heran wil af van
4nerikaanse gijzelaars
Russen worden
afhankelijker
jrkenning Poolse vakbonden lost problemen niet op
Akkoord
'McBride'
verwacht
België heeft weer
rooms-rode regering
VS leveren China graan
JJculaties over snelle vrijlating
Poolse leider
Kania overlegt
met kardinaal
Westen maakt
Zimbabwe tot
'nieuw Angola'
Veedieven slaan
toe in Oeganda
Namibië-gesprek opgeschort
me,
ijgt het j
i nieui
raat. d
uim
,DAG 23 OKTOBER 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
Dorsey
i lot jotAN Steeds meer vooraanstaande Iraanse leiders geven te kennen dat zij de 52
nteuijjnse gijzelaars zo langzamerhand Uever kwijt zijn dan rijk. Ze hopen dat de
i»°8s! <lc Staten snel en positief zullen reageren op de voorwaarden voor hun vrijlating,
n deden al geruchten de ronde dat die vrijlating wellicht maandag al haar beslag zou
krijgen.
ise parlement komt nadat
eren een dergelijke vergade-
gehouden nu zon-
lc hee n om de definitieve voor
aken r formuleren voor de vrijla-
Ijke C de gijzelaars. Belangrijke
>als
sveinig
fdzal
teg«
atlschi ilangrijk" en „wat Iran be-
erd
ilijkhi
ktricil
wi
van
meer
n W
premier Rajal, parlements-
Rafsanjani. ayatollah
hojatol eslam Montazeri
de gijzellngsaffaire allen
tost."
de KV roorwaarden op basis waar-
t de ve jzelaars kunnen worden vrlj-
?rkieziflJn;
en in 1
eren
i die i
dj
8Chl van de bezittingen van
lat he
tappe ring van alle claims tegen
jave door de VS van de daar
genomen Iraanse bezit-
merlkaanse belofte dat de
niet met de binnenlandse
enheden van Iran zullen be-
rvaj
Rajai ging gisteren zelfs zo
dat hij gelooft dat de
Staten bereid zijn aan
"li'S voorwaarden voor de
'jfnp'rn van de gijzelaars tegemoet
aads' 'n Diplomatieke kringen ln
*houden op dit moment dan
adem in. Een van de leden
•lementscommissle die de
isslng van aanstaande
reidt, zei rekening te
it de mogelijkheid dat de
maandag al kunnen wor-
laten. onmiddellijk na de
'van het parlement. Diplo-
rden hierop nog wat
.Ik ben bang dat de parle-
dssie die zich met de gij-
Ighoudt de zaak op het laat-
;nt weer ln de war zal stu-
een van hen. „De commis-
it namelijk niet uit politici,
geestelijken die waarschijn-
meer creativiteit kunnen op-
dan het terugeisen van de
en van de sjah."
Wt
g Ori
projei 6
it Zo #lam Montazert- plaatsver-
»id van de Iraanse defensie
dat vooral een Amerlkaan-
ich niet meer te mengen in
landse aangelegenheden
n groot belang is. Verder
VS ervoor moeten zorgen
•Arable, Jordanië en Egyp-
aan Irak staken en zou-
rikanen hun verkennings
vliegtuigen uit Saoedl-Arabie moeten
terughalen.
Iraanse leiders ontkennen ten stellig
ste dat het verlies vón hun belang
stelling voor de gijzelaars verband
houdt met de oorlog tegen Irak, maar
dat dit verband bestaat ls bulten kijf.
Premier Rajal merkte veelbeteke
nend op dat Iran prijs zou stellen op
WARSCHAU (Reuter) De Poolse
partijleider Stanlslaw Kania heeft
een onverwacht bezoek gebracht aan
de hoogste leider van de roomse kerk
in het land. kardinaal Wyszynski. Het
bezoek wordt als tekenend gezien
voor de gespannen sfeer aan de voor
avond van de registratie van de vrije
Poolse vakbeweging, die morgen een
feit moet worden. In de tien Jaar van
zijn regering heeft partijleider Glerek
slechts drie maal een bezoek aan de
kardinaal gebracht. De kardinaal
heeft de leider van de onafhankelijke
vakbond Lech Walesa ln het verleden
enkele malen ontmoet en hem zijn
steun betuigd met de idealen van de
vrije vakorganisatie.
Het heeft er veel van weg dat de kerk
bezig is een bemiddelende rol te spe
len tussen partij en vakbeweging. De
vakbond weigert nog steeds een be
paling ln haar statuten op te nemen
waarin de hoogste leiding van de
communistische partij expliciet
wordt erkend, terwijl de partij die
erkenning denkt nodig te hebben om
de llberaliseringsmaatregelen tegen
over de andere Oosteuropese landen
te kunnen verkopen. Ondanks de
steun die de kerk geeft aan de vrije
vakbeweging, lijken de religieuze lei
ders toch van plan een confrontatie
tussen vakbond en partij te voorko
men, waardoor de hervormingsmaat
regelen wellicht weer geheel onge
daan gemaakt zouden worden.
Het gerechtshof van Warschau heeft
gisteren nog geen uitspraak gedaan
over de registratie van een onafhan
kelijke boerenvakbond. Het hof
meende dat er nog bepaalde lacunes
zaten ln de stukken, zodat op zijn
vroegst volgende week hierover een
beslissing kan worden genomen. Ook
deze boerenbond maakt deel uit van
Solidariteit, de nieuwe vrije Poolse
vakorganisatie.
de levering door de. VS van reeds
betaalde militaire onderdelen. Overi
gens ls de Iraanse behoefte aan mate
riële hulp niet de enige reden waarom
de Iranlërs een punt achter de gijze
ling willen zetten. Veel belangrijker is
wellicht de oorlog tegen Irak ln fele
de Interne functie van de gijzeling
heeft overgenomen. De Iraanse lei
ders geven toe dat het volk de gijze
ling na een Jaar meer dan moe ls. Het
enthousiasme van de anti-Ameri
kaanse demonstratie van weleer is
voorbij. De oorlog tegen Irak raakt de
mensen veel duidelijker.
Sterker nog, de oorlog ls het middel
bij uitstek ter mobilisatie van de be
volking en ter verlaging van de con
sumptie. Bovendien kweekt de strijd
een generatie martelaren die zich met
de Islam ln het vaandel opofferen.
„Legers zijn onbelangrijk", aldus ay
atollah Behesjtl, „wat telt ls het volk.
Miljoenen van onze mensen zijn be
reid deel te nemen aan de strijd tegen
de vijand. Dit ls het idee van het
martelaarschap en geloof ln Allah."
Daar komt bij dat de Amerikanen op
dit moment Iran weer iets te bieden
hebben. Een veroordeling van de
Iraakse agressie ln Internationale or
ganisaties dat ls Iets waar de Ame
rikanen in dit stadium best bereid
zijn. Maar men beseft wel dat de
gijzelaars eerst weer thuis moeten
zijn, voordat de VS weer vrienden zijn
van de Iranlërs.
DO (AFP. AP)
ivond leek een ak
in zicht over het rap-
Bride, dat zich bezig
met pers en ontwikke
lden Westerse landen
•uwen het rapport ten
een aanval op de pers-
id. maar de derde we-
Jndt er een aandrang in
renwichtiger berichtge-
m
Is e
lftae
bben
^len van ontwikkelingslanden
de Unescovergadering in Bel
li wil! m bijvoorbeeld meer steun te
aan voorlichting door bevrij-
wegingen als bijvoorbeeld de
PLO zijn al aangenomen,
fit. Ttfr verzet van de industrielan
en de begroting. Deze kregen
Is zin wat betreft het schrappen
[delii voorstellen en een ver-
httei van de internationale pers
mappen en de „kolonialisti-
v. Een westerse overheersing van de
toenf*teoom in de wereld
t. na
Amerikaanse zegslieden
adig 1 gezocht naar een compro-
ngen aȕn zowel de wens van de
^^reld voor een evenwichtiger
tving, als de westerse els
"ivrljheid tot hun recht ko-
men. Overigens sluit dat niet uit dat
bij de volgende Unesco-conferentle,
over twee jaar de hele zaak weer aan
de orde komt. Aan de secretaris van
Unesco, de Senegalees M'Bow, is na
melijk gevraagd verder te werken aan
het opstellen van de „basisprincipes"
voor een nieuwe „wereld informatie-
en communicatie-orde".
Ondergraving
Verzet tegen de Unesco-begroting
kwam vooral van de Verenigde Sta
ten, Groot-Brittannië. West-Dults-
land en ook Denemarken. Een Ameri
kaanse woordvoerder sprak van een
ondergraving van Unesco. Hoewel
steun aan de „propaganda-machine
van de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO niet met zoveel woorden
De Zuidkoreaanse president Tsjoen Doo Hwan en zijn vrouw brengen
hun stem uit voor een nieuwe grondwet. Het parlement en de politieke
partijen worden daarbij voorlopig verder buiten spel gezet. Studenten
hebben opgeroepen het referendum te boycotten, maar volgens de
regering ging meer dan negentig procent van de kiezers naar de
stembus. Nog tijdens de stemming kwamen de kranten al met grote
koppen dat de nieuwe grondwet door een overweldigende meerder
heid was aangenomen.
Permanent
Met de strijd tegen Irak hebben de
revolutionairen in Iran een goed mid
del ln handen voor het idee van de
permanente revolutie, dat zij sedert
de val van de sjah steeds gekoesterd
hebben. Voor die permanente revolu
tie was het voortdurend creëren van
revolutionaire situaties noodzakelijk.
In dat kader speelde de gijzeling een
rol een rol die nu uitgespeeld ls.
Ook het bestaan van vele machtscen
tra was daarbij van groot belang. Het
was een soort recept voor de Iraanse
revolutionaire geschiedenis. Doordat
er een veelheid aan revolutionaire
groeperingen ls, ls het voor buiten
landse mogendheden heel moeilijk
geworden greep te krijgen op Iran. De
kwestie ls echter wel dat degenen die
deze permanente revolutie creërden
onder wie de studenten een belang
rijke plaats innamen zich nooit
duidelijk hebben uitgesproken over
het type samenleving dat zij uiteinde
lijk wensen.
Ons commentaar staat op pagina 5.
BRUSSEL (ANP, Reuter) België heeft weer een regering en
Wlltrled Martens is opnieuw premier. Zij werd gisteren be
ëdigd door koning Boudewljn. Het is de vierde regerlng-
M ar tens ln twee jaar.
De onderhandelaars van de vier par
tijen. Nederlands- en Franstalige so
cialisten en christen-democraten, zijn
het eens geworden over de verdeling
van de portefeuilles in de nieuwe re
gering. Martens was woensdagoch
tend bij de koning om daar voor het
laatst verslag uit te brengen over zijn
formatie-opdracht. Martens bood op
4 oktober het ontslag aan van zijn
wordt genoemd, gaat het, aldus de
zegsman, om „vernietiging" van een
lid van Unesco, te weten Israël. Ande
re netelige punten in de begroting
van Unesco zijn de studies naar „ver
antwoorde berichtgeving", „een in
ternationale code voor journalisten"
en bescherming van dat soort lieden.
Voor westerse afgevaardigden opent
dat de deur naar persbreidel
De Westduitse regering heeft gisteren
een verklaring uitgegeven waarin be
grip wordt getoond voor de wens van
de ontwikkelingslanden voor een gro
tere greep op de internationale be
richtgeving. Bonn is bereid de derde
wereld te helpen bij de verbetering
van de communicatie (radiozenders,
drukpersen). Hoewel het niet met zo
veel woorden ln de verklaring staat,
menen waarnemers, dat West-Duits-
land. evenals andere industrielanden,
zo probeert de els van de derde we
reld voor meer daadwerkelijke in
vloed op krant, radio, televisie en
andere communicatie-middelen te
voorkomen. Volgens het Westduitse
ministerie voor Internationale econo
mische samenwerking (ontwikke
lingssamenwerking) weerspiegelt het
huidige systeem de tegenstelling tus
sen industrie- en ontwiKkelingslan-
den. Met name werd gewezen op het
feit dat het merendeel van de journa
listen dat over ontwikkelingslanden
bericht zelf uit het Westen komt.
LONDEN (AFP) Zimbabwe
wordt een „nieuw Angola"
een land dat zich richt op het
Oostblok als westerse lan
den zo terughoudend blijven
met hulp en bedrijven zo af
wachtend met investeringen.
Die waarschuwing heeft de
vroegere Britse ambassadeur
ln Rhodesië (nu Zimbabwe)
Lord Soames laten horen. In
een toespraak voor de Kamer
van Koophandel in Londen zei
hij dat de Zimbabweaanse pre
mier Robert Mugabe al veel
aanzien geniet in het westen.
„Maar," zei Soames, „het zou
een tragedie zijn als Mugabe
zijn koers zou moeten verleg
gen wegens westers gebrek aan
belangstelling." De premier
heeft, aldus de ex-ambassa
deur. een „moeilijke taak" van
opbouw en verzoening. Volgens
hem geeft Groot-Brittannië
naar verhouding Zimbabwe
veel ontwikkelingssteun, maar
zijn de Britse ondernemers, ln
tegenstelling tot hun collega's
ln Frankrijk, Italië en West-
Dultsland te afwachtend.
Sleutelfiguren
PEKING (Reuter, AP) China en de
Verenigde Staten hebben een ak
koord gesloten voor de levering van
ten minste 24 miljoen ton Ameri
kaans graan in de komende vier jaar.
Het akkoord, dat ln Peking werd on
dertekend. is een van de grootste uit
de geschiedenis van de Amerikaanse
graanhandel. In China wonen ook erg
veel mensen. De Chinese autoriteiten
hebben meer dan een miljard mon
den te vullen.
Voor de Amerikaanse president Car
ter is het akkoord ook een aardige
opsteker. De Amerikaanse boeren
kunnen voorlopig weer even vooruit
met hun werk, nu een belangrijk deel
van de afzet voor de komende jaren is
gegarandeerd. De zittende president
hoopt dat de boeren uit dankbaar
heid nu op hem zullen stemmen. Voor
wat, hoort wat.
Het akkoord maakt de Verenigde
Staten tot de belangrijkste graanle-
verancier van China. Andere impor
teurs zijn Canadezen, Australiërs en
Argentijnen. Er zit enige ironie in het
feit dat het akkoord is ondertekend
op de dag dat de Russische president
en partijleider Brezjnew bekend
maakte dat de Sowjet-Unie een slech
te graanoogst heeft gehad. De Vere
nigde Staten krompen na de inval in
Afghanistan de graanleveranties aan
de Russen sterk in tot ongenoegen
van de Amerikaanse boeren overi
gens.
China heeft het graan hard nodig,
omdat het accent in de landbouw
daar de laatste tijd veel meer op
groentes en op het houden van vee
ligt, terwijl onder de regering van
Mao de massale graanproduktie de
voorrang had.
MOSKOU (Reuter, AP) De twintig procent tegenvallende
graanoogst in de Sowjet-Unie dit jaar zal niet zonder gevolgen
blijven voor het binnen- en buitenlandse beleid. Deskundigen
nemen aan de de Russische autoriteiten geconfronteerd zul
len worden met grote problemen, met name wat betreft de
voedselvoorziening.
regering die toen bestond uit zes par
tijen, namelijk Frans- en Nederlands
talige christen-democraten, socialis
ten én liberalen. Zondag 5 oktober
verzocht koning Boudewijn Martens
om een laatste poging te doen de
breuk in het kabinet te lijmen. Dat
mislukte.
Daarna kreeg Martens van koning
Boudewijn de opdracht een nieuwe
regering te vormen. Onderhandelin
gen tussen socialisten en christen
democraten leidden vorige week don
derdag tot een regeerakkoord en af
gelopen zondag keurden de partij
congressen van socialisten en chris
ten-democraten, overigens zonder
enige enthousiasme, dat akkoord
goed.
De nieuwe regering mist de tweeder
de meerderheid voor voltooiing vai-
de grondwetsvoorstellen voor meer
onafhankelijkheid van Vlaanderen,
Wallonië en Brussel. De sociale en
economische maatregelen waarop
het vorige kabinet door verzet van de
liberalen viel hebben echter nu wel
een kans van slagen. Deze voorsteilen
behelzen vermindering van loonsver
hoging en bezuiniging op sociale
voorzieningen.
De tegenvallende graanoogst maakt
de Russen afhankelijker van graan-
Import uit het Westen. De Amerika
nen hebben de uitvoer van graan
naar de Sowjet-Unie sedert de Inval
ln Afghanistan aanzienlijk beperkt.
Het ziet er nu naar uit dat het Krem
lin er niet langer ln zal slagen de
binnenlandse problemen te scheiden
van de buitenlandse politiek. Het ls
namelijk wel aan te nemen dat het
Westen op een of andere manier poli
tieke concessies wil ln ruil voor de
levering van graan.
De Russische graantekorten komen
ook wat de verhoudingen binnen
Oost-Europa betreft op een verkeerd
moment. In Polen neemt de aan
drang voor een hoger consumptieni
veau en meer vrijheden aanzienlijk
toe, terwijl ook elders in Oost-Europa
incidentele tekenen van ontevreden
heid te bespeuren zijn. Dit betekent
dat Moskou niet bij de buurlanden
kan aankloppen voor aanvullende
voedselleveranties om de eigen tekor
ten op te vangen.
Defensie
De tegenvallende economische groei
heeft overigens ook voor andere be
grotingen consequenties. De uitga
ven voor defensie zijn 0,3 procent
naar beneden gegaan. Deskundigen
zetten overigens bij dit cijfer wel een
vraagteken omdat op de Russische
defensiebegroting veel minder zaken
worden opgevoerd dan op vergelijk
bare begrotingen ln het Westen. Voor
het totaal van de Russische defensie
uitgaven houden Amerikaanse mili
taire en financiële deskundigen voor
het jaar 1979 vast aan een bedrag van
330 miljard gulden, terwijl de Ameri
kaanse defensieuitgaven voor 1981 op
dit moment begroot worden op 307
miljard gulden.
Ook de Russische oliewinning lijkt de
economische terugslag niet op te
kunnen vangen. Baibakow, voorzitter
van de staatsplanningscommissie,
deelde gisteren mee dat de produktie
van ruwe olie volgend Jaar omhoog
gaat naar 610 miljoen ton, terwijl de
verwachting voor dit jaar 606 miljoen
ton was. Westelijke deskundigen con
cluderen dat het met de enorme uit
breiding van de Russische oliewin
ning gedaan ls. Alleen de produktie
van aardgas, in toenemende mate af
komstig uit West-Siberië lijkt nog
over wat groeikansen te beschikken.
De Russen zijn van plan een deel van
dit aardgas naar het Westen te expor
teren.
Het ter beschikking stellen van vlees
en melk aan de bevolking van de
steden werd eergisteren door presi
dent Breznjew genoemd als een van
de voornaamste prioriteiten van het
Russische economische beleid, in zijn
toespraak tot het centrale comité van
de partij. Daarvoor is het wel nodig
de economische planningsmechanis
men aan te passen aan de eisen des
tljds, zo voegde hij daaraan toe. De
gisteren bekend geworden cijfers to
nen echter wel duidelijk aan dat er op
korte termijn weinig perspectief is op
een grotere materiële welvaart voor
de gemiddelde Rus.
KAMPALA (AP. AFP) Het gaat
steeds beroerder in Oeganda, vooral
in de noordoostelijke provincie Kara-
moja, waar hongersnood heerst. Dat
heeft het kinderfonds van de Verenig
de Naties, Unicef, laten weten bij
monde van de nieuwe Afrika-direc-
teur Karl Eric Knutsson. De eerstvol
gende oogst in Oeganda is niet eerder
dan'augustus volgend jaar.
Het optreden van veedieven leidt vol
gens Knutsson tot anarchie en be
lemmert de hulpverlening. Hoofdoor
zaak van het voedseltekort is volgens
hem niet de droogte, maar de chaos
en bandeloosheid in het land. Een
groot deel van het vee is gestolen,
waardoor de bevolking verstoken is
van het traditionele voedsel als melk
en vlees. Knutsson zei dat de dieven
beschikken over moderne wapens,
waartegen de bewoners met hun spe
ren niets kunnen inbrengen.
Zeker 200.000 mensen, aldus Knuts
son, zullen het komende jaar afhan
kelijk blijven van voedselhulp. Hij
hekelde westerse landen die overtolli
ge goederen slijten aan Oeganda,
waardoor het door droogte en hon
gersnood geteisterde Karamoja nu
opgescheept zit met zoute vis en be
dorven erwten.
Sleutelfiguren in het nieuwe kabinet
zijn Charles-Ferdinand Nothomb,
een Franstalige christen-democraat
die de functie van minister van bui
tenlandse zaken behoudt. Willy
Claes, de Nederlandstalige socialist
die opnieuw zal optreden als mipister
van economische zaken, Luc Dhoore,
een Nederlandstalige christen-demo
craat die in het nieuwe kabinet minis
ter van sociale zaken blijft, Mark Eys-
kens. Nederlandstalige christen-de
mocraat (zoon van de bekende Gas
ton Eyskens, die verscheidene Belgi
sche kabinetten leidde) die nu gepro
moveerd is van minister van ontwik
kelingssamenwerking tot minister
van financiën, en Roger de Wulf (ar
beid).
PRETORIA (AP, Reuter) De be
sprekingen tussen Zuid-Afrika en de
Verenigde Naties over Namibië (Zuid-
west-Afrika) zijn opgeschort Beide
partijen willen intern overleg. Nami
bië wordt door Zuid-Afrika bestuurd,
in weerwil van het beëindigen van het
maandaat over het gebied door de
Verenigde Naties. De leider van de
VN-delegatie, Brian Urquhart, verga
derde gistermorgen met de Zuidafri-
kaanse minister van buitenlandse za
ken „Pik" Botha. Vervolgens liet een
zegsman van het ministerie weten,
dat het overleg woensdag niet door
zou gaan. „Omdat iedereen genoeg
heeft om op te kauwen," verduidelijk
te Urquhart later.
Struikelblok blijft het instellen van
een gedemilitariseerde zone aan
weerszijden van de grens tussen Na
mibië en Angola. Zuid-Afrika wil op
die manier aanvallen van guerrilla
strijders voorkomen. Eerder deze
week voerden Zuidafrikaanse militai
ren acties uit tegen guerrillabases,
waarbij zeker 28 mensen werden ge
dood.
Joodse leiders in Zuid-Afrika hebben
gevraagd om een onderzoek naar een
„nazi-feest" op de universiteit van
Pretoria, compleet met hakenkruisen
en het brengen van de Hitlergroet. In
een café was het al „betreurenswaar
dig" geweest, aldus de Joodse voor
mannen, maar het feit dat het feest
plaats kon vinden op de universiteit
is een grof schandaal. Volgens de
studenten gaat het allemaal om een
„grap".
---- - II 1 - II UNI III! III ■■■■■Mil. Il.l II- I—III—II
mam
den Boef
NSK In het hoofdkwartier van Lech Walesa in deze Noordelijke
stad waar kort geleden nog geschiedenis werd gemaakt, verwacht
[dat morgen de nieuwe onafhankelijke vakbond „Solidariteit"
tel zal worden erkend.
Izo ls maar niets ls op het ogenblik
Tb Polen kan er een eind komen aan
pkerheid die nu al bijna twee maan-
Wammend werkt op de bedrijvigheid
Fel geheel Polen. Het uitblijven van
l|e erkenning van de onafhankelijke
j>nd van Walesa werd in arbeiderskrin-
ïer en meer uitgelegd als een poging
H autoriteiten om het op 31 augustus
akkoord op de lange baan te
Whtshof in Warschau was aangewe-
B te toetsen of de nieuwe vakbonden
"7 aan de wettelijke bepalingen die
Zwaarden voor oprichting worden
terd. Een aantal bonden had al enige
«Men toestemming gekregen om hun
""iheden officieel te beginnen. De
ing van Walesa bleek echter op
intal punten niet aan de gestelde
|te voldoen
Jrijkste bezwaren van de recht
varen van zuiver politieke aard en zij
het regeringsapparaat, het management
van de bedrijven of economische organisa
ties, niet tegelijkertijd een leidende functie
in de vakbond kunnen bèkleden. De betrok
kene moet dan een keus maken. Volgens
genoemde rechter is dit een ondemocrati
sche bepaling, omdat de leden van de vak
bonden gelijke rechten dienen te hebben.
werden verwoord door rechter Kosclelnlak,
die volgens een woordvoerder van Solidari
teit, het bestuurslid Florian Wisnlewski,
verklaarde zijn persoonlijke mening als ju
rist te hebben gegeven en niet de officiële
opvatting van het college waarvan hij deel
uitmaakt.
De rechter maakte de vertegenwoordigers
van Solidariteit duidelijk dat hun organisa
tie slechts voor erkenning in aanmerking
zou komen als de statuten op enkele punten
gewijzigd zouden worden. Zo moest de be
lofte worden opgenomen dat de bond bin
nen het kader van de grondwet zal optre
den, de leidende rol van de Poolse commu
nistische partij zal aanvaarden, de socialis
tische maatschappij vorm zal accepteren en
de bondgenootschappen van Polen zal res
pecteren.
Een ander bezwaar geldt de bepaling in de
statuten van de bond dat personen die al
een leidende functie bekleden in de partij,
Weigering
Walesa en de zijnen hebben geweigerd de
statuten op deze en enkele minder belang
rijke technische punten te wijzigen. Wat het
eerste politieke punt betreft gaat de
vakbond er van uit dat deze toezeggingen al
zijn gedaan in het akkoord van Gdansk, dat
door Walesa en vice-premier Jagielski werd
getekend. Bovendien heeft de bond ver
klaard geen politieke acitiviteiten te zullen
bedrijven.
De conclusie van de vakbondslelding is dan
ook dat uit de al gedane toezeggingen dui
delijk blijkt dat de grondwettelijke bepalin
gen nageleefd zullen worden. Men acht dit
uitgangspunt zo vanzelfsprekend dat het
overbodig wordt geacht om het met zo veel
woorden ook nog eens in de statuten op te
nemen. In de weigering van de vakbond is
geen verandering gekomen.
Ook ten aanzien van het onverenigbaar zijn
van twee of meer leidende functies wilde de
vakbond zijn statuten niet wijzigen. Zij
wijst er ln dit verband op dat ook in de
communistische partij en in de regering
naar een scheiding van functies wordt ge
streefd in het kader van een democratise
ringsproces. Het zou zinloos zijn de vak
bond iets op te leggen dat in partij en
regering als ongewenst wordt beschouwd.
Het meningsverschil over de geldigheid van
de statuten heeft intussen de autoriteiten in
staat gesteld de ontwikkeling in Polen gade
te slaan met betrekking tot de toeloop van
de oude naar de nieuwe vakbeweging. Vol
gens de vakbondswoordvoerder in Gdansk
zijn thans negen van de twaalf miljoen
arbeiders op een bevolking van 34 mil
joen zielen lid van de nieuwe vakbonden
geworden.
Het is onmogelijk om na te gaan of het
inderdaad om negen miljoen mensen gaat.
De autoriteiten moeten echter de overtui
ging hebben dat de nieuwe vakbeweging
het vertrouwen van de bevolking heeft. De
staking van vrijdag 3 oktober die als waar
schuwing was bedoeld, heeft blijkbaar op
de leiding van de communistische partij
grote indruk gemaakt.
Om een oplossing mogelijk te maken heb
ben de vertegenwoordigers van Solidariteit
aangeboden aan de ongewijzigde statuten
een aanhangsel toe te voegen waarin op
sommige punten wordt tegemoet gekomen
aan de door de rechter gemaakt opmerkin
gen. Als de rechtbank daarmee akkoord
gaat staat niets meer de officiële erkenning
van de vakbond in de weg.
Nog problemen
Officiële erkenning betekent echter nog.
niet dat alle moeilijkheden uit de weg zijn
geruimd. Van de 21 punten van het akkoord
van Gdansk zijn er verschillende nog niet
verwezenlijkt, onder meer betreffende de
censuur. Een belangrijk punt voor de nieu
we vakbeweging is ook dat zij toegang
krijgt tot de massamedia, niet alleen de
dag- en weekbladen, maar ook radio en
televisie.
Tot dusver werd Solidariteit deze mogelijk
heid onthouden met het formeel argument
dat zij nog niet als rechtspersoon was er
kend. Machines om eigen drukwerk te ver
vaardigen, afkomstig van de internationale
vakbeweging in Brussel, blijven om dezelf
de reden bij de douane in Warschau staan,
aldus de vakbondswoordvoerder. Is de
bond officieel erkend dan kan dit motief
niet meer worden gebruikt.
Het ls echter de vraag of en wanneer de
vakbeweging van Walesa toegang tot de
massamedia zal krijgen als zij eenmaal offi
cieel ls erkend. In het bijzonder op het
gebied van radio en televisie zullen moge
lijk grote problemen ontstaan. De autoritei
ten die de beslissingen moeten nemen, zien
zich voor een volkomen nieuw verschijnsel
geplaatst. Men is bovendien niet gewend
om persoonlijke verantwoordelijkheid te
dragen en ook in de partij die bij wijze van
spreken met zichzelf overhoop ligt schuift
men het probleem voor zich uit.
Ook moet worden afgewacht of de arbeiders
weer normaal aan het werk gaan als de
vakbond van Walesa officieel is erkend. De
mogelijkheid bestaat dat zij een belangrijk
deel van hun werktijd met praten blijven
doorbrengen totdat alle beloften zijn waar
gemaakt en de leiding van de bedrijven
door mensen wordt overgenomen die bre
ken met de oude methoden die Polen econo
misch in het moeras hebben geholpen.
Dat de problemen alleen nog maar groter
worden als er niet harder wordt gewerkt,
wordt blijkbaar op de koop toegenomen.
Men zegt het been stijf te zullen houden tot
het akkoord van Gdansk volledig ls uitge
voerd. En dat kan ook als de vakbond
van Walesa is erkend wel eens heel lang
gaan duren, misschien langer dan goed is
voor de toekomst van Polen.