Het neo-nazisme
krijgt een gezicht
4
Juinen
nkamJ
openl
jarageJ
el
I
TiermJ
2e J
IAG 25 OKTOBER 1980
■RRpnBTAr.n;
Bologna, München, Antwerpen, Parijs de boodschap is goed overgekomen: het
rechtse extremisme is gevaarlijker en gewelddadiger 8an algemeen was aangenomen.
Neofascisme, neonazisme, antisemitisme, racisme het zijn begrippen die in de plaats
zijn gekomen voor termen als stadsguerrilla, linkse terroristen, Rode Leger, Baader-
Meinhof.
TROUW/KWARTET
den dan minder
De plaatsnamen in de eerste zin duiden er al op dat het niet een probleem is van één land.
Bovendien is het lijstje simpel uit te breiden, al zijn die x
spectaculair: Birmingham, Skokie, Afrlkaanderplein.
Uiterst rechts is een even grote warwinkel als uiterst links. Vaag zijn de grenzen
tussen gewoon extreem rechts en onfatsoen, tussen hechten aan de eigen identiteit en
aanzetten tot discriminatie, tussen racisme en antisemitisme, tussen fascisme en
nazisme. Een bezoek aan Parijs illustreert die problemen.
door Hans Masselink
Bn de
)e strijd tegen het neo-nazisme
oeten we op internationaal ni-
au gaan voeren. Het gevaar kan
lere dag nijpender worden. Het
TOEP 11 er naar dat er een nieuwe
uatie ontstaat. Wij, de gedepor-
•rden van de tweede wereldoor-
zijn daar niet verbaasd over.'"
t beheerste emotie vertelt Robert
rppard van zijn angst voor een herle
id rechts-extremisme in Europa. Shep-
fd ls een van de weinige Fransen die het
ltse concentratiekamp Mauthausen
iben overleefd.
het Parijse palels van justitie praten wé
over de gerechtelijke uitspraak tegen
irc Fredriksen, de leider van de deze
ner verboden neo-nazistische beweging
INE. HIJ heeft net zes maanden gevan-
lisstraf gekregen wegens opruiing tot
risme In zijn blad Notre Europe,
it proces en alle publiciteit hebben
irc Fredriksen een politiek gezicht ge
ven. Zo kan het beginnen De man zelf
lt niets voor Je kunt voor hem tien
deren in de plaats stellen. Te veel publi-
elt is niet goed."
fevrouw Chaubord de Lauwes, door de
ktsers gedetineerd in RavensbrQck,
p hem aan. ..Het fenomeen van het neo-
pme ls uit de clandestiniteit gekomen,
pur moeten we voor oppassen."
Irimmig i
b we de statige trap van het Palals de
Ktice afgaan, lijken de zojuist ultgespro-
n alarmerende woorden al werkelijk-
id te zijn geworden. Grimmig ogende
enten van de CRS. de Franse rellenpoli-
houden een boze menigte bij het ge-
chtsgebouw vandaan. Even tevoren wa
ll Joodse jongeren met de politie slaags
raakt
et heeft iets schrijnends, die oproerpoli-
i tegenover jongeren die het niet nemen
it ze op grond van hun afkomst als
inderwaardig worden behandeld. Die
irallellen zien met de jaren dertig, en die
wat het kost willen voorkomen dat
lit nog eens de Joden als bevolkings
oep zich willoos en zonder verzet naar
slachtbank laten lelden.
uist op deze politie ls de laatste tijd
weel kritiek geweest. Een week geleden
Dg waren CRS-agenten In de moslem-
Uk van Marseille op zoek naar een gesto-
a auto. Ze hielden een auto aan met vier
ugdlge Inzittenden, controleerden hun
tpleren en bevonden die in orde. Een van
t agenten, vertelde de bestuurder nader-
»ad. trok zijn wapen, zwaaide er mee
ind en sprak dreigend: „Jullie moeten
navond maar voorzichtig zijn. Ik heb
om te schieten." Er ging een schot af
een 17-jarige zoon van Marokkaanse
iders verloor het leven. Een ongeluk,
gt de politie, de agent is geschorst. Ra-
tane, zegt de buurt, en vernielde auto's
nn de CRS.
trltiek was er ook van de Franse politie-
ftkbond die zei bewijzen te hebben dat
fikele tientallen politiemannen voorko-
**n in de ledenadministratie van obscure
tthtse clubjes.
Wtiek was er ook van Simone Veil, minis
van gezondheidszaken tot president
Hscard d'Estalng haar naar het Europese
•dement afvaardigde, waar zij voorzitter
'•n is. „Lang heeft de politie zich gecon-
éntreerd op extreem-links, zonder te zien
lat er van extreem-rechts gevaar dreigde,
«en groot of groter zelfs."
tonone Veil heeft zelf het concentratie
kamp meegemaakt. Toen ze een jaar gele
den in Bergen Belsen terugkwam om er de
terzwegen slachtoffers van Hitlers vreem
delingenhaat te herdenken, de zigeuners,
kad ze dat bijna zwijgend moeten doen:
Pas na druk van de regering in Bonn
hadden de Beierse autoriteiten op het
laatste moment toestemming gegeven een
Wuidslnstallatle plaatsen. Beieren
toaakte zich zorgen over de rust der
doden.
Bewapend i
De Joodse gemeenschap In Frankrijk
**lt zich onvoldoende beschermd door
de politie en organiseert zelf bewaklngs-
De intellectuelen van Nouvelle
Droite zijn deze week in de te
genaanval gegaan. Ze hebben er
kennelijk genoeg van dat hun
wordt verweten gedachten te
ontwikkelen die anderen inspi
reren tot racisme of antisemi
tisme.
Nieuw Rechts ontstond in de
naweeën van de mei-revolutie
van 1968, maar bleef tien Jaar
vrijwel onopgemerkt. Pas in de
zomer van 1979 ontdekte Frank
rijk dat het er een zeer opvallen
de ideologische stroming bij
had gekregen.
Centraal in Nouvelle Droite
staan het tijdschrift Nouvelle
Ecole (nieuwe school) van Alain
de Benoist en de Groupement de
Recherche et d'Etudes pour la
Civilisation Européenne (On
derzoek en Studie Vereniging
voor de Europese Beschaving,
GRECE). In het weekblad Figa
ro-magazine van Louis Pauwels
heeft deze stroming een belan
grijke spreekbuis gevonden.
Lange tijd Is het verzet tegen
Nouvelle Droite beperkt geble
ven tot een kleine kring van de
Parijse intelligentsia. De elitai
re ideologie van Nieuw Rechts
draait om het recht op onder-
scheld en op een eigen culturele
identiteit, en maakt aanspraak
op een Indo-Europese erfenis.
De tegenstanders zien hierin
een mogelijke voedingsbodem
voor een herlevend fascisme.
„Nouvelle Droite draagt een lo
gica van onderdrukking in zich
die levensgevaarlijk is," schreef
onlangs de Franse socioloog
llittStraUeMarc Terstroet
Alain Touralne. Na de aanslag
van 3 oktober bij de synagoge in
de Rue Copernic in Parijs is de
discussie er alleen maar feller
op geworden.
Van alle kanten Is Nieuw
Rechts verweten het klimaat
van geweld te hebben bevor
derd. Zeer fel was bij voorbeeld
Jean Pierre Bloch, die nu van
Louis Pauwels als antwoord
krijgt: „Naar aanleiding van ge
beurtenissen die doden, heeft
meneer Bloch woorden gespro
ken die kunnen vermoorden."
Zijn Figaro-Magazine, voegde
Pauwels er aan toe, staat open
voor „alle liberale stromingen"
en zijn geschriften en die van de
ideologen van Nouvelle Droite
hebben nimmer een spoor van
racisme en antisemitisme ver
toond.
Aialn de Benoist van de Nieuwe
School komt zijn critici iets ver
der tegemoet: „De ldeeén kun
nen op hol slaan," gaf hij deze
week toe. En in dat geval is het
moeilijk exact een grens te trek
ken tussen mensen die een zui
ver culturele opvatting verdedi
gen en mensen die uit deze
ideeën inspiratie putten voor
politieke actie of zelfs terroris
me. Feit is en blijft dat leiders
van FANE, Nieuwe Krachten en
Frans Nieuw Rechts achter
eenvolgens Mare Fredriksen,
Pascal Gauchon en Michel Ge
orge Micberth zeggen zich
door de ideologie van Nouvelle
Droite te laten lelden.
„Een onschuldige redenering
bestaat niet en elke culturele
opvatting krijgt een politiek
vervolg," geeft Benoist toe. „Ik
neem de volle verantwoorde
lijkheid op me voor hetgeen ik
schrijf, maar dat betekent niet
dat ik verantwoordelijk sou zijn
voor een gebruik dat geheel te
gengesteld is aan mijn ideeën."
Pierre Vial, secretaris-generaal
van GRECE, valt hem in dat
laatste opzicht bij: „Men kan
ons niet moreel verantwoorde
lijk stellen voor een dolzinnige
als meneer Fredriksen. Het anti
semitisme is voor ons, net als de
vreemdelingenhaat, de ontken
ning van het verschil met de
ander, met andere woorden de
absolute omdraaiing van onze
uitgangspunten."
diensten. Veel mensen in de Joodse wijk
Marais van Parijs zijn bewapend, zegt een
agent die er al zeven jaar patrouilleert.
Maar wat is bedoeld als bescherming, kan
uitlopen op wraakoefening. Mare Fredrik
sen en enkele kameraden werden na de
aanslag op de synagoge in de Rue Coper
nic afgerost. Fredriksen moest de uit
spraak van de rechter vernemen op zijn
bed in het ziekenhuis van Ramboulllet,
waar hij met twee gebroken onderarmen
en een gehavend gezicht was opgenomen.
Een van zijn bewakers kreeg met geweld
vier injecties toegediend. Ook hij moest'
naar het ziekenhuis.
Op een muurtje van de Pont Saint Michel,
vlakbij het Palals de Justice op het De de
la Cité, zit een stevig gebouwde Jongen
met een keppeltje op. Hij heeft zwarte
handschoenen aan en slaat met gebalde
vuist in de holte van zijn hand. Hij kijkt
naar de aan- en afrijdende politieauto's.
„We zullen ze allemaal krijgen," zegt hij.
En vertelt dan dat er allemaal Joodse
organisaties zijn opgericht, dat er verster
king uit Israël is gekomen, dat ze over
wapens beschikken en dat ze voor niets
zullen terugschrikken.
Matigen i
Een rabbijn zegt over de huidige situatie:
„Onze kinderen zijn bang. ze durven niet
meer naar religieuze bijeenkomsten te ko
men. Anderen reageren gewelddadiger en
die moet Je matigen."
De meeste ouderen zijn het met hem eens.
Ze hebben weliswaar begrip voor de radi
cale opstelling van de Jongeren en prijzen
hun moed, maar ze vrezen aan de andere
kant dat het resultaat averechts zal zijn,
dat het antisemitisme slechts wordt aan
gewakkerd.
Zij vinden dat de Westeuro pese regerin
gen gezamenlijk moeten zorgen dat neo-
nazlstische bewegingen geen vat krijgen
op de bevolking, die nooit geheel vrij ls
geweest van een sluimerend racisme. Bo
logna. München, Parijs en Antwerpen
'kunnen niet los van elkaar worden gezien.
Robert 8heppard ziet het onderhuidse an
tisemitisme doorbreken in allerlei op het
eerste gezicht onschuldige opmerkingen.
Een kennis van hem zei bij voorbeeld na
de massale demonstratie in Parijs tegen
het geweld in de Rue Copemic dat de
Rue Copernic, Parijs, 3 oktober 1980.
schatting van tweehonderdduizend de
monstranten sterk overdreven was; vol
gens hem waren het er hoogstens twintig
duizend. Zo zijn er ook mensen die de zes
miljoen Joodse slachtoffers van de con
centratiekampen overdreven of zelfs een
puur verzinsel noemen, zegt hij.
Te denken geeft ook een opmerking van
premier Bane na de bom bij de synagoge.
De aanslag, zei hij, „had Israëlieten moe
ten treffen, maar trof onschuldige Fran
sen." En zijn baas, president Valéry Gis-
card d'Estalng, zat ook op de rand met
zijn: „Er waren vier doden, van wie drie
gewone voorbijgangers."
Metro a
Manifest aanwezig is het racisme in de
teksten op muren en gebouwen, in de
gangen van de metro. In diezelfde metro
speelde zich begin dit Jaar een ernstig
arbeidsconflict af. De schoonmakers, bij
na allemaal afkomstig uit de vroegere
koloniën in Afrika, verdienden minder
dan het minimumloon. En als ze zich na
het vieze werk wilden wassen, waren de
douchehokken van de RATP voor hen
verboden terrein; die waren er slechts
voor het wat hogere (en dus Fransere)
personeel. Nu mogen deze schoonmakers
weer werken in gangen en op stations
waar ze kunnen vernemen dat ze beter
'naar huls kunnen gaan.
Een lyceum in Marseille stuurde twee kin
deren naar huls omdat hun T-shlrt ver
meldde: „Een goede Jood is een Jood in de
oven," een man in Toulouse oordeelde:
„Ik houd pas van Joden als ze vervolgd
worden." Maar wie doorvraagt als de be
kende vooroordelen over handelsgeest of
uiterlijk van Joden worden geopperd,
krijgt meestal te horen dat dit uiteraard
niet geldt voor de Joodse buurman in de
straat. Die is natuurlijk een uitzonde
ring
Geintjesi
Een Poolse Jood zit op een caféterras
tegenover de synagoge. Het café is nog
zwaar gehavend, geen spiegel is er heel.
Ook in zijn vlakbij gelegen huls zijn de
ramen eruit geslagen door de explosie.
„Vier nachten heb ik er niet van kunnen
slapen. Zuiver toeval dat ik toen net niet
hier zat." Maar inmiddels relativeert hij
het antisemitisme. „Ik heb er eigenlijk
nooit iets van gemerkt. Ja, er worden wel
eens geintjes over gemaakt."
Een groter gevaar ziet hij in het racisme in
het algemeen. De afkeer van Algerij
nen, Tunesiërs, Marokkanen is alom te
genwoordig, meent hij. Een Algerijnse
Jood deelt die mening: „Ik word meer
gediscrimineerd omdat ik Algerijn ben,
dan omdat ik Jood ben. Op het laatste zijn
ze alleen maar jaloers."
Een Marokkaanse student in Parijs vreest
dat Europa in deze tijd van economische
achteruitgang op zoek zal gaan naar zon
debokken en die zal vinden in de buiten
landers en de gastarbeiders. Ze pikken
ons werk en maken gebruik van onze
voorzieningen, is een geluid dat in heel
West-Europa doorklinkt.
Edgard Pisani, de oud-minister van land
bouw en nu voor de socialisten lid van de
8enaat, legt daar sterk de nadruk op: „We
moeten tegen alle vormen van racisme
zijn, die in de metro, die op de scholen, die
van de bazen die niet ledereen hetzelfde
loon betalen voor hetzelfde werk, en die
van de regering die een wet voor buiten
landse arbeiders instelt."
Fatsoen
De vrees bestaat dat de uiterst-rechtse
warhoofden zich een schijn van fatsoen
geven door leentjebuur te spelen bij stro
mingen van rechtse „denkers". Zo zegt
FANE-leider Fredriksen een aantal ideeën
te hebben ontleend aan de filosofie van
Nouvelle Droite, al zegt dit Nieuw Rechts
natuurlijk niets van het antisemitisme te
moeten weten. Waarschuwde Nietzsche,
die zo'n opgang maakte in het vooroorlog
se Duitsland, niet al eens dat men prikkel
draad moest optrekken rond zijn filosofi
sche nalatenschap om de varkens op af
stand te houden?
Nieuw Rechts en onderzoekers van de
Studie Vereniging voor de Europese Be
schaving GRECE voelen zich verre verhe
ven boven Mare Frederiksen en zijn kor
nuiten. Aan hun verwerpingen van ver
menging der rassen liggen immers filosofi
sche overwegingen ten grondslag. Niet
minder, maar Anders zijn die andere ras
sen, en dus moet op culturele, op sociolo
gische, op filosofische, op ideologische
gronden het Europese ras zuiver worden
gehouden. Denkbeelden die in versimpel
de vorm gretig aftrek vinden. Waar ligt de
grens van de verantwoordelijkheid?
Klimaat)
Jean Pierre Bloch, de voorzitter van de
Internationale Liga tegen Racisme en An
tisemitisme, omschrijft die verantwoorde
lijkheid zeer scherp: „De moordenaars
zijn ook zij die het klimaat hebben ge
creëerd." En Henri Hajdenberg, voorzit
ter van de militante Joodse beweging
Renouveau Juif, noemt ORECE een orga
nisatie die „duizenden mensen toestaat
fascistisch te denken zonder een bandiet
of bruut van de FANE te kunnen worden
genoemd."
Robert Sheppard, de gevangene uit Maut
hausen, waarschuwt dan nog dat racisme
niet moet worden verward met nationalis
me of Frans chauvinisme. De Franse
„grandeur", zo opgepoetst door mensen
als Napoleon en De Oaulle, brengt sommi
ge Fransen ertoe zonder meer elke buiten
lander die zich niet volledig aanpast te
verafschuwen, of dat nu een luidruchtige
Nederlandse kampeerder, een hoogharti
ge Brit of een te joviale Duitser is.
Dit chauvinisme, deze angst voor de
vreemdelingen heeft niets met ras te ma
ken, al kunnen neo-nazistische bewegin
gen er zeker een voedingsbodem in vin
den. Maar van de 76.000 Joden die in de
oorlog uit Frankrijk werden gedeporteerd,
was tweederde niet-Frans. Van hen over
leefden slechts tweeduizend de kampen.
In zulke omstandigheden is het niet meer
zo interessant te weten of je bent opge
pakt door de Franse politie op racistische
,dan wel nationalistische gronden.
