strijd niet tevergeefs
gestreden hebben; en lk weet dat
Van Randwijk gelijk had, toen hij
zei: „Een volk dat voor tirannen
zwicht, zal meer dan lijf en goed
verliezen dan dooft het licht."
prdt van het dierbare begrip
veel misbruik gemaakt Ca
ll at dit Ironisch bUJken door
•uw ais volgt te typeren: ..Als
jt wil dat er twee aantrekkeUJ-
i tegelijk op haar komen
IB. Meijer: De dikte van een
IU hopelijk niet altijd omge-
evenredig met het resultaat
t onderzoek (TH-Twente).
i E. Lobman: Een vrouwencafé
i vergelijken met een crèche
"1 de vrouwen worden bezigge-
met eerl Ideologische fop-
1 (VU-Amsterdam)
van der Steeg: De racefiets
*e auto als statussymbool ver-
a (R.U.-Utrecht)
van der Steeg: Het toelatlngs-
voor An til lianen naar Neder-
dient geUJk te zijn aan het
field voor Nederlanders
|de Antillen (R.U.-Utrecht)
J. Flchtinger-Schepman: Het
it de directeur van de Stich-
Weg zaken als veiligheid, mili-
energle tot randverschijnse-
stempelt, is symptomatisch
bet denken van de zogenaam-
»y (R.U.-Utrecht)
van Noordwijk: Een medicus
aan de Inrichting van de wacht-
tr zien, hoe de verhouding ei-
'ang-patièntenbelang ligt.
geen toeval dat korte wacht-
^ni samengaan met comfortabe-
tótkamers (R.U.-Utrecht)
Hwle Song: De westerse ge
il kl hinde wordt in China niet als
v; natieve geneeskunde be-
"luwd (RU.-Utrecht)
dy: Afgaande op de teksten
fr-shlrts zou men kunnen denken
|een groot gedeelte van de Ne-
bevolking aan Ameri-
universiteiten heeft gestu-
d (R.U.-Utrecht)
gjA, Nieowenhuis: Een reclame
commissie voor personeelsad-
ities zou onder andere de on-
itlge vraag naar academici
a 27 Jaar met ruime ervaring
n voorkomen (R.U.-Utrecht)
door Kees Hulsman
Christelijk Nederland is verdeeld. Tijdens het fusieproces
van KVP, ARP en CHU waren er nogal wat mensen (met
name in de ARP) die een CDA-eenheldsworst niet zo zagen
zitten. Zo zijn ontstaan de RPF, het EPV en de CPUIeen
groep rondom Kruisinga die niets met de Duitse CDU heeft
te maken). Later is hierbij gekomen de groep van tachtig om
mensen als Van Bennekom en Feddema. De Arjos heeft een
paar weken geleden „nee" gezegd (een voorlopig nee) tegen
het CDJA en zij heeft daarmee ook (en vooral) „nee" gezegd
tegen het nieuw gevormde CDA. In de PPR is een groep
christenen rondom Bas de Gaay Fortman die contact wil
hebben met een aantal van deze groepen.
Hallo! Ik ben Reagan en ik waarschuw u!
Dit zijn al zes groepen van kritische
christenen. Eenheid ls vooralsnog
ver te zoeken. Hiernaast ls er sinds
1978 een kritische werkgroep NBBA
(„Niet BIJ Brood Alleen"), een groep
die werd opgericht binnen CDA-
verband met het doel om het CDA-
beleid kritisch te volgen. Deze
groep zat grotendeels op een lijn
met de tien loyalisten ln de CDA-
Tweede-Kamerfractle. Dat dit kri
tisch volgen van de CDA-mlnlsters
ln het kabinet en de CDA-Tweede-
Kamerfractle noodzakelijk was (en
nog steeds ls!) ls de afgelopen Jaren
voldoende gebleken.
Blunder
Regelmatig zUn er geruchten ge
weest dat de werkgroep NBBA uit
het CDA zou stappen. Zaterdag 8
november had het dan zo ver moe
ten zijn. Het bestuur van de werk
groep NBBA heeft het NBBA-con-
gres ln Utrecht overvallen met zijn
voorstellen en resolutie om het
CDA vaarwel te zeggen. Een politie
ke blunder van de eerste orde.
Het bestuur weet ten eerste dat
enkele maanden geleden (op 10 Juli)
tweederde van de leden niets voor
een eigen NBBA-partU voelde. Het
bestuur weet ook dat er geen aan
wijzingen zUn dat dit ls veranderd.
Ten tweede: het bestuur heeft de
leden vrijwel geen Informatie gege
ven over de gesprekken die het met
andere kritische christengroepen en
de tien loyalisten heeft gevoerd.
Het bestuur heeft ten derde de aan
wezige leden op het congres ln
Utrecht zUn resolutie slechts één
minuut voor de bespreking hiervan
uitgereikt
Geen wonder dat er verwarring en
onenigheid was.
Politiek manifest
Er is een prachtig politiek manifest
opgesteld, dat nüj ln grote lijnen
aanspreekt. Het is verheugend dat
de tien loyalisten een groot aantal
punten uit dit manifest kunnen on
derschrijven. Met één punt hadden
zU echter grote moeite: om ln alle
gevallen „nee" te zeggen tegen het
plaatsen van mlddellange-afstands-
raketten. Jammer dat zU dit niet
konden of wilden doen, maar het
NBBA-bestuur ls te ver gegaan met
de conclusie dat hierdoor het ver
trouwen ln de tien loyalisten opge
zegd diende te worden. Dat had het
bestuur nooit mogen doen. Het had
aan de leden van de werkgroep-
NBBA moeten vragen of dit ook
voor hen een breekpunt zou zUn (zie
ook het artikel van Plet van Tellin
gen ln CD-Aktueel van IS no
vember).
Geharrewar
In de vergadering zelf werden stel
selmatig vragen van mensen uit de
zaal niet beantwoord. Na een hoop
geharrewar, veel stuurgroep-spoed
vergaderingen, schorsingen en wat
dies meer zij besloot het bestuur
door H. J. Neuman
In de november-ultgave van het
Britse tijdschrift „Encounter" komt
een artikel voor van iemand die het
sowjet systeem en de communisti
sche theorie uit eigen beleving kent,
de bekende Wolfgang Leonhard.
Menigeen zal zich zijn boek uit 1955
herinneren, „Die Revolution ent-
lfisst Ihre Kinder".
Ditmaal stelt Leonhard zich de
vraag, of de wereld soms op weg ls
naar een post-communlstlsch tijd
perk, d.w.z. naar een toekomst
waarin het communisme geen rol
van betekenis meer speelt. HU
noemt in zijn artikel zes redenen
waarom niet alleen in Oost-Europa
(Polen!) maar ook in de Sowjet Unie
zelf veranderingen mogen worden
verwacht: de gecentraliseerde lei
ding van de economie staat vernieu
wing en groei ln de weg; de invoe
ring van nieuwe technologieën
wordt erdoor bemoeilijkt; steeds
grotere afmetingen neemt het pro
bleem van de „nationaliteiten" aan;
de ideologie en de invloed van de
ideologie zUn tanende; de afgunst
op de bevoorrechte positie van de
communistische elite neemt toe; en
er zijn tekenen van degeneratie ln
de leiding van staat en partij.
Wolfgang Leonhard komt in zUn
artikel tot de conclusie dat het sow
jet Imperium ln een crisis verkeert.
HIJ voegt daaraan een recept toe.
Het sowjet Imperium moet volgens
hem niet de kans krijgen zich met
een beroep op het grote belang van
de „ontspanning" te onttrekken
aan binnenlandse liberalisatie en
rtalevlng van bUvoorbeeld de Slot
akte van Helsinki. Hij keert zich,
met andere woorden, tegen hen die
vooral nu. terwijl in Madrid de Con-
ferenUe voor Veiligheid en Samen
werking in Europa plaats heeft,
groot onheil voor vrede en veilig
heid zeggen te verwachten van een
consequente beoordeling door het
Westen van de manier waarop de
8owJet Unie de rechten van de
mens eerbiedigt.
Ook keert hU zich tegen elke vorm
van „Erfolgszwang" als het gaat om
onderhandelingen tussen oost en
west. Natuurlijk moet er onderhan
deld worden, maar alleen als er wat
te onderhandelen valt. Is dit tljde-
UJk niet het geval, dan is er niets
Immoreels aan van tafel op te staan
en een luchtje te scheppen.
Hier en daar vertoont het betoog
van Leonhard raakvlakken met
twee Inleidingen die eerder deze
week werden gehouden op een
avond, belegd door de Haagse afde
ling van de Koninklijke Vereniging
van Nederlandse Reserve Officie
ren. Zo betoogde prof. Jhr. dr. F. A.
M. Alting von Geusau uit Tilburg
dat ln de Sowjet Unie het denkende
deel van de natie grotendeels is
uitgeroeid of ln quarantaine ge
plaatst en dat de kwaliteit van de
oplossingen die de huidige leiding
voor de kolossale problemen van
vandaag weet te bieden ernstig te
wensen overlaat. De mensen aan de
top zijn traag van geest, ze vertonen
gebrek aan fantasie en ze beschik
ken over weinig Inzicht (weinig in
zicht ook ln de buitenwereld). En ze
worden geobsedeerd door militaire
macht. De gedachte dat voor ieder
probleem een militaire oplossing
bestaat is zowel een van de simpel
ste alsook een van de gevaarlijkste
die er bestaan.
Oud-generaal M. H. von MeUenfeldt
was de tweede inleider. HU ging in
op enkele zwakke plekken die juist
die militaire sowjet macht vertoont
Als zodanig noemde hij de omstan
digheid dat de 8owjet Unie overal
vijanden ziet en dat ze, althans naar
eigen opvatting, haar krachten
moet verdelen over verscheidene
fronten en dit terwijl de Interne
communicatie gebrekkig is te noe
men. Een andere potentieel zwakke
plek is de spanning die er volgens
de heer Von Meljenfeldt bestaat
tussen de IJzeren discipline die van
de sowjet militair wordt geëist en
het Inzicht dat succes op het ge-
vechtsveld steeds meer gaat afhan
gen van de deskundigheid en het
persoonlijk Initiatief van de indivi
duele man.
Het Russische overwicht aan tanks
(19.000 tegen 7.000 aan NAVO-zUde)
wilde hij niet wegpoetsen. Toch ves
tigde hij de aandacht op de toene
mende betekenis die de zgn. preci-
sle-gelelde munitie krijgt En uite
raard heeft leder zo zUn schattingen
over de cohesie van het Warschau
Pact en over de betrouwbaarheid
van de Oosteuropese legers. Zoveel
ls wel zeker dat deze betrouwbaar
heid zal afnemen, naarmate het
conflict langer duurt en succes voor
het W irschau Pact ultbUJft.
WW*
Het merkwaardige was dat belde
sprekers, hoe verschillende de toon
zetting van hun inleidingen ook
was, ln één punt overeenstemden:
de zwakheden van de Sowjet Unie
mogen ons niet tot de conclusie
brengen dat we „dus" van die kant
niets of weinig te vrezen hebben.
Veeleer ls het tegendeel waar. Een
totalitaire dictatuur zoals die thans
ln de Sowjet Unie bestaat, aldus
prof. Alting von Geusau, kan er
juist door het besef van eigen zwak
te en de omvang van de eigen pro
blemen toe komen haar toevlucht
te zoeken ln militaire avonturen. Of
zoals de heer Von Meljenfeldt het
uitdrukte: een kat in het nauw
maakt rare sprongen.
Verschil in toonzetting was er zeker.
Prof. Alting von Geusau gaf een
uiterst harde schildering van het
systeem zoals WJ dit ln de Sowjet
Unie waarneemt, een heerschappU
van geborneerde grijsaards die de
wereld hebben verdeeld ln proleta
riërs en klassevUanden en die nim
mer bereid zullen zijn aan deze laat
ste categorie enig recht toe te ken
nen. De heer Von Meljenfeldt was
van oordeel dat het niet uitsluitend
de schuld ls van de Sowjet Unie als
we thans worden voortgedreven
naar de afgrond van een nieuw ge
wapend conflict. Wij in het Westen
zUn volgens hem mede-verantwoor-
delijk; ons denken heeft deze situa
tie medebepaald. Ook meende hU
dat men bU de beoordeling van de
sowjet politiek mede in aanmerking
moet nemen de ervaringen die de
machthebbers in Moskou hebben
opgedaan ln hun contacten met het
Westen: de uitgesproken onwelwil
lendheid die zU ln 1918-1920 ont
moetten, de Tweede Wereldoorlog
en de „containment policy" daarna.
Maar Juist waar twee sprekers met
zulke uiteenlopende invalshoeken
tot eenzelfde diagnose komen, is dit
de moeite van het signaleren waard.
Het opkomende tU van hervorming,
democratisering en liberalisatie
zien zij als een motief voor de
machthebbers in de Sowjet Unie
om de militaire „vlucht naar voren"
in te zetten. ZIJ verschillen op dit
punt duideUJk van opvatting met
Leonhard die liberalisatie en demo
cratisering van het sowjet regime
juist beschouwt als het beste mid
del om oorlog te voorkomen.
alle leden schriftelijk over de reso
lutie en amendementen te laten
stemmen. Eindelijk een verstandig
besluit. Op die manier kunnen alle
leden bij het besluit betrokken wor
den en zullen er geen moeilijkheden
ontstaan met afgevaardigden die
een verdeelde achterban hebben.
Wat nu?
Moet het NBBA een zevende club
naast de zes genoemde groepen
worden? Ik ben voor één radicaal
christelijke partij. Niet christenra
dicaal maar radicaal christelijk.
Het accent dient op het christen
zijn te liggen. Het dient één partii te
zijn (niet een van de zeven splin
ters).
Er ls nog hoop op het CDA. De hoop
is klein als een mosterdzaadje,
maar zU is er. Dertien CDA-fractie-
leden stemden afgelopen zomer
voor een olieboycot van Zuid Afri
ka. Zeven gingen door de knieën.
Zes leden bleven consequent en
steunden ook de motie van wan
trouwen toen het kabinet de CDA-
motie naast zich neerlegde. Mis
schien zUn liet er geen tien maar
dan toch wel zes CDA fractie leden
die nog enige ruggegraat hebben.
Het NBBA zou er wUs aan doen af
te wachten of het CDA de gravami
na van de loyalisten wenst te accep
teren. Als dit gebeurt is er nog een
lichtpuntje. Waarom wil het be
stuur van de werkgroep NBBA hier
niet op wachten? Ook de Arjos
dient hier mijns Inziens op te wach
ten. Een vraag hierover en gericht
aan voorzitter Westrate werd niet
beantwoord.
Op basis van deze punten zouden
de leden van de werkgroep NBBA er
wijs aan doen nü tegen uittreden uit
het CDA te stemmen. De werkgroep
dient mijns Inziens echter wèl een
mogelijk uittreden in overweging te
houden.
De werkgroep dient ook gesprekken
te voeren met andere aan het NBBA
verwante groepen. Te denken valt
aan EPV. RPF, CDU, groep van
tachtig, Arjos, CDJA en PPR-chris-
tenen rondom Bas de Gaalj Fort
man; gesprekken waarbij ook de
leden betrokken dienen te zUn.
Prof. Goudzwaard heeft verklaard
bereid te zUn zich voor een NBBA-
UJst, in samenwerking met andere
groepen bij voldoende programma
tische overeenstemming ter be
schikking te stellen. Daarom is het
jammer dat Goudzwaard op 18 no
vember niet aanwezig was. Als hij
deze chaotische vergadering had
meegemaakt weet ik niet of hij nog
wel zo enthousiast zou zUn geweest.
HU zal zeker ook niet te spreken zUn
over diegenen binnen de werk-
groep-NBBA die hem bijna tot af
god maken: „Met Goudzwaard kan
alles."
iNiet uit elkaar
De leden van de werkgroep-NBBA
moeten nu gaan stemmen voor of
tegen de resolutie van het bestuur
of voor een amendement om hun
uittreden uit het CDA te overwe
gen. Alleen het aannemen van dit
laatste amendement kan de werk
groep bijeen houden. Door dit
amendement kunnen ook de bezwa
ren tegen het beleid van het CDA
duidelijk naar voren komen. Als te
zijner UJd werkelijk alle hoop voor
een beter CDA vervlogen is kan er
alsnog een besluit tot uittreden
worden genomen.
Eén ding is te hopen en dat is dat de
werkgroep-NBBA nu niet uit elkaar
valt. En laten we hopen (en er ook
aan werken) dat de „C" van het
CDA alsnog inhoud wordt gegeven.
Kees Hulsman is lid van de werk
groep NBBA (indiener zelfs van
het in de voorlaatste alinea ge
noemde amendement), lid van de
buitenlandcommissie van het
CDJA. Hij schreef deze bijdrage
echter op eigen verantwoordelijk
heid.
