Weer uitstel debat
in Iraans parlement
Pretoria belooft
minder apartheid
Ben Bella vrij
Het dilemma van de Poolse communisten
Oud-premier Ecevit
uit Turkse politiek
Britse politie alert na
bombrief voor Jood
Spanning
in Polen
Aankondiging van verandering wetten
Zuidafrikaanse
leger doodt 38
Swapo-strijders
Schapen bij Seveso
niet vergiftigd
BUITENLAND
Van onze correspondent
TEHERAN. WASHINGTON Het Iraanse parlement zal.
nadat het debat gisteren In een chaos en de schreeuwparty
ontaardde, aanstaande zondag opnieuw proberen het overleg
over de voorwaarde voor vrijlating van de Amerikaanse
gijzelaars tot een goed einde te brengen. Gisteren lukte dat in
ieder geval niet. hoewel leden van het parlement zeiden het
niet oneens te zijn over de voorwaarden voor vrijlating, maar
over het tijdstip waarop deze eisen moeten worden besproken.
Een handvol leden van het parlement
(de mailis) slaagde er gisteren in te
voorkomen dat er een beslissing ge
nomen zou worden. Bij het begin van
het debat, dat in het openbaar gehou
den zou worden, stelde voorzitter
R&fsanjanl vast dat niet voldaan was
aan de grondwettelijke voorwaarde
dat minstens 180 van de 220 leden
•van de volksvertegenwoordiging aan
wezig dienen te zijn, wil de majlls
besluiten kunnen nemen die rechts
kracht hebben. Buiten de deur stond
een groot aantal parlementsleden en
eveneens hadden een aantal volks
vertegenwoordigers. die wel naar bin
nen waren gegaan hun zetels niet
ingenomen. Zodat er slechts 162 aan-
Ontploffing Peking
veroorzaakt door
'explosieve lading'
PEKINO (ATP. Reuter. AP) De
ontploffing van woensdag in het be
langrijkste station van de Chinese
hoofdstad Peking is veroorzaakt door
„een explosieve lading die door een
onbekende in het station is aange
bracht". BIJ de ontploffing zijn negen
mensen om het leven gekomen en
raakten er 81 gewond, van wie som
migen zeer ernstig
Het Chinese persbureau Nieuw Chi
na. dat dit gisteren bekend maakte,
gebruikte niet het woord „bom",
maar hield het op een „explosieve
lading". Uit de functies van de men
sen die onmiddellijk na de ontplof
fing naar het station werden gediri
geerd. leidden westerse diplomaten
gisteren al dat er zeer waarschijnlijk
sprake is geweest van opzettelijke
sabotage. Zo werden onder anderen
minister van openbare veiligheid
Zhao Cangbi, de Peklngse burge
meester Lin Hujla. minister van
spoorwegen Ouo Weichen en de com
mandant van de Peklngse militaire
regio Qln Jlwel. gesignaleerd.
wezlg waren en net vereiste quorum
niet werd gehaald. Waarna Rafsanja-
ni vaststelde dat het debat moest
worden verdaagd.
Met name Irans reizende rechter, aya
tollah Sadegh Khalkhali, die voor een
snelle vrijlating van de gijzelaars in
ruil voor Amerikaans wapentuig is.
maakte zich kwaad. „Ons probleem is
van levensbelang. De oorlog tegen
Irak zal niet gauw beëindigd worden.
Tien tot twaalfduizend mensen zijn
aan het front gestorven en Jullie ne
men de revolutie in de maling. Het
volk zal over Jullie oordelen. Het is
onverdedigbaar dat onze Jongeren
aan het front worden gedood", zo
schreeuwde de ayatollah in het parle
ment. zijn turban verliezend.
Op de persgallerij deden revolutio
naire gardisten hun best te voorko
men dat het toneeltje op de televisie
camera's werd vastgelegd.
Khalkhakli en de zijnen meenden dat
de tegenstanders van de vrijlating
van de Amerikaanse gijzelaars uit
gingen van een uiterst simpele sa
menzweringstheorie. volgens welke
de Verenigde Staten achter de Iraak-
se raketaanval op de stad Defzul van
afgelopen zondag zaten. Khalkhali
beschuldigde de parlementariërs, die
gisteren het debat saboteerden, er
van tegen de wil van de geestelijke
leider, ayatollah Khomeini te hande
len. „Khomeini heeft het parlement
opgedragen de gijzellngsaffaire zo
snel mogelijk op te lossen en geen
voorwaarden te stellen die in de inter
nationale betrekkingen onaanvaard
baar zijn. De imam had de affaire zelf
kunnen oplossen (door deze week in
een toespraak het verlossende woord
te spreken, hetgeen hij naliet) maar
hij wil niet tornen aan het aanzien
van het parlement," aldus een woe
dende Khalkhali, die gisterochtend
tussendoor acht mensen liet execute
ren op beschuldiging van drugss
mokkel.
Intussen heeft radio-Teheran aange-
PRETORIA (AP. Reuter. DPA) De
Zuidafrikaanse regering heeft giste
ren plannen aangekondigd om veran
deringen aan te brengen in 62 apart-
heldswetten Minister van samenwer
king en ontwikkeling Piet Koomhof
lcwarn met drie nieuwe wetten. „Dit is
het begin van het proces van normali
sering van de rassenbetrekkingen in
WINDHOEK (AP. AFP) - Het Zuid
afrikaanse leger heeft de afgelopen
negen dagen 38 guerrillastrijders van
de SWAPO ln Namibië gedood. Dit
werd meegedeeld door een militaire
zegsman in de Namibische hoofdstad
Windhoek
Het verlies aan SWAPO-zlJde zou vol
gens deze Zuidafrikaanse woordvoer
der in de maand oktober 102 mensen
bedragen. In dit cijfer is niet inbegre
pen het aantal gedode Namibische
guerrillastrijders in Angola Sedert
het begin van het jaar zijn volgens
Zuidafrikaanse gegevens 1349 guer
rillastrijders gedood.
dit land." verklaarde Koornhof bij de
presentatie van de wetten, die het
parlement in de volgende zittingspe
riode moet goedkeuren.
Volgens de plannen zullen zwarte ar
beiders en hun gezindsleden meer be
wegingsvrijheid en meer vestigings
rechten krijgen in voor hen bestemde
woongebieden aan de rand van „blan
ke" steden. Alle zwarten met werk en
een vestigingsvergunning mogen zon
der beperking in de zwarte woonge
bieden leven. Zwarten en blanken
krijgen hetzelfde soort pasje en de
woongebieden voor zwarten krijgen
een zwart bestuur. De gemeenteraad
van Soweto krijgt bij voorbeeld de
zelfde bevoegdheden in eigen woon
gebied als de gemeenteraad van Jo
hannesburg. zo zei Koornhof gis
teren.
Koomhof noemde de veranderingen
een „idee. waarvoor de tijd is geko
men." „Maar ik denk dat wat ik van
daag vertel u niet zal overtuigen."
voegde hij eraan toe. Inderdaad op de
verwachte hervormingen in vorig Jaar
die al in het rapport Riekert naar
voren werden gebracht kwam veel
kritiek. De plannen zijn maar kleine
veranderingen terwijl ze nauwelijks
van invloed zijn op de wekelijkse
apartheidspolitiek.
kondigd dat op 4 november, de dag
van de Amerikaanse verkiezingen en
tevens de eerste verjaardag van het
gijzelingsdrama In heel Iran groot
scheepse betogingen gehouden zullen
worden. Tevens wordt dan herdacht
dat in 1963 de ayatollah Khomeini
door de vroegere sjah werd ver
bannen.
Het Amerikaanse vliegdekschip
„Ranger" is gisteren aangekomen ln
het gebied van de Perzische Golf.
Daar bevinden zich nu drie Ameri
kaanse vliegdekschepen met het no
dige toebehoren Over een week zal er
ëën worden teruggetrokken, aldus
het Amerikaanse ministerie van de
fensie
ALGIERS (Reuter. AFP. AP) De
Algerijnse president Benjedid Chad-
li heeft alle „speciale maatregelen"
tegen de vroegere president Ben Bel
la opgeheven. Ook Tahar Zbiri, de
oud-stafchef van het leger, die in
1967 een opstandige beweging tegen
president Boumedienne leidde, kan
sich nu vrij bewegen in Algerije.
Vorig Jaar werd de nu 64-jarige Ben
Bella al „vrijgelaten" nadat hij veer
tien jaar lang geïsoleerd had gezeten,
eerst in de Sahara en later ln Algiers.
Het afgelopen jaar kreeg hij beperk
te bewegingsvrijheid ln het plaatsje
Msila, tweehonderd kilometer ten
zuiden van Algiers. Hij mocht daar
geen journalisten ontvangen.
Voor Algerije wss Ben Bella de gro
te held van de onafhankelijkheid.
Vanuit Cairo bereidde hij de op
stand voor, die in 1954 in Algerije
uitbrak. Twee Jaar later zette Frank
rijk hem na een spectaculaire actie
gevangen. Bij de akkoorden van Evi-
an in 1962 werd hij vrijgelaten. Hij
bleek zo'n massale aanhang bij de
bevolking te bezitten, dat hij snel
premier werd en een jaar later presi
dent. Het is niet bekend hoeveel aan
hang de charismatische Ben Bella nu
nog heeft.
Het is nooit geheel duidelijk gewor
den waarom Ben Bella in 1965 door
kolonel Boumedienne opzij werd ge
schoven. Bekend is dat beide heren
van mening verschilden over de rol
van de islam bij de socialistische
ontwikkeling van Algerije. Boume
dienne vond dat Ben Bella de islam
niet serieus genoeg nam en de radi
cale plannen voor socialisering van
de maatschappij zetten eveneens
kwaad bloed. Internationaal gezien
had Ben Bella veel aanzien. Hij was
een van de kopstukken van de bewe
ging van niet-gebonden landen. Het
feit dat Boumedienne zijn voorgan
ger gevangen hield was een teken
dat hij zijn populariteit vreesde. De
Algerijnse regering werd veel bekri
tiseerd om de gevangenhouding van
Ben Bella. Derde wereldlanden oe
fenden voortdurende druk uit op Al
gerije om hem vrij te laten.
Het besluit van president Benjedid
Chadli om Ben Bella zijn totale vrij
heid terug te geven zou zijn ingege
ven door zijn wens een nationale
eenheid te bereiken. Het land wil
met vereende krachten het gebied
van El Asnam opbouwen na de aard
beving. Hierbij kwamen 20.000 men
sen om het leven en geraakten
400.000 dakloos. De economische si
tuatie in Algerije is nog slechter ge
worden na de ramp.
Ter gelegenheid van de 26ste ver
jaardag van het begin van de Alge-
Een archieffoto van Ben Bella
rijnse revolutie zijn verscheidene
andere politieke gevangenen op
vrije voeten gesteld. Om hoeveel en
wie het gaat is nog niet bekend.
Ayatollah Sadegh Khalkhali maakt zich kwaad op de leden van het
parlement, die gisteren het debat over de Amerikaanse gijzelaars
saboteerden.
LONDEN (AP, AFP) De Britse politie houdt neo-nazistiache groeperingen
scherper in het oog, nadat een bombrief is gestuurd naar de Joodse Jurist
Frank Allaun. die bij de Labour-partiJ werkzaam is. Het dagblad Daily Mirror
en de London Thames Television ontvingen telefoontjes van de neo-nazisti-
sche organisatie Column 88. die de verantwoordelijkheid nam voor het
versturen van de brief.
Volgens een woordvoerder van Scotland Yard had Allaun ernstig gewond
kunnen raken als hij de brief had opengemaakt. Allaun kreeg echter argwaan.
Daily Mirror schrijft dat Column 88 een campagne aankondigde tegen Joden
in Engeland. In dit land leven ongeveer 410.000 Joden.
Twee Jaar geleden was een neo-nazistlsche groepering met de naam Wotan 88.
een organisatie die verwant is met Column 88. met een actie van bombrieven
begonnen. Deze waren gericht aan personen in organisaties met linkse
sympathieën. Opvallend Is dat de leider van de bond van mijnwerkers in
Yorkshire, Arthur Scargill gisteren ook een soortgelijke bombrief heeft
ontvangen.
De Wotan-groep heeft ongeveer 40 leden die banden onderhouden met andere
extreem-rechtse organisaties in Europa.
ANKARA (AFP, AP, Reuter) De vroegere Turkse premier,
Bulent Ecevit, een van de meest vooraanstaande politici in
zijn land van de afgelopen twintig jaar, is afgetreden als leider
van de Republikeinse Volkspartij.
Deze partij, die links van het midden
staat, is de oudste partij in Turkije en
Ecevit heeft haar sinds 1972 geleid.
Na de militaire coup van 12 septem
ber werd Ecevit samen met enkele
andere politieke leiders gearresteerd
en voor enige tijd vastgehouden. De
militairen verweten de politici dat zij
geen antwoord wisten te geven op het
toenemende politieke geweld in Tur
kije dat de afgelopen jaren aan dui
zenden Turken het leven heeft ge
kost.
Overigens werden gisteren in de zuid
oostelijke provincie Mardin acht ge
wapende personen door Turkse vei
ligheidstroepen gedood. Volgens de
autoriteiten ging het om een marxis
tisch georiënteerde groep die ln het
verleden gewapende aanvallen had
uitgevoerd tegen grootgrondbezit
ters. Bij het vuurgevecht, dat in het
centrum van het Turkse Koerdenge-
bied plaatsvond werden nog twee zo
genaamde extremisten gewond en ge
vangengenomen. Ook een soldaat
raakte gewond. In het gebied is nog
steeds een grote legermacht gestatio
neerd.
De nieuwe militaire machthebbers
rechtvaardigen nog immer hun
staatsgreep door naar het politieke
geweld van voor 12 september te ver
wijzen, dat inderdaad steeds meer
aan een complete burgeroorlog deed
denken.
De 55-jarige Ecevit is drie keer pre
mier geweest; ln 1974 voor negen
maanden, in 1977 voor een maand en
van januari 1978 tot december 1979.
'Al die tijd werd de Turkese politieke
area beheerst door een machtsstrijd
tussen Ecevit en zijn sociaal-demo
cratische Volkspartij enerzijds en Su
leiman Demirel met zijn rechtse Ge-
rechtigheidspartij anderzijds. Demi-
rel was premier toen in september de
militairen onder leeiding van gene
raal Kenan Evren de macht aan zich
trokken.
MILAAN (AP) De massale sterfte
in een kudde schapen bij het Italiaan
se Seveso. vorige week, is niet veroor
zaakt door vergiftiging met het dioxi
ne dat daar vier jaar geleden ver
spreid werd door een explosie in een
chemische fabriek. Tot deze conclu
sie zijn de autoriteiten gekomen na
dat in de levers van vijftien dode
schapen geen spoor van dioxine was
aangetroffen. De bijna tweehonderd
schapen moeten gestorven zijn aan
de gevolgen van het eten van nat
gras, dat in hun maag was gaan gis
ten. De sterfte had de vrees onder de
bevolking voor lange-termijneffecten
op de gezondheid van de verontreini
ging met dioxine weer sterk aange
wakkerd.
Ecevit. die vooral in 1974 gedurende
de Turkse invasie op Cyprus, onge
kende populariteit genoot, zei giste
ren over zijn aftreden onder meer het
beter te vinden nu maar af te treden
„omdat het later, naar het schijnt,
toch afgedwongen zal worden." Hij
lichtte dat niet verder toe, maar dui
delijk is dat hij doelde op een verkla
ring van de regerende nationale vei
ligheidsraad waaruit af te lezen is dat
er maatregelen zullen worden afge
kondigd die moeten voorkomen dat
politieke leiders een langdurige greep
op hun partijen verwerven. In de ver
klaring van de secretaris-generaal
van de veiligheidsraad. Generaal
Haydak Saltik, werd gezegd dat de
leden van het Turkse parlement bijna
geheel werden gedomineerd door be
sluiten van hun partijleiders, met als
gevolg „dat de nationale vergadering
en de senaat inactief werden."
Sinds de militaire machtsovername
is in Turkije alle politieke activiteit
verboden en mogen de politieke lei
ders geen politieke verklaringen af
leggen.
Ook de kantoren van de par
tijen zijn gesloten. De militaire auto
riteiten wilden eerst ook niet dat Ece-
vits verklaring zou worden gepubli
ceerd, maar later gaven zij wel toe
stemming nadat Ecevits dankbetui
gingen aan zijn partij genoten er uit
geschrapt waren.
Tweemaal in de
week raketalarm
voor N-Amerika
WASHINGTON (AFP) Het
Commando Luchtverdediging
Noord-Amerika heeft de afge
lopen anderhalf jaar 151 maal
vals alarm geregistreerd op de
apparatuur die moet waar
schuwen als er vijandelijke
kernraketten aan komen, al
dus een rapport van de Senaat.
Er was viermaal sprake van
een ernstige situatie. Tot nog
toe waren twee van zulke „se
rieuze" alarmsituaties bekend
geworden, die zich voordeden
op 3 en 6 juni van dit jaar.
Toen waren de motoren van
strategische B-52 bommen
werpers al gestart en was het
bedieningspersoneel van Ame-
rika's 1054 strategische raket
ten gewaarschuwd.
Het rapport, opgesteld door de
Senatoren Gary Hart (Demo
craat) en Barry Goldwater
(Republikein) adviseert een re
organisatie van het systeem
voor luchtverdediging. Vol
gens het ministerie van defen
sie worden de meeste valse
alarmmeldingen veroorzaakt
door het lanceren van Russi
sche raketten voor proefne
mingen of in het kader van
oefeningen.
Vervolg van pagina 1
Over de bijeenkomst van het Politbu
ro werd in Warschau slechts bekend
gemaakt dat de partij haar belofte
inzake economische hervormingen
zal nakomen. Deze mededeling zal op
de bevolking echter weinig indruk
maken, omdat in de twee maanden
die nu zijn verstreken sinds het ak
koord van Gdansk werd getekend, op
het gebied van economische hervor
mingen nog vrijwel niets is gedaan.
Pas in de loop van november zal het
centrale comité van de partij over
economische hervormingsplannen
gaan vergaderen. De planningcom
missie. die nauw bij dit werk is be
trokken. zit echter met de handen in
het haar, omdat zij zich thans nog
voornamelijk bezighoudt met een mi
ni-planning van tijdelijke aard. Van
grote lijnen, langs welke de hervor
mingen moeten verlopen blijkt men
daar nog niets te weten.
Bovendien is het vrijwel zeker dat het
nieuwe congres van de communisti
sche partij, dat verdere veranderin
gen in Polen mogelijk moet maken
onder meer door een algehele ver
nieuwing van het partij-apparaat, dit
jaar niet meer zal worden gehouden.
De gewoonte is dat een partijcongres
pas drie maanden nadat de documen
ten zijn gepubliceerd, die daar be
trekking op hebben, wordt gehouden.
Dat zou in het gunstigste geval niet
eerder dan in februari zijn.
Ook hierover bestaat onrust in de
partij en er gaan al stemmen op om
de leiding te laten weten, dat onder
de huidige ernstige omstandigheden
van die oude rj gel moet worden afge
weken en dat er geen drie maanden
maar drie weken voor discussie be
schikbaar moeten zijn.
Intussen gaat hier het verhaal dat
ook Tsjechoslowakije beperkingen
wil aanbrengen op het toeristenver
keer met Polen.
Mauritius brengt
'Diego Garcia' in
Haags vredespaleis
NEW DELHI Mauritius zal zijn eis
tot teruggave van het eiland Diego
Garcia voorleggen aan het Interna
tionaal Gerechtshof in Den Haag. Dit
heeft de premier van Mauritius, See-
woosagur Ramgoolam, aan het einde
van een driedaags bezoek aan India
laten weten. Diego Garcia is een ei
land in de Indische Oceaan dat door
de Verenigde Staten wordt gebruikt
als marine- en luchtmachtbasis ter
bescherming van de westelijke olie
routes.
Toen de Britten zich in 1965 terug
trokken uit hun gebieden „ten oosten
van Suez", bleef Diego Garcia ge
handhaafd als hun laatste militaire
bolwerk in dit gebied. Later werd het
eiland door Londen ter beschikking
gesteld aan de Amerikanen.
De Britse regering heeft enige dagen
geleden verklaard dat thans niet ge
dacht hoeft te worden aan een terug
gave van Diego Garcia aan Mauriti
us. Het eiland werd volgens haar in
1965 met toestemming van de rege
ring van Mauritius afgescheiden van
deze eilandenstaat.
door J. don Boef
WARSCHAU Het was in februari, toen in de Poolse hoofdstad het
belangrijke congres van de communistische partij werd gehouden,
volslagen ondenkbaar dat leden van dezelfde partij nog geen negen
maanden later openlijk de medewerkers van de inmiddels afgetreden
partijchef Edward Gierek leden van de „Gierek-mafia" zouden noemen.
Er is sinds februari in de personele sfeer ln
Warschau en de rest van het land veel
veranderd en er zijn talrijke nieuwe namen
.opgedoken Ook in de provincies zijn nogal
wat partijsecretarissen met hun naaste me
dewerkers naar huis gestuurd, omdat de
arbeiders hun aanwezigheid in de top van
het regionale partij-apparaat niet langer op
prijs stelden.
Tadeusz Fissbach in Gdansk is een van de
weinige partijsecretarissen die de zuivering
overleefden. Hij stond ln augustus achter
de stakers op de scheepswerf Lenlna in
Gdansk, nadat hij lange tijd vergeefs een
beroep had gedaan op de autoriteiten in
Warschau om te luisteren naar de gerecht
vaardigde klachten uit Gdansk
Ook Fissbach voelde zich ontgoocheld toen
hij voor dovemansoren bleek te praten en
men in de hoofdstad bleef weigeren om de
beloften na te komen die Oierek eind 1970
had gedaan om een eind te maken aan de
opstand in het Poolse Oostzeegebied Men
gaf hem tenslotte te verstaan er maar voor
te zorgen dat de partijorganisatie in
Gdansk een eind zou maken aan de staking
op de scheepswerf. Hetgeen hij weigerde.
Anders ging het in Katowice, de hoofdstad
van het industriegebied Silezië. waar zich
onder andere de uiterst belangrijke mijnen
en de enorme, voor de Poolse economie veel
te kostbare staalfabriek Huta Katowice be
vinden. In Silezië. waar partijchef Zdzislaw
Grudzien als lid van wat men nu de ..Gie
rek-mafia" noemt de scepter zwaaide, is
men pas gaan staken nadat op 31 augustus
het akkoord in Gdansk was ondertekend.
Silezië
De stakers in Silezië waren pas bereid een
akkoord met een regeringsdelegatie te on
dertekenen en weer aan het werk te gaan,
als Grudzien voorstander van een harde
lijn in de partij van het toneel zou ver
dwijnen. Dit laatste gebeurde inderdaad en
op voorstel van Giereks opvolger Stanislaw
Kania nam de 41-jarige Andrzej Zabinski,
die bij de onderhandelingen een actieve rol
had gespeeld, de plaats van de ongeliefde
partijchef in.
Ondanks de verdwijning van Grudzien is de
situatie in Silezië echter nog niet gestabili
seerd. De mijnwerkers werken nu in een
drie-ploegen-systeem in plaats van een vler-
ploegen-systeem. Zij hoeven op zaterdag en
zondag niet meer te werken. Op die dagen
werken er alleen vrijwilligers, die dan een
premie van honderd procent ontvangen. De
animo daarvoor Is tot dusver echter niet
groot.
De verdeling van het bedrag dat voor loons
verhogingen beschikbaar is. levert nog gro
te problemen op. Dat is overigens niet al
leen in Silezië het geval, maar in vrijwel
geheel Polen. In de Silezische hoofdstad
wordt deze kwestie echter hoog opgeno
men. En als er een nieuwe staking zou
worden uitgeroepen om de regering ln War
schau onder druk te zetten, dan zou het
zwaartepunt daarvan wel eens in Silezië
kunnen liggen.
Dreiging
Uit de ontwikkelingslanden In Gdansk,
waar geen problemen met de partijleiding
bestonden, en in Katowice, waar het tegen
deel het geval was. kan de conclusie worden
getrokken dat het op het ogenblik weinig
uitmaakt welke personen een leidende posi
tie innemen. En wat voor personele veran
deringen in de provincies geldt, gaat ook op
voor de leiding ln de hoofdstad Warschau.
De oorzaak daarvan is naar men zegt dat de
voorstanders van een harde lijn ln het par
tij-apparaat in Warschau nog steeds in
staat blijken om te voorkomen dat het
akkoord van Gdansk wordt uitgevoerd. Het
gaat hier waarschiinlijk om een minder
heid, die een weifelende meerderheid onder
druk weet te zetten. Mogelijk ontlenen zij
hun kracht aan de steun die zij van Moskou
verwachten en aan de voortdurende drei
ging dat Polen het lot van Tsjechoslowakije
zal moeten delen.
In dit verband is de reis die partijchef
Kanla en premier Josef Pinkowski gisteren
naar Moskou hebben gemaakt, van bijzon
dere betekenis. De vergelijking met wat er
in 1968 in Tsjechoslowakije gebeurde vóór
de ingreep van Warschau Pact-troepen,
gaat echter niet op. In Praag waren de
zaken volledig uit de hand gelopen en werd.
openlijk kritiek op de Sowjet-Unie uitgeoe
fend. Voor Moskou leek het gevaar dat
Tsjechoslowakije onontkoombaar uit zijn
machtsbereik zou glijden, blijkbaar zó
reëel, dat het besloot ln te grijpen.
Virus
In Polen liggen de zaken volkomen anders.
Partij en regering zijn zeer loyaal ten aan
zien van Moskou. De leidende rol van de
communistische partij is niet echt in ge
vaar De leiding van Solidariteit accepteert
de wat men noemt socialistische maat-
schapppijvorm en belooft zich te houden
aan de regels die in de Poolse grondwet zijn
vastgelegd. Een wegglijden van Polen uit
het bondgenootschap van de Warschau-
Pactlanden is ondenkbaar.
Het enige gevaar dat de Sowjet-Unie in de
Poolse ontwikkelingen kan zien, is de moge
lijkheid dat het Poolse virus zich verspreidt
over andere Oosteuropese landen als de
DDR en Tsjechoslowakije. De maatregelen
die de DDR met betrekking tot het toeris
tenverkeer met Polen heeft genomen, heb
ben met deze vrees erg veel te maken.
Andere factoren kunnen ook een rol spelen,
maar het besmettingsgevaar is reëel, ook
voor de 8owjet-Unie zelf.
Een realiteit is echter ook dat de Sowjet-
leiders de gebeurtenissen in Polen niet ge
ïsoleerd kunnen beoordelen. Om een groei
ende ontevredenheid over de sociaal-econo
mische toestand in de van Moskou afhanke
lijke landen van Oost-Europa te voorko
men. is ook daar het toelaten van een demo
cratiseringsproces onvermijdelijk In dit
opzicht valt voor Moskou uit de gebeurte
nissen in Polen veel te leren.
Er zijn overigens al geruime tijd aanwijzi-
gingen dat verscheidene Oosteuropese lan
den lering trekken uit wat er kan gebeuren
als een partij de ontwikkelingen aan de
basis negeert. In Hongarije heeft men dit al
veel eerder begrepen en al blijft daar nog
veel te wensen over. gebeurtenissen als zich
sinds begin juli in Polen hebben voorge
daan. kunnen de deur van het huidige Hon
garije voorbijgaan.
Troepen
De Sowjet-Unie heeft nóg een belangrijke
reden om in Polen niet militair in te grijpen.
Polen is voor de Sowjets vooral om strategi
sche redenen van bijzonder grote waarde.
Door dit land lopen de voornaamste verbin
dingslijnen tussen de Sowjet-Unie enerzijds
en de Sowjet-troepen in de DDR en Tsje
choslowakije anderzijds. Die verbindingen
zouden constant in gevaar zijn. als Polen
het slachtoffer van een militaire interventie
zou worden.
Men kan hier in Warschau de mening horen"
verkondigen dat een akkoord tussen de
Poolse regering en de vrije vakbeweging
ook de strategische belangen van de Sow
jet-Unie zou dienen. Als de arbeidsonrust
eenmaal verdwenen is. zou het risico dat
spoorwegstakingen de voor Moskou belan
grijke verbindingen onderbreken, veel klei
ner zijn dan vóór het uitbreken van de
stakingen. Wat voor de spoorwegarbeiders
geldt, gaat ook op voor het burgerpersoneel
van het leger en de mensen van de telecom
municatie.
In Moskou heeft men er dan ook groot
belang bij dat er in de houding van de
Poolse bevolking ten opzichte van de Sow
jet-Unie geen verslechtering optreedt. Om
die reden zullen de Sowjet-leiders mogelijk
bereid zijn om heel wat te slikken op het
gebied van ideologische afwijkingen. Als de
Poolse leiders Moskou ervan kunnen over-,
tulgen dat deze afwijkingen zich beperken
tot meer zeggenschap voor de arbeiders via
een onafhankelijke vakbeweging, dan zul
len er geen ernstige dingen gebeuren
De besprekingen die gisteren in Moskou
werden gevoerd en die vandaag in War
schau worden gehouden tussen delegaties
van de regering onder leiding van premier
Pinkowski en Solidariteit onder aanvoering
van Lech Walesa zijn tegen deze achter
grond van grote betekenis.
4
