n bakker die niet kan bakken jlocard d'Estaing' trt Mitterrand Alexej Kosigin, bekwame man 6t en inzicht Marokkanen bepalen succes terugkeerproject Infiltratie Russen in Amerikaanse CIA Tichonow is oude vriend Breznjew 24 OKTOBER 1980 BINNENLAND/BUITENLAND TROUW/KWARTET Hielkema ken, pastoor in de nse stad Fes, ligt er kker van dat Said I en Driss Bouzkin- Jidi Slemani de oven ■bakkerij niet aan de jjgen dan dat er ie- zaterdagavond bij de mis wegloopt. De ider heeft als bege- terugkeerprojecten irbeiders na twee band met het twee- Jckanen, dat hij des- de mouwen wil op- lom de oven te laten 0 in Sidi Slemani is onge- 1 van de slechtste projec- negentien, die door het nationale Migratie-Ont- nenwerking (IMOS) in gang gebracht zijn. Wat IÉ kón gaan, ging mis bij de 1 dit bedrijfje. Maar al is representatief voor de jcten, het is wel typerend les zoals die zich in Marok- voordoen. lemaal geen gek idee van i een paar Jaar geleden |van IMOS in Utrecht bin- >en met de vraag of men ton helpen bij de bouw van pbriekje in zijn geboorte- in Sldi Slemani was jchte bakkerij en in een teventlgduizend inwoners best een bij komen. Om- j (39 en op dat moment |ln een Veenendaalse tex- te weinig eigen geld op en, koos hij Driss Bouz- b tot compagnon. Ruim an- fon zou het project kosten, jerie van ontwikkeilngssa- l keurde de plannen goed fiat aan een schenking (die 125.000 gulden kan bedra- D lening (die tot maximaal lat). De bakkers uit Sidi Slemani, Immorig (rechts) en Bouzkindah, voor hun oven. Of er ook brood op de plank komt, is de vraag. dere taartjes voor de Marokkaanse zoetekauwen komt heel wat kijken. Maar helaas. Het project vlotte niet. tussen de beide vrienden wilde het niet altijd even best lukken, de twee dehands in Nederland gekochte oven deed nogal lang over de zeereis naar Casablanca, de Marokkaanse autori teiten hadden geen haast om het ver voer van het gevaarte snel te laten plaatsvinden, de beide heren bedach ten plotseling een cafeetje in hun project op te nemen en toen alles dan toch voor elkaar leek, wilde de oven niet branden. De monteur uit Neder land heeft 'm inmiddels aan de gang gekregen, maar of Said en Driss veel van z'n uitleg gesnapt hebben, dur ven we te betwijfelen. Met name de laatste put zich uit in het slaken van de verzuchting: Jammer, moeilijk hè, Ja is een probleem". Als hij straks maar als de baas in zijn cafeetje wat kan rondwandelen en met de klanten praten, lijkt hij al lang tevreden. Tip-top ste Qi jing bij een bakker in Ede lopen, Bouzkindah bereid- or op zijn taak: de admlnis- In- en verkoop en het mana- ïaarschijnlijk acht mensen j den duur in de bakkerij nen vinden, want voor het an rond brood, stokbrood, in, slagroomgebakjes en an Dan gaat het bij de familie Bouchlag- mi in het noordoostelijke Berkane heel wat beter. Het pluimveebedrijf dat vader (56) en twee zoons na hun verblijf als fabrieksarbeiders in Bre da in Marokko hebben opgezet, biedt goede perspectieven. Rund- en scha pevlees is schaars en duur geworden, de vraag naar kip is daardoor sterk toegenomen. De familie heeft zich zo goed mogelijk aan de opzet van het project gehouden, de bedrijfsvoering loopt uitstekend, de hygiëne wordt volledig nageleefd en ook de boek houding is tip-top in orde. Alle deelnemers aan het project (er zijn nóg drie Marokkanen in dienst) zijn blij met hun terugkeer. Vier fami lies hebben een redelijk inkomen aan het bedrijf. De arbeiders krijgen naast hun maandsalaris (voorlopig 225 gulden) gratis suiker, gas, thee, kip en medicamenten). Het afsluiten van een collectieve ziekteverzekering en een soort spaarregeling wordt overwogen. Ton Storeken is erg inge nomen met het project. Slechts af en toe reis hij naar Berkane, hij heeft er nauwelijks omkijken naar. „De inzet en het inzicht van degene die een project aanvraagt, is de belangrijkste factor voor het slagen ervan", zegt HU- Werkloos Dat geldt zeker ook voor Mohamed uit de buurt van Tetouan. In het begin van de Jaren zeventig werd hij geronseld door DAF uit Limburg; met een hele groep reisde hij naar Nederland. Na een tijdje stapte hij over naar een architectenbureau, waar hij zich de kunst van het ma quette-bouwen eigen maakte. Allerlei cursussen volgde hij, zoals boekhou den, typen en Nederlands. Het archi tectencollectief ging echter uit elkaar en Mohamed werd werkloos. De Ma rokkaan besloot terug te gaan naar zijn land en diende bij IMOS een projectaanvraag in voor een kippen fokkerij. „Toen ik in 1975 trouwde, zei ik al dat ik in 1980 terug naar Marokko zou gaan", vertelt Mohamed tussen twee teugjes mintthee door. „En dat is gebeurd, in het voorjaar zijn we hier gekomen. Waarom? Iedereen moet een keertje terug. Ik ben een Marok kaan en ik hoor hier thuis. Als ik in Nederland zou blijven, zou ik m'n land verloochenen en m'n verleden kwijt raken." Ook als de mogelijkheid van een te rugkeerproject er niet was geweest had Mohamed toch zijn vaderland weer opgezocht Hij sloeg vakanties over om maar extra te sparen. In 1977 kocht hij een stukje grond om een huis te bouwen. Het ontwerp maakte hij zelf. In 1978 was het klaar, een Jaar later had het gezin weer wat geld om het in te richten. Het is een mengeling van Nederlandse en Marokkaanse stijlen geworden: een lange zitbank langs de muur, maar geen boogjes en tierlantijnen. Een gezellig en ruim huls met aparte slaapkamertjes voor de twee kinderen. Mohamed heeft goede herinneringen aan Nederland. Veel vrienden heeft hij aan zijn verblijf in Limburg over gehouden. „Toen ik vrijgezel was, was de wereld open voor mij. Alles was mooi, het land, de straat, de fabriek, het café, de meisjes, het geld. De mensen in Limburg zijn net zo als hier in Marokko. In Amsterdam niet, daar is ledereen zo slim. Ook de Ma rokkanen, die in Amsterdam zitten. Die lagen mij nooit zo. Ik bleef nooit lang in Amsterdam." De kippenfokkerij van Mohamed ligt een kilometer of vijf van z'n huis vandaan. Het schiet aardig op; er staan al wat muren en de funderingen van de drie stallen zijn al gestort. Als wij op bezoek komen, ligt de bouw echter stil. Marokkanen die de plan nen van Mohamed met Jaloerse blik ken hebben gadegeslagen, hebben bij de caïd (een soort burgemeester) ge klaagd dat Mohamed „midden op de weg" aan het bouwen is. En al is de caïd niet persoonlijk wezen kijken, verder bouwen is verboden. Er wordt eerst een commissie samengesteld om ter plekke poolshoogte te nemen. Mohamed is behoorlijk teleurgesteld. Hij laat zien dat er geen sprake is van een overtreding. De stalmuur staat zo dicht mogelijk bij wat als weg aange duid zou kunnen worden. Het is duidelijk dat de klacht beooeia is om de portemonnee van de caïd te spekken. Deze gezagsdrager wil geld. Onder tafel althans. Maar Mohamed zegt dat hij in zijn recht staat en dat hij helemaal niet hoeft te betalen. De Marokkaan is lang in Nederland ge weest en heeft de zeden en gewoontes van zijn land kennelijk vergeten. Het kost hem geld, want de Jongens die het project bewaken en tussen twee muurtjes een soort hut hebben ge maakt, moeten ook betaald worden. Maar Mohamed wil bij zijn vrouw blijven, 't Liefst in een eigen huls en niet zoals nu met de hele familie onder één dak Hij wil met zijn vrouw zelf de opvoeding van hun dochtertje van één bepalen. „Ga maar op straat spelen, zeggen ouders hier tegen hun kinderen. Maar ik wil aandacht aan haar geven. Ik wil ook dat ze 's avonds op tijd in bed ligt en niet dat ze laat opblijft, zoals de kinderen van m'n broer en m'n zus." Het zal niet meevallen voor de jonge Marokkaan. Maar met z'n wilskracht kan het best een aardige boerderij worden. Met Hollandse koeien en een boer die in Nederland (in het Friese Oenkerk) zijn opleiding kreeg. „Ik hoop vaak op vakantie naar Neder land te gaan", zegt hij als we afscheid nemen. Het klinkt enthousiast, maar ook wat bedroefd. Want het betekent wel: zonder vrouw. In Marokko zijn negentien te rugkeerprojecten van start ge gaan om gastarbeiders, die in Nederland gewerkt hebben, in hun eigen land een eind op streek te helpen. Wij zochten er een aantal op: goed lopende pro jecten en bedrijfjes die een re gelrechte flop werden. De eerste verhalen in deze serie „Terug gaan of blijven" stonden op 18 en 22 oktober in deze krant. Trouwerij De boerderij van Mohamed uit Che- chauen is evenmin klaar. De bouwlie den hebben een trouwerij te vieren en dat betekent dat er een paar dagen niet gewerkt wordt. Mohamed (30) heeft het er moeilijk mee. Hij is dui delijk verwesterd, sinds hij bij DAF in Born terecht kwam. Met een opval lende .zachte g" lucht hij zijn hart over de traagheid en ambtenarij in Marokko. „Ik heb hier nooit gewerkt, ik weet niet wat werken in Marokko is. Het is mij tegengevallen. Dat wachten en alles maar uitstellen! Ik zal er mee moeten leren leven", aldus Mohamed, die in Limburg een tijd lang aan de lopende band stond („Je hoorde altijd dat Nederland een para dijs was, maar dat werk was helemaal niet leuk"), maar uiteindelijk auto's mocht testen voor het bedrijf. Zijn goede baan en fraaie flat heeft hij toch ingeruild voor de boerderij aan de rand van het Rif-gebergte. Het is een stap terug. Maar omdat zijn vrouw nooit de beschikking zal krij gen over een paspoort (politieke rede nen), heeft Mohamed voor terugkeer gekozen. Er zijn nogal wat Marokka nen die hem voor gek verklaren. Zelfs de gouverneur van de streek heeft hem al aangeraden om zijn vrouw aan de kant te doen (een briefje naar de notaris is voldoende), een ander te nemen en met haar naar Nederland te gaan. Hij zou zó een paspoort voor haar kunnen krijgen. Mohamed uit Tetouan kan voorlopig niet verder bouwen, zolang de Caïd (burgemeester) van de streek geen toestemming heeft gegeven. ns Masselink socialistische partij in Frankrijk is het uur van de waarheid gekomen. Michel Rocard eh „tot het land gericht" vanuit het stadhuis van de Parijse voorstad Conflans-Sainte- ïe. waar hij burgemeester is, en aangekondigd dat hij de socialisten heeft voorgesteld andidaat te zijn voor het presidentschap van de Republiek". h nog onverwachte medede- t enige opschudding veroor- de socialistische gelederen, man, Frangois Mitterrand, ietwat geïrriteerd en vond dure fout. De federaties van moeten immers beslissen gend jaar april kandidaat amens de socialisten. Mitter- waarschijnlijk zondag in bekendmaken wat hij van bf hij zet als in 1965 en 1974 43 de strijd om het president- aangaan of dat hij terwille z" eenheid in de partij zich zal [ken ten gunste van Rocard, ens de opiniepeilingen de tegenstander van president lscard d'Estaing kan zijn. e tgen na Rocards aankondi- ,mrt d een derde „kandidaat voor fdidatuur" naar voren. Jean- hevènement, de leider van de ïugel, de CERES (Centrum lalistische studie en onder- leeft louter uit ongenoegen I arrogante houding van Ro lt d te doen aan de presi- riüezingen als Mitterrand |t kandidaat stelt. gel* lent weet dat hij geen kans 3rd? al heeft hij een kwart van de ang* an de socialistische partij ach- Zijn kandidatuur is geen als men weet dat hij de nstander van Rocard is _de partij. Chevènement. die fen; tijprogramma voor de komen- klezlngen heeft ontworpen, tocard altijd verweten dat hij ^T&root voorstander is van een in communisten en socla- tvendien vindt hij dat Ro- soori|veel pro-Amerikaans is. Hij me<j wm zelfs „Amerikaans links". 'te vraag blijft wat Mltterand gaat doen. De 64-jarige socia ler weet dat hij niet in staat 'lscard te verslaan, dat hij bij v niet meer zo aanslaat en dat len hem versleten vinden. Zijn nten zijn dat hij in de tweede togsronde op steun van veel Wisten kan rekenen als hun «at geen schijn van kans meer V Rocard ligt in het communis- kamp niet zo gunstig. De me- *8 van George Marchals dat hij een tweede ronde kandidaat |ven, zal zeker van invloed zijn fcsllssing van Mitterrand Michel Rocard Door een half Jaar voor de presidents verkiezingen al naar voren te treden heeft Rocard voorkomen dat Mitter rand zich als eerste kandidaat zou stellen. Rocard hoeft nu niet meer te beslissen of hij tegen Mitterrand zal strijden, de rollen zijn omgedraaid. Midden. Wie is deze Rocard? In 1974 trad hij toe tot de PS, nadat hij eerst de kleinere, linksere PSU had geleld. Hij is van protestantse huize in Frank rijk een kleine, maar invloedrijke groep komt uit de rijkere bourgeoi sie in Bretagne, doorliep de beste economische school in Frankrijk en behaalde een graad in politieke we tenschappen en in rechten. In de christelijke studentenbeweging verzette hij zich tegen de Algerijnse oorlog en daarna bekleedde hij be langrijke posten op het ministerie van financiën. Als uiterst linkse stu dent begonnen, is hij via de PSU en daarna de linkervleugel van de PS nu terechtgekomen even links van het politieke midden. Daar staat hij be kend als pragmaticus en sociaal-de mocraat die ook in rechtse krijgen waardering geniet. Rocard is in tegenstelling tot Mitter rand voorstander van decentralisatie, vindt de klassenstrijd verouderd en hecht meer belang aan het milieu en andere problemen die met name Jon geren bezighouden. Vooral bij deze groep is de vijftigjarige nieuwkomer populair. Realistisch Zijn eigen partij is misschien niet zo gelukkig met hem, maar weet aan de anderde kant ook dat Rocard met zijn realistische economische visie boven de partijen uit kan stijgen en kans maakt Discard te verslaan. Sommigen noemen hem zelfs al „Ro card d'Estaing" De linkerzijde verwijt hem wel zijn standpunt ten aanzien van de inter nationale politiek. Rocard is voor stander van volledige terugkeer in de NAVO en van Europese eenheid. De opiniepeilingen van de laatste tijd geven Rocard bijna eenzelfde kans op het presidentschap als de huidige president zelf. Als voordeel heeft Ro card dat de Franse pers achter hem lijkt te staan. Tot dusverre heeft hij hier veel medewerking ondervonden en ook de komende zes maanden kan hij met een mediacampagne mis schien nog veel kiezers winnen. WASHINGTON (UPI, AFP) Het Amerikaanse ministerie van justitie beschikt over bewijzen dat de Russi sche geheime dienst KGB erin ge slaagd is de Amerikaanse tegenhan ger CIA te infiltreren. De KGB zou een, inmiddels voormalig, CIA-agent daarvoor een bedrag van 150.000 gul den hebben betaald. Er wordt een onderzoek ingesteld tegen de betrok ken Amerikaan, David Barnett, om te zien of hij zich heeft schuldig ge maakt aan het laten uitlekken van geheime Amerikaanse gegevens over wapens en werkzaamheden van de CIA. Het zou om zulke geheime infor matie gaan, dat de Amerikaanse au toriteiten hun best doen zo min mo gelijk publiciteit aan de affaire te geven. Nooit eerder zou de KGB zo diep in Amerikaanse kringen zijn doorgedrongen. Van onze bui te nl andre dactie Populair is de gisteren af getreden Sow jet premier Alexej NikolajewitsJ Kosi- gin nooit geweest Popula riteit heeft hij ook nooit gezocht. Zeker in het licht van bruisende figuren als Chroestsjew en Breznjew was hij bepaald een saaie man. Maar een Russische Wim Kan als zo iemand zou kunnen bestaan zou hem terecht als uiterst be kwaam hebben geken schetst. Bekwaam was hij op het terrein van zijn vakgebied, de economi sche planning. Bekwaam was hij ook als onderhandelaar. Zo be middelde hij in 1966 als diplomaat met succes in het conflict tussen India en Pakistan. In het Ameri kaanse Glassboro voerde hij in 1967 besprekingen met de Ameri kaanse president Johnson. Die be sprekingen droegen bij aaan de vermindering van de spanning tussen de twee grote mogendhe den die was ontstaan na de oorlog in het Midden-Oosten. In 1969 bracht hij een onverwacht bezoek aan Peking na de dood van de Vietnamese leider Ho Tsji Minh en nauwelijks een maand later wer den grensbesprekingen begonnen tussen de Sowjet-Unie en China. Organisator Alexej Kosigin werd in 1904 in St Petersburg. het latere Leningrad geboren. Als deskundige in de tex- tielindustrie onderscheidde hij zich door zijn organisatietalent Aan het eind van de jaren dertig was hij een jaar burgemeester van zijn geboortestad. Vanaf die post vertrok hij naar Moskou, waar hij minister voor de textielindustrie werd. Later werd hij een van de vice-premiers, een functie die hij bekleedde tot de dood van Stalin in 1953. Ook in de partij was Kosi gin al hoog geklommen. In 1938 werd hij lid van het centrale comi té en in 1946 deed hij zijn intrede in de partijtop, het Politburo. Met de dood van Stalin werd ook Kosigin aan de kant gezet. Eerst na zeven Jaar was zijn prestige in de partij weer zover gestegen dat hij zin plaats in het Politburo weer kon Innemen. In 1960 trad Kosigin ook weer aan als vice-premier van de Sowjet-Unle. Economie Zijn binnenlandse faam dankt Kosigin vooral aan zijn economi sche beleid zoals dat gevoerd is na het vertrek van Niklta Chroesj- tsjew, aan wiens val door Kosigin in 1964 niet zonder tegenzin werd meegewerkt. Hij maakte zich ge liefd bij de bevolking doordat hij het accent van de economie ver legde van de zware industrie naar de produktle van consumpUegoe- deren. De kernpunten van het eco nomisch beleid dat Kosigin na 1964 voerde waren behalve de pro duktle van meer alledaagse goede ren voor de gemiddelde Russische burger ook het verplaatsen van aandacht van de economische planning naar het bedrijfsleven zelf. Op die manier probeerde hij te ontkomen aan al te strikte cen trale normen voor de economische planning, die er vaak toe leidden dat diverse produktleschema's uiteindelijk niet op elkaar afge stemd bleken te zijn. In dit kader past Kosiglns her haalde verzet tegen de groei van het Russisch militair-industriële complex. Hij zou vele malen te .kennen hebben gegeven dat hij de opbouw van het militaire appa raat niet in overeenstemming vond met de officieel beleden lijn van de ontspanningspolitiek tus sen Oost en West HIJ vond het besteden van zoveel geld aan be wapening verspilling van inspan ning en hulpbronnen. Liever zag hij die middelen aangewend voor consumptieve doeleinden. Die op stelling is hem in de loop der jaren wel, regelmatig op zware kritiek komen te staan. Die kritiek wist hij meestal met succes af te weren door erop te wijzen, dat de afzon derlijke ministeries zich net aan de door hem afgekondigde richt lijnen hadden gehouden. Doebtsjek Met Tichonow op de stoel van de eerste minister heeft partijleider en president Breznjew zijn greep op de top van de communistische partij van de Sowjet-llnie verder versterkt. Tichonow is evenals Breznjew afkomstig oit de Oekraïne en beide staatslieden zijn al jaren vrienden. Pas drie jaar geleden deed hij zijn intrede in de partijtop na een lange carrière In de regering. Hij werd kandidaat-lid van het veertien leden tellende Politburo en pas eind vorig jaar volwaardig lid van dit machtigste orgaan in de Sowjet-Unle. Tichonow functioneerde de laatste tijd als eerste vice-premier al als plaatsvervanger van de zieke Kosigin. Zo voerde hij begin dit jaar in West-Duitsland besprekingen. Aangenomen wordt dat tijdens deze contacten de basis werd gelegd voor het geruchtmakende bezoek dat de Westduitse bondskanselier Schmidt in juli van dit jaar aan Moskou bracht. De verstandhouding tussen Tichonow en Breznjew is er een van zeer nauwe vriendschap, die al dateert uit hun beider studiejaren. Zo beschrijft Breznjew in zijn memoires hoe Tichonow eens moeilijkhe den kreeg met de minister voor de staalindustrie omdat hij zonder diens toestemming geld had uitgegeven voor een sanatorium voor staalarbeiders. Breznjew zou er toen in geslaagd zijn met succes voor Tichonow in te springen, toen de minister hem vroeg: „Wie denk je wel dat Je bent? Rockefeller?" Overigens wordt de 75-jarige Tichonow nu ten volle geconfronteerd met de belabberde situatie waarin de econo mie van de Sowjet-Unle verkeert. Er zullen van hem concrete maatre gelen worden gevraagd ter stabilisering van de economie-maatregelen die hem niet in dank zullen worden afgenomen door de bevolking. De gematigde opstelling van Kosi gin bleek ook uit zijn houding op het terrein van de buitenlandse politiek. Zo doen nog steeds ge ruchten de ronde dat hij zou heb ben geprobeerd een verzoening tot stand te brengen met de Tsjecho slowaakse partijtop onder leiding van Alexander Doebtsjek, voor dat de legers van het Warschau Pact dit land in augustus 1968 binnenvielen. Die gematigde hou ding bleef overigens steeds binnen de perken van het communisti sche bestel. Ontspanning bete kende bij hem nooit het opgeven van de tegenstellingen tussen Oost en West. De laatste jaren is de invloed van Kosigin steeds verder afgenomen. Maakte hij in de eerste jaren na de val van Chroestsjew volwaardig deel uit van de troika Breznjew- Podgorny-Kosigin, na verloop van tijd werd steeds duidelijker dat Breznjew de eerste van de drie was, een ontwikkeling die defini tief werd bezegeld toen Breznjew Podgomy als president opvolgde en tegelijk partijleider bleef. De tanende invloed van Kosigin hield ook verband met diens slechter wordende gezondheid. De afgelo pen vier jaar zijn er met de regel maat van de klok berichten ge weest over een terugtreden van de premier. Daarbij werd opvolging door Breznjew in de functie van eerste minister toen niet niet uit gesloten. Spelen De Sowjet-premier Kosigin in 1967 op bezoek bij de Amerikaanse president Johnson (rechts) schudt de hand van de voormalige minister van defensie van de VS, Robert MdNamara. Tussen hen in de nog ■teeds in functie zijnde Russische minister van buitenlandse zaken, Andrej Gromiko. Eind vorig jaar staken de geruch ten over de verslechterende ge zondheid van de premier de kop weer op. Kosigin werd voor het laatst in het openbaar gezien tij dens de sluitingsceremonie van de Olympische Spelen op 3 augustus van dit jaar. In okteber zou hij opnieuw een zware hartaanval hebben gehad, nadat hij ook in 1977 al door een hartkwaal was geveld. Over de persoon Alexej Kosigin Is vrij weinig tot de publiciteitsme dia doorgedrongen. Tot op hoge leeftijd hield hij zich in vorm door te zwemmen, te schaatsen en te volleyballen. Bekend werd ook dat zijn vrouw Klawdija in 1967 overleed en dat zijn enige dochter ambtenaar was op het ministerie van buitenlandse zaken en als zo danig haar vader regelmatig bege leidde op zijn buitenlandse reizen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11