Niemand kan zeggen dat hij geen risico loopt
Geen Monopoly
bij de baptisten
Internationale hulp
via raad van kerken
Kairos in actie
voor Mandela
Schmidt wil dat pauh
hem thuis opzoekt
Trouw
Zelf Gebreid
Neveda Kwaliteit
Eredoctor Miguez Bonino:
Bijbelschool
Energie
Meer contacten
'Praagse'
vredesconferentie
Paus; weinig tijd
voor protestantse
Duitse theologe
Sadat nodigt
de paus uit
DE KERK VAN DE ARMEN
■SS
VOORBIJGA t
Ds. Roos en ds M
terug uit Z-Afrik
VRIJDAG 17 OKTOBER 1980
KERK
TROUW/KWARTET
door Aldert Schipper
Veel christenen in Latijns Amerika zijn langzamerhand er van overtuigd dat het gelooi hen
dwingt tot zoeken naar een rechtvaardiger samenleving. In dit werelddeel betekent dit dat de
armen bevrijd worden van hun ellende, politieke onmacht en culturele vervreemding.
Bevrijdingstheologie is een theologisch nadenken over hoe deze bevrijding kan plaats hebben.
Dit zegt prof. dr José Miguez Bonino.
hoogleraar aan de protestantse theo
logische faculteit Isedet ih de Argen
tijnse hoofdstad Buenos Aires. Migu
ez Bonino is een van de wetenschap
pers. die maandag in de Nieuwe Kerk
in Amsterdam ere-doctor worden van
de Vrije Universiteit.
In Latijns Amerika wonen miljoenen
en nog eens miljoenen mensen die
arm zijn. Zij proberen wel uit hun
ellende te komen, maar er zijn econo
mische machten die hun in de wielen
rijden. Pogingen om deze economi
sche macht te doorbreken leiden in
heel wat landen tot misselijk maken
de schending van de mensenrechten.
Mensen worden willekeurig gevangen
gezet, ontvoerd, gemarteld en ge
dood.
Kerk verandert
De onderdrukkers gebruiken daarbij
slagzinnen die ontleend zijn aan het
christendom. In veel gevallen spreekt
de kerk hen niet tegen, maar sanctio
neert de onderdrukking of houdt zich
muisstil Maar die afzijdigheid van de
kerk is de laatste jaren aan het veran
deren De kerk is bezig haar traditio
nele betrouwbaarheid voor dc rijken
en machtigen te verliezen. Getuige de
Salvadoreense aartsbisschop Rome
ro. die zichzelf maakte tot de stem
van de armen in zijn land en dat met
de dood moest bekopen. Maar er zijn
talloze andere voorbeelden te noe
men van een kerk die zich ineens
realiseert dat het niet haar opdracht
is de nood te lenigen, maar haar te
bestrijden
De kerk wordt daarbij met haar neus
op de feiten gedrukt door de bevrij
dingstheologen. De meeste van deze
theologen zijn uiteraard rooms-ka-
tholiek. omdat Latijns Amerika nu
eenmaal het meest katholieke we
relddeel is. Maar er zijn enkele protes
tanten. De eerste was de Braziliaan
Rubem Alves. vertelt prof. Miguez
Boning heel bescheiden.
„Wij noemen onszelf geen bevrij
dingstheologen.'' zegt Miguez Boni
no. ..wij zullen nooit zeggen dat theo
logie op zichzelf de mensen bevrijdt.
Wij zien dat mensen bezig zijn met
hun bevrijding en wij willen daar
theologische steun bij geven. De kerk
is een van de werktuigen van de on
derdrukking geweest en dat maakt
onze verantwoordelijkheid des te gro
ter Onze opdracht is de kerk de
hiërarchie terug te geven aan het
volk."
De bevrijdingstheologen gebruiken
marxistische uitgangspunten voor
hun analyse van de maatschappij. Zij
worden daarom in West-Europa en
Amerika nogal eens gewantrouwd.
Prof. Miguez Bonino zegt daarop:
..We proberen de beste werktuigen te
vinden om de spanningen en tegen
stellingen in de maatschappij te be
grijpen en het is ons opgevallen dat
daartoe bepaalde marxistische uit
gangspunten bruikbaar zijn. Maar
dat betekent niet dat we Marx' hele
theorie aanvaarden. We accepteren
bepaalde stukken Marx en verwerpen
andere, bijvoorbeeld het historisch
materialisme. Onze manier van om
gaan met Marx betekent dus dat we
ook aan Marx-kritiek doen."
Contextualiteit
De bevrijdingstheoloog Miguez Boni
no probeert ojJ basis van de schrift en
met behulp van onder meer marxisti
sche instrumenten zijn eigen maat
schappij te doorgronden. In theologi
sche termen heet dat contextualiteit.
Theologen denken na op basis van de
schrift, maar dat gebeurt in een be
paalde situatie, zegt Miguez Bonino.
.Daarin heb Je bepaalde beelden van
je zelf en je omgeving. Je kan daar
niet uit stappen. We zijn ons daarvan
bewust. Van daaruit stellen we vra
gen aan de schrift"
De bevrijdingstheologen van protes
tantse huize hangt geen verbod of
excommunicatie boven het hoofd,
maar hun kerken behoren vaak tot de
middenklasse en zij hebben dienten
gevolge weinig contact met de echte
armen in hun continent. Alleen de
pinksterkerken komen uit de lagere
klasse voort. Hoewel er de laatste tijd
ook onder de plnkstergroepen zijn die
de armoede willen aanpakken, gelden
deze kerken toch in het algemeen als
weinig geëngageerd.
Miguez Bonino oordeelt daar buiten
gewoon mild over. „Zij hebben zo te
zeggen in het geloof een vluchtplaats
gevonden voor de ellende. Binnen het
geloof vinden zij gemeenschap, maar
zij weigeren in de wereld hun gevecht
te voeren. Ons oordeel daarover moet
anders zijn dan over een kerk uit de
José Miguez Bonino
middenklasse die weigert haar rol te
spelen in de wereld. De arme mensen
leven in een gevangenis, maar vinden
in de kerk troost. Ik kan hen daarom
niet veroordelen, ook al speelt het
geloof hier de rol van een drug. Als de
mensen uit de hogere klassen het
geloof tot zich nemen als opium is dat
omdat zij weigeren hun rol in de
maatschappij te spelen. Dat Is an
ders."
Prof. Miguez Bonino is president van
de wereldraad van kerken. Hij is daar
Tele: Erwia Verhei)»
een van de stuwende krachten achter
de ontwikkeling van de theologie
rondom de „kerk van de armen". On
der de wereldraadleden uit de rijke
landen zijn er die daar moeite mee
hebben, omdat zij gewoon waren „de
arme" in de bijbel ook op te vatten
als iemand die psychologisch arm is.
Miquez Bonino moet daarvan niets
hebben. „Als het in de bijbel over
armen gaat. gaat het over de materi
eel armen." zegt de Argentijn. ..Als
we dat niet doen maken we de zaken
alleen maar Ingewikkeld. Het Is nu
eenmaal een feit dat Je óe rijke die
psychologisch arm ls. alleen maar
kan bevrijden door de materieel arme
vrij te maken."
Prof. Miguez Bonino zegt verder: „De
rijke kerken moeten besluiten hun
welvaart en macht ten gunste van de
arme te gebruiken. De vraag is of
deze kerken de uitdaging van het
evangelie aanvaarden om hun wel
vaart en macht ten dienste van de
arme te stellen." Dat klinkt idealis
tisch. maar Miguez Bonino zegt: .Je
kan niet verwachten dat de kerk zich
volledig volgens dit patroon ge
draagt. De kerk wordt uitgedaagd,
maar voorzie niet dat de kerk ln Euro
pa zich arm maakt. Er zullen mensen
In die kerk zijn die bij wijze van
voorbeeld zich met de armen vereen
zelvigen. Maar een kerk kan ook be
sluiten een deel van zijn inkomsten,
bijvoorbeeld twee percent, voor de
armen te bestemmen. Ik geef toe: dat
is niet zo een radicale bekering, maar
het ls iets dat weliswaar haar redding
niet zal betekenen, maar toch de zaak
van de armen ten goede zal komen.
Mensenrechten
Miguez Bonino is lid van de commis
sie voor de mensenrechten in zijn
land. „Ik heb niets tegen de regering,
alleen zou lk graag zien dat zij han
delde naar haar eigen wetten." zegt
hij voorzichtig.
De commissie voor de mensenrech
ten heeft een lijst van zevenduizend
mensen die verdwenen Ijn. Mis-
scheln zijn zij dood. misschien wor
den zij ergens in een gevangenis ge
marteld. Of Miguez Bonino zelf bang
is ooit te „verdwijnen?"
„De denk niet niet dat ik veel risico
loop, maar niemand ln Argentinië
kan zeggen dat hij geen risico loopt."
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN „Gezegend en gezonden" is het motto waar
onder de unie van baptistengemeenten in Nederland een jaar
lang haar honderdjarig bestaan gaat vieren. Het wordt een
viering met gepast jolijt en met bezinning over de bij dergelij
ke mijlpalen onvermijdelijke vragen als; waar staan wij. hoe
gaan wij? Gisteren werd een begin gemaakt tijdens de alge
mene vergadering van de unie in het kerkelijk centrum De
Regenboog te Groningen.
Voor de pret zorgt onder andere het
speciale baptisten gezelschapsspel
..Gebruik uw talenten" dat de voor
zitter van de jubileumcommissie ds J.
Bouritius uit Musselkanaal gisteren
introduceerde Je maakt over een
kaart van Nederland een reis langs de
baptisten-gemeenten maar kun! al
leen winnen als Je de talenten die je
gekregen hebt, ook echt allemaal
hebt gebruikt. Precies het tegenover
gestelde van Monopoly, zei ds Bouri
tius Hier wm je Juist door alles kwijt
te raken
Verontrusting
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordta Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leid se Courant
Uitgave: Trouw/Kwartel BV
Hoofdredacteur Jenze Tammmga
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tei 020-5629444
telex 13006
Postgiro 66 0000
Sank Ned Credietbank
Rékerungnr 2300 12574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTEROAM/DORDRECht
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnemenren
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westbiaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
lel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel. 070-469445 (redactie)
tei 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel. 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen-
Per maand 16.98
Per kwartaal 50.95
Per half jaar 101.90
Per iaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Teiefomscne abonnementenor
drachten (zie adressen bover
Opgave familieberichten 9-t9 30
van maandag t/m vnjdag Op
zondag van 18-20 uur teiet 020-
5622797
Opgave mim-advertenties tel
020-5626262 ot sctwifteli|k aan
Mmi-Adv. afdeling, postbus 433
1000 AK AMSTERDAM.
Adreswijzigingen uitsluitend
schriftelijk aan onze Amsterdam-
Prof. dr. J. Reiling leidde de bezin
ning in door op te merken dat vijftig
jaar geleden elke baptisten-gemeente
een zendings- en evangellsatiege-
meente kon worden genoemd. „Ken
nen wij nog die drang om anderen te
doen delen in wat wij gekregen heb
ben. de gemeenschap met de Heer?"
Een korte forumdiscussie maakte wel
duidelijk dat dit veel gemeenteleden
verontrust. ..Wij kunnen ons gemak
kelijker inzetten voor een huishoud
school ergens in Afrika dan voor gast
arbeiders in onze eigen woonplaats",
zei Piet Stellinga uit Sneek. Mevrouw
Diederiks uit Voorschoten citeerde
een geraeentelid die het helemaal
niet meer fijn vond in de kerk sinds
die vol zat met zoveel vreemde
mensen.
Ook ds. E. J. Huizing uit Heerenveen
constateerde dat de meeste gemeen-
Prof. dr J. Reiling
ten thans zo homogeen zijn. Allemaal
gelijkdenkende mensen uit hetzelfde
milieu. Om wèrvend te zijn zouden de
gemeenten veel heterogener moeten
zijn. maar wel uiteraard gemeenten
van gelovigen.
Evangelisatiepredikant ds R. Reiling
uit Rotterdam introduceert de ge-
meente-bijbelschool, een nieuwe
vorm van gemeentetoerusting die 1
oktober 1981 begint en waarvoor zich
al 23 gemeenten hebben aangemeld
Het is de bedoeling dat de gemeente-
bijbelschool zondagsmorgens vóór de
kerkdienst wordt gehouden, zoals dit
al in Utrecht-Noord gebeurt. Het gaat
om kennis, inzicht en beleving van de
bijbel. Op 1 november is er een oriën
tatiedag over in Zwolle.
ADVERTENTIE
Ife V Neveda Farm. Zuiver scheerwol. Een modem jasje
voor nog geen f90.-. Snel gebreid op dikke naalden. J
AMERSFOORT (ANP) De raad van kerken heeft op
voorstel van de stichting oecumenische hulp aan kerken en
vluchtelingen (SOH) met algemene stemmen besloten tot het
oprichten van een sectie voor internationale hulpverlening.
De nieuwe sectie zal formeel los staan van SOH, maar daar
wel nauw mee samenwerken.
De organen voor werelddiakonaat en
ontwikkelingssamenwerking van de
bij de raad aangesloten kerken zullen
worden uitgenodigd in de nieuwe sec
tie zitting te nemen. Datzelfde zal
worden gevraagd aan op dit terrein
werkzame instituten.
De sectie is in eerste instantie be
doeld als overlegorgaan, maar zal
zich op beperkte schaal ook met uit
voerend werk kunnen gaan bezig
houden, zoals taken w aarbij uit over-
wegingen van doelmatigheid ge
meenschappelijk optreden gewenst
is. Daarbij is te denken aan hulp bij
rampen, voedselhulp en vluchtelin
genwerk.
Dr A H. van den Heuvel, de nieuwe
voorzitter van de sectie internationa
le zaken, als opvolger van mevrouw
dr M. A. M. Klompé, wees er nog op
dat de gezamenlijke financiële omzet
van alle Nederlandse kerkelijke orga
nen voor werelddiakonaat en ontwik
kelingssamenwerking in de tiental
len, zo niet honderdtallen miljoenen
loopt.
De raad boog zich voorts over het
rapport van de sectie sociale vragen
„Energie, de toekomst onder ogen
zien", een vervolg op het eerder ver
schenen boekje „Kernenergie, de ker
ken een zorg", dat in duizenden
exemplaren door de kerken is afge
nomen.
Besloten werd dit tweede boekje uit
te brengen onder verantwoordelijk
heid van de betrokken secties en het
als bijdrage aan de discussie in paro
chies en gemeenten aan de leden-
kerken aan te bieden. De bedoeling is
dat het voor 29 november, de afslui
tende kerkedag van de kerkenconfe-
rentie in de Nieuwe Kerk te Amster
dam. zal zijn verschenen omdat het
ook in het kader van deze kerkencon-
ferentie is samengesteld.
EISENACH (ANP) De christelijke
„Praagse" vredesconferentie (CVC)
heeft sinds de laatste algemene ver
gadering in 1978 niet alleen haar
werkzaamheden in de kerken en de
landelijke comité's uitgebreid maar
is ook meer dan voorheen in een
„vruchtbare discussie" met oecume
nische instellingen gewikkeld, een
„belangrijke ontwikkeling", aldus
CVC-secretaris Lubomir Mirejovsky.
Hij hield de openingstoespraak op de
gedelegeerdenvergadering, die deze
week in het Oostduitse Eisenach
wordt gehouden.
Ondanks het voorbehoud dat ver
schillende kerken maken, wordt deze
vredesbeweging als gesprekspartner
serieus genomen, zei Mirejovsky. Wij
willen een platform voor alle christe
nen zijn, die in hun eigen maatschap
pij opkomen voor bevrijding, ontwik
keling en sociale gerechtigheid, zei
hij.
In de lezingen, die aan het begin van
de vergadering zijn gehouden, wer
den de NAVO-landen verantwoorde
lijk gesteld voor de huidige bedrei
ging van de wereldvrede en voor het
onrecht in de derde wereld.
De Angolese methodistenpredikant
Emilio de Carvalho zei dat „Er geen
ware verlossing of bevrijding is zo
lang de derde wereld bloot staat aan
het neo-kolonialisme van west en van
oost
De noordamerikaanse predikant La-
mar Gibble vergeleek de kerkelijke
uitgaven voor vredeswerk met andere
posten. „Het heeft er alle schijn van
dat de kerken eerder bereid zijn de
wonden van de oorlog te verbinden
dan de oorlog te voorkomen."
De voorzitter van deze vergadering,
metropoliet Filaret (Kiev), noemde in
zijn rede de regering-Carter, die be
reid is een „beperkte nucleaire oorlog
te voeren." de „grootste bedreiging
van de wereldvrede".
KEULEN (ANP) Een theologisch
gesprek tussen de paus en de leiding
van de evangelische kerk in Duits
land tijdens het bezoek van de paus
volgende maand aan de Bondsrepu
bliek is nog steeds onzeker. In het
donderdag te Keulen bekend ge
maakte officiële programma staat
voor maandag 17 november om kwart
voor acht slechts „een ontmoeting
met vertegenwoordigers van andere
christelijke kerken" te Mainz ver
meld. Daar de paus om tien uur tien
op het domplein al weer buitenlandse
groepen ontvangt, kan de ontmoe
ting hooguit anderhalf uur duren.
De raad van de Evangelische kerk
heeft bij herhaling laten weten dat hij
alleen maar een protocollaire ont
moeting met de paus in het land van
de Reformatie (en gezien de oecume
nische situatie in Duitsland) onvol
doende acht. Daaropi had de raad
een theologisch gesprek, dat niet aan
tijd gebonden zou zijn. voorgesteld.
Het bestuur van de kerk zal komend
weekeinde een beslissing nemen.
CAIRO (ANP) President 8adat van
Egypte zal paus Johannes Paulus II
uitnodigen om op 19 november deel
te nemen aan de feestelijke derde
verjaardag van zijn historische reis
naar Jeruzalem, meldt het dagblad El
Achbar in de Egyptische hoofdstad
De herdenkingsfeestelijkheden zul
len plaatshebben aan de voet van de
berg Sinal, waar de Egyptische presl
dent een oecumenisch centrum wil
laten bouwen met een christelijke
kerk, een mohammedaanse moskee
en een Joodse synagoge
ADVERTENTIE
Wending, het maandblad voor evangelie, cultuur en samenleving
Het speciale (dubbele) oktobernummer van Wending is
gewijd aan het programma
Op weg naar een kerk die solidair is met de armen
van de Wereldraad van Kerken.
De bedoeling is dat dit verstrekkende programma in de
kerken in discussie wordt gebracht. De Commissie Kerk
en Ontwikkelingswerk van de Raad van Kerken, die
speciale aanbevelingen voor de Nederlandse situatie
hieraan toevoegde, wil met dit Wendingnummer de
discussie in Nederland helpen bevorderen.
In dit belangrijke nummer wordt naast een samenvatting
van het rapport en de aanbevelingen, de 'kerk van de
armen' van verschillende kanten belicht, o.m. in een
boeiend gesprek met de 'vader' van het programma
Julio de Santa Anna.
Bijzondere betekenis ontleent dit nummer verder aan een
aantal artistieke bijdragen uit Indonesiö. o.m. met een
verhaal dat de beroemde Indonesische schrijver
Pramoedya Ananta Toer speciaal voor dit
Wendingnummer schreef.
Te bestellen bij:
Boekencentrum. Postbus 84176. Den Haag. telefoon 070-5121II
UTRECHT De werkgroep Kairos
heeft alle christenen en hun organisa
ties opgeroepen de internationale
campagne voor de vrijlating van de
zwarte Zuidafrikaan Nelson ManJela
en alle andere politieke gevangenen
in Zuid-Afrika en Namibië te steunen.
Kairos is samen met de anti-apar
theidsbeweging Nederland (AABN)
gestart met een handtekeningenac
tie. Het initiatief voor een handteke
ningenactie is al ln maart van dit Jaar
genomen in Zuid-Afrika zelf. toen de
zwarte zuidafrikaanse krant Sunday
Post een oproep tot vrijlating van
Nelson Mandela afdrukte. De handte
keningenactie van Karlos en AABN
wordt met opzet nu gestart, omdat
drie jaar geleden op 19 oktober een
groot aantal Zuidafrikaanse organi
saties een banning-order kreeg opge
legd.
Bij Kairos zijn petities verkrijgbaar
die bij kerkdienstèn en in gespreks-
kringen zullen moeten circuleren. Be
gin november zullen alle handteke
ningen aan de Nederlandse regering
en vervolgens aan het Afrikaans Na
tionaal Congres (ANC) worden aange
boden.
Nelson Mandela geldt als symbool
voor de politieke gevangenen in Zuid-
Afrika. Hij sloot zich ln 1944 aan bij
het ANC. In 1964 werd hij tot levens
lange gevangenisstraf veroordeeld.
Sindsdien wordt hij gevangen gehou
den op Robbeneiland. In Zuid-Afrlka
zelf zijn al 75.000 handtekeningen
verzameld van zwarten en blanken
die zijn vrijlating bepleiten. De Zuid
afrikaanse raad van kerken, de Vere
nigde Naties, het Europees parlement
EN
in c
i" dl
Iele
bu
ons
de
Beschamend
Het onbehagen dat hier en daar Jan
aanzien van de aanwezigheid van
zoveel buitenlanders in ons land
gesignaleerd wordt, dreigt uitte
groeien tot het grote onbehagen
Mogen er al voldoende punten
ergernis aanwezig zijn die
samenhangen met ons voller
wordend land. die ergernis is rondL - t
beschamend. Velen hebben hier) „jeii
van geheugenverlies. Iedereen kj of
weten hoe wij onze buitenlandse^
arbeiders met duizenden tegelijk
hierheen hebben gelokt om onze
groeiende welvaart te
bewerkstelligen. Of we met die
welvaart achteraf zo blij moet
is de vraag. We waren in ieder
niet ongelukkiger voordat ons U
„Wirtschaftswunder" een feitwA^nc
Het steeds meer krijgen heeft oni
onderdaan gemaakt van een rijki
steeds mooiere en duurdere dingt
We verkeren wat dat betreft in tt nëei
soort bezetting. De bezettende a hun
heeft ons behoorlijk ln de greep
Iedereen voelt dat. En intussen
reageren we ons onbehagen af op£ dit
die hier kwamen, omdat ze thuhi j m
hadden. Nog steeds zijn we er al»
westerse mogendheden niet ln
geslaagd die situatie te verandeakant
Mensen werden uitsluitend gezle
werkkrachten die je nodig hebt,l
aannemen en weer afdanken, ditj
ergens onderbrengt en vervolger^
deur uitkijkt. Geheel volgens de
gedachte die ons vroeger als
verwerpelijk en on-christelijk
voorgehouden: mensen met hun
arbeid als koopwaar. En of die
uitingen van onbehagen nu
fascistoïde trekken hebben of nl|
één dingiszekci ze staan ons
uitermate slecht. Ze getuigen
blindheid voor menselijke
problemen, welke blindheid
eens lelijk zou kunnen opbrel
Daarmee lopen we ergens teg
Terwijl ik dit schrijf tettert de
van de economische Kamerdel
Hier is een zaak van menselljl
menselijk verkeer die minstens:
belangrijk is.
Ru
kul
Ri
B
k-p
Ik i
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Meteren en Est
Klaassen kand. te Putten; te
gemeente Zuid-Limburg C. (I
Broeder te Borssele.
Afscheid: op 10 okL van Veer
E. C. Blom ber. te Arnhem;
phen W. Hoogendoorn ber te
lo (O); van Voorthulzen O. J. Jl
wegens em.; van Noordwljk J.
Jansen ber. te Heemstede; vanl
zaan D. C. Nicolal ber. te
(Lb.v. evangelisatiewerk si
ding en secr. missionaire toei
werk Raaf voor de Zending
Utrecht); van Hulzen (NH)
Nieuwpoort ben. tot past.
phiahuizen te Nuns peet; van
(Gr) M. Zuidersma ber. te H(
Sappemeer.
Intrede: te Goudriaan en
kand. A. Naijen uit Oorint
GEREF. KERKEN (VRIJG)
Beroepen: te Doesburg en te 1
chem J. C. V. van KriJU
te Zwolle.
NED. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Bunschol
burg (voor uitzending naar
Zuid-Afrlka) P. Busstra te Breuk
CHR. GEREF. KERKEN
te
Intrede: op 24 okt. te Wormöéwij
kand. H. B. Hoogendoorn uit"
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: Te Oosterland E. V«
te Drachten.
GEREF. KERKEN
Intrede: op 12 okt. plaatsgevondl
's-Gravenmoer kand. C. A. D. vaap^f
Meulen uit Nleuwveen.
i]
pv
pu
ge
vj
nüj
pe
en de internationale commissie van
juristen staan achter de actie voor de
vrijlating van Mandela.
UTRECHT (ANPf Het humanis
tisch verbond klaagt in een brief aan
de vaste commissie voor de volksge
zondheid van de Tweede Kamer over
de achterstelling door katholieke en
protestantse ziekenhuisbesturen bij
de verdeling van de algemene midde
len voor de geestelijke verzorging De
katholieke of protestantse identiteit
is niet meer in overeenstemming met
het pluriforme patiëntenbestand, al
dus het verbond.
DEN HAAO (PNHK) GisW
zijn ds. C. B. Roos. praeses 1
hervormde synode, en ds. C.
oud-praeses van de gereformeen
node. teruggekeerd van hun rek
Zuid-Afrlka. waar zij de synoó»
de Reformed Church in Afric»
ben bijgewoond.
De aanwezigheid van ds. Mak a m
Roos betekende voor de kleine I
een grote morele steun, te meeri
vier predikanten binnen deze k
zijn van de „Broederkring", eentje
van predikanten die zich tegen ap
heid keert. Na afloop van de r"*'
vergadering hebben de beide
landse predikanten bezoeken
legd aan dr. Beyers Naudé, aacL,ra
Broederkring, aan bisschop
mond Tutu. aan Soweto en aan
thuisland Buphuthatswana.
HAMBURG (ANP) Bondskanselier
Schmidt voelt er niet voor de paus,
wanneer deze van 15 tot 19 november
West-Dultsland bezoekt, slechts op
een receptie te ontmoeten. Als de
paus er niet voor voelt naar Schmidts
ambtswoning te komen voor een uit
voerig onderhoud, gaat de ontmoe
ting niet door. Schmidt wil met de
paus praten over de bevolkingsexplo
sie' en de sociale leer van de r.k. kerk.
Der Spiegel meldt dat er bij de rege
ring van Noordrijnland Westfalen
problemen zijn over de enorme kos
ten van' het bezoek van Johannes
Paulus n, 15 20 miljoen mart hei
dusver was het duurste bezoek Ve;
dat van Leonid Brezjnjew, die in uit
West-DuiIsland bezocht De 1 Ko
kos ten van het bezoek van de Tv,
zijn vooral een bezwaar voor dei aai
staten die door de FDP en SPD uit
den geregeerd, zo vlak na de W tor
lijke brief van de r.k bisscW
over de verkiezingen.
i
J)
Burgemeester Kurt Rossa van' a;
len heeft zich ln het openbaard«
vraagd waarom de r.k. kerk nid1 V,
voor de kosten van de visite ha
paus opdraait.
