akbond wil lesprek met oolse leider loods Amerika maakt keuze met de ogen dicht Rechts Portugal rouwt om Caetano •an geeft verlies Ihorramsjahr toe Indiase deelstaat Assam staakt weer Afghaanse dissident regelde vlucht vooraf kowski wellicht naar Gdansk Mauritius eist Diego Garcia terug p )at gijzelaars tot morgen verdaagd Zuidafrikaanse politie doodt drie zwarten iAG 28 OKTOBER 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET en wi ussie eren er. da 'an een 'Oetern De W di ge /VI M. ds en Leei de ii ngen wonj de di ir de de ge »SK (AFP, Reuter, AP) Uit vrees voor nieuwe stakln- wfceft de Poolse premier Pinkowskl gezegd te overwegen u }dansk te komen om met de leiders van de onafhankelij- "Jibond Solidariteit te praten. „Gdansk heeft niet het recht beslui ten te nemen die bindend zijn voor het gehele land." NEW DELHI (Reuter. AFP) Mau ritius wil het «eer strategisch gele gen eiland Diego Garcia in de Indi sche Oceaan terug. Dit eiland staat onder Britse heerschappij en is mo menteel aan de Amerikanen ver huurd die er een stevige marinebasis op gevestigd hebben. De Britten en Amerikanen tullen er met het oog op de spanningen in de Pertische of Arabische Golf weinig voor voelen het eiland op te geven. De teruggave van het eiland werd gisteren geéist door premier See- woosagur Ramgoolam, die in de In diase hoofdstad New Delhi op be zoek is. Sir Seewoosagur zei dat het de plicht van Engeland en de Vere nigde Staten is met hem te overleg gen en er op toe te zien dat Diego U- Ho r lang® 'iH.cLo» idstei gen temde s het ns. wer Pus» ers van de scheepswerf Le de noordelijk gelegen haven- dansk kondigden gisteren aan vanavond in staking zullen _jzlJ niet voordien uit de mond mier Pinkowski zelf vernemen akkoord van Odansk niet op komt te staan door de wijzl- de statuten door de recht aan Warschau. De Poolse rech- oscielniak keurde afgelopen de statuten van Solidariteit ïaar voegde er wel elgenmach- wljzlglngen aan toe. Dit heeft ïrust veroorzaakt bij de vak den die nu willen dat premier rski belooft dat hun eigen op- jsstatuut hetzelfde blijft, dreigende woorden van de ar- i in Gdansk dat ze opnieuw tot king zullen overgaan, reageer- mier Pinkowskl zo snel moge- voele was echter niet in staat van- lerj 1 naar Gdansk te komen omdat -lil rhinderd" is. De voorzitter van n tionale coördinatiecommissie lojjlidarltelt Lech Walesa deelde ermlddag mee. Walesa ver dat hij zijn els dat Pinkowski 5 moet komen heeft laten val- deed een beroep op de ar bei de werf Lenln de voorgeno- ng niet door te laten gaan. oi terr tsd i uil takln; Walesa wil een werkgroep vormen die het gesprek met de premier gaat voorbereiden. Deze werkgroep ver trekt dan naar Warschau om Pin kowski op te halen en te begeleiden naar Gdansk. Walesa had gisteren eerder op de dag gezegd dat Pinkowski „open uitleg van man tot man" moet komen geven over de veranderingen in de statuten. „Wij willen er geen drama van ma ken, maar we willen wel weten waar we aan toe zijn." Gistermorgen nam de coördinatie commissie van Solidariteit een reso lutie aan die inhoudt dat de onafhan kelijke vakbond zal vasthouden aan de oorspronkelijk vastgelegde statu ten en zich niets zal aantrekken van de wijzigingen. Van officiële zijde werd gezegd dat de wijzigingen nodig waren om te bevestigen dat Polen op de lijn van de Sowjet-Unie zit. Solida riteit vindt dat de wijzigingen om de bond aan het communisme te binden indruisen tegen de doelstelling van de bond die nlet-polltlek is. Iraanse parlement (de Majlis) gisteren opieuw de discussie Ie Amerkaanse gijzelaars ver- Morgen komt het parlement iw bijeen, maar van de hoop de gijzelaars nog voor de presi- sverkiezingen in de Verenigde en op 4 november zullen worden elaten is weinig overgebleven. il Teheran als de Iraakse hoofd- Bagdad maakten gisteren mei van felle gevechten tussen de I steden Khorramsjahr en dan. Radio-Bagdad zei dat uit sjahr terugtrekkende Iraan- n verbitterde achterhoede en leverden tegen Iraakse die proberen de strategische er de rivier de Karun over te Radio-Teheran, die eerder het contact met Khorrams- verloren te hebben, gaf Bagdad o gelijk en meldde „heldhaftige mstand" van Iraanse troepen in gebied tussen belde steden „on- V het feit dat de Iraniëre materi- ide minderheid zijn." De Iraanse. o maakte tevens melding van les artillerievuur op Ahwas, de dstad van de Iraanse olleprovin- Khoezestan. de Iraanse havenstad Bandar hahr. honderd kilometer ten oos- van Abadan, werd gisteren door kse bommenwerpers bestookt en AT" tns werden tankconcentraties d de garnizoensstad Defzoel, zon- Garcia deel wordt van Mauritius. In New Delhi werd opgemerkt dat de premier daarbij zeer waarschijnlijk de steun van de Indiase premier me vrouw Indira Gandhi zal krijgen, die al vaker heeft gezegd dat de Indische Oceaan een „zone van vrede" dient te worden. Vorige maand liet de In diase premier nog weten zich zorgen te maken over de militaire opbouw op het eiland, waar volgens de pre mier zelfs kernwapens waren opge slagen. Het eiland, dat nog steeds deel uit maakt van het Britse gebied in de Indische Oceaan, werd van Mauriti us gescheiden voordat Mauritius in 1968 onafhankelijk werd van Groot- Brittannié. Sinds 1976 gebruikten de Amerikanen het als marine-basis en ze hebben het behoorlijk uitge bouwd nadat de Russen Afghanistan binnenvielen. De Mauritiaanse premier zei nog dat hij over de teruggave van Diego Gar cia al contact had opgenomen met de Amerikaanse minister van buiten landse zaken, Edmund Muskie en diens Britse collega Lord Car- rington. door Jan Halkes IE RAN, WASHINGTON, MOSKOU (Reuter, AFP, AP) strijd om de Iraanse havenstad Khorramsjahr aan de treden SJat-el-arab lijkt gestreden en in het voordeel van raakse strijdkrachten beslecht te zijn. Radlo-Teheran gaf eren toe elk contact met de stad verloren te hebben en Ide tevens mee dat Iraakse tanks en infanterie rond de Ingrijke olie-stad Abadan waren getrokken en dat de stad onauit het noorden en het zuiden bedreigd werd. dag al met zware raketten bestookt, aangevallen Geen besluiten Na een verhitte discussie achter ge sloten deuren heeft het Iraanse parle ment gisteren besloten het debat over de voorwaarden voor de vrijla ting van de 52 gegijzelde Amerikanen morgen voort te zetten. Overigens konden gistermiddag geen besluiten worden genomen omdat het vereiste quorum niet aanwezig was. Een deel van de parlementsleden was op be zoek bij de geestelijke leider, ayatol lah Khomeini, vermoedelijk om zijn advies te vragen. Met name de aan hangers van de harde lijn in het parle ment zouden de vier eisen van Kho meini willen uitbreiden. De vier eisen zijn de teruggave van de eigendom men van de vroegere sjah, het vrijge ven van de geblokkeerde Iraanse te goeden in de Verenigde 8taten, het laten vallen van financiële vorderin gen en de toezegging zich niet meer met de binnenlandse aangelegenhe den van Iran te bemoeien Sommige parlementsleden willen dat de Verenigde Staten ook hun marine uit de Perzische Golf terugtrekken en dat Washington het Amerikaanse buitenlandse beleid Jegens Iran van de afgelopen dertig Jaar veroordeelt. De Israëlische president Navon brengt op het ogen blik een officieel bezoek aan Egypte. Gisteren sprak hij met president Sadat over de normalisering van de betrekkingen van de twee landen. Het bezoek heeft overwegend een cere monieel karakter. Daar is niet te verwachten dat over de ernstige geschillen tussen Egypte en Israël is gesproken. Bij hun toe spraken op een banket zin speelden de presidenten Navon en Sadat wel op de vastgelopen onderhande lingen. sadat zei verder dat de rechten van de Paiestij- nen de hoeksteen zijn voor vezoening tussen Israël en de Palestijnen. Israël en Egypte werden het giste ren er over eens dat de oor log tussen Irak en Iran een „impuls kan zijn voorhet vredesproces" waar naar wij zoeken." NEW DELHI (Reuter, AP) In de noordoostelijke Indiase deelstaat Assam Is gisteren het openbare leven stilgelegd door een staking van 24 uur tegen het immigratiebeleid van de autoriteiten. De politie dreef postende stakers uiteen en naar schatting driehonderd mensen werden daarbij gearresteerd. De algemene staking verlamde het trein- en wegverkeer en banken, scho len en markten bleven besloten. Vele ambtenaren verschenen niet op hun werk en tevens legde het hoger perso neel van twee olieraffinaderijen en een petrochemische fabriek het werk neer. De staking betekent een heropleving van het protest tegen de immigratie in Assam van Bengalen uit naburige deelstaten en uit Bangla Desj. De Assamezen vrezen volledig olver- heerst te worden door deze „vreemde lingen en in het recente verleden heeft dat tot harde acties van de Asamese bevolking geleid waarbij minstens twee honderd doden vielen. De rust was min of meer terugge keerd, nadat de regering met de lei ders van de acties rond de tafel ging zitten. Maar het gesprek leverde niets op en de acties werden hervat. De leiders herhalen nu hun els dat alle vreemdelingen die zich na 1951 in de deelstaat hebben gevestigd uitgewe zen moeten worden. De Indiase regering kan niet aan deze eis voldoen, omdat met Bangladesj is afgesproken dat die immigranten die kort na de oorlog tussen Pakistan en India (waarbij het voormalige Oost- Pakistan in Bangla Desj veranderde) niet teruggestuurd zullen worden. De Assamese activltsten zullen op nieuw de uitvoer van olie uit de deel staat naar de rest van India stopzet ten. het geen de Indiase economie het afgelopen jaar al grote schade berok kende. Assam levert ongeveer 20 pro- dent van de totale Indiase behoefte aan olie. Groot was de verontwaardiging in Portugal toen in mei 19$4 ex-premier Marcelo Caetano en ex-president Americo Tomas van de revolutionaire militairen toestemming kregen naar Brazilië uit te wijken. Men vond toen dat Caetano als eX- dictator en Tomas als zijn stroman hun politieke daden voor de rechter zouden moeten verantwoorden. In 1977 kon men op de Portugese schuttingen echter al lezen dat Caetano terug moest komen „om Portugal te redden". Tevergeefs, want zondag overleed de voormalige dictator in Rio de Janeiro aan een hartaanval. In conservatieve kringen wordt de dood van de 74-jarige algemeen betreurd. Alsof Portugal er nu beter aan toe was geweest als Caetano door de anjerrevolutie niét terzijde was geschoven. Professor Marcelo Caetano volgde in 1968 dr. Antonio de Salazar op als eerste minister. Na een val van zijn stoel was Salazar niet meer in staat, zijn premierschap voort te zetten dat hij meer dan veertig Jaar als een dictator had uitgeoefend. De Portu gese politieke ballingen in het buiten land hoopten op een herstel van de democratie, vooral toen de als „libe raal" bekend staande Caetano tot Sala^ar's opvolger werd benoemd. Die hoop werd echter al gauw de grond ln geboord. Veel verder dan wat naamsveranderingen van de cen- suur-commissie en de geheime politie kwam Caetano niet. Liberaal Caetano verwierf zich de reputatie van „liberaal" omdat hij in 1962 uit protest tegen het optreden van de politie ontslag nam als rector van de universiteit van Lissabon. De politie had het elitaire Wetenschapsinsti tuut geschonden door op het terrein van de universiteit razzia's onder de studenten te houden. „Liberaal" was Caetano ook omdat hij anders dan Salazar bereid was zich aan het volk te tonen, de boer op te gaan om scholen te openen en toespraken te houden. Regelmatig verscheen hij op de televisie waar hij roem vergaarde door zijn „praatjes in huiselijke kring" waarmee hij zijn politiek te gen de door de censuur verboden kritiek verdedigde. Als „liberaal" zag Caetano ook de noodzaak in van een dekolonisatie van de Portugese koloniën, waar be vrijdingsbewegingen al tijdens Sala zar zich met de wapens tegen de Portugese overheersing verzetten. Maar het ontbrak hem aan de politie ke moed om dat inzicht ook werkelijk door te voeren. Dekolonisatie was te gen de belangen van de Portugese monopoliebedrijven, voor wie de ko loniën de economische ruggegraat vormden van het stare economische systeem dat Salazar had gecreëerd. Marcelo Caetano nen voor de censuurcommlssle die na de revolutie ln de archieven van de geheime politie werden ontdekt. De reactie op zijn overlijden toont echter dat het fascisme in Portugal nog steeds voortleeft. Wat ln de persoon van Caetano is overleden leeft volgens een groot deel van de kiezers nog ln de huidige pre mier Francisco Sa Carneiro. Hij is met als Caetano een „sterke man" diè zich als een ouderwetse vaderfiguur over het Portugese volk bekommert; Met Caetano's heengaan betreuren de conservatieven nog eens opnieuw het overlijden van de échte dictator Antonio de Salazar. Niet weinigen hopen dat Sa Carneiro beter dan Cae tano Salazars opvolger zal zijn. Verschillen Tussen de aristocratische dictator Salazar en de modernere Caetano be stonden wezenlijke verschillen. Cae tano ls altijd verdediger geweest v^n de fascistische Ideeën, ook als profes sor in de rechten vanuit zijn ballings oord in Brazilië. Van een werkelijk herstel van de democratie kon onder zijn bewind nooit sprake zijn ge weest. Dat bleek uit de fraudes bij de verkiezingen van 1969 en de richtlij- BELGRADO (Reuter, AP, DPA) De Afghaanse afgevaar digde naar de Unesco-vergadering ln de Joegoslavische hoofd stad Belgrado, die zich zaterdag tegen zijn eigen regering keerde en de activiteiten van de Sowjet-Unie ln Afghanistan veroordeeld, had van te voren al om politiek asiel ln West- Duitsland gevraagd en zijn vlucht naar dat land goed gere geld. De man mag ln West-Dultsland blijven, zo hebben functionarissen in Bonn meegedeeld. De Westdultse ambassadeur Bart- hold Witte, hoofd van de Westdultse delegatie ln Belgrado zei dat de Af ghaanse afgevaardigde Akhtar Mo- hammaed Paktiawal vier dagen voor dat hij op de algemene vergadering van de Unesco (de VN-organisatie voor onderwijs en wetenschappen) zijn aanval deed op het bewind van Babrak Karmal en de Russische in menging ln Afghanistan, al contact met hem had opgenomen. Paktiawal nam zorgvuldige voorbereidingen in acht, hij verzekerde zich van een vi sum voor West-Duitsland, en een- vllegtuigkaartje en kreeg de verzeke ring dat hij niet door de Joegoslavi sche autoriteiten zou worden vastge houden. Zowel Witte als de Joegosla vische autoriteiten, die eveneens op de hoogte waren, hebben geprobeerd Paktiawal van zijn voornemen, de Russen aan te vallen, af te houden, uit angst dat Moskou hen zou be schuldigen de Afghaan Juist tot die aanval te hebben aangezet. Maar Paktiawal had gezegd dat de wereld moest weten wat er momenteel in Afghanistan gebeurt. Kort na zijn opzienbarende en harde veroordeling van de Russische be moeienissen in Afghanistan had de man gezegd gewoon weer terug te zullen gaan naar Kaboel en wel te zien wat er met hem zou gebeuren. Maar volgens ambassadeur Witte maakte dat allemaal deel uit van het plan in het Westen onder te duiken en van de poging zijn vrouw en kinderen in Afghanistan geen gevaar te laten lopen. Wat daar nu van terecht moet komen, na de onthulling van de West duitsers. is niet bekend. Witte zei overigens dat het best mogelijk was dat Paktiawal ook al van te voren had gezorgd dat zijn gezin in veilig heid was Intussen zijn de Russen en het be wind in Afghanistan nogal gebelgd over Paktiawals uitspraken, want die zijn er ondanks alle voorbereidingen van de man, niet minder hard om. Ze hebben geprobeerd de uitspraken van Paktiawal uit de officiële stuk ken te laten schrappen, omdat de uitspraken niet als representatief voor de staat Afghanistan be schouwd kunnen worden. Maar de voorzitter van de Unesco-commissie zei dat daar niets van in kwam, dat het Afghaanse protest tegen Paktia wal zou worden opgenomen, maar tevens zijn eigen uitspraken. KAAPSTAD (Reuter, AFP) BJj botsingen tussen zwarte demonstran ten en de politie in voorsteden van Kaapstad zijn afgelopen zaterdag avond drie zwarten gedood. Volgens een politiewoordvoerder van Kaap stad was de politie gedwongen te schieten op een menigte van 200 tdt 1000 mensen toen deze met stenen gooide naar bussen en de politie pro beerde aan te vallen. Twee jongens van twaalf en veertien jaar werden gedood door schotwonden en een man werd overreden door een zieken auto. Het was niet duidelijk waarom de ongeregeldheden uitbraken. Volgens Zuidafrikaanse kranten was de over winning van de zwarte wereldkampi oen boksen Mike Weaver op de blan ke Zuidafrikaan Gerrie Coetzee de aanleiding. Het gebied rondom Kaapstad is her haaldelijk het toneel geweest van ras- senonlusten. Enkele maanden gele den werd hier onder meer een onder- wijsboycot gehouden uit protest te gen het inferieure onderwijs voor kleurlingen en zwarten in Zuid-Afri- ka. Ten noorden van Johannesburg heeft een zwarte werknemer van de oliefa- briek Sasol een politieagent gedood. Volgens de politie zou een onderzoek naar druggebruik de aanleiding zijn geweest. Tweehonderd werknemers van Sasol verhinderden vrijdag de politie een onderzoek te verrichten ëh V, gooiden met stenen. br Bert van Panhuis ISHINGTON De kiezers die hun keus niet kunnen maken, spelen er dan voorgaande keren een grote en waarschijnlijk beslissende rol de Amerikaanse verkiezingscampagne van dit jaar. De verwachting is t deze groep, die tussen de tien en twintig procent van het kiezersbe- ind vormt, zijn keus vooral zal maken na het debat dat Jimmy Carter Ronald Reagan vannacht houden. t is de vraag of dat ook opgaat voor het its te deel van de Joodse Amerikanen, n van hen weten het ditmaal werkelijk Moeten ze stemmen op Carter, wiens ld na een herverkiezing ze wezenlijk luwen? Of op Ronald Reagan, die ze .'ns zijn conservatisme afwijzen? Of op Anderson, die wel een stevig pro-Israël Ipunt inneemt, maar van wie niemand ir gelooft dat hij een rol van betekenis spelen in deze verkiezingen. Joodse Amerikanen zijn tot nu toe ds een van de pilaren van de Democrati ze partij geweest. Sinds de stichting van 'staat Israël in 1948 heeft de partij zich ln >sr verkiezingsprogramma ferm achter 't voortbestaan van de Joodse staat ge- eld. En de zeer stembewuste Joden lieten ft vier jaar geleden zelfs niet afschrikken jor Carters wedergeboorte en zijn zuide- baptisme. Tegen de zeventig procent smde op de oud-gouverneur uit Georgia. erkoeld b goede wil lijkt aanzienlijk afgenomen. de bijna zes miljoen Joodse Amerika- ilijf nen is volgens de laatste opiniepeilingen van de New York Times en de omroepmaat- schappij CBS nog geen veertig procent van plan op Carter te stemmen. Er ls een aantal redenen voor die verkoelde liefde jegens de president. Zeker, hij heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot elkaar brengen van Egypte en Israël en hun respectieve leiders Anwar Sadat en Menachem Begin. Maar de glans van het akkoord van Camp David van anderhalf jaar geleden ls vrijwel ver dwenen. Wat blijft is de flirt van Andrew Young, Amerika's voormalige ambassadeur bij de Verenigde Naties, met de PalesUJnen. En de stem dit voorjaar in de VN voor de ontman teling van de nederzettingen op de westelij ke Jordaanoever en tégen de ene onverdeel de hoofdstad Jeruzalem. En het uitblijven van het Amerikaanse veto ln de Veiligheids raad tegen de afwijzing van de status van Jeruzalem. En tenslotte het voornemen van de regering om „defensieve" wapens te leve ren aan Jordanië en Saoedi-Arablë. Dit voorjaar kostte het beleid van de regering kamp niet verminderd. De Joden vormen een belangrijke groep in Californië, New Jersey. Pennsylvanië en Illinois allemaal sleutelstaten in de verkiezingsstrijd maar vooral in de staten New York en Florida kunnen zij de einduitslag' bepalen. New York is altijd „Joods" geweest (zowel de staat als de stad) en in Florida wonen, vooral in het zuidelijk deel, veel gepensio neerde Joodse Amerikanen. In deze staten kan men Joodse leiders ho ren verklaren dat nog nooit zoveel mensen om advies zijn komen vragen New Yorks rabbi Alex Schindler, de leider van de Unie van Amerikaanse Joodse Gemeenschap pen, dezer dagen: „Ik heb nog nooit zo'n verwarring gezien. De mensen komen naar me toe en vragen: wat moet ik stemmen? Vroeger was het zo dat als je een stemadvies gaf, je te horen kreeg dat Je Je kop moest houden." En het geluld uit het zuiden is ongeveer hetzelfde: op wie moeten we stemmen? Pro Israël President Carter stelt alles in het werk om de Joodse stemmen alsnog te krijgen. Dat valt niet mee. Toen hij enkele weken gele den in de Newyorkse voorstad Forest Hills voor tennisliefhebbers geen onbekende klank in een centrum van de Joodse gemeenschap sprak, werd hij herhaaldelijk onderbroken door demonstranten die zijn beleid hekelden. Maar uiteindelijk kreeg de Carter al de voorverkiezingsoverwinning in Ook al heeft Israël zelf voorzichtig een president het gehoor op zijn hand met een de staten New York en Connecticut, en ook voorkeur voor Jimmy Carter laten blijken, van de duidelijkste pro-Israël uitspraken nu kan de prijs hoog zijn. dat heeft de onzekerheid in het Joodse uit deze verkiezinesstrild. ..Deze president Ronald Reagan dingt naar de stemmen van zijn Joodse landgenoten. zal Israël nooit de rug toekeren. Deze presi-, dent zal nooit de relatie met Israël „herover wegen". Deze president zal economische én militaire hulp aan Israël nooit als een mid; del tegen Israël gebruiken. Niet de afgelo» pen vier jaar, niet nu, niet in de komende vier jaar." Deze uitspraak ten spijt heelt New Yorks burgemeester Ed Koch no§ steeds niet besloten namens de Joodse ge.' meenschap campagne te voeren voor de president Zeker hij wil best vertellen hoa- Carter zich steeds heeft ingezet voor de stad; New York, maar voor IsraëlNiettemin' heeft afgelopen zondag in de New York Times een groep van 150 vooraanstaande! Joodse Amerikanen, onder wie oud-burg^-; meester Abe Beame en Kochs naaste mede-! werker Bess Myerson, opgeroepen om dp; Carter te stemmen 4" Voor Ronald Reagan loopt Joods Amerika! evenmin warm. Zijn opvattingen over het£ economische en sociale beleid voor de kó-t mende jaren staan haaks op de hunne. Eri daarnaast vraagt men zich af of Reagan als president zijn ferme aanhankelijkheid je gens Israël kan en wil waarmaken. Niette min zal een deel van de Joodse gemeen* schap op Reagan stemmen, en zijn kamp hoopt Richard Nixons 35 procent van acht jaar terug te kunnen evenaren. Voor Joods Amerika is het dit keer met de ogen dicht stemmen op Reagan of met de ogen dich{- op Carter. Of niet stemmen, maar dat Js". hun, met hun stemgeschiedenis. een even- grote gruwel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7