ie teruggaat is een 'geldzak'
amaicanen kiezen tussen niets en bijna niets
Warschau Pact trekt
cordon om Polen op
Poézie in Porselein
jastarbeider heeft in Marokko een 'status'
1
IS 12|
-flOAG 30 OKTOBER 1980
BINNENLAND/BUITENLAND
TROUW/KWARTET PRS 13 - H 15
aro Hielkema
sterdam woont Achmed in miserabele omstandigheden: met twee andere Marokkanen
kleine kamer in een pension. Maar als hij met vakantie naar zijn geboorteplaats
-^aouen is, gaat hij dagelijks naar de sauna en een plaatselijke armoedzaaier sjouwt voor
dirhams zijn tas achter hem aan.
een bizar verhaal, maar het
•cies in het beeld dat terugke-
okkanen met elkaar vor-
5 een gastarbeider voor een
Je reis of voorgoed naar zijn
i gaat, is hij de kapitalist, de
i Iemand die naar Marokko
jat. moet zich ..uitleven". Hij
t als een ..mislukt figuur" ge
I jlen worden. En al moet hij er
at geld voor lenen, hij hoort
f i cadeautjes mee te nemen.
£5tarbeider heeft een status in
jen land.
n gastarbeider voorgoed terug
tal hij dan ook proberen die
|te behouden. Van het geld dat
zijn werk in West-Europa
jehouden. wil hij een goed
len. een goede auto of een
"Hij zal voor zijn familie pro
te zorgen. „Want als je dat
ben je In Marokko een 'ge-
man." zegt Mohamed Rab-
)an heb Je iets bereikt."
Jarige directeur van de Stich-
felzljn Buitenlanders In West-
it. die al meer dan tien Jaar in
and woont, ziet in terugkeren-
irokkanen geen „agents of
Van deze mensen is geen
g in het Marokkaanse pa-
verwachten. „Al kom Je met
Idealistische gedachten terug.
Dgen van Je familie ben Je een
Jceling. Het zal een Marokkaan
Dk veel moeite kosten om niet
Jn eigen positie te denken. Je
lgenlijk moeilijk verlangen dat
de eerste plaats aan de opbouw
|n land wil gaan werken."
genaamde terugkeerprojecten,
iet ontwikkelingsgeld worden
t om gastarbeiders een steun
de rug te geven, zijn in de eerste
(ongeveer vier Jaar geleden) on
eer bedoeld geweest om de ba
leggen van de emancipatie van
lerende gastarbeiders. „De
kchappelljke. sociale en politie-
iwustwording was mede een re-
>m de projecten op te zetten."
Rabbae. die in de stuurgroep
van het bureau Internationale Migra-
tie-Ontwikkelingssamenwerking
(IMOSi zit. Dit college beoordeelt
aanvragen van buitenlanders om met
subsidie en een lening van Nederland
in eigen land een terugkeerproject op
te zetten.
Zinvol?
Mohamed Rabbae twijfelt over de
vraag of de IMOS-proJecten zinvol
zijn. „Ik weet het niet." zegt hij. „La
ten we het duidelijk stellen: zo'n paar
projecten zetten geen zoden aan de
dijk. Het is geen oplossing voor de
Marokkaanse arbeider in Nederland,
laat staan voor Marokko zelf. De mas
sa in Marokko merkt er niks van. Ik
zeg niet dat het niet goed is om gast
arbeiders die terug willen, een steun
tje in de rug te geven. Uiteindelijk
hebben ze hier geploeterd en offers
gebracht. Deze vorm van ontwikke
lingshulp is een stuk rechtvaardig
heid."
Maar Rabbae ziet ook het gevolg van
de projecten: een Marokkaan die met
behulp van Nederlandse subsidies en
leningen een bedrijfje begint, is bin
nen de kortste keren volgens Marok
kaanse maatstaven een miljonair. „Is
dat de bedoeling van de hulp, dat je
mensen die het toch al beter hebben
dan de achtergebleven landgenoten
een nóg grotere voorsprong geeft?
Weliswaar levert zo'n project werkge
legenheid voor zes èzeven mensen op.
maar meestal gaat het om familiele
den. om het eigen groepje."
'Ongelukkig'
Grote projecten om Marokko op gang
te brengen zitten er niet in. weet
Rabbae. „Een Marokkaan is geen ty
pe voor een collectief. Hij wil z'n geld
bij zich houden en het in concrete
zaken stoppen, zoals een bakkerij of
een atelier. En via de huidige regering
kan er zeker niets gebeuren. Dus een
alternatief voor de huidige projectjes
is er nauwelijks. De enige oplossing
voor de Marokkaanse situatie is „dat
het hele spul daar verdwijnt." meent
Rabbae. „Er moet een nieuwe poli
tiek komen."
Mohamed Rabbae is er zeker van dat
de Marokkaanse bevolking erg onge
lukkig is met het regime „Er Is een
proces aan de gang: iedereen weet
hoe het regime in elkaar zit. hoe het
komt dat zoveel miljoenen mensen
armoede lijden. Iedereen wordt dage
lijks geconfronteerd met het feit dat
de huidige situatie niet deugt. Alleen
is het niet voor ledereen duidelijk of
dat nu aan de koning ligt, of aan de
regering of aan de ambtenaren. Maar
als Je ziet dat iemand die een kilootje
tomaten probeert te verkopen op
straat, wordt opgepakt door de poli
tie en dat corrupte lieden onder hoge
ambtenaren vrij-uit gaan. dan ga je
toch wel denken."
De mooie verhalen, waarvan het regi
me van koning Hassan zich bedient,
hebben het een tijdje aardig 'gedaan',
meent Rabbae. „Tien Jaar geleden
klonk het nog redelijk dat Hassan
zowel politieke als geestelijke leider
is. maar nu weet ledereen toch hoe de
koninklijke familie leeft en hoeveel
hasj er wordt gebruikt. En het ver
haal dat de oorlog tegen Polisario in
West-Sahara een strijd voor het hele
Marokkaanse volk is, heeft het aan
vankelijk goed gedaan. Men begint
echter langzaam in te zien wie er van
die oorlog te lijden heeft: de arme. De
rijke verdient straks in tienvoud te
rug wat hij er nu voor betaalt. Het
zijn de zonen van de armen, die in de
Sahara sneuvelen. Het volk moet de
weg vrij maken, zodat de rijken
straks de vruchten plukken."
'Vertrouwen'
Mustafa Slaby (eveneens 38) heeft
andere ideeën over de toekomst van
zijn moederland. Hij is al zestien jaar
in Nederland, werkt als laborant in
het VU-ziekenhuis in Amsterdam en
is met een Nederlandse getrouwd. Hij
vindt dat er te weinig vertrouwen is
tussen het reglME en Marokkanen in
het buitenland en pleit voor een bete-
Hoe kan de situatie in Marok
ko, waar rijken steeds rijker
en armen steeds armer wor
den, veranderd worden? Dat
vroegen we aan twee Marok
kanen, die al jaren ln ons land
wonen en werken. Een oplos
sing leverde het niet op.
Dit is het vijfde verhaal in een
serie van zes. De voorafgaande
verhalen stonden op 18, 22, 24
en 27 oktober in deze krant.
■re verstandhouding. „Marokko is
bang dat er andere politieke Ideeën
het land ln komen en dat die paniek
zullen zaaien."
Slaby vindt het een taak van de Ne
derlandse overheid om Marokko tot
meer enthousiasme voor de terug
keerprojecten te brengen. „De Ma
rokkaanse regering moet er toe bewo
gen worden om de projecten te steu
nen: financieel maar ook door vlot
vergunningen te verstrekken van een
uitkering aan de werklozen ln Marok
ko, al is het maar om dagelijks brood
te kunnen kopen. Marokko hoeft niet
alm te zijn. Er zijn grondstoffen ge
noeg."
Verdraagzaamheid
Het komt volgens Slaby. die lid is van
de commissie buitenlanders van het
CNV. aan op „verdraagzaamheid",
ook van de kant van Marokkaanse
organisaties ln Nederland. „Je kunt
hier wel met spandoeken tegen Has
san gaan lopen, maar die mensen
staan alleen. Je moet de realiteit zien.
Marokko heeft mensen nodig die kei
hard willen werken. Het ontbreekt
aan de juiste mentaliteit. De Marok-
kanse organisaties hier zouden moe
ten helpen die mentaliteit te kweken.
Niet door zich radicaal links of rechts
aan te sluiten, maar door de Marok
kanen een Juiste begeleiding te ge
ven. Marokko moet uit de sociale en
economische achterstandsltatle
raken."
Slaby ziet geen heil in het „politieke
systeem van Algerije dat op Moskou
gericht is", maar ziet het meer in
„compromissen". „De ervaring leert
dat een staatsgreep wel enigermate
een verbetering kan opleveren, maar
dat zoiets maar tijdelijk is. Wat met
geweld Is verworven, moet ook met
geweld verdedigd worden. Zo beland
Je van de ene ellende in de andere."
Keihard
Slaby haalt de koran erbij om te
onderstrepen dat er keihard moet
worden gewerkt aan de opbouw van
Marokko. „In de koran staat niet dat
Je maar moet blijven zitten en den
ken dat Allah wel alles regelt. Je moet
zelf stappen ondernemen. Het volk
moet de corruptie niet pikken. De
regering kan wel zware straffen op
curruptie stellen, maar dat helpt niet.
De mensen moeten gewoon him geld
in hun zak houden. Dan is het afgelo
pen met de corruptie. Voor iets waar
Je recht op hebt, moet Je niet be
talen."
De Amsterdamse Marokkaan wil
niets van verzetsorganisaties weten:
„Het moet openlijk gebeuren. De be
volking moet de kans krijgen om zich
te ontplooien zonder risico's te lopen.
Als Je geen bedreiging vormt ln Ma
rokko, word Je ook niet bestreden. Ik
zie onder Marokkanen best mensen
die anders willen. Een Marokkaan is
alleen niet gewend om zelf initiatie
ven te nemen. Hij neemt gauw genoe
gen genoegen met een beetje en
denkt vaak: doe jij het maar, Jij weet
het beter."
Mohamed Rabbae is heel wat minder
optimistisch over de bereidheid van
de Marokkaanse overheid om het
land uit de armoe te halen en daar
door (bij voorbeeld) de drang om in
Europa gastarbeid te verichten ver-
„Iedereen weet langzamerhand hoe het komt dat zoveel miljoenen Marokka
nen armoede lijden. Iedereen wordt toch dagelijks geconfronteerd met het
feit dat de huidige situatie niet deugt."
richten te verminderen. „Het regiem
voert een ad hoe beleid dat tijdelijk
de onvrede probeert te blussen. Maar
je ziet stakingen, onlusten en de uni
versiteit. Je ziet dat iedereen voor
zichzelf probeert te zorgen en denkt
dat Allah de rest wel doet. Iedereen
vlucht in de bouw of in de handel.
Men heeft er geen belang bij dat de
zaak in Marokko wordt omgewen
teld."
Voor de Nederlandse overheid zijn
weinig wegen open om Marokko uit
?ièt slop te halen. De „dubieuze" te
rugkeerprojecten zijn misschien wel
de enige mogelijkheid, denkt Rab
bae. „Het is denk ik belangrijk dat de
vakbeweging, de studentenbeweging,
boerenorganisaties. de kerken en or
ganisaties als de NOVIB zich meer
voor Marokko gaan interesseren. Ka
dervorming, ondersteuning en onder
zoeken zouden een goede zaak zijn.
Dan werk je aan een alternatief. Dat
wil overigens niet zeggen dat de rege
ring terugkeerprojecten maar moet
stoppen."
r Wlm Jansen
de verkiezingen in Jamaica vandaag veel oplossen is niet erg waarschijnlijk. Vijfhonderd
en zijn er tijdens de verkiezingscampagne gevallen en ongetwijfeld zal ook na vandaag
sacht de uitslag de golf politieke moorden niet ophouden. Geweld, de slechte economie,
ntemationale Monetaire Fonds, de CIA en Cuba waren de inzet van een campagne die de
il-democratische premier Michael Manley en de rechtse oppositieleider Edward Seaga
het laatste moment in een nek aan nek-race hielden.
[betrokken partijen in Jamaica
iet er over eens dat deze verkie-
fn voor Jamaica de belangrijkste
sinds het Caribische eiland in
onafhankelijk werd van Groot-
nië. Sterk versimpeld komt de
van de Jamaicaanse verklezin-
daag neer op een keus tussen
fundamenteel verschillende sys-
n het ouderwetse kapitalisti-
model van Seaga met een kleine
bovenlaag en armoede voor de
of de Jamaicaanse versie van de
ial-democratle van Manley
armoe voor ledereen. In het eer-
eval kan Jamaica echter ook wel
k de ln de afgelopen Jaren ver
en sociale voorzieningen ver-
Izuinigen
ns
Van een correspondent
KINGSTON Op de plek waar twee weken geleden een onderminis
ter van Michael Maniey's regering werd neergeschoten is afgelopen
zondag een grote openlucht kerkdienst gehouden waar katholieken,
anglicanen en methodisten aan meededen en die werd georganiseerd
door de raad van kerken van Jamaica. „Jamaica, Jamaica, Jamaica,
het land dat we liefhebben." zong de massa kerkgangers.
De kerken hebben de afgelopen maanden zich het vuur uit de sloffen
gelopen om het politiek geweld te stoppen. Via radio en televisie, via
gebedsdiensten, gesprekken met politici, via de krant en in massale
bijeenkomsten wekte de raad van kerken de mensen op hun vrees te
overwinnen en morgen naar de stembus te gaan.
„Wees niet bang om te stemmen; het is je goed recht en je plicht,"
zeggen door de raad van kerken betaalde advertenties in de Daily
Gleaner en andere Jamaicaanse kranten.
ird Seaga heeft bij de kiezers
twijfel laten bestaan over zijn
•elingen: als hij wint. zal hij de
ïomie redden door streng te be-
lgen. ook op de sociale uitgaven,
lal hij het gunstige investerings-
jaat voor buitenlandse bedrijven.
dat voor 1972 bestond. herstel-
Dat betekent volgens zijn tegen-
Iders een terugkeer naar de lage
fei van weleer en een vlucht van de
ïten uit de bauxletlndustrie naar
Verenigde Staten.
I» verwijt premier Manley het
I te gronde te hebben gericht en
aica op te willen zadelen met een
•Jr dictatuur naar Cubaans voor-
fC/ d. Beide beschuldigingen zijn
f I lts zeer ten dele waar. Toen Man-
C. met zijn People's National Party
Pi in 1972 na een duidelijke ver-
ingsoverwinning aan de macht
k ni, trof hij een weinig rooskleuri-
A ituatie aan. De Jamaican Labour
ty JLP) van Seaga, die het land
^^af de onafhankelijkheid had be-
tfd, liet een redelijk welvarende
"omie achter, maar ook een bevol-
die voor een kwart zonder werk
voor de helft niet kon schrijven
ampte met een uitzonderlijk ho-
Ündersterfte.
et-gebonden
J ambitieuze sociale programma
■Manley met ondermeer gratis on
tijs en betere medische voorzie-
P?n wierp snel vruchten af. Hij
gelijke lonen voor mannen en
ren verplicht en beloofde huizen
ouwen voor de armsten. Het geld
f deze plannen haalde hij uit ex-
ibelastingen op de export van
Xlet. het belangrijkste uitvoer-
■Ukt, en een zwaardere belasting
P 4e hogere inkomens.
ter Manley wendde Jamaica zich
2aam van de Verenigde Staten af
treefde naar een leidende rol in de
eging van tiet-gebonden landen,
naica toonde zich steeds vriende-
pr voor bijna-buur Cuba, wat de
enigde Staten met groot wantrou-
vervulde. De Amerikaanse pers
on Manley af te schilderen als een
nieuwe Fidel Castro, die de rust in het
Caribisch gebied bedreigde. Ameri
kaanse toeristen bleven ln steeds gro
teren getale weg. afgeschrikt door
berichten in de kranten over het toe
nemende geweld tegen de toeristen.
De regering beschuldigde de CIA er
van de berovingen op touw te zetten,,
om het nieuwe bewind in diskrediet
te brengen. Ondanks maatregelen om
de buitenlanders te beschermen volg
de er een sterke teruggang in het
toerisme, na de bauxiet de belan
grijkste bron van inkomsten.
Het ging met Jamaica zo slecht, dat
premier Manley het Internationaal
Monetaire Fonds om hulp vroeg. Het
IMF wilde wel helpen, maar dan
moest er bezuinigd worden. En dat
betekende inkrimpen op de sociale
voorzieningen. De onvrede die hier
door onder de bevolking is ontstaan,
is handig uitgebuit door de oppositie
partij JLP. Kaderleden van deze par
tij. die vroeger zo voor lage lonen was
en met harde hand de arbeidsrust
bewaarde, liepen nu voorop in beto
gingen tegen Manley.
Financiën
In maart van dit Jaar verbrak de
socialistische premier echter alle
overleg met het IMF, doorgaans de
laatste instantie waar een land in
financiële nood nog terecht kan. Hij
zei tot deze ongekende stap te zijn
gekomen door de naar zijn mening
onmogelijke voorwaarde die het mo
netaire fonds aan de bestaande voor
waarden had toegevoegd. Hij zei lie
ver in grote armoede verder te willen
gaan dan zijn land uit te leveren aan
de voorwaarden die een internationa
le bankinstelling Jamaica oplegt. Om
ook de kiezers in de gelegenheid te
stellen zich hierover uit te spreken
vervroegde hij de voor het volgend
jaar geplande verkiezingen.
Manley kweekt hiermee eigenlijk een
valse keuzemogelijkheid. Want de
vraag kan niet zijn: voor of tegen het
IMF. Ook als Manley wint. zal er
opnieuw onderhandeld moeten wor
den. al is het maar over de aflossing
van de verzamelde schulden, totaal
drie miljard gulden. Het lijkt uitge
sloten dat Jamaica het in z'n eentje
verder kan bolwerken.
Hoewel het toerisme weer iets op
bloeit. is de enige winstgevende sec
tor waarschijnlijk de illegale handel
met de Verenigde Staten in ganja, de
Jamaicaanse variant van hasjies.
Naar schatting levert dit ongeveer
tweehonderd miljoen Amerikaanse
dollars per jaar op aan buitenlandse
valuta.
Particuliere banken, die in Jamaica
in alle vrijheid kunnen opereren, zijn
al lang niet meer bereid het land te
steunen, uit angst voor een Cubaanse
aanpak. Manley zei tijdens de verkie
zingscampagne dat deze vrees ner
gens op steunt. „Ik ben geen Fidel
Castro Dit is geen Cuba. Wij willen
een sociaal-democratie, waar ook
plaats Is voor de particuliere onder
nemer." Die ondernemingen herinne
ren zich echter nog goed de toespraak
die Manley vorig jaar hield tijdens de
vergadering van de niet-gebonden
landen in Cuba en waarin hij in zijn
aanprijzingen van het Cubaanse mo-
ADVERTENTIE
Porselein is romantiek. Porselein kan veel vertellen.
Hutschenreuther brengt in deze sfeer een unieke sene
wandborden. De kunstenaar Oe Wmther volgde de
maanden van hel /aar met vogelen bloemmotieven.
Het Bordje van de Maand vindt u in fraaie
geschenkverpakking voor f 29,50bij uw speciaalzaak.
Vraag de uitgebreide kleurenkatalogus bij de importeur:
't Hoolhoes b. v.'Postbus 4321, 6202 VA Maastricht, tel. 043-54626.
del aanzienlijk verder ging dan de
hoffelijkheid op dat moment vereiste.
Meer geweld
De opiniepeilingen voor de verkiezin
gen van vandaag geven aan dat de
twee kandidaten gelijke kansen ma
ken. „Dat betekent dat geen van de
twee partijen tevreden is als de tegen
partij wint en de verontwaardiging
over vermeende fraude zal uiten door
nog meer politiek geweld." voorspelt
Ervin Chung, een van de adviseurs
van Manley. die onlangs voor een
kort bezoek in Nederland was. Hij
zegt aanwijzingen te hebben dat Sea
ga een staatsgreep heeft voorbereid,
voor het geval hij de verkiezingen
verliest. Wat dan? „Wij hebben ons
tot Cuba gewend, we konden niet
anders. Castro heeft ons zwart op wit
beloofd dat hij dan ingrijpt," aldus
Chung, die er aan toevoegt zich be
wust te zijn van de mogelijke gevol
gen voor de vrede in het hele Cari
bisch gebied.
Michael Manley
door Herman Amelink
AMSTERDAM De grenzen
van wat in Polen politiek en
maatschappelijk mogelijk is,
zijn bereikt. De rek is eruit.
De houding van de Poolse au
toriteiten en de reacties van
de bondgenoten in het War
schau Pact maken dit met de
dag duidelijker. De Oostduit-
se maatregelen ten aanzien
van de contacten met Polen,
het bezoek van de Bulgaarse
leider Zjiwkow aan Oost-Ber-
lijn en de gang naar Canossa
die de Poolse premier Kania
deze week moet maken tonen
aan dat de limiet bereikt is.
De Poolse autoriteiten deden eind
vorige week een wanhopige poging de
liberalisering van de vakbeweging
alsnog in de hand te krijgen. Eenzij
dig veranderde de rechter van het
Warschause gerechtshof de statuten
van de vrije vakbeweging Solidari
teit. zodat de leidende rol van de
communistische partij toch nog vast
zou komen te liggen. De vertegen
woordigers van de bonden lijken er
zich wel enigszins van bewust te zijn.
dat ze nauwelijks nog iets kunnen
bereiken. Maar de geest van de nieu
we vrijheid heeft Inmiddels zo sterk
om zich heen gegrepen, dat er niet
veel voor nodig is om het overgrote
deel van de werkende bevolking ertoe
te bewegen het werk neer te leggen
om de gehoopte vrijheden binnen te
staken.
De nervositeit binnen het Warschau
Pact over de ontwikkelingen in Polen
neemt sterk toe. De Poolse premier
Kanla gaat nog deze week naar Mos
kou om daar verantwoording af te
leggen van hetgeen tot dusver ge
beurd Is. Een hartelijke ontvangst zal
hem in het Kremlin niet bereid wor
den. Uit Tsjechoslowakije blijven de
kritische geluiden klinken over de
niewe vakbonden. De Tsjechoslo-
waakse bonden herhaalden gisteren
nog eens wat de regering in Praag al
eerder had laten weten. Ook het ge
sprek dat de Bulgaarse leider Zjiw
kow, een van de trouwste bondgeno
ten van Moskou, aan Oost-Berlijn
brengt, gaat over de situatie in Polen.
Verkeer
Het besluit van van de Oostduitse
regering om zware beperkingen op te
leggen aan het personenverkeer met
Polen wijst erop dat het Warschau
Pact bezig is een cordon op te trek-
ken rondom dat land. De uitwaaie- MTW6QI HQ
ring van de nieuwe Poolse vrijheid is
reden tot grote ongerustheid, zeker
nu het de landen van de Comecon
economisch niet erg voor de wind
gaat.
schau Pact naar het voorbeeld van
Tsjechoslowakije in 1968 wordt hier
door steeds nadrukkelijker mogelijk..
De drempels die daarbij overschre
den moeten worden zijn echter wel
even hoger dan twaalf jaar geleden.
Voor de loyaliteit van het Poolse le
ger aan het Warschau Pact kan nie
mand instaan. Dat de Poolse bevol
king even terughoudend zou reageren
op het binnentrekken van troepen uit
de Sowjet-Unie, Oost-Duitsland en
Tsjechoslowakije is, gezien de histo
rie, al evenmin aan te nemen. De
gevolgen van een dergelijke actie
voor de ontspanning in Europa om
nog maar te zwijgen van de rest van
de wereld zijn niet te overzien. Alle
gesprekken tussen Oost en West zul
len dan voor geruime tijd in de ijskast
gezet worden.
Ook in de Sowjet-Unie zullen weinig
populaire maatregelen genomen
moeten worden om de tering naar de
nering te zetten. Dat betekent een
groeiende onvrede onder de eigen be
volking en een directe bedreiging van
het communistische stelsel. Onder
zulke omstandigheden is het nauwe
lijks te verdragen dat een van de
lidstaten van het Warschau Pact
enorme vrijheden verleent aan zijn
burgers vrijheden die de essentie
van het systeem aantasten. De gevol
gen daarvan kunnen uiteindelijk de
sastreus zijn voor de huidige macht
hebbers.
Een militair ingrijpen door het War-
De afweging van alle factoren zal in
het Kremlin plaats vinden. De recenv
te wijzigingen in de top wijzen op een
versterking van de positie van presi-.
dent en partijleider Breznjew. die in^
tegenstelling tot de afgetreden pre-*
mier Kosigin. geldt als vertegenwoor
diger van de harde lijn van het ook in
de Sowjet-Unie aanwezige militair-
industriële complex.
Een actie tegen de Polen zou op het
internationale vlak verstrekkende ge
volgen hebben, maar zou tegelijk te
genover de bevolking van de overige
Warschau-Pact-landen duidelijk ma-
keh, dat met de communistische lei
ders niet te spotten valt. De schrik zal
er behoorlijk inslaan bij de bevolking
en dat biedt dan een aantrekkelijke
mogelijkheid om de impopulaire
maatregelen op economisch gebied
haar door de strot te wringen.