Reagan moet kiezen tussen Israël en oliestateii =4 Analyticus van de Habsburgse mythe LAATMIJ MAAR WEER EVEN RIJDEN." '7 GAAT rn netzolekkwM V D wil Cemsto kopen f230. 1 Van der Schaar wordt niet gehoordp Kentuck. Een prima zware shag, verpakt in een luchtdicht verzegeld pakje. (Het uiterlijk is echter sinds kort wat aangepast). Kentuck. Een hele goeie zware shag, gemaakt van de beste Kentucky tabakken. Dat kost wat meer en dat kun je proeven. Derde Wereld krijgt extra olie Principe-akkoord over CAO Ahold Nederlanders winnen zes to#>' in Grieks casii MAANDAG 10 NOVEMBER 1980 TROUWKWARTET door Ronny Naftaniel Ter viering van de honderdjarige geboortedag van Jabotinskl, de geestelijke vader van de Israëlische Cheroet partij, bezoekt de Israeische premier Begin deze week de Verenigde Staten. Hij zal daar onder meer besprekingen voeren met de nog zittende president Carter, terwijl Begins medewerkers koorts achtig bezig zijn een gesprek tot stand te brengen met Ronald Reagan. Begin wil de eerste buitenlandse regeringsleider zijn die Reagan persoonlijk met zijn grote verkiezingsoverwinning komt feliciteren. Tegelijkertijd zal de Israëlische pre mier zeker de kans willen grijpen Reagan te toetsen op zijn verkie zingsbeloften ten aanzien van Israël. Deze beloften lagen bijna geheel in lijn met de visie van Israëls voor naamste politici, hetgeen nauwelijks verwondering mag wekken gezien het grote belang dat alle drie de presi dentskandidaten dit keer schenen te hechten aan de Joodse stem. Dit zou wellicht anders geweest zijn als voor af al duidelijk geweest was met welke grote marges het uiteindelijke verkie zingsresultaat tot stand zou komen. Geheim wapen President Carter heeft er riog alles aan gedaan de traditioneel democra tische Joodse steun, die van wezenlij ke invloed is in de staten New York, Pennsylvania, Illinois. Florida en Ca- lifomië, te behouden. Zo tekenden Israël en de Verenigde Staten op het laatste nippertje een verdrag, dat Is raël tot 1994 Amerikaanse olieleve ranties garandeert en beloofde Carter dat de F15 straalvliegtuigen die aan Saoedi-Arabië geleverd zullen wor den geen offensieve wapens en uitrus- tig zullen krijgen. Deze beloften en zelfs de inzet van het „geheime wa pen". de Israëlische oud-minister van defensie Ezer Weizman in Carters ver kiezingskaravaan, hebben niet kun nen verhinderen dat de democraten ditmaal minder Joodse stemmen ver wierven dan ooit tevoren. In het verkiezingsmanifest van de Republikeinse partij, dat in juli 1980 aanvaard werd. vindt men de ..Rus senvrees" van de Republikeinen dui delijk terug. De verklaring van de negen EO-landen in Venetië dat de PLO betrokken dient te worden bij de vredesonderhandelingen in het Midden-Oosten wordt bijvoorbeeld „het eerste teken van succes van de Russische invloed" genoemd. Het manifest spreekt zich voorts uit tegen het betrekken van de PLO bij een uiteindelijke vredesregeling, om dat dit „in strijd is met de belangen van Israël en de Palestijnse Arabie ren". Het is verkeerd legitimiteit te geven aan organisaties „die het fun damentele bestaansrecht van Israël ontkennen". De vestiging van een Pa lestijnse staat op de Westelijke Jor- daanoever wordt gezien als „een de stabiliserende faktor en schadelijk voor het vredesproces". Het manifest legt, evenals Reagan in verschillende verkiezingstoespraken, sterk de nadruk op het strategisch belang van Israël. „De veiligheid, sou- vereiniteit en onaantastbaarheid van Israël is een morele noodzaak en dient het strategische belang van de Verenigde Staten", aldus de Republi keinen. Naast de verplichtingen jegens Israël willen de Republikeinen nauwe ban den met de „gematigde Arabische staten". De Amerikaanse betrokken heid bij het vredesproces tussen Is raël en Egypte zal worden aangemoe digd en uitgebreid met staten die in vrede met Israël en Egypte zal wor den aangemoedigd en uitgebreid met staten die in vrede met Israël willen leven. Tot slot volgt een interessante uitspraak over Jeruzalem, dat „een onverdeelde stad dient te blijven met een voortgaande vrije toegang tot alle heilige plaatsen voor mensen van elke godsdienst". Jeruzalem Juist over Jeruzalem is in Juli veel te doen geweest naar aanleiding van het wetsvoorstel van Geula Cohen, dat Jeruzalem tot ondeelbare hoofdstad van Israël uitriep. De internationale verontwaardiging over deze daad heeft de Republikeinen voorzichtig gemaakt. Ronald Reagan had namelijk in maart 1980 aan Joodse leiders in New York verklaard dat „een onverdeelde stad Jeruzalem betekent dat de sou- vereiniteit over deze stad bij Israël dient te berusten". Deze krachtige uitspraak vindt men niet meer terug in het manifest. Reagan is echter wellicht uit strategische overwegin gen pro-Israëlisch, maar een morele afweging van sympathieën ont breekt. Israël mag natuurlijk nooit een militaire voorpost worden in Amerika's vete met Rusland. Dit brengt zowel Israël als de wereldvre de in gevaar. Het is daarentegen voor Israël van groot belang om tot een rechtvaardige vrede te komen met het Palestijnse volk en veilige en er kende grenzen te hebben. Hoe dat moet, daar spreekt Reagan zich niet over uit. Voor de belangen van de Palestijnen heeft hij überhaupt geen oog, wel voor die van de „gematigde" Arabische staten, waarmee hij Saoe di-Arabië, Koeweit en Jordanië be doelt. Maar deze landen zijn vooral voor Amerika's strategische en olie- positie van belang. Hoe Reagans beleid zich uiteindelijk ontwikkelt, hangt in grote mate af van zijn raadgevers. Zelf heeft hij weinig inzicht in de buitenlandse po litiek. al zeggen zijn Joodse vrienden uit de filmindustrie dat hij er geen vooroordelen op nahoudt Jegens Jo den of Israël. De Egyptische ambas sadeur in Washington, Ohorbal, daar entegen, heeft in juni aan Journalis ten verklaard, dat Reagan er privé heel andere gedachten op nahoudt, dan dat uit zijn openbare uitspraken valt al te leiden. De benoeming van de demokraat Jackson, Kissinger en Allen tot advi seurs op buitenlands terrein wijst er op het eerste gezicht op dat ook na de verkiezingen de duidelijk pro-Israëü- sche lijn voortgezet gaat worden. Maar ook hier moeten vraagtekens bij gezet worden. Reagans verkie zingscampagne is voor een groot deel gesteund door bedrijven die nogal wat belangen in de Arabische wereld hebben. Reagans vice-president Ge orge Bush bijvoorbeeld is miljonair geworden in de olie-industrie. De Be- chtel Company, die voor de komende Jaren voor 100 miljard gulden aan orders in Saoedi-Arabië denkt te ver werven en de Fluor Company, die voor 40 miljard aan gasprojekten in Saoedi-Arabië heeft, hebben Reagan van meet af aan financieel gesteund. Bob Fluor wist maar liefst 16 miljoen voor het Reagan verkiezingsfonds te ronselen. George Schulz van Bechtel wordt ken, terwijl Caspar Weinberger, even door sommigen getipt als de mogelijk eens van Bechtel. vorige week tot nieuwe minister van buitenlandse za- speciaal adviseur benoemd werd. ADVERTENTIE aS&Sy Ook de positie van William ex-minister van financiën ondi en een fanatiek aanhanger v gan, wiens pro-Saoedische thieën buiten kijf staan, spe belangrijke rol in het door de, president te voeren beleid. Het ziet er dus naar uit dat i J Begin niet zozeer bang beh< 1 zijn, dat de nieuwe Amerika» gering de PLO zal onderst deze wordt immers bescho» een verlengstuk van de Ruj maar wèl de conservatieve An. regiems. Saoedi-Arabië vom mers ook een belangrijk stral bolwerk voor de Amerikanen schikt zoals blijkt over een bt|J,K ke lobby onder de Republikn Op twee punten zal spoedig l welke richting Reagan zal Uiee Dat is de kwestie van de otti it1 wapens voor de Saoedische Fl; »y( tuigen en het al dan niet vooi van het autonomie-overleg tut m raël en Egypte, waar de Saoi regering nogal tegen is gekarY\ zal buitengewoon belangrijk ke positie de nieuwe presld gaan innemen in het confiic n Irak;Jordanië, waarbij een ke U Irak en Jordanië voor Israé; T gevaren met zich mee kan bn Ji Hoewel een onderaoek van AI? officiële pro-Israël lobby in heeft uitgewezen dat het nieus van Afgevaardigden pro-Isra< is dan ooit (slechts twee j vindt bijvoorbeeld dat de PLO 'wf vredesonderhandelingen moe: ne den betrokken), zal toch veelj^ gen van Reagans politiek totcJ,|j servatieve Arabische staten Dn. Ronny Naftaniel is dir van het centrum voor inform documentatie Israël (CID1)| ,ef V, Robert Musil honderd jaar geleden geboren door Hans Ester De naam van de Oostenrijkse schrijver Robert Musil zal al tijd associatief verbonden blijven met het begrip „Kaka nien". Dat is een afleiding van „kaiserlich und königlich", de bijvoeglijke naamwoorden van de Oostenrijks/Hongaar se dubbelmonarchie. De af korting „k. und k." sierde in het Oostenrijkse keizerrijk al les, wat zich daarvoor maar wilde lenen. Musil beschrijft ln het hoofdstuk. „Kakanien" van zijn grote roman Der Mann ohne Eigenschaften het wezen van deze staat, die in 1918 ten onder is gegaan. In de herinnering van de verteller is Kakanien een staat, waar de tijd stil stond, waar alles pas op de plaats maakte, waar alles bleef zoals het was, waar de stilstand tot politiek principe was verheven: „Het noemde zich schriftelijk Oostenrijks-Hon gaarse monarchie en het liet zich mondeling als Oostenrijk betitelen; een naam derhalve, waarvan het met een plechtige staatseed afstand had gedaan, maar die het in alle gevocls- zaken handhaafde, als teken, dat ge voelens even belangrijk zijn als het staatsrecht en dat voorschriften niet de ware levensernst betekenen. Kakanien was volgens zijn grondwet liberaal maar het werd clericaal gere geerd. Het werd clericaal geregeerd maar men leefde er vrijzinnig. Voor de wet waren alle burgers gelijk maar niet iedereen was nu eenmaal burger. De mythe van het Habsburgse Oos tenrijk, door hoeveel Oostenrijkse schrijvers werd zij niet tot leven ge wekt!: Franz Werf el, Stefan Zweig, Helmlto von Doderer, Joseph Roth. Geen van hen heeft het oude Oosten-, rijk zo onbarmhartig geanalyseerd als Robert Musil in de romans Die Verwimmgen des Zöglings TörleB en Der Mann ohne Eigenschaften en te vens in verschillende essays. Robert Musil werd honderd Jaar gele den op 6 november 1880 in Klagen- furt (Oostenrijk) geboren. Zijn schooltijd op de „Milltar-Unterreal- schule" en de „Militfir-Oberrealschu- le" was bedoeld als voorbereiding op een carrière in het militaire of ambte lijke apparaat van de Donaumonar- chie. Van die voorgeschreven baan week Robert Musil af. HIJ ging machi nebouw studeren aan de T.H. Brünn en vertrok na zijn militaire dienst plicht naar Duitsland om in Berlijn logica en experimentele psychologie te studeren. Levenscrisis In 1908 promoveerde Musil op een proefschrift over de filosofie van Ernst Mach. Twee jaar daarvoor had hij zijn roman Die Vewimingen des Zöglings TörleB gepubliceerd. De hoofdfiguur uit dit boek, leerling van een militair internaat, belandt door bepaalde ervaringen in een diepgaan de levenscrisis. Zijn ervaringen ma-, ken alle als zeker beschouwde voor stellingen van de ordening der wereld kapot. TörleB verliest zijn houvast in de wereld. Er is geen beschutting meer in de waarden, waarmee hij is opgevoed. Vanaf 1911, het Jaar waarin Robert Musil met Martha Heimann trouwde, oefende hij verschillende beroepen uit. Vanaf 1921 was hij in de eerste plaats theatercriticus, essayist en to neel- en prozaschrijver. Musil publi ceerde opvallend weinig. Niet, omdat het hem aan IJver ontbrak, maar om dat hij hyperkritisch was ten opzich te van zijn eigen literaire prod uk ten. In 1931 kwam het eerste deel van Der Mann ohne Eigenschaften uit. In 1933 volgde de eerste helft van het tweede deeL De handeling, die als een rode draad door dit gecompliceerde werk loopt, is die van de „Parallelaktion", de geplande viering van het zeventigste regeringsjaar van de Oostenrijkse keizer in 1918. Ulrich, de hoofdfiguur, wordt betrokken bij de organisatie van de viering. Ulrich is de belang rijkste representant van het Oosten rijkse levensgevoel. Hij is Habsburgs onderdaan en wordt getypeerd door het gevoel, ontrouw te zijn Jegens zichzelf, niet meer definieerbaar te zijn in de zin van vastomlijnde eigen schappen. In Ulrich is geen continu ïteit meer van gebeurtenissen en er varingen vólgens een bepaalde ont wikkeling. Er zijn veel meer kanten aan dit boek dan de genoemde. Voor de lezer is het vanaf het begin duidelijk, dat de vie ring nooit zal plaatsvinden omdat op het geplande tijdstip van de Donau- monarchie geen sprake meer zal zijn. In 1918 was het keizerrijk verleden tijd. Dat werpt een satirisch licht op de nijvere voorbereidingen (met veel onenigheid) op het grote feest Van het grootste belang is ook, dat hierin de „inhoud" tegenover het vroegere werk wordt gereduceerd. Het boek markeert ook de ontbinding van de literaire traditie en heeft als zodanig de literaire gemoederen in Duitsland in de jaren vijftig en daar na danig beziggehouden. Doorbraak Nadat de nazi's ln 1933 aan de macht waren gekomen, verliet Musil Duits land om zich met zijn vrouw ln Oos tenrijk te vestigen. Toen ook Oosten rijk na 1938 niet meer veilig was, vertrok het echtpaar Musil naar Zwit serland. Robert Musil stierf ln Qenè- ve in 1942. Zijn weduwe raakte het onvoltooide en ongepubliceerde deel van Der Mannaan de straatste nen niet kwijt en gaf het daarom ln 1943 ln eigen beheer uit. Pas na het verschijnen van een nieuwe uitgave van deze roman in de jaren 1952 tot 1957 werd de aandacht van de wereld op het werk van Robert Musil geves tigd. De Italiaanse germanist Claudio Ma- gris vatte in zijn boek over de Habs burgse mythe in de Oostenrijkse lite ratuur een wezenlijk aspect van Mu- sils werk kernachtig samen: „Een van de meest in het oog springende ele menten van zijn kunst is dat glimla chende contrast tussen enerzijds de meest onbevangen revolutie der ge voelens en de meest verbluffende sti listische waagstukken en de aartsva derlijke, beminnelijke k. en k. ach tergrond anderzijds." DEN HAAO (ANP) Enkele leden van de vaste Kamercommissie voor volksgezondheid willen op persoonlij ke titel een onderhoud met hartchi rurg dr. P. J. van der Schaar. Zij willen uit zijn mond vernemen welke uitgangspunten hij gehanteerd heeft bij het opzetten van de hartkllnlek ln Breda. Van der Schaar zelf had liever offi cieel door de gehele commissie ge hoord willen worden, maar de griffier van de commissie heeft de hartchi rurg laten-weten hier niet op in te zullen gaan. Besloten Is niet van de stelregel af te wijken om bij conflic ten geen betrokken partijen te horen. Volgens de griffier was het bezoek van enkele commissieleden op 18 au gustus aan De Klokkenberg dan ook geen officieel commissiebt vijf Kamerleden spraken 4 alle betrokkenen in het coi uitzondering van Van dwl Dat verhinderde hen niet conferentie te zeggen, dat d van de hartchirurg niet, te iL v lijken waren. Van der Schaar zelf heeft, van handelen als buitenge?' send ervaren. „Met mij is n ken, maar desondanks was! de commissieleden een uitfi zaak, dat wat ik wilde, aldus de hartchirurg Hij L_ het gesprek met enkele leden»®* Kamercommissie alsnog zal zijn van nieuwe en breden_ tigen bij de commissie. 1™ Robert Mosil:kritisch ten op zichte van eigen werk ADVERTENTIE Kentuck blijft 50 gram r ij Van onze redactie economie AMSTERDAM - V&DwUde volle dige eigendom van Cemsto. Dit blijkt uit een persbericht, waarin Vroom Si D rees mann laat weten, dat met de houdstermaatschappij Hodon wordt gepraat over een overneming van de no^ niet in het bezit van dit waren huis zijnde aandelen Hodon. In Hodon is een aantal dienstverle nende bedrijven gebundeld, waarin 2.600 mensen full-time en bijna 12.000 mensen part-time werken. Deze be drijven zijn: Cemsto in Utrecht, vijf andere schoonmaak- en glazenwasse- rijbedrijven. Ziekenhuis Diensten Groep in Zeist, Tesco in Woerden (reiniging en aanverwante dienstver lening ten behoeve van rollend mate rieel), drie wasserijen, Cemsto-Lin in Tilburg (verhuur van handdoekauto- matenrollen, zeepautomaten enz.), Evro Holland ln Den Haag (uitzend bureau voornamelijk van technisch, medisch en administratief personeel) en Saudi Cemsto te Riaad. De (centrale ondernemingsraden, de betrokken vakbonden, de SER-fusie- commissie en de ministeries van eco nomische zaken en sociale zaken zijn ingelicht. Verwacht mag worden, al dus Vroom en Dreesmann, dat op korte termijn nadere mededelingen kunnen worden gedaan. ALGIERS (AP, Reuter) De vier Afrikaanse leden van de Organisatie van Olie-Exporterende Landen Al- gerië, Libië, Nigeria en Gabon zul len de Afrikaanse ontwikkelingslan den olie gaan leveren, nu de olieleve ranties van Iran en Irak zijn wegge vallen. Hiertoe hebben de vier landen gisteren besloten. Met dit doel wordt de produktie met vier procent verhoogd, overeenko mende met 200.000 vaten (van elk 159 liter) per dag. Tijdens de bijeen komst, waarvoor drie dagen was uit getrokken, maar die binnen twee da gen kon worden beëindigd, werd voorts afgesproken, dat geen van de ze vier landen de produktie zal verho gen om het wegvallen van de olie- uitvoer voor de rest van de wereld te compenseren. Met dit standpunt staan deze vier OPEC-landen haaks op het beleid van Saoedi-Arabië, Koeweit, de Vere nigde Arabische Emiraten en Qatar, Deze OPEC-landen besloten vorige maand de olieprodukie voor de we reldmarkt te vergroten, om het droogvallen van de oliekranen van Iran en Irak te compenseren. ZAANDAM (ANP) Ahold en de dienstenbonden FNV en CNV hebben ln principe overeenstemming bereikt over een nieuwe CAO. die een loop tijd van twee Jaar heeft. De CAO geldt voor ongeveer 3.300 werkne mers: administratief, technisch en kaderpersoneel, de werknemers ln de distributiecentra en de filiaalleiders. Er is onder meer overeenstemming bereikt over handhaving van het be staande systeem van prijscompensa tie, een verwerking van de toeslag van 26 gulden per maand (die in het kader van de loonmaatregel was toe gestaan) door een verhoging van de lonen per 1 januari 1981 met 24 gul den per periode plus 0,4 procent. Bo vendien is 0,25 procent beschikbaar voor verbetering van de beloning van onaangenaam werk voor het distribu- tiepersoneel. In 1981 zal de vakantie worden uitgebreid tot 24 dagen en in 1982 tot 25 dagen. De regelingen voor oudere werknemers (extra vakantie en VUT) zijn verbeterd ATHENE (AP) uur spelen aan de rouletti in een casino in Athene twee jonge Nederland winst van vijftien drachme (ongeveer 660.0 den) opgeleverd. De winnaars Ben., der Marei en Henk RistwüpS moesten van de het casino een koffer lei* het gewonnen, «eld te I meenemen. De vraag Is overigens of a Jf* dit geld ook het land uitkc want de wet in Griekri schrijft voor, dat per pei slechts 150.000 drachme I .r, gulden') naar het buited mag worden meegenomen ^r: FAMILIEBERICHT Met droefheid in ons hart maken wij u bekend dat God van ons heeft weggenomen, onze schoonzus en tante Janny van Smeden-Ritsema echtgenote van F. van Smeden, op de leeftijd van 57 jaar. Ons gebed is dat God Fedde en zijn kinderen veel geloof en kracht zal geven om verder te kunnen gaan in dit leven. Emmen. 8 november 1980 Leemkoelen 5 's-Gravenhage. B. van Smeden G. V. van Smeden-Verveld Groningen: K. van Smeden J. van Smeden-Dobbe Maarssenbroek: J. Houpst-van Smeden E. H. Houpst nichten en neven. ip leder mens WIL WEL EENS GÉVEN Maar doe het dit \aar op 6 december praktisch Rode Velours 150 br voor Sint Nicolaas pakken en mantels van 45.— nu 15.— per meter Vele zeer dik ke gordijnvelours om de kou buiten te houden 130 en 150 br méér dan 50% korting, nu 24.50—29.50—39.50 en 49.50 per meter En 10-tallen andere soorten voor uitgekiende pri|zen. Vertoont uw moguette tapijt shading? (doordat de pool alle kanten uit gaat liggen en er uit ziet als een vlek) Bij nylon tapi|t goed nat maken en met de pool mee borstelen Bij wol hetzelfde proberen en uw stoomstrijki|zer boven het taijt houden. Langpolig „Bergoss" Sylkharesse (gemaakt van een nieuwe vezel) 400 br., sfeervol, warm. geluid dempend en modern tets heel anders OH pri|S 299 Bij uw DH 100.— korting Maar ook voor 79.—. 69 en 39,50 al een goed ..Bergoss' tapijt. /-i VOOR MENSEN MET GOEDE SMAAK OltSCC^ C K V I W.OE ZWIJGERL.111 OEN HAAO HCrn H. DERKSEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 8