Duidelijkheid ontbreekt bij plan landelijk kabelnet Pianovariaties I: kijken naar muziek Unieke documenten uit Italiaans neo-realisme Uitdekoekepan extra lekker: Loempia's van Albert van Zoonen die je écht proeft Nog geen subsidie Ombudsma Kamervragen over samenspel VVD en PTT er Première Hans van Manen V Popdagen DONDERDAG 6 NOVEMBER 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET Car haf door Riet Diemer Het Nationale Ballet in Pianovariaties I van Jean Paul Vroom. in een choreografie van Hans van Manen. De kostuums zijn Foto Jorgr Filurw door Eefje van Schaik AMSTERDAM Naar aanleiding van zijn veelal negatief ontvangen vorige choreografie Einlage (Januari 1980). kondigde Hans van Manen aan voorlopig met choreograferen te stoppen en te wachten totdat de muziek naar hem toe zou komen in plaats van andersom. AMSTERDAM Hoewel maandag bij de opening van het kabeltelevisiecongres de indruk werd gewekt dat nu het urn- der waarheid zou gaan slaan en dat de tijd was aangebroken voor ondubbelzinnige uitspraken over de toekomst van radio en televisie via de kabel blijkt achteraf dat er aan duidelijk heid nog wel iets te wensen is overgebleven. Erg lang heeft hij niet hoeven wach ten. Dinsdagavond bracht hij met tien dansers (vijf vrouwen, vijf man nen) van het Nationale Ballet zijn Pianovariaties I in première, een 24 minuten durend ballet op drie duet ten uit KlavlerQbung HI BWV 802, 804 en 805 van J. S. Bach uit 1741 en het ruim twee eeuwen Jongere Trei episodi dal balletto 'Marsia' van Lui- di Dallapiccola. En juist in die combi natie van deze twee sterk uiteenlo pende driedelige muziekcomposities zit 'm de keep van dit nieuwe ballet, waarmee Van Manen overtuigend aantoont dat hij destijds ten onrech te van muzikaal onbegrip en wans maak is beticht Als enig uitgangspunt neemt hij de tegenstelling van de afgemeten, dui delijke en in zijn bewegingsvertaling zeer dwingende piano-oefeningen van Bach tegenover de explosievere, dy namische en tot meer interpretatie ruimte latende muziek van Dallapic cola. In het eerste deel lijken de tien dansers vanuit en door de muziek alleen te worden gedirigeerd, terwijl zij daar in het tweede deel meer door heen kunnen breken. Pianovariaties I is op te vatten als een sublieme mu ziekles voor dansers en een perfecte dansles voor musici. Van Manen heeft zich altijd al een aanhanger van Balanchlne getoond, maar er is één groot verschil tussen beiden. Waar Balanchlne zijn dansers tot op het bot ontleent en wel eens tot een cleane computerstijl kan gera ken. laat Van Manen zijn dansers ménselijk in hun verbeelding van mu ziek. Zij worden dansers met plezier en verdriet, onderlinge spanningen en conflicten tegenover vertedering, zonder dat Van Manen daarin anec- dotisch wordt of in opgelegde pan doer vervalt. Het systeem waarmee hij de composities van Bach en Dalla piccola in beweging vertaalt en tot in de notenstructuur en fasering door dringt is moeilijk te doorgronden, on danks het feit dat ook dit ballet er heel simpel en helder uitziet en te vens zeer herkenbaar is door vaak terugkerende bewegingen zoals krulspassen, zijwaarts gestrekte ar men, onverwachte wendingen in de ruimte en vloeiende overgangen. In sommige opzichten doet dit Piano variaties I aan veel vroegere werken denken, bijvoorbeeld aan Concert voor Blazers (Strawinsky), Live (Liszt), Grand Trio (Schubert) van de laatste jaren, maar ook aan Adagio Hammerklavier (Beethoven) en Sep tet Extra (Saint Saens). De aankle ding is ook deze keer van Jean Paul Vroom. De witte afrastering van de donkere coulissen en het van kleur verwisselende achterdoek (zacht grijs naar blauw) scheppen duidelijkheid, terwijl de lichtblauwe-witte jurkjes met opgeschilderde rlbbekastjes voor de danseressen ditmaal wat tuttig zijn uitgevallen Gevecht Van Manen is niet iemand die alleen maar bij de hoge tonen op de tenen en bij de lage op de hielen laat lopen. Zijn bewegingsvondsten zijn veel ver rassender, zoals nu het knippen met de vingers, het cirkelen met het bo venlijf. het flexen van de gespitzte voeten, het trippelen op het pianoge- plngel en het tegen elkaar 'opborsten' als twee herten van solisten Rachel Beaujean en Clint Farha direct op vallen. Hun 'gevecht' eindigt in het slotdeel voor het ensemble, dat in zijn geheel zeer sterk danste, in zoverre open. dat Farha van Beaujean weg loopt en de groep hem met een open blik nakijkt: zij lijken Van Manen als het ware te vragen om Planovariaties H. Toegegeven, de staatssecretaris van verkeer en waterstaat „mevrouw Neelie SmitrKroes leek klare taal te spreken over een plan dat de PTT had bedacht om de mogelijkheden voor de komst van buitenlandse tele visieprogramma's te regelen. Het ini tiatief blijkt bij de politici nogal wat vragen te hebben opgeroepen en niet alleen daar. Ook schijnt het voor tweeèrlei uitleg vatbaar te zijn, ge zien de verheugde reactie van de di recteur van de commerciële maat schappij Deltakabel, dr A. C. A. Dake. Mevrouw Smit-Kroes wilde op het congres van kabeldeskundigen niet met lege handen aankomen. En in de politieke volgorde na de voorlopig ingeslikte kabelnota van het ministe rie van CRM was haar ministerie van verkeer en waterstaat toch wel eens aan de beurt in de politieke discussie. Ze maakte bekend dat de PTT een plan heeft uitgewerkt voor een groot landelijk kabelnet voor bui tenlandse televisieprogramma's, waaronder programma's uit Enge land en Frankrijk. Voorlopig zullen veertien buitenlandse televisiezen ders aan de grens worden opgevan gen. Tel daarbij de twee bestaande Nederlandse kanalen en je komt op zestien programma's. Via straalver bindingen zullen de buitenlandse bij dragen naar 32 regionale knooppun ten worden doorgegeven. Vanaf die regionale punten kannen de pro gramma's dan door middel van ka bel- of straalverbindingen verder wor den gestuurd naar de plaatsen waar er belangstelling voor is. De bewinds vrouwe voegde er aan toe dat eerst tot uitvoering van dit plan kan wor den overgegaan als hiervoor politiek het groene licht wordt gegeven en zekerheid bestaat dat dit plan geen onoverkomenlijke problemen van au teursrechtelijke aard zal opleveren Bij de oppositie, met name Aad Kos- to, omroepdeskundige van de PvdA. heeft de voortvarende houding van de WD-staatssecretaris nogal wat kritische vragen opgeroepen. Daar mee zou Kosto willen voorkomen dat mevrouw 8mit-Kroes met de PTT. geïsoleerd in omroepzaken opereert. Uit haar uitspraken op het kabelcon gres „U weet dat ik de PTT een goed hart toedraag en veel waardering heb voor wat het bedrijf is en doet" was dat ook wel duidelijk. Kosto vraagt onder andere: waarom heeft de staatssecretaris maandag niet over dit plan gerept bij de begro ting van de PTT? Is het plan in de ministerraad geweest en is er iets over besloten? Is er overleg geweest met minister Gardeniers van CRM? Was mevrouw Gardeniers ervan op de hoogte toen ze haar kabelnota aan de ministerraad voorlegde? Kunnen de bewindsvrouwen de verzekering geven dat in geen enkel opzicht uit voering zal worden gegeven aan het PTT-plan dan nadat de Kamer over het plan heeft beraadslaagd? Als er OP politiek gebied nog geen besluit is kunnen nemen hoe kan de PTT dan zo'n plan uitwerken? Hamvraag De hamvraag is echter: kunnen de drie), drie Belgische, drie Duits* e° Engelse en drie Franse dan is et at welijks ruimte over voor weikei >n' re commerciële zender ook. b be valt te denken aan Luxembuti nooit definitief iets heeft aaiu digd). of het Zwitserse bedrijn dat niet langer op steun van de serse banken kan rekenen Aad Kosto bewindsvrouwen verzekeren dat de regering het vaste voornemen heeft om te beletten dat vanuit het buiten land speciaal voor Nederland bestem de buitenlandse programma's, kun nen worden ontvangen? Program ma's die oneigenlijke concurrentie betekenen voor Nederlandse zendge machtigden, die een machtiging heb ben krachtens de omroepwet? Van daag zal Kosto deze vragen in het vragenuur in de Tweede Kamer afvu ren. om zo het politieke debat op gang te brengen. Staatsrechtelijk zouden de kaarten eigenlijk duidelijk geschud moeten zijn. De minister van CRM gaat over het invullen van de (zestien) televisie kanalen. als die er ooit komen. Stel dat de bezetting als volgt zou zijn: twee Nederlandse (ooit eventueel Wordt de invulling van de televi nalen niet democratisch en ta in het vat gegoten dan is er van betutteling. Bij deze hele heeft de kijker toch al niet» brengen. De vrijheidslievende zal met argusogen toezien of eri daad wordt betutteld. A ka ■zo M Jns var i r lal Dat het PTT-plan voor bepaald leg vatbaar kan zijn: handjckla J; sen VVD en PTT. is gebleken u kh optimisme van de heer Dake. d m de installatie van het kabelj? Sluis begin van dit jaar. aan d» verzocht via een straalzender dilel van Nederland met het Belgisch s belnet (waarop ook de comma d( Luxemburgse zender komt) d™ verbinden. De Tweede Kamer daar voorlopig een stokje voor nen steken. Dake heeft deze echter te kennen gegeven veel van het PTT-initlatlef voor zijn je te verwachten. Hij meent zei! het Initiatief door zijn ideeën is muleerd. Maar dat de op kabt t gressen altijd nadrukkelijk aan gc Dake vlak na de rede v» staatssecretaris al was gevlogen te denken of zijn enthousiasm grond is. Welles-nietes spel over contracten met NOS en IKON Van onze parlementsredactie DEN HAAG Een meerderheid in de Tweede Kamer, bestaande uit CDA, PvdA en D'66 v dat staatssecretaris Wallis de Vries van CRM door moet gaan met subsidiëring voorl bedrag van 300.000 gulden van de Stichting Ombudsman. Dat bleek gisteren tijdens! commissievergadering over dit onderwerp. Een definitief standpunt hebben de fracties kunnen innemen, omdat er een welles-nietes situatie ontstond met de staatssecreti Daarop werd de vergadering geschorst. Het ging hierbij om een contract dat de Stichting Ombudsman zou heb ben met NOS en IKON CDA en PvdA vertelden tijdens het debat dat die contracten een feit waren, terwijl de staatssecretaris het bestaan ervan Cinemathema-festival in diverse filmhuizen door D. Ouwendijk AMSTERDAM. Het CINEMATHEMA filmfestival van dit jaar is gewijd aan het Italiaanse neo-realisme. Het is voor de derde keer dat dit thematische festival wordt georganiseerd. Begonnen is iri 1978 met De Poolse film na 1945, in 1979 gevolgd door De Arabische film. Met het thema voor 1980 is teruggegrepen op klassieke filmgeschiedenis. Hierbij is niet voor niets teruggegaan tot het realisme, zoals dat in Italië een nieuw aanschijn had gekregen. De band met het verleden bestaat namelijk in summier vergelijkbare omstandigheden nu. Het belang van het neo-realisme en van de figuren die het „gemaakt* heb ben (dat is nog iets anders dan „be dacht") is niet te loochenen. Maar als je met befaamde prestaties wordt overladen, ten bewijze van de supe rioriteit en de aperte noodzaak van dat filmverschijnsel, onderga je on vermijdelijk een gevoelsafdemping. Zie Je bijvoorbeeld bepaalde beelden terug uit de Santis' „Riso am are" 'Bitttere rijst), dan verschilt de uit monstering van omstandigheden en mensen ternauwernood van het gla- mourrealisjne in populistische Ame rikaanse films. Ter inleiding van de thema-manifes tatie is er een „Antologie over het Neorealisme" vertoond. Een film- bloemlezing is een riskante onderne ming. Uit de aard van de zaak wordt. Speciaal vandaag Vandaag zal de rechter in kort geding bepalen of de Om budsman vanavond nog meer heimelijk opnamen over de Scientology Kerk zal uitzen den. Voorlopig staat het nog wel op het programma. Ned. 2/21.45 De najaarsactie van Novib/ Gast aan tafel, staat in het teken van het nieuwe Nicara gua. De VARA haakt aan met de documentaire Matagalpa, Nicaragua, een jaar na de strijd. Ned. 2/22.15 In Achter het Nieuws alleen aandacht voor de nasleep van de Amerikaanse presidents verkiezingen. Ned. 2/23.10 Hoofdpersoon in NCRV Globaal is Jan de Hartog. In Nederland om een serie van twintig televisieprogramma's over „Herinneringen aan Am sterdam" af te maken. Voorna melijk goed nieuws over de schrijver. Hilv. 1/13.20 zoals ook hier het geval is, een be langrijk deel ingenomen door theore tische beschouwingen, die dan geïllu streerd worden met documentatie uit speelfilms. Nu is voor een dergelijke afweging van theorie en beelden een uitermate fijn werkend kritisch gevoel onmis baar. Dat ontbreekt in de „antolo gie". Daardoor krijgen de ikonografi- sche bewijzen herhaaldelijk een af knappende uitwerking. Zowel ten aanzien van de theorie, als ten aan zien van de films, waaruit het bewij zende stuk is gehaald. Tot de pijnlijk ste momenten in dat opzicht horen de illustraties uit „Ladri di biciclette" (Fietsendieven). De ensceneringen van de mensengroepen verhullen nauwelijks de aanwezigheid van diri gerende figuren, dat eveneens opgaat voor de relatie tussen de vader en het zoontje. Wat wél bestand blijft is. de ragfijne, smartelijke trouwhartigheid van het jochie ten opzichte van de vader. Het voorbeeld toont opnieuw aan hoe voorzichtig er met „antologieën" moet worden omgegaan In onderde len kunnen ze zoals ook nu het geval is precies weerspreken wat de theoreticus wilde aantonen. Wat óók in de bloemlezing on weerstaanbaar indrukwekkend is ge bleven, is een film als „Umberto D" van De Sica. Dit meesterwerk van De Sica figureert in het programma naast „Sciuscia" (De schoenpoetser tjes) en, in sommige plaatsen, „Mira- colo a Milano" (Het wonder in Mi laan). Faam In zekere zin zou je kunnen zeggen, dat door dit soort films als van De Sica, de kunstzinnige faam van het Italiaanse neorealisme echt geves tigd is. Er is een volstrekte eenheid tussen het menselijke document en de inkleding ervan in filmvorm. Dat geldt ook voor een echte „evergreen" in de reeks (als we in het Italiaanse neo-realisme al over een reeks in tijd. vorm en opzet mogen spreken), de film „Quattro passi fra le nuvole" (Vier stappen in de wolken) van Ales- sandro Blasetti. De film is in '42 gemaakt, midden in oorlogstijd. Dwars tegen alle politie ke en sociale onrust en gewelddadig heid van de oorlogsdagen in wordt een beeld opgehangen van eenvoudi ge menselijke verwachting. Een beeld van rust in de beslotenheid van sim pel landleven. De film is onverwoestbaar in haar eerlijkheid, haar bescheiden roman tiek, haar humor. Wat aan de orde komt is niet het realisme van de on derdrukten, maar van de bedreigden. En vooral ook het realisme van de gematigdheid. Dit geeft aan de film iets unieks. Een film die in verband met het on derwerp steeds genoemd zal worden is „La terra trema" (De aarde beeft) van Luchino Visconti. De reden is, niet de grote kwaliteit van deze film, maar haar volledige beantwoording aan de eis van „menselijke documen tatie", specifiek voor zover het de onderliggenden in de samenleving betreft. Deze aandacht voor de onderliggende mens is latet, in andere landen van Italië, sterk uitgebreid. Maar in de periode dat Visconti's film in ont staan (kort na de tweede wereldoor log) was de nieuwe waarachtige belij ning van de vertrapte mens (de ver trapping voerde in nazisme en oor logsgeweld tot regelrechte vermorze ling) nog lang geen gemeengoed. De film handelt over de vergeefse strijd van een jonge visser uit een Siciliaans dorpje tegen .de oppermachtige vis handelaars. die zich ten slotte op ge nade en ongenade moet overleveren aan de handelaars. Niet consequent De faam van „La terra trema" is groter dan haar reële filmbetekenis. Visconti is ook niet consequent in de lijn voortgegaan (dat geldt trouwens ook voor andere neo-realisten) Be kijk je ook „La terra trema" met koele kritiek, dan is duidelijk dat het neo-realistische in de menselijke do cumentatie. dat oprecht aanwezig is, de harde ondergrond mist van een echte ideologie. Die had haar perma nente stevigheid kunnen geven. In later werk van Visconti is de mense lijke documentatie veresthetiseerd. Vittorio dr Sica, een beeld uit 1962. In het pakket films figureert ook „II Cristo prolbito" (De verboden Chris tus) van Curzio Malaparte. Waarom die film in het Cinemathema is opge nomen is een raadsel. Zij levert geen enkele argumentatie op ten aanzien van het neorealisme en is. als enige film ooit door Malaparte gemaakt, een individuele uitschieter Niel meer. De film is te pathetisch om tot het neorealistische filmbestand gere kend te kunnen worden. Zij is meer het individu Malaparte (een literair individu dat zich een keer in film wilde vertreden) dan een documenta- listische mens ver kenning in eerlijk meeleven met wat des mensen is. Het filmprogramma opent in het Shaffy theater en zal daar voortdu ren tot zaterdag 29 november. Tege lijkertijd zijn ook andere alternatie ve theaters in het gehele land inge schakeld. Men kan daar een schat aan films „verorberen", te veel om afzonderlijk op te noemen. Men doet er daarom het beste aan om zich bij het instituut, dat de manifestatie or ganiseert. zelf op de hoogte te stel len. Het adres is: Stichting Cinema thema, Da Costastraat 77 hs. 1053 ZG Amsterdam. Telefoon 020-851137/38. Het geheel is georganiseerd in sa menwerking met het Instituto Itali- ano di cultura. Son of Stiff-tour Na Rough Trade Records en Factory Records is Stiff het der de onafhankelijke Engelse la bel, dat met een groepenpresen- tatie ons land bezoekt. Joe King Carasco en Dirty Looks komen uit de Verenigde Staten, The Equators, Ten Pole Tudor en Any Trouble uit Engeland. De laatsten toerden in augustus al in Nederland en wisten toen een goede indruk achter te laten. - Vanavond in de Oosterpoort in Groningen, morgenavond in de Stokvishal in Arnhem, zaterdag in het Karregat-Eindhovcn en zondag in Paradiso in Am sterdam. Nededandvaarders Dit weekend staat in het teken van nog meer nieuwe Engelse bands. Athletico Spizz, die een nogal excentriek soort new wa ve speelt, komt virjdagavond naar Paradiso. Het voorpro gramma wordt door Nasmak verzorgd, die onlangs op het Amsterdamse label Plurex met een verrassende elpee uit de bus kwam. The Skids uit Schotland weten op de plaat en het podium een goede indruk achter te laten met hun melodieuze kruising tussen punk en new wave. Pyra- midebar-Emmen (vanavond). Paard van Troje-Den Haag (vrij dag), Gigant-Apeldoorn (zater dag) en Vera-Groningen (zon dagnacht). Maandag spelen ze in het voorprogramma bij Hazel O'Connor, de Engelse zangeres uit de film Breaking Glass die al eerder (Rotterdam Newpop) liet zien zonder celluloid ook tot goede prestaties in staat te zijn. Tot slot The Chords, een mod- groep die op de lijn van The Jam zit. Combi-Maastricht (van avond), De Koog-Noord Schar- woude (vrijdag), Gigant-Apel doorn (zaterdag) en de Melkweg- Amsterdam (zondag). Soulmuziek Gladys Knight Sc The Pips en Kool The Gang zijn twee zwarte formaties die al vele ja ren actief zijn. Respectievelijk op 10 en 11 november in De Doelen In Rotterdam. Rod Stewart Na vier jaar komt Rod Stewart weer naar Nederland. Woens dagavond geeft hij in de Ahoy- hal in Rotterdam een concert dat ongetwijfeld uitverkocht zal zijn. Zijn schuurpapieren stemgeluid is uit duizenden te herkennen en leent zich zowel voor rhythm Sc blues, als rock en ballads. Hoewel zijn stijl de laatste jaren commerciëler is geworden, bezit hij toch vol doende persoonlijkheid om vol gende week voor een bijzondere avond te zorgen. ontkende. De bewindsman steldt 'c ook voor om de vergadering te I lil sen. opdat bij een volgende gele n heid de contracten al dan nie tafel konden liggen Deze contra zijn van belang, omdat ze een va voorwaarden rijn waarondrr staatssecretaris door wil gaan subsidiëren. In de zomer van '79 besloot de stf secretaris al om met de substdl van de Stichting Ombudsm stoppen. In een debat dat t, beslissing volgde dienden de tw geringspartijen CDA en WD eerf tie in. die aan de Ombudsman overlevingskans bood. De voor n de voor verlenging van de sub I was drieledig. In de eerste p moest de stichting los komen tes van de VARA. In de tweede p|) moesten meer omroepen wordet trokken in de bezigheden van de budsman dan alleen de VARA. 8 derde moest er een bredere sai werking komen met andere hul| h leningsorganisaties. Om deze waarden in te vullen werd de budsman subsidie toegezegd januari 1981. De resultaten, die de stichting afgelopen Jaar heeft behaald, hee bewindsman te licht bevonden september deelde hij daarom de budsman mee, dat hij alsnog subsidiëring afzag. Begin oktl" stelde hij de Kamer van dat be n op de hoogte. Over dat besluit het gisteren. Bindingen t, Over het eerste punt. de onaf na lijkheid, waren alle partijen, incl de staatssecretaris, het eens. De* budsman heeft sinds de indie# van de motie de statuten zodf. gewijzigd, dat de stichting nu g(F los staat van de VARA. Aan het tr* de punt heeft de Ombudsman f; de mening van CDA, D'66 en Pfjj eveneens voldoende invulling ven. De NOS en de IKON hel mondeling toegezegd bindingei willen aangaan met de Ombudsi Met de Regionale Omroep Zuid eveneens verregaande afspraken maakt. Bovendien hebben de N( en de KRO laten weten, dat oo welwillend staan tegenover sai werking met de Ombudsman, deze tweede voorwaarde onl een uiterst kribbige discussie t de woordvoerders van CDA. Pvd D'66 en de staatssecretaris. Volgens leden van de Stichting budsman is er weliswaar geen tract op papier gesteld, maar zij besprekingen met NOS en IKO een zo vergevorderd stadium, dat opstellen van een overeenkomst slechts een formaliteit is. Uitspraak Ook waar het ging om pogingen fl hulpverleningsorganisaties bij Ombudsmanwerk te betrekken ken CDA en PvdA met de stall cretaris van mening te veracht Deze partijen vinden de resultatt dat opzicht bevredigend, waar di windsman ze als „te mager" RW ceert De commissie zal op 25 novemb* betrokkenen in de Kamer horen de resultaten, die al dan niet geboekt. Verwacht wordt dat een te meerderheid van de Kamer bij standpunt blijft dat de Ombudi subsidie van CRM dient te kri ADVERTENTIE

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4