Vis met zweren en gezwellen
Tekening van een lezer
Trouw
CNV voelt wel wat
roor plan Lubbers
z r
CNV-jongeren hebben
veel kritiek op werk
africana
NOTICE
Commentaar
Nobelprijs
Verband met giflozingen wordt algemeen aangenomen
Kustbewoners al
lang ongerust
President van
Ivoorkust begint
aai vijfde termijn
Zesde slachtoffer
veerpont geborgen
advocaten 'voornamelijk kwaad'
baron kossmann
nom
bemoeienis
DINSDAG 14 OKTOBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
De Nobelprijs voor de vrede is weer
eens terecht gekomen bij een man
aan wie de onderscheiding en het
geld goed besteed zijn: de geweldlo
ze Argentijnse wijsgeer Adolfo Es-
luivel. Voor de wereld een bijna
heel onbekende man. Ten on-
:hte. Hij heeft een boodschap die
het huidige Latijns-Amerika en
llicht ook in de rest van de
/ereld van belang is.
[Het aantal landen in de wereld
vaar geen sprake is van onderdruk-
Eking. kan worden verwaarloosd. In
{je meeste landen is de
macht van het leger en de poli-
zo groot, dat verzet er tegen
uitzicht biedt. Vooral in de
iden waar de machthebbers de
:ologie van de nationale veilig
heid omarmen, zoals Argentinië,
i slaat bijna iedereen die geweldloos
istreeft naar een verandering van de
latschappij machteloos. Het al-
latief voor geweldloos verzet is
3de guerrilla. Soms, zoals in Nicara-
a, heeft dat zin. Maar ook dan
>et je nog maar afwachten of de
Bcuwe machthebbers niet in het-
(elfde systeem vervallen als de oude
lonels-regimes.
Adolfo Esquivel komt voort uit het
studentenprotest tegen de generaals
in Argentinië, dat in de jaren zestig
jer en zeventig stukliep op de mitrail-
leurs en tanks. Veel studenten
vluchtten. Anderen gingen de ber-
gen in. Esquivel besloot echter te
blijven. Hij begon de kleine geweld
loze groepjes die er nog waren bij
elkaar te brengen. Ze oefenden
I zichzelf in strijdmethodes waar mi-
litairen doorgaans geen verweer te
gen hebben, zoals demonstraties,
stakingen, sit-ins en landbezettin
gen. Studenten en arbeiders, die
hun hoop op een verandering al
hadden opgegeven, deden mee.
Drie jaar geleden leidde dat er toe
dat Esquivel korte .tijd gevangen
werd genomen. Maar zijn gedach
ten waren niet meer tegen te hou
den. Ze werden overgenomen door
priesters, dominees en basisgroe
pen. Vooral de kerk deed er haar
voordeel mee. Zij maakte zich tot
spreekbuis van de armen en onder
drukten.
Esquivel bleef, na zijn vrijlating, in
Argentinië, maar intussen was er
een „Servicio Paz y Justicia" tot
stand gekomen die in heel Latijns-
Amerika nu aan de gang is met het
coördineren van het verzet van de
basisgroepen. Servicio wijst het
idee van een revolutie a la Cuba
niet geheel van de hand. Maar hij
stelt ook vast dat lang niet alle
Latijns-Amerikanen in staat zijn
voor lange tijd af te zien van demo
cratische vormen. Vooral de india
nen voelen meer voor een democra
tisch soort socialisme. En dat past
veel beter bij de politieke actie
zonder wapenen van Servicio.
In de derde wereld hebben groepen
dissidenten met schade en schande
geleerd hoe moeilijk het is om con
sequent te zijn in deze houding. Als
je je voelt uitgedaagd ligt een klap
terug immers voer de hand. De
erkenning van de geweldloze met
hode. die deze ontvangen heeft
door de toekenning van de Nobel
prijs aan Esquirel kan bij voor
beeld de mensen, die het komend
weeekeinde zich rondom Dode-
waard verzamelen misschien de
moed geven om aan hun geweldlo
ze uitgangspunt vast te houden.
Geen prijscompensatie, wel belastingverlaging
ftan onze sociaal-economische redactie
'RECHT Het CNV voelt wel wat voor het plan van CDA-
ctievoorzitter Lubbers om de prijscompensatie op 1 Januari
181 te vervangen door een belastingverljging. Dat zei CNV-
jjorzitter Harm van der Meulen gisterei na afloop van de
Irgadering van de CNV-verbondsraad.
CNV is bereid om een dergelijke
tn»w*uvre met de leden te bespre-
ken op voorwaarde dat dit een een-
miszaak is en dat het systeem van
:t, reidf wtomatische prijscompensatie
SW by: bestaan. Een tweede voorwaar
de dat het CNV hieraan verbindt is
dit er een werkgelegenheidsfonds
kont. waardoor een meer gericht be-
■\ïiï Md mogelijk wordt,
ran?
aggevend voor matiging van
vaiii arbeidskosten blijft voor het CNV de
t wi mate waarin die matiging wordt ver
is sent taald In arbeidsplaatsen. Ook moeten
- 11 de werknemers meer zeggenschap
krijgen in de ondernemingen en be-
oedin irijfstakken, aldus de CNV-voorzit-
itg 1 tr
Am OP Peil
fandag worden de algemene be-
chouwingen in de Tweede Kamer
x eer de miljoenennota voortgezet.
Knik 'an der Meulen waarschuwde de
J*™ olksvertegenwoordiging dat het
il* NV er vooralsnog vanuit blijft gaan
al de koopkracht van de laagstbe-
lalden op peil blijft. Uit de tot nu toe
igediende moties blijkt volgens het
r," 1 NV onvoldoende of dat ook zal ge
j0ti furen Het CNV handhaaft ook hit
litgangspunt dat de „koopkracK-
jn" naar draagkracht wordt v?r-
ïld, en wel van nul voor de minima
een koopkrachtverlies van vijf
«cent voor inkomens van vier naai
Maal.
ft CNV wil de leden de vraaj voor-
door Hans Schmit
AMSTERDAM De giflozin-
gen in de Duitse bocht, waar
tegen plaatselijke vissers en
de internationale milieu-orga
nisatie Greenpeace gisteren
in Nordenham in actie zijn
gekomen, houden de gemoe
deren van de bewoners in de
kuststreek tussen de Elbe en
de Weser reeds geruime tijd
bezig. „Frambozenschol" en
..bloemkoolpaling" zijn geen
plaatselijke lekkernijen,
maar vormen de aanduiding
voor de zieke en verminkte
vissen die de vissers boven
water halen.
Schol, bot en tong met zweren en
gezwellen, makreel met gaten, spie
ring met weggerotte vinnen en paling
met kankergezwellen uit de bek zo
groot als de kop, zijn sinds het begin
van de jaren zeventig een steeds gro
ter deel gaan uitmaken van de vang
sten. Momenteel moet minstens twin
tig procent van de gevangen vis weer
overboord worden gezet, terwijl soms
wel meer dan de helft weer het water
ingaat. Gemiddeld is zo'n dertig tot
veertig procent van de in dit deel van
de Noordzee gevangen vis zichtbaar
ongeschikt voor consumptie.
De vissers brengen hun teruglopende
vangsten en het toenemend aantal
ziektegevallen in verband met de om
vangrijke lozing van chemische afval
stoffen in het water. In de Elbe ver
dwijnt het afvalwater van tal van
chemische bedrijven, een kerncentra
le gebruikt het Elbewater als koelwa
ter en ook voor de kust worden grote
hoeveelheden afval in zee gedumpt.
Bij het eiland Helgoland loost de ge
meente Hamburg het slib uit de riool
zuiveringsinstallaties en laat het che
misch bedrijf Kronos-Titan jaarlijks
750.000 ton zuur chemisch afval in zee
stromen.
In juli 1980 bij Helgoland gevangen bot met zweren aan de onderzijde en bij de staart.
Schepen
In het bijzonder tegen deze laatste
lozing richt zich de actie van de schip
pers en Greenpeace. Vanaf de kade in
Nordenham, aan de monding van de
Weser, vertrekken dagelijks de lo
zingsschepen Titan en Midgard met
verdunde afvalzuren naar een gebied
van dertig vlerkante kilometer ten
noordwesten van Helgoland. De tot
zestig graden verhitte afvalzuren
worden tijdens volle vaart in het
schroefwater geloosd. Na dumping,
vertelt dr. Alan Pickaver van Green
peace Nederland, blijft de zee nog
uren geel en hangt er een verschrik
kelijke stank. Het afval van Fronos-
Titan is afkomstig van de produktie
van titaandioxide en bevat, buiten
titaan, onder meer zwavelzuur, sulfa
ten, zink, koper, lood en cadmium.
Het is bijzonder moeilijk aan te tonen
dat de lozing van chemisch afval tot
de verminkingen leidt die nu worden
aangetroffen; hoe opmerkelijk het
ook is dat. zoals het Westduitse Insti
tuut voor visserij-onderaoek eerder
dit jaar vaststelde, in gebieden waar
de afvalbelastlng hoog is grote aan
tallen platvissen zweren hebben, ter
wijl ook zeehonden daar zweren ter
grootte van een schotel aan de buik
hebben. Het wetenschappelijk bewijs
ontbreekt echter en de Westduitse
staatssecretaris voor landbouw,
Georg Gallus, kon dan ook onlangs
op vragen uit het parlement antwoor
den dat een verband tussen de afval-
lozingen en de ziekten bij vissen niet
is aangetoond.
Verband
Algemeen wordt aangenomen dat er
echter wel degelijk een verband be
staat tussen de lozingen van che
misch afval en de in de lozingsgebie-
den optredende ziekteverschijnselen.
Dr. Allan Pickaver: „De ziekten zijn
veelal het gevolg van infecties, die
het gevolg zijn van verminderde
weerstand. En die geringere weer
stand is weer een gevolg van de ver
vuiling. De meeste zweren bij de plat
vis zitten aan de onderzijde. De vis
loopt bij het voortbewegen een wond
je op, dat normaal geneest maar dat
door de geringe weerstand gaat zwe
ren. We hebben ook contact met de
Deense landbouwschool, die ons
heeft laten weten dezelfde problemen
als bij Helgoland in de Deense wate
ren te hebben geconstateerd."
De 750.000 ton afvalzuren die Kronos-
Titan in de Duitse Bocht loost, zijn
slechts een deel van de totale hoe
veelheid afvalzuren die in de Noord
zee verdwijnen. Kronos, een dochter
van het Amerikaanse bedrijf Ameri
can Lead dat in New York is geves
tigd, loost ook via Nederland: van
Vlissingen uit wordt jaarlijks 500.000
ton afval uit Gent op de Noordzee
geloosd, terwijl voor Hoek van Hol
land 450.000 ton van Kronos uit Le-
verkusen in zee wordt gebracht. Die
afvalzuren zijn, evenals die bij Helgo
land worden geloosd, afkomstig van
de bereiding van titaandioxide, een
„witmaker" voor verf en lak.
Kronos is gemengd met het afval van
Bayer uit Leverkusen, dat tot maart
1982 jaarlijks 550.000 ton afval voor
de Nederlandse kust mag lozen. Te
gen de lozing van het Bayer-afval
voerde Greenpeace eerder dit jaar
actie in de Rotterdamse haven. Een
beroep van milieugroeperingen tegen
de aan Bayer verleende vergunning is
deze zomer door de Raad van State
van de hand gewezen.
Wanneer zich bij Helgoland proble
men voor doen, ligt het voor de hand
dat zich voor de Nederlandse kust
(waar grote hoeveelheden afvalzuren
worden geloosd) ook problemen voor
doen. Vissers melden echter niets
over ziekteverschijnselen bij gevan
gen vis. Alan Pickaver: „Wij hebben
ook Nederlandse vissers benaderd,
maar die lieten niet veel los. Ook
onderzoekinstituten die wij hebben
benaderd, hielden de boot af. Overi
gens vissen de Nederlandse schepen
veelal ver van de lozingsplaatsen."
Geding
De chemische multinationals verzet
ten zich sterk tegen de acties die de
lozingen in gevaar zouden kunnen
brengen. Toen Greenpeace in Rotter
dam twee lozingsschepen het uitva
ren belette, moest de groep zich te
rugtrekken omdat Bayer een kort ge
ding aanspande waarbij een hoge
dwangsom werd gevraagd. Ook op
andere wijze oefende Bayer nauwe
lijks verholen druk uit op de autori
teiten en de vakbeweging. Zo liet het
bedrijf weten dat, als het geen ver
gunning kreeg voor de Nederlandse
kust te lozen, het weer op de Rijn zou
gaan lozen en, wanneer dat niet
mocht, het zou sluiten en vierduizend
man op straat zou zetten. Ook Kro
nos-Titan heeft al de werkgelegen
heid aangegrepen om de lozingen te
rechtvaardigen: wanneer het lozen in
de Duitse Bocht wordt verboden, zul
len 1400 mensen op straat worden
gezet.
Schrijnend is dat wat nu een afval
probleem 'is, in feite geen probleem
behoeft te zijn. Dr. Pickaver wijst
erop dat vergelijkbare fabrieken in
Frankrijk en Italië een ander produk
tieproces voor de bereiding van ti
taandioxide gebruiken, waarbij zich
geen afvalprobleem voordoet. Alleen;
dat proces is vijftien procent duur
der Kronos-Titan heeft al in 1976
patent gevraagd op een methode van
afvalverwerking op het land. Op last
van de concemleiding in New York is
die methode niet in gebruik genomen
omdat deze te duur s
Bayer
Het voor Hoek geloosde afval van
leggen of zede prijscompensatie of de
vakantietoeslag via een maximum
willen aftoppen. Of verder centraal
overleg tuisen regering, werkgevers
en werknrmers op centraal niveau
nog wat zil opleveren hangt volgens
de CNV-V)orzitter af van de mate
waarin hrt parlement het kabinetsbe
leid kan jmbuigen.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
ABIDJAN (Reuter, AP) President
Felx Houphouet-Boigny van Ivoor
kuit is zondag met 99,99 procent der
stonmen herkozen, zo heeft het Ivori-
aanse ministerie van binnenlandse
zsken gisteren bekendgemaakt. Dat
ij dan vergeleken met vijf jaar gele-
aen, toen de man ook herkozen werd.
een aardige opsteker want toen kreeg
hij slechts 99,98 procent van de
stemmen.
De 74-jarige Houphouet-Boigny be
gint nu aan zijn vijfde opeenvolgende
ambtstermijn van vijf jaar. Hij re
geert Ivoorkust sinds 1960, toen
Frankrijk zich als koloniale mogend
heid terugtrok en de Ivorianen heb
ben hem de last van tegenkandidaten
nooit aangedaan.
Van onze sociaal-economische redactie
UTRECHT Uit een onderzoek van de werkende jongeren
van het CNV onder tweehonderd leden blijkt dat jonge
werknemers in het particuliere bedrijfsleven zich slecht op
hun gemak voelen. Jonge ambtenaren daarentegen tonen zich
over het algemeen tevreden en hebben weinig neiging om een
andere baan te zoeken.
Ruim een derde van de jongeren zegt
dat het werk dat zij doen, niets of
weinig te maken heeft met de oplei
ding die zij hebben genoten. Ook
blijkt uit het onderzoek dat de mees
te jongeren een veertigurige werk
week hebben, maar een relatief groot
aantal werkt meer dan veertig uur
per week. Zet men de lonen af tegen
de gewerkte uren dan blijkt dat in de
voedingswarenindustrie de laagste
lonen worden verdiend en de meeste
uren worden gemaakt.
Ook blijkt dat er nogal wat bedrijven
zijn die de wettelijke bepalingen van
jongeren tot achttien jaar overtre
den. De meeste overtredingen heb
ben betrekking op de arbeidstijden
en de veiligheidsmaatregelen. Jonge
ren blijken ook niet voldoende op de
hoogte te zijn van de inhoud van de
wettelijke bepalingen.
Het onderzoek vond plaats onder jon
geren, werkzaam bij de overheid, de
dienstensector, de voedingswarenin
dustrie, vervoerssector, de bouw en
de industrie.
DORDRECHT (ANP) Aan de oever
van het wantij in Dordrecht is giste
ren het lichaam van de 24-jarige
Evert Michiel Lodewijk Ottens ge
vonden. Hiermee is het zesde slacht
offer geborgen van de aanvaring op
zes oktober op de oude maas bij
Zwijndrecht tussen een veerpont en
een tanker. Volgens de rijkspolitie te
water, wordt nu alleen nog het li
chaam van de eenjarige Arjo Zegers
uit Hoek van Holland vermist.
Wie beroepshalve bij de straf
rechtspleging is betrokken, be
landt lelden zelf in de cel. De vier
advocaten die verbonden zijn
aan net advocatencollectief in
Amsfcrdam-Noord, ondervonden
donierdag bij wijze van uitzon
dering wel wat het betekent gear
resteerd en ingesloten te worden.
De affichering van een opruiend
geicht geschrift kwam hun en de
twee administratieve medewer
kers van het collectief op ruim 24
uur eenzame opsluiting te staan.
Mr. A. P. L. Pinkster, een van de
twee vrouwelijke advocaten, zegt
„redelijk monter" onder haar ge
vangenhouding te zijn gebleven.
Na met haar medeverdachten te
zijn afgevoerd naar het politiebu
reau aan de Waddenweg in Am
sterdam-Noord, werd zij met vier
van haar lotgenoten 's avonds
om onbekende redenen onderge
bracht in het politiebureau aan
de Warmoesstraat, in het warme
hart van de hoofdstad. Slechts de
andere vrouwelijke advocaat
bleef op de Waddenweg achter.
Naar haar ervaringen gevraagd,
zegt mevrouw Pinkster dat haar
gevangenschap werd verlicht
door het besef dat zij en de ande
re leden van het collectief het
slachtoffer waren geworden van
een justitiële actie die „buiten
alle proporties" was. Naar haar
mening is daarom haar arrestatie
en wat daarop volgde niet of
moeilijk te vergelijken met wat
„gewone" verdachten overkomt.
„Ik heb me voornamelijk kwaad
zitten maken, en dat geldt ook
voor de anderen."
Naast boosheid was er ook zorg
over de gang van zaken op kan
toor, dat met de aanhouding in
één klap lamgelegd werd. „Als
advocaat," aldus mevrouw Pink
ster, „ben je toch verantwoorde
lijk voor enkele honderden men
sen." Veel begrip daarvoor onder
vonden de arrestanten niet.
„Ach, het is voor iedereen verve
lend om gearresteerd te worden,"
zouden zij van de zijde van het
openbaar ministerie te horen
hebben gekregen.
Dat de boel op kantoor niet in het
honderd is gelopen, is te danken
aan de hulp die collega's hebben
geboden. Tijdens de gevangen
houding van het collectief heb
ben die de zaken zoveel mogelijk
in goede banen geleid. Ook aan
morele steun heeft het volgens
mevrouw Pinkster van die kant
niet ontbroken. „We hebben veel
reacties gehad, en die waren
overwegend positief. Ook veel
cliënten hebben ons sterkte toe
gewenst. Er is niemand geweest
die ons niet langer als advocaat
wilde hebben." Wel bracht de
post twee briefjes met minder
vriendelijke woorden, maar die
schijnen gebruikelijk te zijn. Het
ene was anoniem, het andere af
komstig van „J. Vaderlander".
De schrijver Alfred Kossmann
zal eerlang de Constantijn-Huy-
gensprijs in ontvangst mogen ne
men. In Het Vrije Volk, waaraan
hij als medewerker is verbonden,
maakt hij er geen geheim van
ingenomen te zijn met die bekro
ning van zijn literaire werk. Er is,
schrijft hij, „heel wat tegen op
eerbetoon", maar hij kan zich
ook „een maatschappij voorstel
len, fatsoenlijker dan de onze,
waarin eerbetoon helemaal niet
uit den boze wordt geacht, hele
maal niet ondemocratisch." Bel
gië, dus. Kossmann: „Een prijs,
een lintje, kom maar op, ik neem
de hulde dankbaar in ontvangst,
en als ik Belg was zou ik het
prachtig vinden wanneer de ko
ning mij tot baron benoemde,
zoals Gerard Walschap en Mar-
nix Gijsen en Maurice Gilliams is
overkomen. Mocht iemand een
ere-doctoraat over hebben, ik
kom hem wel in ontvangst ne
men. Dr. h.c. Alfred Baron Koss
mann. Mij gaat geen zee te hoog."
It is with deep iegret that the
5 Management and Staff of Africans Hotel
announce the death of our male lion
Lumpe.
After many years as a favourite attraction
he passed away peacefully in his sleept
during the night of 28/29 August. 198C
He was fourteen years <>U1
Hotel Africana is een van de drie fraaie strandhotels van Dar es Salaam, de hoofdstad van Tanzania Het
hotel is zeer populair bij de Europeanen die er verblijven. niet in het minst door de bar van het zwembad
met krukken onder water. Veel Europeanen verblijven hier vaak door de nood gedwongen enkele
maanden, in afwachting van een definitieve huisvesting in de hoofdstad, die ook daar een probleem is
Hotel Africana organiseert elke woensdag voor de Europeanen en de rijke Tanzanianen een beroemde
barbecue, waarbij men voor een redelijke prijs net zoveel kan eten als men wil. Speciale attractie van
Africana is de eigen dierentuin met apen, tropische vogels en zelfs een leeuw. Vooral bij kinderen was de
leeuw Lumpe uiterst populair. Toen het beest eind augustus op veertienjarige leeftijd overleed, meende de
directie er dan ook goed aan te doen een overlijdensadvertentie te plaatsen in de Daily News, vlak naast de
advertentie voor de wekelijkse barbecue. Wat voor vlees er deze keer tijdens de barbecue geserveerd zou
worden, werd er niet bij vermeld.
„Het wantrouwen van de burgers
van de steeds verdergaande over
heidsbemoeienis neemt toe. Op
allerlei sektoren van de samenle
ving legt de staat in toenemende
mate een claim." Het zijn niet
alleen middenstanders, onderne
mers en andere oprechte libera
len die zulke hartekreten slaken.
Ook het Komitee voor de rechts
staat, dat zich waarschijnlijk niet
gaarne in dat gezelschap gesitu
eerd zou zien, blijkt weinig op te
hebben met ambtelijke bemoei
zucht. De bedenkingen, dat moet
gezegd worden, zijn wel anders
getint. Het comité denkt vooral
aan „het toenemen van het aan
tal wettelijke regelingen, uitbrei
ding van de persoonsregistraties,
meer bevoegdheden voor het po
litie-apparaat, veiligheidsmaat
regelen rond de kernenergie, har
dere konfrontaties tussen over
heid en krakers, anti-militaristen
en kernenergietegenstanders."
Om te trachten de overheid op
die gebieden de pas af te snijden,
organiseert het comité in het Mo-
zeshuis aan het Waterlooplein in
Amsterdam vier „thema-avon
den." Daarop zal, onder het mot
to „Repressie in Nederland", wor
den gesproken over de criminali
sering van politieke tegenstan
ders, de atoomstaat, beroepsver
boden in Nederland en het Euro
pees verdrag ter bestrijding van
het terrorisme. Kleine broer kijkt
terug, op 31 oktober, 7. 14 en 21
november.
