ucces in China eist veel geduld en geld Hl gels woningbouw finnen eenvoudiger Dieptepunt luchtvaart Geen groei in West-Duitsland GOED HALFJAAR VOOR RORENTO- BELEGGERS Biologen voor beperkte hervatting haringvangst gelijkheden minder groot dan destijds werd gedacht ;e. Ede pakt stations voor LPG aan Bestand in Noordzee herstelt zich Rorento in waarde omhoog Lening Ennia 28 OKTOBER 1980 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET PHS 11 bas isch (de :nd IDAM „Miljarden-slag m China. Grootste order van alle tijden ln China. Een Delta- China. Enorme kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven ln China." Krantekoppen liet zo ver verleden, namelijk van eind 1978/begin 1979. Een korte tijdspanne, waarin Jen, waaronder ook Nederland, bevangen waren door een soort Chlna-koorts. De :e wereld zag het het helemaal zitten daar in het Verre-Oosten. Grote winsten aan de horizon. De china-boom was Ineens alom. twee jaar verder en schrij- elnd 1980. Het is stil gewor- jhina, tenminste indien we jjking trekken met eind iptlmistische geluiden uit öjn verstomd. De westellj- - en ook Nederland die visioenen kreeg van een t markt van één miljard is weer met beide benen grond. En op slag ademen oppen weer een heel ande- .China: grote opdrachten. |g geld. Laten we geen hei or we over de brug zijn. r nog lang niet. Succes in geduld." pre die zijn er (geluk- nog keren met minder te verhalen terug dan Want China heeft geen deviezen omn alles s wat jen wel allemaal zou willen En darmede is dan meteen -XmsterJde redenen aangegeven. t allemaal moeilijker loopt ch aanvankelijk liet aan- ïhinezen hebben zich ge- ncieel verkeken op hunm Investeringsplannen, ruwweg honderden mllj ar- gemoeid zouden zijn. door J. G. Woltere loop van 1979 en 1980 steeds meer publikaties in ons land het licht za- g$n. waarin erop werd gewezen, dat men zich althans op de korte termijn geen al te grote verwachtingen dien de te maken van China. Het Westen, „likkebaardend" naar de Chinese or ders die in de verte opdoemden, zal voorlopig even geduld moeten oefe nen en er zich bij moeten neerleggen, dat het allemaal met China niet die vlucht zal nemen, die eerder was ge hoopt Daronder valt ook het gigantische Jangste-Kiang baggerproject. dat voor Nederland was bestemd, evenals het project voor de aanleg van een haven 500 kilometer ten noorden van Shanghai. Bij elkaar twee werken, waarbij het Delta-project ln eigen land een „spelletje ln een zandbak" leek. De „schuld", zover daar al sprake van is. ligt echter niet uitsluitend bij de Chinezen. De Nederlandse onderne mer treft ook een zekere blaam, in zoverre hij eind 1978 wel wat al te snel gouden bergen zag ln de uitlatingen van mensen, die in die dagen oriënte rende reizen naar China maakten. Misschien wat te naïef en te weinig met de belde benen op de grond meende hij, dat de bomen tot in de (Chinese) hemel zouden groeien. Dat alles is nu min of meer verleden tijd We lopen niet meer zo hard van stapel wat China betreft. Toch moeten we China niet links la ten liggen. Dat zou bepaald verkeerd zijn. Om met dr. J. J. P. Kuijper, landenmedewerker van de afdeling economisch onderzoek van de EVD (Economische Voorlichtingsdienst) te spreken: „Het zou een groot gevaar zijn als we China nu als afgeschreven zouden beschouwen. Erger nog. het zou een kapitale blunder zijn. Er zijn", zo zegt drs. Kuijper, „wel dege lijk mogelijkheden in China, evenwel op de langere termijn. De Chinezen zullen eerst moeten „leren" en wij zullen onze winstverwachtingen op korte termijn uit het hoofd moeten zetten." Waar het wel heen moet is.' projecten, volgens hem. dat wij gezamenlijk met de Chinezen rond de tafel gaan zitten om te praten over de problemen waarmede zij te kampen hebben. „We zullen naar China moeten gaan niet Premier van Agt brengt momenteel een officieel bezoek aan China. Het land, dat ongeveer twee jaar geleden tot veler verbeelding sprak door de gigantische orders die het Westen in uitzicht werden gesteld. Daarvan is in de praktijk niet zo heel veel terechtgekomen. Zeker niet voor Nederland. Misschien dat het bezoek van Van Agt aan Peking een keer ten goede hierin kan bewerkstelligen. met de mentaliteit van zo gauw mo gelijk winsten te willen zien, maar met de idee van: we willen Jullie hel pen. De orders komen dan later wel." HIJ meent, dat er beslist reële moge lijkheden voor Nederland ln China liggen. „We hebben een internationa le faam op te houden. Niet alleen op het gebied van de „natte" waterbouw (die overigens op dit moment, althans wat China betreft, eerder „droog" lijkt), maar ook op dat van de land en tuinbouw." Vooral in de laatste sector zouden er kansen liggen met name ook op het terrein van het verlenen van techni sche bijstand aan de Chinese land bouw. In elk geval vindt er momen teel tussen het ministerie van land bouw ln Den Haag en China een le vendig contact plaats over mogelijke Op het gebied van industriële orders echter ligt het allemaal wat moeilij ker. Daarbij komt. dat Nederland met lede ogen een aantal orders wel naar landen als Japan. Duitsland en Frankrijk heeft zien gaan. Frankrijk bij voorbeeld, heeft onlangs een op dracht voor twee kerncentrales in de wacht weten te slepen. De Engelsen zijn eveneens niet met lege handen van een bezoek aan China terugge keerd en ook Duitsland heeft, evenals Engeland, op het gebied van de mijn bouw orders binnengehaald. Ook hier speelt en het is jammer dat het opnieuw" moet worden vastge steld. zoals ook dezer dagen bij het verlies van de order voor een cruise schip van de Holland-Amerlka Lijn aan Frankrijk dat Nederland met het verstrekken van de benodigde financieringsfaciliteiten, en dan in het bijzonder waar het door de over heid gegarandeerde kredieten aan gaat, blijkbaar niet datgene kan (of wil) bieden wat het buitenland wél doet. Van Frankrijk is een grote mate van „soepelheid" bekend, maar ook Japan heeft China zeer genereuze kredietfaciliteiten ter beschikking gesteld. Nederland was ook hier dui delijk opnieuw te „netjes" en daarom te duur. De ongeveer één miljard Chinezen vormen met elkaar een niet te versmaden markt voor het Westen. v aan deviezen is echter bottleneck, waarmede stelt. Het niet aanwezig geshcikt infrastructuur jrwegen en dergelijke) verwachten goederen verband met de grote op- kunnen verwerken, is een eiig punt. moeten ook de organisato- •cten niet uit het oog wor- ren. Het ontbreekt China het vereiste (midden) de plotseling losgebroken in het economisch den tin de praktijk te kunne n I het dus gebeuren, dat in de ADVERTENTIE s sterke koersstijging 9% in 6 maanden tot 31/8) «toenemend vermogen f 55 miljoen) spreiding naar valuta: fis: 53%, 24% (valuta-risico afgedekt), S: 11%, DM: 6%, Can.S: 5% Uw exemplaar van het halfjaar bericht per 31.8.1980 ligt klaar. Doe de ingevulde bon in een open ongefrankeerde envelop. Bellen kan ook: 010-650711. toestel 157. f/Aan: Rorento, Afd. 6405, Antwoordnummer 1957,3000 VB Rotterdam.v Naam: (a.u.b. in bloklcttcrs) - Aares: I Woonplaats:I DE ROBECOGROEP: 50 JAAR VERTROUWEN J '*kn Sloothaak „Tegenwoordig kennen we het fenomeen van het kraken. Vroeger heette dat een m diefstal. Ook tóen had je echter al Illegale woonvormen. In de buurt waar ik woonde Ham in Overijssel zag je vaak stiekem gebouwde hulzen ergens achter op een erf. Er ook illegaal salonwagens geplaatst. Als de nood regel is, zoeken de mensen oplos- tken hoe esselink, hoofd van de afde- kplannen van de Provincia- ifische Dienst ln Drente, wil ter illegaal was in goede ba it Het kan volgens hem de K>d helpen oplossen. Simpel unt zijn verhaal hierop neer: udlg al die voorschriften en tegenwoordig, verkoop wo- ïnden een stuk grond en aar naar eigen goeddunken bouwen. vindt dat er tegenwoordig el van uit wordt gegaan, dat ook meteen een elndprodukt Je kunt het echter ook opbouwen. Een pas ge- aar heeft niet meteen een s nodig. Bij het huidige wo- rsysteem zitten ze echter *n vast aan desbetreffende Wen duur. Ze bouwen geen huis ingewezen op een gesubsidi- irhuis, waarvan de huur bij nr tegenwoordig al gauw op tulden per maand ligt. Voor geld hadden ze echter ook en aflossing van een eigen inen betalen. Althans, als ze icht zouden zijn om duurder dan ze eigenlijk nodig heb- tt Jong paar hoeft bljvoor- 1 meteen een huis met drie iters Ze kunnen veel kleiner zonodig later bij beeld noemt Hessellnk va ten. „Het vervelende is dat reet wordt gedacht aan kip- Tien ptige toestanden. Dat is ech- verkeerde voorstelling Je «nwoordig riante vakantle- waartn mensen met plezier van het Jaar wonen". Toch huizen een stuk goedkoper gebruikelijke woonhuizen in i- en stadsplanning. teit kwaliteitseisen kunnen vol- Belink wel wat worden terug- I Mensen met een smalle ln principe in aanmerking voor hulzen die met subsidie gebouwd, krijgen te maken f het rijk voorgeschreven nor- 'enken en voorschriften" ge- We verplichten hen bijvoor- i) een tweede wc te maken als leen tweede verdieping heeft. ook allerlei voorschriften ktlngen en plafondhoogte en irg kostenverhogend werken n er ook nog eisen die de ^commissies stellen. Veel it niet om de hakken, vindt 'k. Aan de eentonigheid van "ken en massale kantoor kan zo'n commissie niets 'en beweegt zich zo'n beetje het bedisselen van klei- een raampje dat net even links, rechts, omhoog of |Woet. op een manier die de bezitter ervaart als wat peste- kjël SS* Ier Ll Voorschriften die Hessellnk wei van belang vindt en ook zou willen hand haven betreffen degelijkheid van de constructie „een huis moet niet ineens gedeeltelijk kunnen instor ten" en de veiligheid. Overigens zou verder moeten worden uitgespon nen in hoeverre bepaalde regels on ontbeerlijk zijn. Hessellnk is er echter van overtuigd dat het veel eenvoudi ger en kostenbesparender kan. Het alternatief doorgaan op de oude voet leidt tot onoverzienbare problemen. „Het huidige beleid blijkt niet in staat voldoende betaalbare huizen te bouwen. Nu kunnen we per Jaar misschien honderdduizend hul zen bouwen met opgeschroefde nor men. terwijl er twee keer zo veel no dig zijn. Dan kun je beter wat minder hoge eisen stellen en meer bouwen" Het mes snijdt dan aan twee kanten. Bezuinigend Den Haag hoeft minder subsidie te geven en tegelijk kunnen mensen uitgaan van hun eigen beurs. Hessellnk meent dat zijn idee niet zo maar Ineens komt. Hij wijst op de plannen voor noodwoningen. „Het hangt in de lucht. In gemeenten als Breda en Tilburg zijn plannen voor recreatle-achtige woningtypen. Die voldoen niet aan de nonnen voor sub sidie. De gemeentebesturen zoeken het desondanks ln die richting. Dan maar liever zonder subsidie" Het nogal verbluffende feit doet zich voor dat de subsidieloze huizen, waarvoor Breda plannen heeft ont wikkeld. de bouw mogelijk maakt van hulzen voor minimumloners die een huur zouden moeten doen van 324 gulden en bij koop een maandlast van 331 gulden zouden betekenen. Jan Modaal komt met een duurder type op 614 gulden (huur) of 477 gul den (koop). Hessellnk zelf zoekt het vooral in de sector van de koopwoningen. „Als EDE (ANP) De eigenaren van ten minste acht van de 22 LPO-stations in Ede moeten van het gemeentebe stuur extra veiligheidsmaatregelen nemen. Volgens de huidige hinder wetnormen staan deze stations te veel ln de bebouwde kom. De onmid dellijke sluiting ervan is echter op grond van de huidige milieuwetge ving onmogelijk, zodat B en W van Ede hun toevlucht hebben gezocht tot het stellen van aanvullende voor waarden aan deze bedrijven De Edese wethouder voor milieuza ken. D. H. Keunlng maakte dit giste ren bekend naar aanleiding van een onderzoek door de plaatselijke brandweer en de dienst gemeente werken naar de veiligheid van het relatief grote aantal LPO-stations in Ede. mensen in staat worden gesteld ln een eigen huis te wonen, accepteren ze wat minder kwaliteit graag Het huls is hun eigendom, een stuk spaar geld. Als ze eraan werken doen ze dat voor zich zelf. Dat heeft een belang rijk psychologisch effect: het territo rium-aspect. De mensen houden zelf zeggenschap". Dat hutzen min of meer luxueus moe ten zijn is volgens Hessellnk voor een grote bevolkingsgroep een idee-fixe. De soms erbarmelijke woontoestan den van krakers logenstraffen die veronderstelling. „Die mensen willen gewoon onderdak. Waarom dan niet zorgen voor een groter aanbod be taalbare woningen, die altijd nog stukken beter zijn dan kraakpan den?" Die situatie op de woning markt zal aldus Hessellnk verbe teren zodra Je behalve hulzen van rond of boven de ton, ook voor onge veer vijftigduizend gulden kunt bouwen. De overheid zou er dan op kunnen Inspelen, door alleen voor mensen met de allerlaagste Inkomens subsi die te geven. Individueel gericht dus, zoals nu ongeveer de huursubsidie, maar dan bedoeld om een hypotheek- last binnen een bepaalde vooraf vast gestelde norm te houden. Als Je op die manier klein begint, kun Je later naar behoefte en afhankelijk van Je beurs Je huls verder uitbouwen of dat laten doen. Daarbij zou de bewoner zo veel mogelijk vrijheid moeten hebben. Juist mooier Hessellnk. die zijn idee ten doop hield op een congres van de Universiteit van Amsterdam, heeft zowel negatie ve als positieve reacties gekregen. „Er zijn mensen die bang zijn voor afzichtelijke bouwsels. In landen als Engeland en België, met veel meer vrijheid op dit gebied, blijkt dat ech ter allerminst Ook de vroeger Illegaal op Nederlandse achtererven verrezen bouwsels zijn vaak uitgegroeid tot aantrekkelijke hulzen. „Natuurlijk zal er af en toe iets misgaan, zoals er zo veel misgaat in onze maatschap pij. Daar zul Je dan oplossingen voor moeten zoeken. Aan de andere kant Is er ook ruimte voor fantasie en afwisselender bouw, waardoor het Juist mooier wordt." Hesselinks studie van niet-westerse sociologie aan de VU ln Amsterdam speelt op de achtergrond ook een rol. In ontwikkelingslanden zijn hele stadswijken verrezen. Het begin be stond vaak uit armoedige bouwsels van zelfbouwers, die uiteindelijk zeer behoorlijke hulzen maakten. Dat voorbeeld kun Je niet zonder meer overplaatsen naar een westerse wel vaartsstaat. „Maar tegenover het idee dat de ontwikkelingslanden al leen lets van ons kunnen leren, mo gen we toch ook wel eens open staan iets van hen te leren." Huizen zoals drs. Hessellnk die ten voorbeeld stelt worden ook nu al wel op de markt gebracht, maar dan alleen in de recreatieve sector. Het gaat veelal om elementenbouw die allerlei variaties in vorm en grootte mogelijk maken. Deze foto (overgenomen uit een folder van een bouwonderneming) is er een voorbeeld van. MONTREAL (Reuter) De. internationale luchtvaart maatk het slechtste jaar in haar geschiedenis door en het ziet ernaar uit dat het diepte punt nog moet komen. Dit heeft de algemeen-directeur van de internationale organisatie van lijndienstmaatschappijen (IATA). Knut Hammarskjold. verklaard in Montreal, waar gisteren de Jaarverga dering van de IATA is begonnen. De vergadering duurt tot donderdag. Volgens Hammarskjold wordt het vllegtoerisme getroffen door de eco nomische teruggang, de Inflatie, de stijging van de brandstoffen, grillige schommelingen ln de wisselkoersen en onvoldoende samenhang van de voorschriften. De bij de IATA aange sloten maatschappijen streefden in 1979 naar een rendement van gemid deld 13 procent op hun investeringen. Voor betaling van rente was er echter slechts een rendement van 2.1 pro cent. Na aftrek van de rentebetalin gen kwam er voor veel maatschappij en zelfs een negatief saldo uit de bus. Op de drukke Noordatlantlsche route nam het passagiersverkeer met zes- Uen procent toe en stegen de Inkom sten met 27 procent. Niettemin kwa men de maatschappijen 800 miljoen dollar (dat is ongeveer 1.6 miljard gulden) tekort om het beoogde rende ment te bereiken. Volgens Hammerskjold is de huidige sltuaUe vergelijkbaar met die in de Jaren 1974 en 1975. Een economische teruggang als gevolg van de sUjging van de energiekosten werd toen snel gevolgd door omvangrijke kapitaal uitgaven ter uitbreiding van de capa citeit. Reizigers hadden minder uit te geven, het zakelijk reisverkeer ver minderde en de markt was niet ln We zien nu Iets dergelijks, maar dan staat de stijging van de tarieven als op grotere schaal, zo meende Ham gevolg van de oliecrisis op te vangen, marskjold. Van onze redactie economie IJMUIDEN Als het aan de visserij biologen ligt, mag er volgend jaar, bij wijze van voorproefje, weer wat haring uit de Noordzee worden ge vangen. Zekerheid zullen de biologen echter pas volgend jaar februari hebben, wan neer zij een haringtelling zul len houden. Dit optimisme vloeit voort uit een bijeenkomst van het internationale biologengczelschap dat de EG-minis- terraad moet adviseren over het al of niet opheffen van het verbod op de haringvangst. Voor Nederland was daar aanwezig dr. R. Boddeke, bio loog bij her Rijksinstituut voor visse rij-onderzoek in IJmuiden. De biologen hebben altijd als voor-' waarde voor de opheffing van het vangstverbod gesteld dat er weer 800.000 ton volwassen haringen in de Noordzee moest rondzwemmen. Vol gend Jaar komt de haringbevolking waarschijnlijk nog niet verder dan vier vijfhonderdduizend ton maar een beperkte vangst zou toch verant woord zijn. De biologen verwachten namelijk dat er in 1982 wel weer 800.000 ton aan haringen in de Noord zee zal zitten. Ze baseren dit optimis me op de hoeveelheid haringlarven. Het standpunt dat weer een beperkte vangst verantwoord is, werd al langer door de Nederlandse biologen gehul digd. Collega's uit andere landen wa ren echter aanvankelijk tegen. Komt •er volgend jaar een positief advies, dan gelooft Boddeke niet dat de EG- ministers nog bezwaren zullen heb ben. Wel zal er een betere controle moeten komen. Voor haring geldt nog geen veilplicht, zoals voor andere soorten vis. Nederlandse haringvissers hebben in de jaren dat zij geen haring mochten vangen, niet stil gezeten. Een aantal is weliswaar opgehouden, anderen zijn overgegaan op de vangst van makreel. Nederlandse consumptieharing is de laatste Jaren overwegend uit Dene marken afkomstig. Deense vissers hebben ook dit jaar vrij veel gevan gen in het Skagerak, welke zeegebied niet onder het vangstverbod viel. BONN (Reuter) De West- duitse economie zal volgend jaar niet groeien en het aantal werklozen in de Bondsrepu bliek zal oplopen van 900.000 tot 1,1 miljoen. Dat voorspel len de vijf belangrijkste eco nomische instituten in West- Duitsland, in de wandeling vaak de „Vijf Wijzen" ge noemd. Volgens de instituten zal het bruto nationaal produkt (dat wat de West duitsers gezamenlijk maken) in het eerste halfjaar iets dalen en in het tweede halfjaar iets stijgen, zodat het per saldo op nul uitkomt. Dit jaar groeit de Westduitse economie nog twee procent en in 1979 was dat 4.5 procent. Als de voorspellingen van de Vijf Wijzen uitkomen, wordt 1981 het slechtste jaar sinds 1975. Bij loononderhandelingen zal er. zo schrijven de instituten, weinig ruimte zijn voor reële loonsverhoging. De ontwikkeling van de particuliere con sumptie zal daarmee gelijke tred hou den: geen groei tegen 1,5 procent meer bestedingen in 1980 en drie pro cent ln 1979. De insUtuten hebben de bondsrege ring geadviseerd geen maatregelen te nemen ter ondersteuning van de D- mark. De koers van de Duitse munt staat de laatste tijd onder druk. On dersteunende maatregelen zouden de inzinking van de Westduitse econo mie nog ernstiger maken en leiden tot verstoring van de produktie. Waar schijnlijk zal de koers van de mark in de naaste toekomst nog verder dalen, omdat nog onvoldoende is doorge drongen dat de betalingsbalansposi tie zich herstelt. Dat zal beter wor den. wanneer men zich dat gaat reali seren. De instituten verwachten dat het tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans zal afnemen van 25 30 miljard mark in 1980 tot 20 miljard mark in 1981. De Vijf Wijzen schrijven dat het mo netaire beleid van de Duitse centrale bank gericht moet zijn op een uitbrei ding van de geldhoeveelheid, zodanig dat de produktie kan groeien en de inflatie afneemt. De instituten voor spellen dat de inflatie zal verminde ren van 5,5 procent dit jaar tot 4.5 procent in 1981. Van onze redactie economie ROTTERDAM Vooral als gevolg van rentebaten en daarnaast door koerswinst, is de waarde van de aan delen Rorento in de eerste helft van het boekjaar 1980/'81 gestegen van ƒ104.50 tot 113,90. Deze waardestijging kwam voor on geveer zes gulden uit rente, terwijl het resterende bedrag te danken was aan koerswinst en valutawinsten. Het vermogen nam toe van ƒ2.192 mil joen op 29 februari tot 2.247 miljoen per 31 augustus. Het aantal uitstaan de aandelen liep in deze zes maanden echter terug van 20.97 miljoen tot 19.75 miljoen. Wat de beleggingen betreft blijkt uit het halfjaarbericht dat bij aankopen in de eerste plaats werd gekozen voor Engelse obligaties. Daarnaast wer den per saldo obligaties in Nederland gekocht. Hierbij werd de voorkeur gegeven aan langlopende obligaties. Op de Amerikaanse markt werden, gezien de koersval van de dollar, geen obligaties gekocht. Van onze redactie economie AMSTERDAM De verzekerings maatschappij Ennia gaat 100 miljoen gulden lenen in de vorm van een obligatielening. Hierop kan woens dag 5 november worden inge schreven. De rente van de lening is 10'/, procent; de koers van uitgifte zal op 3 novem ber bekend worden gemaakt. De stor tingsdatum is 15 december. Met de aflossing van de lening wordt begonnen op 15 december 1986.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11