'Jeugd niet agressiever geworden'
'Nieuwe wet zorgt voor
minder ziekteverzuim
Tekening van een lezer
[eUBOVAG
Trouw
samen praten over je leven
Commentaar
Geloofwaardigheid
Prof. Van Stegeren ten strijde tegen doemdenken
U hebt een goede fiets. Nu nog
een goed onderhoudsadres.
Minister Albeda: toestroom wao zal kleiner worden
Man gewond door
gasontploffing
groot cadeau
met monster op de foto voor anderen
WOENSDAG 5 NOVEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
Sinds 1946 bestaat er een interna
tionale organisatie, die zich siert
met de weidse naam „Gereformeer
de Oecumenische Synode". Die
GOS vormt vandaag de hoofdmoot
van het debat in de gereformeerde
synode. Oecumenisch is de GOS
echter nauwelijks. Zij bundelt
slechts een bescheiden deel van de
gereformeerde kerken in de wereld
en heeft zich zolang zij bestaat juist
afgezet tegen de oecumenische be
weging Een synode is de GOS nog
minder, omdat zij niet bevoegd is
tot enig bindend besluit. En dat is
wellicht maar goed ook.
De Gereformeerde Kerken in Ncde-
land zijn van stonde aan lid geweest
van deze organisatie. Terwijl de
Nederlandse gereformeerden echter
met vallen en opstaan hun oude
i isolement verlieten en zochten naar
een eigen inbreng in de welvaarts-
I maatschappij, ontpopte de GOS
I zich tot de wachter op de muren
van kerkelijke behoudzucht
De GOS en de gereformeerden in
ons land dreven steeds verder uit
een en momenteel bestaat bijna alle
werk van de GOS uit het bezweren
van het conflict met de Nederlan
ders. De GOS kan dientengevolge
nooit tot enige wasdom komen. De
Nederlandse gereformeerden zijn
een blok aan het been van de GOS
geworden Bij sommige Nederland
se gereformeerden bestaat evenwel
een heel ander beeld. Zij doen alsof
de zo verlichte Nederlandse gere
formeerden de wijze goeroes van de
GOS zijn en de achterlijke GOS-
kerken uit het moeras van onwe
tendheid moeten trekken. Dit is de
hovaardij ten top. De meerderheid
van de GOS-kerken weet heus wel
waar Abraham de mosterd haalt.
Maar ze hebben gekozen voor het
oude-vertrouwde spoor. Mogen zij
misschien? Wij lanceren hier de
gedachte dat de gereformeerden
schielijk de GOS uit moeten, wil
het ooit wat met de GOS worden.
Er zijn trouwens nog wel enkele
argumenten aan te voeren voor een
snel vertrek van de gereformeerden
uit de GOS. Het belangrijkste lijkt
ons de geloofwaardigheid van de
gereformeerde kerken in Neder
land.
Tijdens de laatste GOS-vergade-
ring. deze zomer in Nimes, werden
niet die leden die de vrouw discri
mineren tot de orde geroepen. Niet
de kerken die gemeenteleden onder
scheiden aan de hand van seksuele
geaardheid werden beschuldigd.
Niet de kerken die er rassentheorie-
en op na houden zaten in het zon
daarsbankje. Nee, uitgerekend die
genen die de vrouw als gelijkwaar
dige hebben aanvaard, die vinden
dat homofielen ook tot de kerkelij
ke gemeenschap horen en die de
kerk in actie willen laten komen
tegen rassenwaan werden aan de
paal genageld. Dit feit mag men
niet verdoezelen. Ook onder de
Nederlandse gereformeerden zijn
mensen die moeite hebben met deze
ethische verworvenheden. Toch
zeggen wij: een kerk is geen om
roepvereniging. Angst voor leden
verlies behoort niet bepaald tot de
christelijke deugden.
Zwarte Zuidafrikaanse gerefor
meerden bleven in het algemeen
weg van de laatste GOS-vergade-
ring om daarmee aan te tonen dat
zij niets goeds van deze organisatie
te verwachten hebben. Hoezeer de
GOS zich heeft verwijderd van de
zwarte kerken werd kortgeleden
duidelijk, toen de Indian Reformed
Church in Zuid-Afrika haar lid
maatschap opzegde. Zij deed dat
omdat haar geloofwaardigheid
door haar lidmaatschap van de
GOS in het geding was gekomen.
Zij hoopte bovendien dat haar
voorbeeld voor de Nederlanders als
zodanig zou worden begrepen. Een
nieuwe ontwikkeling. Ook de ge
loofwaardigheid van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland is
daardoor op het spel gezet. Hoeveel
is het woord van de Nederlanders
nog waard, wanneer zij enerzijds
zeggen zich met de zwarte ge
loofsgenoten te vereenzelvigen en
anderzijds de moedigste woorden
van diezelfde zwarten naast zich
neer leggen?
door Leo Kleyn
AMSTERDAM Leden van de vereniging waarvan de Vrije
Universiteit uitgaat, beluisterden gisteravond in Utrecht een
lezing waarin prof. dr W. F. van Stegeren het onderwerp
„Jongeren en agressie" aan de orde stelde. In een toelichting
bij de uitnodiging heette het dat niet aan de indruk te
ontkomen valt „dat het agressief gedrag in onze samenleving,
met name onder Jongeren, sterk is toegenomen". Maar wie in
Utrecht zijn vooroordeel bevestigd hoopte te zien, kwam
bedrogen uit. Dat de agressie is toegenomen, is volstrekt niet
bewezen, betoogde mevrouw Van Stegeren.
Ze ls hoogleraar aan de Vrije Univer
siteit ln de andragologie en de sociale
pedagogiek. Haar leeropdracht houdt
ln dat ze zich bezighoudt met veran
deringsprocessen en strategieën die
zijn gericht op hulpverlening aan zo
wel volwassenen als aan Jongeren. De
jeugd om wie ze zich bekommert,
varieert ln leeftijd van zo'n dertien
tot twintig Jaar. Ze heeft er. uit we
tenschappelijke hoofde, in de Vere
nigde Staten en ln Nederland Jaren
lang zelf tussen gezeten.
Op grond van studie en ondezoek
zegt ze aan de vooravond van haar
lezing dat haar tot nu toe geen bewij
zen onder ogen zijn gekomen van de
nogal eens gedebiteerde stelling dat
de jeugd lastiger, opstandiger, balda
diger of agressiever is dan. zoals het
wordt genoemd, vroeger. Je moet na
tuurlijk niet vergeten, vindt ze. dat Je
nu veel meer over die agressie hoort.
„Wist Je ln Twente veel van wat er ln
Amsterdam gebeurde, vóór de twee
de wereldoorlog. Omgekeerd gold dat
natuurlijk ook."
Telefooncel
Toch heeft menigeen de Indruk dat
het de laatste Jaren met bijvoorbeeld
de vernielzucht van de Jeugd aardig
de spuigaten uitloopt. Je boort nogal
wat over vandalisme, en niet ten
onrechte, denk Je - als je weer eens in
een vernielde telefooncel staat, of de
stukgesneden zittingen in de Am
sterdamse metro ziet
weinig onderzoek gedaan naar de ge
volgen van het wegvallen daarvan."
zegt mevrouw Van Stegeren ..In En
geland is wel onderzocht wat de bete
kenis ls geweest van het verminderen
van de spelregels, doordat volksbuur
ten gesaneerd werden en de bevol
king werd verspreid over buiten
wijken."
Ook andere factoren, denkt zij, spe
len waarschijnlijk een belangrijke
rol. „Daarbij kun Je denken aan de
veranderde opvoedingssituatie,
waarin het gezag niet meer zo van
zelfsprekend is. of aan maatschappe
lijke omstandigheden, waarin niet
ledereen gelijke kansen heeft."
Met die laatste uitlating wil zij overi
gens niet het misverstand wekken
dat agressie alleen of voornamelijk
onder de zogenoemde arbeidsjeugd
voorkomt. „Agressie doet zich voor
onder een heel klein percentage van
de jeugd, waarbij het vaak gaat om
Jongeren uit kwetsbare milieus. Maar
we moeten oppassen naar een bepaal
de groep Jongeren te wijzen. Agressie
ls niet gekoppeld aan maatschappe
lijke structuren. Die uit zich ook in
bepaalde ideologieën, waarbij wordt
gezegd: als het niet goedschiks gaat.
dan maar kwaadschiks dan gaat de
beuk erin. Je komt allerlei varianten
van agressief gedrag tegen. En uitein
delijk zijn we allemaal agressief."
Sfeer
Er ls eigenlijk geen sprake van een
probleem?
Prof. dr. W. F. van Stegeren
leid. Je afvragen welke voorzieningen
er getroffen moeten worden, of welke
er aan verandering, vernieuwing toe
zijn. Een absoluut harmonische sa
menleving krijg Je natuurlijk niet.
Maar Je kunt er wel naar streven
destructief gedrag terug te dringen,
waardoor mensen constructlever met
elkaar omgaan, zich creatiever gedra
gen. Er ls trouwens de laatste jaren.
wat die voorzieningen betreft, al heel
wat verbeterd".
Lezen
Worden bezoekers van een bijeen
komst in Utrecht daardoor gerustge
steld?
Van Stegeren: „Het zou prettig zijn
als de mensen zich eens wat meer
(foto: Erwlm Verfceijrai
zouden gaan afvragen, waardoor de
agressie onder de Jeugd veroorzaakt
wordt, in plaats van alleen maar boos
en verontwaardigd te zijn. Misschien
zouden ze er eens wat over kunnen
lezen. Ik denk dat als Je niet onmid
dellijk op scherp staat, dat je dan ook
een gunstiger klimaat schept. Als je
alleen maar zegt: zie Je wel, roep je
ook agressie op".
Van Stegeren: „Ik vind niet dat Je
alles met een dooddoener moet af
doen, hoor, maar het aantal Jongereni Van Stegeren: „Agressie onder Jonge-
29-Jarige J. L Koppenol uit Moer-
Jongen VCrOngelUKt kapeue ls maandagavond door een
verkeersongeval op rijksweg 12 ter
BREDA (ANP) Door een verkeers
ongeluk gistermorgen ln Breda is de
17-Jarige T. Franken uit Rljsbergen
om het leven gekomen. De Jongen
reed op een bromfiets tegen een links-
ilslaande vrachtautocombinatie. De
bestuurder daarvan zegt de bromfiet
ser niet gezien te hebben, aldus de
politie
hoogte van Zoetermeer om het leven
gekomen. Volgens een woordvoerder
van de Zoetermeerse politie raakte
het slachtoffer door nog onbekende
oorzaak met zijn auto van de rijbaan
en kwam vla de vangrail aan de rech
terkant van de weg tegen de midden
berm terecht, waar hij uit zijn wagen
werd geslingerd.
is natuurlijk wel enorm toegenomen,
vergeleken met de toestand van vóór
de tweede wereldoorlog. Daar komt
dan bij dat de hele maatschappij
anoniemer ls geworden, en dat er over
bijvoorbeeld een begrip als bezit an
ders wordt gedacht. Als Je een tele
fooncel vernielt, staat er morgen toch
wel weer een nieuwe."
Daarmee is niet gezegd dat het met
de agressie wel meevalt
Van 8tegeren: „Nee, maar die agres
sie bleef vroeger veel meer verborgen
ln een eigen subcultuur. In wat Je
volksbuurten of arbeidersbuurten
noemt, kwamen ook veelvuldig
vechtpartijen voor, waarbij messen
werden getrokken. Maar er was daar
wel sprake van een sterke sociale
controle".
ADVERTENTIE
Dat adres is er: de BOVAG-vakman.
Een veilig en betrouwbaar
adres om uw fiets te kopen
en te laten onderhouden.
De BOVAG-vakman
maakt uw fiets zorgvuldig
rijklaar. Hij geeft 3 maan
den garantie op uitgevoer
de. betaalde reparaties. Als u een nieuwe fiets bij hem koopt, kunt
u uw oude fiets inruilen. U krijgt bovendien het Nazorg-coupon
boekje. waarmee u in heel Nederland terecht kunt: de coupons
worden door iedere BOVAG-fietsenman geaccepteerd.
De BOVAG-vakman houdt uw fiets in
prima conditie Da s wel zo veilig!
BOVAG. POCTBLS 441.2280 AK RUSWUK
Onderzoek
„Er is. zeker in Nederland, nog maar
ren ls een verschijnsel dat zich voor
doet. Daar mag Je ook best over pra
ten Maar het moet gebeuren ln een
sfeer van: het gaat bergafwaarts. Dat
is een soort van doemdenken, waar ik
erg tegen ben. Er is werkelijk geen
enkel onderzoek waaruit blijkt dat
die agressie zulke gigantische vor
men aanneemt. Het ls niet terecht om
te doen of het wel zo is. Daarmee roep
Je een sfeer op waarin agressie Juist
wordt aangemoedigd zo van: als
het toch wordt gedacht, doe ik het
maar'.
Onderzoek leidt ongetwijfeld tot een
aantal verklaringen van agressie,
maar de agressie self wordt er niet
minder op.
Van Stegeren: „Onderzoek ls alleen
maar goed, als het uitmondt in be
leidsadviezen. Je kunt ertoe bijdra
gen dat er adequate beleidsvoorzle-
ningen worden getroffen. Je kunt
meedenken over het JeugdwelzlJnsbe-
Van onze verslaggevers
DEN HAAG/AMSTERDAM
Minister Albeda (sociale za
ken) denkt dat de nieuwe ar
beidsomstandighedenwet
('arbo-wet') een bijdrage zal
leveren aan vermindering van
het ziekteverzuim en van een
toestroom van werknemers
naar de WAO. De minister zei
dit gisteren in de Eerste Ka
mer. Die heeft nu de arbo-wet
Tekeningen, bij voorkeur in liggend lor-
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859. 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzi|de
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
PvdA
met algemene stemmen goed
gekeurd. Het zal echter acht
Jaar duren voordat de wet vol
ledig in werking is.
De arbo-wet komt in plaats van enige
oudere wetten met voorschriften op
gebied van veiligheid en gezondheid
van werknemers in hun bedrijf.
Nieuw ln de arbo-wet is dat ook het
begrip „het welzijn in verband met de
arbeid" een grond vormt voor voor
schriften. Albeda denkt dat in 1982 de
eerste maatregelen op grond van de
nieuwe wet van kracht zullen worden.
Dat wordt dan het Instellen van 'ar-
bo-commlssies', bestaande uit werk
nemers ln de bedrijven, en uitbrei
ding van de bevoegdheden van on
dernemingsraden van gezondheid en
veiligheid.
Luxe
Albeda kantte zich tegen de gedachte
dat de arbo-wet een luxe is. De bewe
ring dat het sociaal wenselijk vaak
strijdig is met het economisch moge
lijke. gaat voor deze wet niet op. „In
veel gevallen blijkt het sociaal beleid
van strategische betekenis voor wat
bedrijfseconomisch noodzakelijk en
mogelijk ls," aldus Albeda. erop doe
lend dat door betere arbeidsomstan
digheden de werknemers met meer
plezier zullen werken, en het hoge en
kostbare ziekteverzuim en de WAO-
groei kunnen verminderen.
Werknemers in bedrijven en via de
vakbonden krijgen veel invloed bij de
toepassing en de verdere invulling
met maatregelen van de arbo-wet.
„Zo ooit een wet structuurhervor-
mend kan zijn, dan is ongetwijfeld
deze wet dat," zei Albeda. Hij verge
leek het hervormende belang van de
ze wet met dat van de nieuwe wet op
de ondernemingsraden en de komen
de raamwet inkomensvorming.
Congres
De bewindsman ging ook op het con
gres „Te vaak geen dokter op de
zaak" van de vakcentrales FNV en
CNV gistermorgen in Amsterdam uit
voerig in op de arbo-wet. Volgens
Albeda brengt deze nieuwe wet e£n
ruimere taak mee voor de bedrijfsge
neeskundige dienst. Voor de praktijk
betekent dat, dat in een zo vroeg
mogelijk stadium stoornissen in de
gezondheid worden opgespoord, zo
dat verdere schade aan de gezond
heid kan worden tegengegaan. Minis
ter Albeda zei. dat zo'n preventie
meer is dan het alleen maar instellen
van een periodiek geneeskundig on
derzoek Een goede bedrijfsgezond
heidszorg moet er vooral op gericht
zijn. dat de mens als mens goed moet
kunnen functioneren in de onderne
ming. en in staat dient te zijn ook
daar zijn talenten te ontplooien, al
dus de bewindsman.
SCHIJNDEL (ANP) Een 36-jarige
monteur uit Volkel heeft gisteren ern
stige verwondingen opgelopen door
een ontploffing van een LPG-opslag-
tank achter een benzinepompstation
in Schijndel. Hij moest met spoed
naar het brandwondencentrum in Be
verwijk worden overgebracht.
De man was met een collega bezig de
gastank te installeren. Hij werd door
een steekvlam getroffen.
Moet men als oudere proberen zo
veel mogelijk gelijk op te gaan
met jongeren?
Hoe waardeert u de ontwikkeling
dat mensen tegenwoordig ge
makkelijker tot echtscheiding
komen?
Hoe zou uw leven er anders heb
ben uitgezien wanneer u in plaats
van jongen als meisje of omge
keerd geboren zou zijn?
Kunt u goed met onze huidige
tieners overweg?
Wat vindt u van de vrouwen-
em ancipa tiebeweglng?
Piekert u wel eens over ziekte en
dood gaan?
Kunt u uw eigen leven lelden?
Een paar van de meer dan hon
derd discussievragen uit de ge-
spreksmap „In de loop van je
leven", naar een idee van en ont-
wikkeld door de Jong Oud Trust-
initiatiefgroep van de vereniging
Humanitas Drie jaar geleden be
gon die groep met een discussie
project voor ouderen. Om die dis
cussie op gang te brengen kwam
er toen eerst de map „Iedere tijd
ls leeftijd", waarvan 22.000 exem
plaren verkocht zijn. Er ontston
den honderden gespreksgroepen
van oudere mensen en de belang
stelling bleek zo groot, dat de
groep talloze verzoeken om ver-
volgmateriaal kreeg.
Dat vervolg is de map „In de loop
van Je leven" geworden. Tien af
leveringen over evenveel onder
werpen die te maken hebben met
verleden en heden, hoe de ouder
wordende mens tegenover het el-
gen verleden staat en dat ver
werkt in zijn/haar leven, wat die
mens er voor haar/zijn toekomst
mee doet. En dan kom je toe aan
vergelijkingen met moderne ont
wikkelingen, wat Je daar over
denkt, hoe je daarmee moet om
gaan. hoe je Je houding tegenover
allerlei nieuwigheden bepaalt.
Om dat alles te verwerken moet
Je er eerst goed over nadenken.
Hardop denken is nog beter, de
mening van anderen er bij maakt
het denken minder eenzijdig. Zo
moeten al die honderden dat aan
gevoeld hebben die met een ge
spreksgroep zijn gaan meedoen.
In de nieuwe gespreksgroep zit
stof te over om het praat- en
denkproces op gang te brengen.
Elke aflevering is onderverdeeld
in zeven stukjes tekst die elk een
andere kant van het onderwerp
behandelen. De laatste afleve
ring bijvoorbeeld gaat over „le
vensloop". Achtereenvolgens ko
men daarin levensloop en identi
teit, kindertijd, de jeugd, de jon
ge volwassenheid, de rijpe vol
wassenheid en het levenseinde
aan bod. Discussievragen in deze
aflevering zijn dan onder meer:
Welke verschillen ziet u tussen
uw eigen Jeugd en die van de
kinderen van nu? Hoe beoordeelt
u deze verschillen? Zijn Jongeren
tegenwoordig vroeger of later
volwassen in vergelijking met de
tijd waarin u Jong was? Hoe staat
men ln onze samenleving volgens
u tegenover de dood? Denkt en
praat u zelf wel eens over de
dood?
Niet alles ls even ..zwaar" In de
tien afleveringen komen ook vra
gen voor als „vindt u dat de mode
voldoende rekening houdt met
ouderen? Hoe oud zou u willen
worden? Welke waarde heeft uw
huls voor u? Wat is uw mening
over de 65+ pas? Of de opgewor
pen vragen op diepgaande dis
cussies .uitlopen, ligt uiteraard
ook aan de groep. Maar hoe die
gesprekken ook verlopen, wie
aan deze gesprek&map begint,
raakt voorlopig niet uitgepraat.
Alle afleveringen zijn geschreven
door Gerard de Haas en geïllu
streerd door Wim Boost, beter
bekend als cartoonist Wibo. De
map kan telefonisch of per brief
kaart besteld worden (ƒ7,50 plus
verzendkosten) bij Humanitas, J.
W. Brouwersstraat 16. Amster
dam, tel. 020-739444 of bij de Ned.
Federatie voor Bejaardenbeleid.
Eisenhowerlaan 114, Den Haag.
tel. 070-544902.
Een geschikte echtgenote is een
jonge Westduitse boer ruim vijf
miljoen gulden waard. Hij wil
trouwen, heeft nog altijd de ware
niet gevonden en zette daarom
dezer dagen in een in Münster
verschijnende krant deze adver
tentie: „Als Jij de vrouw bent die
mijn moderne landbouwbedrijf
een jaar lang goed kunt laten
marcheren en me daarna je Ja
woord geeft, geef Ik je ln ruil als
huwelijkscadeau mijn hele boer
derij die ruim vijf miljoen gulden
waard is". Of hij veel aanbiedin
gen heeft gehad, vermeldt de ge
schiedenis niet. maar wel weet
een zegsman van de landbouwor
ganisatie van Westfalen-Lippe
over het geval te vertellen, dat
deze boer niet makkelijk zal sla
gen en zeker niet de enige met
een dergelijk probleem is: „Veel
jonge boeren hier bezitten van
daag de dag wel een bloeiend
bedrijf, maar hebben de grootste
moeite om een vrouw te vinden
die bereid en in staat is op de
boerderij de handen uit de mou
wen te steken".
Een uniek plaatje voor het fami
lie-album: met het monster van
het (Westduitse) kasteel Fran
kenstein op de foto. Griezelfana
ten weten wel hoe laat het is als
de naam Frankenstein valt,
maar de monsters die op dit drie
daagse Duitse horrorfestival af
zichtelijk liepen te wezen, waren
best aardig voor de bezoekers.
In Pego Longo, een krottenwijk
in Lissabon, kan een ouder echt
paar in een nieuwe bejaardenwo
ning gehuisvest worden dankzij
leeftijdgenoten in Amersfoort.
Voor de houw van zo'n bejaar
denwoning hebben de Amers-
foorters ƒ9100 (zelfs iets meer
dan het benodigde geld) aan de
Stichting Pego Longo kunnen
overhandigen Dat hebben de
ruim dertig bewoners van het be
jaardenhuis Bloemendal in
Amersfoort voor elkaar gebracht -
Voor hetzelfde geld (figuurlijk ge
sproken) hadden ze zelf een leuk
feestje kunnen bouwen. Hun
huis, lezen we in het tijdschrift
Senior, bestaat vijf jaar. alle aan
leiding dus voor een feestavond
met dinertje. Maar dat vonden de
bewoners niet nodig. Zij hadden
toch al alles wat ze wensten, von
den ze, en dus konden ze beter
iets doen voor andere mensen. Zo
gingen ze zelf aan de slag ze
knutselden en handwerkten tot
ze voldoende gemaakt hadden
om een bazar te houden, waar
alle werkstukken verkocht wer
den. Voor bejaarden in Pego Lon
go, die er hopelijk lang van kun
nen profiteren.
Oma Een grootmoeder is
een dame die slaapt of breit. Oma
stopt een kind vol met lekkers en
koek en gaat weg voordat het
ziek is geworden.
(Uitspraken van kinderen over
grootouders, door het blad Se
nior gevonden in Open Deur).
